In dienst van de 'Koninklijke'

[p. 52]

3.2

Bleach had een fijne neus voor allerlei zaken die absoluut zinloos waren om te doen. Wat dat betreft leek hij wel wat op mij. Zo'n baas moet ik dus helemáál niet hebben, maar zo kon het gebeuren dat, toen ik weer een beetje regelmatig meeliep in de rijen van de Shell, hij kwam aanzetten met een in een twintig jaar oud academisch tijdschrift gepubliceerd artikeltje, behelzende een door middel van mathemathische programmering opgelost zogenaamd dieetprobleem. Een kolfje naar mijn hand, meende hij.

En ik aan de slag. Uren computertijd gebruikt om allerlei varianten uit te proberen. What happens if milk becomes cheaper? What happens if requirement of calories increases or decreases? What happens on the moment that navy beans change into wheat flower?

Voor de computer is de oplossing van zulke problemen - geen probleem. Voor mij wel, zelfs met een computer. Ik zorgde ervoor dat, omdat een computer een openbaar ding is, in welks omgeving het ieder vergund is uiting te geven aan zijn scepsis ten aanzien van de noodzaak van een of ander onderzoek of de wetenschappelijke waarde ervan en daarover van gedachten te wisselen, op de lineprinter, waar iedereen altijd overheen hangt te kijken, alle referenties aan milk, navy beans en cabbage waren onderdrukt. Hilariteit kon ik in dezen niet gebruiken.

Melancholie, laat mij dat eens uitleggen, is niet per se droefheid of weemoed, het is rust. Je gaat er gewoon van uit dat elke dag de laatste is. De oorzaak van deze ongewone zienswijze is een hinderlijke besluiteloosheid of een variëteit aan mogelijkheden die allemaal te realiseren zijn

[p. 53]

ook nog; de werkelijke oorzaak van melancholie is het ontbreken van richting of wil. De uitvoering van een bepaald voorstel, bij voorbeeld om een nieuwe chemische fabriek te bouwen, of het nemen van een besluit daartoe: er is niets wat het noodzakelijk maakt om het te doen, omdat het net zo aantrekkelijk is iets heel anders te doen of te willen. Zoiets is in groepsverband, waar alles één richting uitgaat (dát namelijk definieert de groep), niet een voordelige eigenschap. De melancholicus moet er dan wel op rekenen dat hij er snel wordt uitgezet.

Omdat ik gedurende mijn dienstverband bij Shell soms neiging tot melancholie heb getoond (noem het gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel), is er mijns inziens al een paar keer aanleiding geweest om mij te ontslaan. Dat ik niettemin in de loop der jaren mij heb geclassificeerd als een ‘bijzonder gewaardeerd medewerker’, ‘prettige collega’, mijn werk heb verricht ‘tot volle tevredenheid’ en dat soort nonsens meer, dank ik waarschijnlijk aan mijn liefde voor het kleine ofwel mijn uitzonderlijke myopie.

Door mijn dagelijkse werk ben ik dusdanig gevormd, zo langzamerhand, dat ik bij alles wat ik doe er met mijn neus bovenop moet zitten: om te zien wat er gebeurt en hoe het gebeurt en als het niet goed gebeurt, dat wil zeggen niet gebeurt zoals is voorgeschreven, hoe je dan het wisseltje, het poppewisseltje - het wisseltje ter grootte van een duizendste van een suikerkorrel kun je zeggen - moet omgooien.

Wie zich verdiept in de studie van de moleculen en atomen en daar, bij wijze van spreken, lijfelijk in doordringt, ziet niet zozeer moleculen en atomen meer als wel een gigantisch heelal dat voornamelijk bestaat uit ruimte en duizeling. Peilloze dieptes. Dat heb je in de liefde ook: intimiteit, aandacht voor het meest nabije brengt je, als je er zelf deel van gaat uitmaken, in regionen die alleen

[p. 54]

nog maar hoogte, diepte en verte heten.

