Lezen doet je goed. Leerjaar 8a

[p. 84]

[p. 85]

11 In het mierennest (1)

Mujeì, de dochter van mma Tadusu, is verdwenen. Na lang zoeken, op de rivier en in het oerwoud achter het dorp, krijgt mma Tadusu, die de taal van de dieren kan spreken, een tip van een sapakara. Mujeì is meegenomen door draagmieren en opgesloten in hun onderaardse koninkrijk.

Het Saramaccaanse meisje Ginga en haar neven Dippo en Dietje uit Paramaribo, willen Mujeì redden. Ginga kent het oerwoud goed en ze weet ongeveer waar ze de mieren moet zoeken.

Mma Tobusu geeft Ginga een toverfluit mee. Zodra ze fluit, valt alles en iedereen om haar heen in slaap. Fluit ze opnieuw, wordt alles en iedereen weer wakker.

‘Alleen mijn dochter is ongevoelig voor de fluit’, zegt mma Tadusu nog.

Ginga brengt haar neven diep de jungle in tot ze komen bij een oude bamboebosschage. Ginga kijkt aandachtig naar de dunne boompjes die tussen de aangevreten bamboestaken groeien.

‘Mierenplanten’, mompelt ze. Ze buigt zich naar de zilverkleurige bladeren die om de top waaieren. Het zijn grote, handvormige bladeren. Vanuit de steel lopen dikke, roze nerven naar de puntige uiteinden.

Dippo woelt met zijn houwer tussen de vermolmde bamboestaken. Er komt beweging in het hout. Overal kruipen mieren uit de holle stelen.

‘Dat zijn ze!’ Opgewonden wijst Ginga naar de krioelende beestjes. ‘Kijk, hun onderlijf is zwart.’

Dippo schept er eentje op met de punt van zijn houwer. Het is een grote; van kop tot en met achterlijf is hij langer dan een vingerkootje en als je de angel en voelsprieten erbij neemt, zo groot als een pink.

[p. 86]

‘Als die je bijt, ben je niet jarig’, zegt Dietje.

De schildlaag van de mier lijkt wel een harnas, vooral het onderste stuk, met zijn harde lakglans. Dietje duwt het insect met een takje terug als die een vluchtweg zoekt aan de rand van de houwer. Hij durft hem niet met zijn blote hand aan te raken. De bovenste delen van de poten zijn afgezet met een kartelvormige rand. Onderaan eindigt in een scherpe klauw.

‘Ze zijn niet allemaal zo groot.’ Dippo heeft een andere mier te pakken.

‘Dat moet een werkmier zijn’, concludeert Ginga, ‘die andere is zeker een soldaat.’

‘Waar is hun nest?’ Ze kijken speurend om zich heen.

‘Daar!’ Ginga wijst op een hoop vers opgeworpen aarde rond een gaatje in de grond. De aarde is droog. Het heeft een fijne, korrelige structuur. Er zijn meer hopen, in en rond het dode bamboebos.

Dippo zet zijn mier weer op de grond en doet een stap opzij om de nestgaten beter te bekijken, maar dan is hij plotseling verdwenen. Verrast kijkt Ginga om zich heen. Ze steekt haar hand uit naar de plaats waar hij zonet nog stond. Hij is weg, opgelost in het niets, lijkt het wel.

‘Dippo’, roept Ginga onzeker.

Geen antwoord.

Dietje staart omhoog, misschien zit Dippo wel in de bomen.

‘Auauau’, gilt Dietje dan. Hij tilt zijn been op en dan zien ze Dippo aan zijn broekspijp hangen, minuscuul klein. Perplex laat Dietje zijn voet in de lucht zweven. Aan de ene kant is hij opgelucht om Dippo levend te zien, aan de andere kant schrikt hij van zijn afmetingen. Heel voorzichtig zet Dietje zijn voet op de grond. Hij gaat op zijn hurken zitten.

[p. 87]

‘Jeetje, Dip, ik had je zo dood kunnen trappen.’ zegt Dietje. Instinctief praat hij zachter dan anders, alsof hij bang is dat Dippo zijn normale volume niet zal kunnen verdragen.

