Prettig omgaan met jongeren

(2013)–Ismene Krishnadath– rechtenstatus

Seksualiteit

Begeleiding van seksualiteit in verschillende ontwikkelingsfasen

Uit seksuele omgang tussen man en vrouw kunnen kinderen voortkomen. De seksuele gevoelens, die elk mens van nature heeft, zijn noodzakelijk om het menselijk ras in stand te houden.

Daarnaast heeft seksualiteit ook te maken met de relatie tussen partners. Als mensen volwassen worden, gaan ze op zoek naar een partner met wie ze in harmonie het leven kunnen delen en een gezin kunnen stichten. Seksuele omgang maakt deel uit van het partnerschap. Als partners hun seksualiteit op een veilige, gezonde en plezierige manier beleven, geeft dit een positieve en diepere dimensie aan hun relatie. Een positieve seksuele relatie is niet alleen een lichamelijke beleving. Het heeft ook te maken met gevoelens van eigenwaarde, respect voor de ander, kunnen geven en ervaren van liefde.

De basis voor liefdevolle beleving van seksualiteit wordt al heel vroeg gelegd. Het begint al in de babytijd.

Voorbeeld: Als de ouder zijn baby knuffelt en tegen zich aanhoudt, ervaart het kind dat het de moeite waard is om lief te hebben. Dit is de basis van stabiel zelfrespect. Het ervaart prettige gevoelens, het voelt geborgenheid en nestelt zich behaaglijk in de armen van de ouden Deze aanraking is een belangrijke voorwaarde voor latere seksuele beleving als onderdeel van een gelijkwaardige en liefdevolle relatie.

Ook in de volgende ontwikkelingsfasen moet er aandacht zijn voor seksualiteit. In de peuter/kleutertijd ontdekt het kind het eigen lichaam en ook de prettige gevoelens die het spelen met geslachtsdelen meebrengt. Het merkt de verschillen tussen de eigen geslachtsdelen en die van de andere sekse. In de opvoeding zal het kind de (kinderlijke) namen van geslachtsdelen moeten leren en aan de hand van gesprekjes leren wat mag en wat niet mag. Het kind moet ook leren zich weerbaar op te stellen tegen seksueel misbruik. In de periode op de lagere school wordt aandacht besteed aan voortplanting bij dier en mens. We merken dat het kind graag spelletjes speelt als doktertje, baby krijgen, vadertje en moedertje, trouwen, etc. Vaak zijn de spelletjes onschuldig en is er geen reden tot paniek. Toch is het goed als opvoeder een oogje in het zeil te houden.

Aan het begin van de adolescentie zijn er duidelijk zichtbare lichamelijke veranderingen bij jongens en meisjes, die aantonen dat zij volwassen worden. Daarnaast zijn er ook veranderingen die niet direct zichtbaar zijn, zoals de menstruatie bij meisjes en de zaadlozing bij jongens, die te maken hebben met het geslachtsrijp worden. Met geslachtsrijpheid wordt bedoeld dat iemand in staat is kinderen te verwekken. Veel opvoeders hebben angst dat hun jonge dochters ongewenst zwanger zullen raken.

No SEX without LOVE

Seksualiteit en de leefwereld van de adolescent

Veel ouders hebben moeite met de gedachte dat hun kind seksueel actief wordt. Het liefst zien ze hen als dat leuke meisje of die leuke jongen die zijn best doet op school. Ze hopen dat hun kind ooit een leuke partner vindt, waarmee die het leven zal delen. Als het zover is, moet het kind trouwen of gaan samenwonen en dan is een seksuele relatie toegestaan.

Ouders steken op deze manier hun kop in het zand. Uit alles blijkt dat veel jongeren seksueel actief zijn voor het moment van trouwen of samenwonen.

Veranderingen in het hormoonsysteem wekken in adolescenten een natuurlijk verlangen om seksueel actief te worden. De adolescentiefase is ook een fase waarin het kind nieuwgierig is en nieuwe ervaringen wil opdoen.

Het kind kan zich in deze fase ook eenzaam voelen. Door seks hoopt het liefde te krijgen. Seksuele activiteit wordt verder gestimuleerd door het bedrijfsleven en de media van binnen- en buitenland. Voor producten die jongeren aantrekkelijk vinden wordt vaak reclame gemaakt met sensueel en seksueel getinte beelden. Je ziet dit o.a. bij kleding, muziek en uitgaan. De media laat regelmatig seksueel getinte beelden en teksten zien. Dan is er nog de peer pressure. Om geaccepteerd te worden in de groep van leeftijdsgenoten doet de adolescent vaak wat de andere groepsgenoten ook doen, al is hij/zij daar zelf nog niet klaar voor.

