Lezen doet je goed. Leerjaar 7b

[p. 46]

9 Robinson Crusoe

Hoe zou je het vinden om jarenlang vast te zitten op een onbewoond eiland? Dat gebeurde met de hoofdpersoon van het beroemde boek ‘Robinson Crusoe’ dat is geschreven door de Engelsman Daniel Defoe.

Ik, Robinson Crusoe, had al jong één wens: varen op zee. Op 1 september 1651 kreeg ik mijn kans. Ik was toevallig in de havenstad Hull, waar een vriend me vroeg mee te gaan met een schip.

‘Kom mee, het kost je helemaal niets.’

Eenmaal aan boord, stak er een flinke storm op. We gooiden het anker een stuk zuidelijker uit, bij Yarmouth Roads. In dit deel van de Noordzee, vlak bij de kust van Engeland, wachtten schepen vaak op een gunstige wind om verder te varen.

Maar de storm wakkerde aan en de angst sloeg toe toen een hevige wind ons schip meenam. Ik hoorde de kapitein zachtjes bidden en zag andere schepen de strijd met de wind verliezen.

[p. 47]

‘We vuren de kanonnen af als noodsignaal’, hoorde ik, waarna ik flauwviel. Toen ik weer bijkwam, zag ik de bemanning het schip verlaten. Ik haastte me achter de matrozen aan, die redding zochten in een boot dat een ander schip had uitgezet. Enkele minuten daarna zonk ons schip. We werden op de kust bij de vuurtoren aan wal gezet.

Wat nu? Terug naar mijn ouders? Indien ik verstandig was, zou ik dat hebben gedaan. Maar ik was niet verstandig. Koppig koos ik voor de zee. Ik ging naar Londen van waaruit ik kon meevaren naar de westkust van Afrika. De kapitein werd mijn makker. Van alle reizen die ik daarna maakte, was deze de meest geslaagde. De kapitein leerde me wiskunde en navigeren. Na deze reis gaf ik mijn geld in beheer in Engeland en besloot opnieuw naar Afrika te reizen. Het noodlot sloeg weer toe. Tussen de Canarische eilanden en de Afrikaanse kust werden we achtervolgd door een Turks piratenschip. We verloren het vuurgevecht.

Drie mannen werden gedood en de rest werd gevangen genomen. Ik was twee jaar lang de slaaf van een Moorse kapitein. Maar op een dag zag ik tijdens het vissen kans te vluchten met het schip van de Moor. Xury, een van zijn helpers, nam ik mee.

In de haven bij Kaapverdië ontmoetten we een Portugees schip op weg naar Brazilië. De vriendelijke kapitein nam mij kosteloos mee. Het Moors schip kocht hij van me over, evenals Xury, die dat prima vond. Tweeëntwintig dagen later arriveerden we in Todos los Santos, de Allerheiligenbaai in Brazilië. Ik was, dankzij de eerlijkheid en rechtvaardigheid van de kapitein, een man met behoorlijk wat geld op zak.

Ik leerde van de eigenaar van een suikerplantage over het proces van suikerriet tot suiker. Ik kocht een stuk onbewerkt land met de bedoeling er een plantage op te zetten.

‘Had ik Xury maar niet verkocht’, verzuchtte ik vaker, want het was hard werken. Gelukkig kwam de kapitein van het schip dat me gered had me weer te hulp. Het geld dat ik in Londen in beheer had gegeven werd op zijn advies naar Lissabon gestuurd. Van daaruit stuurde hij werktuigen en een knecht voor me. Het ging me voor de wind. Ik kocht een negerslaaf en nog een bediende. Toen deden enkele planters mij een geheim voorstel.

‘We willen een tocht plannen om slaven te halen voor onze plantages.’

[p. 48]

De zee trok, dus zocht ik een partner om toezicht te houden op de plantage en vertrok. Maar weer had ik pech op zee. Er stak een orkaan op en ondanks de inzet van de bemanning leden we schipbreuk. Ik wist mij drijvende te houden aan één van de wrakstukken. Vele hoge golven later, spoelde ik aan op wat ik ‘het eiland der wanhoop’ noemde. Behalve mijn mes, een tabakspijp en wat nat geworden tabak had ik niets bij me, maar ik was God dankbaar dat ik in leven was. Het schip was door de zee niet ver van het eiland neergesmeten. Bij eb kon ik in de verte een stuk ervan zien uitsteken boven het water. Ik bouwde een vlot van takken en lianen en haalde alles dat ik kon gebruiken uit het gezonken schip. Proviand, boeken, bouwmaterialen, munitie en wapens. Ik bouwde een hut op een hoger gelegen deel van het eiland, in de buurt van een kreek, met uitzicht op zee. Hier hield ik de dagen bij door inkervingen te maken in een houten kruis dat ik had gemaakt. Ik hield een dagboek bij.

