In dienst van de 'Koninklijke'

[p. 44]

3.0

...om bij haar te blijven (voorbeeld van overbodige persoonlijke informatie). Wat ik wil zeggen is dat ik in dat verband te maken kreeg met haar vader, die, als voorzitter van de Camera de Comercio Británica op het idee kwam dat ik, wijl schrijver, een aantal ‘portretten’ kon leveren van Europese bedrijven in Zuid-Amerika.

Om die reden een boekje gekocht: American Chamber of Commerce of Venezuela, dat volstaat met biografietjes van mensen die in het leven succes gehad hebben: President of Industrias Ventas s.a., President of Servicios Vengas s.a., Director and Assisted General Manager of Consejo Seguros, General Manager of Colgate Palmolive de Venezuela s.a., President of Royal Caribe s.a. Werk genoeg voorlopig om al deze mensen te bezoeken en hen het verhaal van hun leven te laten vertellen.

En zo bezocht ik, na telefonisch overleg, omdat ik er geen vrij voor kreeg op de zaterdagmorgens de diverse managers, meestal Engelsen maar ook Amerikanen, Oostenrijkers, een Noor, een stel Nederlanders... en schreef mijn bevindingen neer in verhaaltjes die, vertaald, een weg vonden binnen de besloten gemeenschap van kamers van koophandel en ambassades, regeringsdepartementen en derzelver personeelsbladen, promotionfolders of annonces, en mocht ervaren dat niets van wat ik schreef goed was in de ogen van hen die ik beschreven had, als het niet beschreven was in bewoordingen of de stijl die voor dit soort proza standaard is. Ik merkte al gauw dat ik veel aardiger schreef over activiteiten die alleen maar in mijn verbeelding bestonden.

Een uitzondering was Ralph Wellington. Een rijkeluiszoon uit Mid-England, door zijn ouders naar Eton gestuurd, studeerde niet in Eton maar in Londen. Mechanical

[p. 45]

Engineering en Art. Hij wist me te vertellen dat de derde lettergreep van zijn naam verwant was met het Nederlandse ‘tuin’ en (dat had er beslist mee te maken) stond me toe zijn fabriek te beschrijven zoals ik die zag en vond het nog ‘splendid’ ook.

Twee grote loodsen (met rollen plaatstaal en aluminium-folie) en een werkplaats onder een afdak, in de open lucht. Staalrollen opgehangen aan horizontale staven, ongeveer zoals wc.-papier wordt opgehangen. Met een snelheid van water dat in een beekje stroomt, vonden die stalen strips hun weg door de diverse asfaltbaden. Omdat het hete asfalt dat na het bad aan het staal bleef kleven, meteen werd afgekoeld en aldus verhardde, werd het laatste bad gevolgd door een dubbele voeding van aluminium-folie die aan de onder- en bovenkant makkelijk hechtte aan de warme teer. Deze aangekoekte plaat werd vervolgens door een even simpel als curieus werkende batterij van discusvormige wielen getrokken met als gevolg dat de platte plaat een golfplaat werd.

Deze golving begon in het midden en breidde zich naar de randen toe uit, ongeveer zoals het spoor van een eend die door een sloot zwemt. De strip werd na elke vier meter door een zwaar mes afgesneden. De golfplaten werden terzijde op zogenaamde pallets gelegd: vloertjes die je vervoert met een vorkheftruck. De productie bedroeg ongeveer tweehonderd platen per uur. De beide machines waren oude gmc-automotoren, volgens w., de man die mij zond, ‘niet stuk te krijgen’ en daar draaide die hele fabriek op. Het terrein werd bewaakt door een herdershond en lag, omheind ter bescherming tegen de omwonenden, in een buitenwijk van de in dit vlakke land door geen koele groene berghellingen beschutte en dus bloedhete stad Puerto Cabello.

[p. 46]

Een paar weken later zag ik Wellington in het Shell-gebouw uit de lift komen. Alsof ik er al die weken op had staan wachten! Ik schoot toe en nodigde hem uit voor een kopje koffie aan de overzijde, in de pony- en ezelmanege ‘El Corral’ en daar, onder de parasol, met het uitzicht op de groene flanken van de Cordilleras de los Andes, waren we het erover eens dat er heel wat problemen zijn in de wereld en dat iemand die daar niets aan doet, als vergoeding voor zijn nalatigheid, geneigd is dan maar álle problemen op zich te nemen.

Potestas Clavium. Methode om de macht in de wereld terug te brengen tot het omdraaien van een sleutel. Als dat mogelijk is, wat een mogelijkheden dan voor nieuwe macht.