‘Ja koe, daarom heb ik in je been gebeten.’ Dippo's stem klinkt ver weg. Ginga en Dietje moeten zich inspannen om hem te verstaan.

‘Wat is er met je gebeurd? Hoe kom je zo klein?’

‘Ik weet het niet. Het was plotseling warm, lekker warm, net alsof de zon op me scheen en toen, bijna op hetzelfde moment, schoot ik naar beneden. Alles om me heen werd honderd keer zo groot.’

Ginga kijkt om zich heen. De boomkruinen boven haar hoofd zijn minder dicht dan waar ze eerder hebben gelopen, maar toch komt het daglicht nog moeilijk door. Hier en daar zijn er lichtplekken in het bos, met veel schaduwspel. Vlak achter haar valt een bundel stralen toevallig ongehinderd naar beneden. Op de donkere bodem van het woud vormt het licht een heldere cirkel.

‘Daar moet de verkleinplek zijn’, zegt ze. ‘Ik heb ervan gehoord in de verhalen die onze mensen 's avonds vertellen.’ Het is onweerstaanbaar. Ginga steekt haar vinger uit naar het licht.

‘Ginga!’, roept Dietje.

Zijn gezicht, dat zich nu over haar heen buigt, is monsterachtig groot. Zijn neusgaten lijken wel grotten, gevuld met een ruige begroeiing. Ze schrikt als hij zijn mond openmaakt en een windvlaag haar pangi laat opwaaien.

Met twee vingers pakt hij haar voorzichtig vast bij haar middel. Ze zweeft door de lucht en dan staat ze op een licht welvend oppervlak met donkere groeven. Ze begrijpt dat het zijn handpalm is. Dietje gaat erbij zitten en Ginga volgt zijn voorbeeld, als ze merkt hoe instabiel zijn handpalm is.

‘Luister’, zegt Dietje. Het is duidelijk dat hij zacht praat, want Ginga kan hem

[p. 88]

goed verstaan en uit zijn mond komt maar een licht briesje.

‘Misschien is het goed dat jullie klein zijn geworden. Ik denk dat jullie op verkenning moeten in de mierenhoop. Proberen jullie uit te vinden waar Mujeì is. Ik kom jullie te hulp als het nodig is.’

‘Hoe weet je nou, wanneer we hulp nodig hebben?’

‘Dippo en ik hebben allebei een kompas met een zender. Hij kan me seinen als er wat is.’

Dippo haalt zijn kompas tevoorschijn, die ook minuscuul is verkleind. Hij haalt een pinnetje over en vanuit Dietjes broekzak klinkt een pieptoon.

‘Maar dan weet je nog steeds niet waar we precies zijn. Zo'n nest kan heel groot zijn. De gangen lopen kilometers door onder de grond’, zegt Ginga.

‘Maak dan rook of zoiets; die dringt wel door het dichtstbijzijnde gat naar buiten.’

Het is nog steeds niet duidelijk wat ze zullen doen in geval van nood, maar Ginga en Dippo besluiten alvast het nest in te gaan. Dippo zegt dat ze het wel zullen redden en dat brengt ook Ginga's zelfvertrouwen terug.

Dietje roert met een stokje in één van de gaten tussen het zand. In de paniek die dan ontstaat, glippen Ginga en Dippo langs de dienstdoende soldaat de gang in.

Ze verbergen zich in een nis totdat hun ogen gewend zijn aan de onderaardse duisternis. De orde is dan ook weer hersteld en Ginga en Dippo lopen gelijk op met een rijtje mieren die witte, suikerachtige brokjes meesjouwen.

‘Voor die hoeven we niet bang te zijn’, zegt Ginga, ‘het zijn maar slaven, werkmieren. Voor de soldaten moeten we oppassen. Heb je hun bovenkaak gezien? Net een guillotine.’

‘En die angel in hun achterste dan, daar zit gif in. Als ze je daarmee steken ben je

[p. 89]

zo het hoekje om.’