Oglaia 14 jaar:
Ik zou willen uitgaan met vrienden, behalve voor feestjes, ook gewoon bij m'n vrienden gaan en gezellig samen zitten. Maar mijn ouders vertrouwen me niet en zijn bang dat ik iets verkeerd zal doen.

Ouders weten zich vaak geen raad met bovengenoemde ontwikkelingen. Toch is begeleiding van de jongere juist in deze periode van enorm belang. In de eerste plaats ligt hier een opgave voor de ouders. Daarnaast kan de school een ondersteunende rol spelen in de opvoeding.

Seksuele voorlichting

Seksuele omgang kan vervelen de gevolgen hebben. On gewenste zwangerschap en geslachtsziekten zijn twee grote gevaren.

Geslachtsziekten zijn schadelijk voor de gezondheid en kunnen zelfs dodelijk zijn. Denk maar aan AIDS.

Het krijgen van kinderen is niet gewenst voor jongeren die niet zelfstandig zijn. Dat moet uitgesteld worden totdat de jongere een stabiele relatie heeft met een liefdespartner, en samen met de partner een kind wil opvoeden. Het paar moet ook financieel in staat zijn een kind te verzorgen.

Om de negatieve gevolgen van seksualiteit te vermijden hebben jongeren de volgende opties:

1.	Seksuele activiteit uitstellen totdat men getrouwd is of samen woont.
2.	Zichzelf beschermen tegen ongewenste zwangerschap en geslachtszieken tijdens seksuele omgang.

De eerste optie is het meest aan te bevelen. Ouders moeten proberen hun kind de voordelen van de eerste optie uit te leggen. Zij moeten er echter ook op voorbereid zijn dat hun kind de tweede optie kiest, want de drang tot seksuele activiteit wordt steeds groter naarmate het kind ouder wordt.

Welke optie de jongere ook kiest, ouders moeten hun jongeren goed begeleiden. Seksuele voorlichting is daarbij van het grootste belang.

Ouders moeten ervoor zorgen dat zij zelf genoeg kennis hebben over veilig seksueel verkeer. Informatie over veilige seks is makkelijk te vinden bij Stichting Lobi. (De contactgegevens van deze stichting staan op pagina 49.) Ook organisaties die AIDS bestrijden, geven informatie. Goede boekhandels verkopen boeken over seksuele voorlichting en omgaan met jongeren. Ook op het internet is veel informatie te vinden, bijvoorbeeld op www.seksuelevoorlichting.net.

Ouders moeten kennis hebben van:

-	Het ontstaan van een zwangerschap
-	Voorkomen van ongewenste zwangerschap
-	Voorkomen van geslachtsziekten

Zwangerschappen ontstaan wanneer tijdens de seksuele omgang een zaadcel uit de sperma van de man samensmelt met een eicel van de vrouw. Er zijn verschillende middelen en methodes om zwangerschap te voorkomen. Het bekendste voorbehoedsmiddel is de pil voor vrouwen. De pil is te krijgen op doktersrecept en via Stichting Lobi.

De pil beschermt tegen zwangerschap, maar niet tegen geslachtsziekten. Om geslachtsziekten te voorkomen wordt vooral het gebruik van een condoom aanbevolen. Er zijn condooms voor mannen en condooms voor vrouwen. Vrouwen- en mannencondooms zijn verkrijgbaar bij allerlei organisaties die voorlichting geven over veilige seks. Het mannencondoom is ook te koop in drogisterijen, supermarkten en in condoomautomaten.

Als de ouders goed geïnformeerd zijn over seksualiteit, is het belangrijk de informatie door te geven aan hun kinderen. Dit betekent dat zij over seksualiteit moeten praten met hun kinderen. Veel ouders hebben hier moeite mee, omdat zij zelf nooit geleerd hebben op een open manier over seksualiteit te praten.

Hieruit blijkt weer dat het belangrijk is dat ouders bouwen aan een goede relatie met hun kinderen van jongs af aan. (Kijk hiervoor weer naar de checklist voor democratische ouders.) Wanneer het kind nog klein is, wordt de basis gelegd voor een relatie van vertrouwen, een relatie van liefde en genegenheid. Is eenmaal een relatie van vertrouwen gelegd, dan wordt het mogelijk allerhande onderwerpen te bespreken. Ook gevoelige onderwerpen, zoals seks.

Met praten over seksualiteit hoeven de ouders niet te wachten tot het kind de puberteit heeft bereikt. Een kind kan al op jonge leeftijd vragen stellen die te maken hebben met seksualiteit.

BV.

Waarom heeft tante Marjorie zo'n dikke buik?

Hoe kan het dat oom Sherwin en tante Pon een baby hebben?

Kan ik ook een kindje krijgen?