Hij legde me uit wat ik voor hem eens zou moeten doen: zijn ‘shop’ een nieuwe administratie geven, want de oude was ‘gewoon een hoop wc.-papier’. Nu heb ik mij in de systematiek van administratie nooit bekwaamd; boekhouden, handelsrekenen, ik weet niet wat dit is, maar filosofisch gezien is administratie van een bedrijf niet anders dan de beschrijving van het bedrijf, dat kon dus voor mij alleen maar aantrekkelijk zijn, een kolfje naar mijn hand. Daarom kon ik zo makkelijk ja zeggen. Niet waar? Administratie? Geef maar op. Niemand hoeft mij verder dan nog te vertellen wat ik moet doen. Behalve natuurlijk degenen die ermee zullen gaan wérken. En die kunnen het krijgen zoals ze het hebben willen.

Van Wellington had ik sleutels gekregen van een merkwaardig, aan het strand gebouwd huis, dat nog het meeste weg had van het bekende stadhuis van Hilversum, maar veel kleiner natuurlijk. Een door amandelbomen omgeven buitenhuis van de voormalige dictator Gomez († 1935). Afgeschermd van de wereld door een slagboom die, toen

[p. 47]

we het erf opreden, voor ons werd omhooggehouden door een soldaat die er op wacht stond omdat er op datzelfde strand een oliedepot gevestigd was.

Laura had haar televisietoestel meegenomen. Midden in de rommel opgesteld, de stekker in het stopcontact gestoken, de chromen sprieten gedraaid en gedraaid... vertoonde het ons geen enkel beeld. Daarom zijn we maar gaan zwemmen. Een donkere, warme baai bij het licht van een aan de overzijde gemeerde tanker, waarvan de volgende ochtend de scheepshoorn ons wekte.

Je hoeft inderdaad van een bedrijf alleen maar de administratie door te nemen en je weet hoe het bedrijf in elkaar steekt. Wat niet op papier staat, gebeurt niet, c.q. is niet gebeurd. Daarom was het nodig dat ik de rollen staal telde, daarom ook nodigde de bedrijfsleider Sanchez mij uit voor een etentje: om mij te vertellen dat hij een en ander altijd zeer nauwkeurig had bijgehouden en voorts dat hij van plan was een stuk land te kopen, te weten het terrein dat achter de fabriek lag, een vlakte met distels en een kerkje waarvan de eerwaarde voorganger binnenkort zou vertrekken en dat hij in zijn geheel wilde inrichten als familiegraf. (Rond dit kerkje lag het gehucht Borburata, een paar huizen die vanwege de voortdurende overstromingen al jaren leeg stonden. Deze plaats, en daarmee is bedoeld waarschijnlijk de natuurlijke baai, komt voor onder de naam Barbaruata op een van de kaarten die Vespucci van deze streken maakte.)

Vanuit de lucht kon je alles nog veel beter zien. Wellington kreeg vliegles en ik vloog mee, achterin.

Zo vlogen we, ter oefening, boven de savannes, waarbij we ervoeren dat het vliegtuigje ook op één motor in de lucht bleef; de andere propeller stond stiL De piloot die onder het afdakje van zijn rechte, Indiaanse ooghaartjes

[p. 48]

de wereld nauwkeurig in het oog hield, vloog ons voorts naar diverse plaatsen die heel interessant waren om vanaf een bepaalde hoogte te bekijken, de kleine raffinaderij van San Lorenzo, het asfaltmeer...

Met Ralph Wellington als vriend kwam ik te verkeren in kringen waarvan ik niet weet of ik ze moet aanduiden met ‘hoger’, dan wel ‘lager’. Via Wellington kwamen we op barbecue-avondjes in gesprek met belangrijke en minder belangrijke regeringsfunctionarissen, maar het nadeel van zichtbaar maatschappelijk succes is dat je direct een zootje vliegen om je heen hebt. Mensen die op je afkomen met een lachend gezicht, alsof ze je al jaren kennen. De interessantste van hen was dan nog een zekere Zochet, een Fransman die professor was aan de Universidad de Caracas, nadat hij in de Tweede Wereldoorlog luchtmachtofficier in Syrië was geweest en nu ons aanbood een foto te leveren van het hele land met als bijzonderheid dat die foto's genomen zouden zijn met materiaal dat rekening hield met de kromming van het aardoppervlak - een lang, onnodig verhaal, dat illustreerde dat wat wij samen met hem gingen doen ‘magnifique, magnifique’ was. Hij besloot zijn verhaal met het genereuze aanbod de spullen van de Universiteit te gebruiken, wannéér we dat ook wilden.

Zo zoekt iedereen werk en als Ralph hem een baan had aangeboden als tankschoonmaker in Puerto Cabello, dan had hij, zo leerden ons de latere verhalen, die onmiddellijk aangenomen. Mensen die zich hebben ontwikkeld in de oorlog, zijn in tijden van vrede, maatschappelijk gezien, absoluut waardeloos. Zuid-Amerika is het land bij uitstek om deze stelling aan de hand van honderden voorbeelden bevestigd te zien.