Ginga rilt. ‘Ze moeten mij niet te pakken krijgen.’

Het is druk in de gangen. De slaven lopen af en aan met hun lasten. De ene rij sjouwt voedsel, de ander uitgegraven aarde. Regelmatig passeren Ginga en Dippo groepjes die bezig zijn met het uithollen of verstevigen van de gangen. Er zijn ook andere beesten op de weg. Wormpjes, kevertjes, luizen. Een keer zien ze een bataljon soldaten in de tegenovergestelde richting passeren. Tussen hen in hebben ze een gevangene, een kever. Ginga en Dippo drukken zich tegen de wand aan tot de soldaten voorbij zijn. Het nest is een groot doolhof. Ze raken de tel kwijt van de bochten, afslagen, hellingen en kruispunten.

Onder de grond is het verschil tussen dag en nacht nauwelijks merkbaar. Als ze in een half ingestorte gang een verlaten plekje hebben gevonden om even te rusten, vallen ze van vermoeidheid in slaap. Ze weten niet hoe lang ze geslapen hebben. Als ze wakker worden, is het nog steeds donker en de stroom dieren in de hoofdgang lijkt nauwelijks te zijn afgenomen. Doelloos vervolgen ze hun weg in het onderaardse labyrint. Als ze voor de zoveelste keer twijfelend op een kruispunt staan, besluiten ze een groep slaven, die een vlindervleugel meesleept, te volgen. De gang waardoor de groep loopt, mondt uit in een grote hal.

‘We zijn in één of ander centrum’, zegt Dippo. ‘Moet je kijken hoeveel gangen op deze hal uitkomen.’

Ginga pakt Dippo's hand vast. Ze wagen zich wat verder in de hal. Zo onopvallend mogelijk bewegen ze zich voort tussen de mieren, wormpjes, kevertjes, larfjes en andere kruipertjes, die allemaal druk bezig zijn met hun vrachtjes.

‘O!’

‘Wat is er?’, sist Dippo. ‘Je knijpt mijn hand zowat fijn.’

‘Mujeì’, fluistert Ginga.

In het midden van de hal is een verhoging gemaakt en daarop zit een

[p. 90]

mensenfiguurtje, een meisje. Ginga kan haar gelaatstrekken niet onderscheiden, daar is het te donker voor, maar uit de gebogen houding en de neerhangende schouders spreekt een intense droefheid. Ginga geeft een opgewonden rukje aan Dippo's hand.

‘Dippo, dat moet Mujeì zijn, de ontvoerde dochter van mma Tobusu.’

Het is alsof het meisje hun blikken op zich voelt. Ze heft langzaam haar gezicht op en kijkt zoekend de duistere hal in. Een regen van vlechten golft over haar rug.

‘Wat een stuk’, zucht Dippo.

Ginga slaat haar ogen op naar het plafond van de hal. Dan rukt ze weer aan Dippo's arm. ‘Het is de bedoeling dat we haar redden, dommie. Niet dat we haar aangapen.’

Rond de troon van Mujeì liggen in nette rijen gerangschikte eitjes, krioelende larfjes, poppen, pas ontpopte babymiertjes en bergen voedsel. Daaromheen patrouilleren soldaten. Ze betasten elke mier die langs hen gaat met de antennes op hun kop. De slaven voeden de larfjes en kleine miertjes of ze verplaatsen de eitjes en poppen. Het valt Ginga op dat die steeds gekeerd en verlegd worden.

Haar blik gaat weer naar Mujeì.

‘Ze hebben haar tot koningin gemaakt.’

Ze voelt een onuitsprekelijk medelijden met het trieste meisje dat onbeweeglijk boven het mierenvolk troont. Haar vingers gaan naar het bamboefluitje dat ze aan een touwtje om haar nek heeft hangen.

‘Eigenlijk is het makkelijk om haar hier weg te krijgen. Ik fluit gewoon de hele boel in slaap’, zegt ze tegen Dippo.

‘No man’, reageert Dippo. ‘Laten we wat actie laten zien.’