Waarom heb ik geen poenie?

Ouders moeten proberen op een rustige manier een eerlijk antwoord te geven op de vragen. Hierbij moeten ze rekening houden met de leeftijd van het kind.

Als een kind van vijf jaar vraagt waar de baby vandaan komt, is uitleg over zaadcel en eicel te ingewikkeld. De ouder kan volstaan met het benadrukken dat oom Sherwin en tante Pon samenwonen en heel veel van elkaar houden.

Een kind van twaalf jaar moet wel uitleg krijgen over de seksuele functies van de geslachtsdelen en het proces van eicel en zaadcel.

Goede boeken en overzichtelijke folders zijn een belangrijke steun voor de ouders. De ouders moeten zelf de boeken/folders aan hun kinderen geven. Dan weten de kinderen dat het geen stiekeme zaak is. Ook is het goed als de ouders zeggen dat de kinderen met vragen bij hen terecht kunnen.

Ook scholen komen de ouders te hulp. Op veel scholen van het voortgezet onderwijs wordt seksuele voorlichting gegeven.

Omdat gezonde seksualiteit alles te maken heeft met goede partnerrelaties is het belangrijk om zowel jongens als meisjes voor te lichten.

Praten alleen is niet voldoende. De meeste jonge tienermoeders hebben wel enige seksuele voorlichting gehad en wisten hoe ze hun zwangerschap hadden kunnen voorkomen. Het probleem is dat ze de voorbehoedsmiddelen niet ter beschikking hadden op het moment dat ze het nodig hadden.

Ouders die het vermoeden hebben dat hun dochter seksueel actief is of gaat worden, moeten het kind helpen om aan voorbehoedsmiddelen te komen. De moeder kan met de dochter naar Stichting Lobi gaan, of naar de dokter om een recept voor de pil te vragen of een vrouwencondoom. Hiermee geeft zij aan dat ze begrijpt dat haar dochter volwassen wordt en dat ze haar hierbij wil ondersteunen. Ze heeft haar dochter de weg gewezen bij een verstandig omgaan met seksualiteit. Seksuele activiteit van jongens wordt over het algemeen makkelijker geaccepteerd door ouders dan seksuele activiteit van meisjes. Condooms voor mannen zijn veel gemakkelijker te krijgen dan voorbehoedsmiddelen voor vrouwen. Toch moet dit geen vrijbrief zijn voor jongens. Vaders kunnen een belangrijke rol spelen bij de begeiding van de seksualiteit van hun zonen. Het is goed als vaders met hun zonen praten over verstandig omgaan met seksualiteit.

Homoseksualiteit en lesbisch-zijn

Sommige mensen hebben een aangeboren voorkeur voor een liefdespartner van dezelfde sekse. Mannen die graag een man als partner hebben noemt men homoseksuelen. Vrouwen die een vrouw als partner kiezen zijn lesbisch. Homoseksuelen en lesbiennes worden niet overal geaccepteerd. Kinderen die ontdekken dat zij homo of lesbisch zijn, zullen het moeilijk hebben. Zij zullen in de eerste plaats moeten leren zichzelf te accepteren. In de tweede plaats zullen ze moeten leren omgaan met familie, vrienden, collega's etc die hen niet willen accepteren zoals ze zijn. Ouders met homoseksuele of lesbische kinderen moeten proberen de seksuele geaardheid van hun kind te accepteren. Alleen dan is het mogelijk hun kind te ondersteunen om ook als homo of lesbienne een gelukkige partnerrelatie te hebben.

Pornografie

Pornografie is seksualiteit waarbij alleen de lichamelijke lustbeleving belangrijk is. Het is een egoistische vorm van seksualiteit omdat de persoonlijke relatie tussen de partners onbelangrijk is. Bij een goede beleving van seksualiteit hebben de partners niet alleen lichamelijk genot, maar is er ook een evenwichtige emotionele relatie, waarbij de partners respect hebben voor elkaar.

Pornografische beelden zijn wijd verspreid. Nieuwsgierigheid naar seksuele prikkels maken pornografische beelden interessant voor jongeren. Ouders moeten niet vreemd opkijken als ze ontdekken dat jongeren, vooral jongens, maar ook meisjes, naar pornografische beelden kijken. Het heeft weinig zin om jongeren te verbieden om naar pornografische beelden te kijken, omdat dit meestal stiekem gebeurt.

Het heeft wel zin als ouders pornografie duidelijk afkeuren. Ouders moeten in de opvoeding altijd aan hun kinderen meegeven dat seksualiteit onderdeel moet zijn van een liefdevolle relatie. Naarmate het kind deze opvatting over seksualiteit eigen maakt, zal de belangstelling voor pornografie op de achtergrond raken.

Vorige Volgende