Lezen doet je goed. Leerjaar 7b

[p. 35]

7 Lucenda verkoopt geschiedenis

Het boek ‘Lucenda verkoopt geschiedenis’ is geschreven door Alphons Levens.

Lucenda's moeder verdient niet genoeg om de zeven mensen van het gezin te onderhouden. Daarom moet Lucenda kranten verkopen. Hieronder lees je in het kort waarover het boek gaat.

Lucenda verkoopt elke dag de krant op drukke kruispunten. Als het verkeerslicht op rood staat, toeteren de chauffeurs die een krant willen hebben.

Kijk, daar toetert er één aanhoudend en uit een andere auto, ongeveer acht auto's verder, roept een man: ‘De West, De West!’

Lucenda weet niet wie ze het eerst moet helpen. Ze rent tussen stilstaande auto's door naar een derde man in een auto die in de rijbaan staat voor het verkeer dat rechtsaf gaat. Hij zwaait door zijn half geopend donker raam met een bankbiljet. Een krant van Lucenda valt onder het rennen op het nog niet geheel gedroogde asfalt. Vlug zoekt ze met haar linkerhand in haar zak naar kleingeld.

[p. 36]

Ze hoort voorop de eerste auto's al optrekken. Met de overige kranten tussen haar linkerarm en haar borst geklemd rent ze tussen nog stilstaande auto's terug naar het trottoir, nog net een bromfietser ontwijkend.

‘Meisje, wees voorzichtig met je wisselgeld’, zegt bezorgd een voorbijgaande meneer. ‘Sta je hier alleen te verkopen?’

‘Nee, meneer’, antwoordt Lucenda. ‘Mijn oma staat om de hoek en mijn opa staat aan de overkant.’

Op een avond is het heel druk met de krantenverkoop. Als ze teruggaan naar huis vraagt Lucenda aan oma waarom zoveel mensen die dag een krant wilden kopen. Oma kan niet zo goed lezen, maar ze heeft wel iets op de radio gehoord over mensen die lang geleden waren doodgeschoten.

Thuis vraagt Lucenda mama er ook naar. Haar moeder is verpleegster. Ze moet naar de nachtdienst, maar ze weet wel wat er aan de hand is.

‘O’, zegt ze. ‘In 1982, op 8 december, zijn vijftien mensen vermoord. Daarom spreken ze ook over de decembermoorden. Jij was toen nog niet geboren. Na al die jaren gaan ze eindelijk onderzoeken wat er precies is gebeurd op die dag.’

Mama lijkt niet erg onder de indruk te zijn. ‘Ach kind, er zijn nog veel meer mensen vermoord in Suriname. Al eeuwen moorden ze in het land.’

Ze geeft Lucenda een haastige zoen en loopt naar de deur. Lucenda loopt met haar mee, omdat ze nog iets wil zeggen.

‘Ma, ik heb geen zin meer om kranten te verkopen, want die mensen doen zo wild. Bijna rijden ze je omver.’

‘Lucenda, dan moet je heel goed uitkijken, meisje. Je ziet toch hoe hard ik werk om wat te verdienen? Maar het is niet genoeg voor ons allemaal.’

Ze wonen met zijn zevenen in een klein huis. Behalve opa, oma, mama en Lucenda zijn er ook Clyde, Whitney en Michael. Dat zijn de broertjes en het zusje van Lucenda. Lucenda's vader is niet meer in leven. Hij was politieman.

Tijdens zijn werk is hij doodgeschoten.

[p. 37]

‘Bovendien’, zegt mama, ‘doe je ook belangrijk werk.’

‘Waarom belangrijk?’, vraagt Lucenda.

Moeder vertelt over een redacteur die bij de krant ‘De Ware Tijd’ werkte.

Een redacteur is iemand die samen met de journalisten bespreekt wat er allemaal in de krant moet komen te staan.

‘Deze meneer Morpurgo, dat was zijn naam, heeft eens in een radio-uitzending verteld dat er geschiedenis wordt geschreven in de krant. Als al die mensen bij de krant zo hun best doen, maar niemand wil de krant helpen verkopen, dan blijft de redactie met duizenden kranten zitten, toch? Zo zie je hoe belangrijk jouw werk is. Daag, ik ga.’

Aan de ene kant vindt Lucenda het wel leuk dat ze belangrijk werk doet.