Continuïteit van de maat heet dat, of: het cyclische maatbegrip, dat ons toestaat de neuzen op de wereld te verdelen in twee groepen, te weten:

(1)	De sociaal-economische neuzen, die wijzen in de richting van een verbetering van het een of ander.
(2)	De technisch-filosofische neuzen, die niet wijzen maar ruiken.

Geur = lichamelijke verbinding.

Zo is mijn werk een geestelijke verbinding met mij zelf. Dientengevolge is het voor mij op vergaderingen en bijeenkomsten een koud kunstje een stemming te doen omslaat. Wat niet kan, nooit kon, wordt opeens mogelijk en wat mogelijk was en gedaan moest worden, is opeens niet zinvol meer - in een glimp werd ons dat even duidelijk; zoals de zon op een regenachtige dag soms even door de wolken komt en weer verdwijnt, zo ging men, onderhevig aan de wolken der traagheid, toch gewoon door met de dingen waar men mee bezig was. Maar goed, gelachen was er in ieder geval wel; als filosoof kon men mij wel waarderen.

De S van Succes.

Wat is de waarde van dit alles?

Er zijn mensen voor wie de waarde van hun leven wordt afgemeten naar het genoegen waarmee ze erop terugkijken. Er zijn ook mensen voor wie de waarde, daarentegen, gelijk is aan de mate waarin ze in staat zijn hun geweten te volgen. De meeste mensen ontlenen hun eigenwaarde aan iets dat er ergens tussenin ligt. Veel mensen hebben de tijd om er een uitgebreid geestelijk leven op

[p. 55]

na te houden. Het lijkt alsof mensen wier bestaan gevuld is met daden, aan een geestelijk leven niet helemaal toekomen - omdat ze er minder over praten? Hoe ziet het geestelijk leven eruit van iemand op het ogenblik dat hij zich voor iets dat niet goed is afgelopen, verantwoordelijk stelt?

Waarom spreken de mensen meestal niet de waarheid? Wat is de functie van de leugen en hoe komt het dat de leugen, in het openbaar en in privé, een steeds uitgebreidere functie krijgt? Is het waar dat geestelijke en materiële vrijheid elkaar uitsluiten?

Hoe ziet ons gevoel eruit? (essay)

Het tere schoudertje, de meisjesarm die, achterwaarts, met een kuiltje boven in het vlees, naar buiten stak en via de elleboog weer naar binnen. De smalle pianovingertjes aan het machtige stuurwiel, met die chroomrand van het portier eromheen - een prachtig schilderij.

Ik moest mij een beetje bukken om haar gezichtje te zien. Haar grijze, liefdevolle ogen...

‘Bye...’

Haar aarzeling om weg te rijden...

‘Bye...’

Typografische redenen dwingen mij deze scène te bekorten. Het is maar net wat je wilt. Dat is al tienduizend jaar zo, maar vragen van ‘wat wil je’ is gewoon niet netjes. Je vraagt: wat zijn je normen, wat zijn je criteria.

En dan loop je terug, langs de grijze, torenhoge stammen van de koningspalmen, langs het groen van de tuinen die worden besproeid en langs het geel van de tuinen die niet worden besproeid. Langs de tientallen verchroomde portierramen van de andere auto's en geen mens te zien. Wat zich in de stille, sjieke buitenwijken van een Zuid-

[p. 56]

amerikaanse stad voortbeweegt gaat nooit; te voet, behalve ik nu, omdat ik lopen wil en me verbeeld een vlinder te zijn, omdat ik, de armen zwaaiend tegelijk naar voren en naar achteren, bijna denk dat ik Alice ben...

(Weer een stukje geschreven over niets; waarom eigenlijk? Om het wak open te houden? Als je niet elke dag met een stok in je ziel roert, dan vries je dicht. Koude wind die over de vlakte raast; als je ook maar even je ogen sluit, sluit je ze voorgoed.)