Tien maanden nadat ik was aangespoeld, begon ik de hoop om gevonden te worden op te geven. Hier was vast nooit een mens geweest. Ik begon me erop voor te bereiden dat ik hier langere tijd zou moeten blijven. Ik had al geleerd vogels, schildpadden en konijnen te vangen en klaar te maken. Op mijn steeds langere verkenningstochten op het eiland ontdekte ik dat ik bepaalde vruchten en bladeren kon eten. Ik vlocht manden van twijgen, maakte kruiken van klei en zelfs een aarden pot die op het vuur kon. Ik had een bijbel gevonden tussen de boeken en las hier regelmatig uit, wat me troost gaf. Na zes jaren had ik tweemaal een boot gemaakt, maar die boten waren niet geschikt om ver weg te varen.

Op een middag zag ik een voetafdruk in het zand van een strand aan een kant van het eiland waar ik niet zo vaak kwam. Ik ontdekte botten van mensen rond een plek waar vuur gemaakt was.

Kannibalen, menseneters!

Vanaf toen zag ik ze vaker. Ze bleken het eiland te gebruiken voor hun bizarre eetfestijnen. Ze boezemden me zoveel angst in, dat ik niet meer in mijn huis durfde te wonen. Ik verhuisde met mijn spullen naar een grot.

[p. 49]

In het vierentwintigste jaar zag ik in de verte een schip, maar het begon te stormen en het schip leed schipbreuk. Niemand overleefde de ramp. Ik ging met mijn boot naar het schip toe en haalde wat ik kon gebruiken.

Er gingen weer jaren voorbij. Toen, op een vrijdag, zag ik een paar kannibalen op het strand om een vuur dansen. Twee jongens van hetzelfde volk als de kannibalen, lagen klaar om gebraden te worden. Het lukte één van ze weg te komen. Hij rende mijn kant op. Ik schoot op de menseneters en redde het leven van de jongen die ik vanaf dat moment Vrijdag noemde. Ik leerde hem Engels en gaf hem een spoedcursus in allerlei werkzaamheden. Zo had ik er een knecht bij. Ik vond het belangrijk Vrijdag te leren over God en las hem voor uit de bijbel.

Op een dag, toen de kannibalen weer aan land kwamen, vochten we met de groep en redden twee gevangenen: een Spanjaard en ... Vrijdags vader. Ze vertelden over een eiland in de buurt waar er meer Spaanse schipbreukelingen waren zonder eten of munitie. Ik hielp de Spanjaard en de vader van Vrijdag een boot te bouwen om de overige mannen te halen. Acht dagen later zagen we niet hen, maar een Engels schip voor de kust. Een aantal mannen werd aan wal gezet en achtergelaten. Ik riep vanuit de bosjes: ‘Wie zijn jullie, heren?’

De mannen schrokken zich wild. Niemand had een Engelsman op het eiland verwacht. Er bleek muiterij op het schip te zijn uitgebroken. De muiters waren van plan de kapitein en enkele van zijn getrouwen achter te laten. Ik sloot vriendschap met de kapitein en we besloten de muiters te overvallen en de leiding weer over te nemen. Ik kende ondertussen geen vrees meer. Al snel overmeesterden we de onbetrouwbare zeelui. We konden ze niet meenemen naar Engeland, want daar worden muiters aan de galg gehangen. Ze moesten op het eiland blijven.

‘Jullie maken nog een kans’, zei ik tegen ze. ‘Binnenkort komt er een schip met Spanjaarden langs.’

Na achtentwintig jaar was ik eindelijk terug in Engeland. Mijn ouders bleken te zijn overleden, dus vertrok ik naar Lissabon. Daar vond ik tot mijn vreugde mijn oude vriend, de kapitein. Met zijn hulp kon ik de zaken regelen om over mijn plantage-opbrengsten te kunnen beschikken. Mijn partner was verheugd van me te horen.

[p. 50]

‘Ik heb zo vaak voor je gebeden’, schreef hij en ik kreeg een compleet verslag van de plantage. Daarnaast ontving ik luipaardvellen, kisten vol lekkernijen, suiker, tabaksrolletjes en goud van hem. Ik was rijk en maakte nog meer reizen.

Eerst naar Spanje, waar Vrijdag een avontuurlijk duel met een beer won en wij op het nippertje ontsnapten aan wolven. Vervolgens naar Frankrijk, toen terug naar Engeland. Ik trouwde en kreeg drie kinderen. In 1694 bezocht ik mijn eiland nog eens. Ik trof er de Spanjaarden en een groter geworden bevolking. Ik beleefde nog meer avonturen, maar daar zal ik een volgende keer over vertellen.