Aan de andere kant blijft ze het vervelend vinden, want als de kinderen van haar klas gezellig andere dingen doen, moet zij de krant verkopen. Dat doet ze voor de school begint en 's middags. Haar moeder heeft gezegd dat haar broertje volgend jaar ook mee moet helpen. Ze zijn echt arm en ze hebben het geld van de krantenverkoop hard nodig.

Op school merkt Lucenda dat de geschiedenisjuf niet over dingen spreekt die in de krant staan. De lessen gaan over gebeurtenissen van honderden jaren geleden, zoals de verbranding van Codjo, Mentor en Present. Wat bedoelde meneer Morpurgo toen hij zei dat de krant geschiedenis schreef? Als dat waar is, moet je toch erover kunnen praten tijdens de geschiedenislessen.

Maar als Lucenda tijdens de les vragen stelt over 8 december 1982, wil de geschiedenisjuf daar niet over praten. ‘Dat is politiek’, zegt ze.

Pas als Lucenda zegt dat de kranten erover volstaan, en ook de andere leerlingen aandringen, vertelt de juf toch wat er in die tijd is gebeurd. Zij heeft die tijd zelf meegemaakt. Ze vertelt dat er een staatsgreep was gepleegd en waarom.

Ze vertelt ook dat militairen een tijd het land hebben geregeerd. Alles wordt een stuk duidelijker voor Lucenda.

Lucenda kijkt steeds vaker in de kranten die ze verkoopt.

[p. 38]

Ze leest de krantenkoppen en ook de artikelen. Ze denkt daarbij aan de uitspraak van één van haar leerkrachten. ‘Als je loempia's verkoopt, moet je weten wat erin zit.’

Ze leest een bericht over drugcriminaliteit dat haar doet denken aan haar vader. Toen hij nog leefde was hij bij de politie. Hij is om het leven gekomen in een gevecht met misdadigers die in drugs handelden.

Lucenda denkt vol trots terug aan zijn begrafenis. Haar vader is met veel eer naar zijn graf gedragen. Zijn collega's, de overgebleven politiemannen, hebben verteld dat hij een held was. Ze wisten hoeveel drughandelaren hij had opgesloten.

Maar die ene! Die ene grote crimineel, die hij ook had willen opsluiten... Die was hem fataal geworden. Niet hem alleen. Ze waren toen in een team geweest. Een arrestatieteam. Vier collega's waren zwaargewond geraakt tijdens het gevecht. Ze zaten nu in een rolstoel of liepen met behulp van krukken.

Lucenda leest in de krant dat er 45.000 kilo drugs in beslag is genomen door de politie. ‘Zo'n bericht zou pa trots hebben gemaakt’, denkt ze.

Hij zou trots zijn geweest op zijn collega's, maar ook op haar. Door de krant te verkopen, verspreidt ze het nieuws. Dat is goed voor de mensen die de krant lezen, maar ook voor de geschiedenis. Het nieuws is opgeschreven in een krant die je kunt bewaren.

Lucenda komt in de krant ook vaak moeilijke woorden tegen. Woorden als ‘trend’ en ‘inconsequent’. Die zoekt ze op in een woordenboek.

Op een morgen vestigt opa Lucenda's aandacht op een bericht in de krant.

‘Heb je dat gelezen? Die oude collega's van mij staken. Goed zo!’

‘Ze zijn toch jonger dan u, opa? Want u bent van daar al gepensioneerd...’

‘Ja, jonger in leeftijd, maar ik heb toch een aantal jaren met ze samengewerkt, met sommigen wel twintig tot dertig jaren.’

‘Hoe lang heeft opa dan bij de S.M.S. gewerkt?’

[p. 39]

‘Veertig jaar heb ik bij die scheepvaartdienst gewerkt. Ja, ja, veertig jaar. En wil je weten wat mijn pensioen nu is?’

‘Ja, opa.’

‘Je kan er niet eens een portie tjauwmin mee kopen.’

‘Maar waarom geven ze opa zo weinig?’, vraagt Lucenda.

‘Nou, vroeger kon je met het Surinaams geld veel meer kopen. In het begin kon ik nog aardig wat met mijn pensioen kopen. Maar het geld wordt steeds minder waard.’

‘Maar als opa minder kan kopen met het geld, moeten ze opa's pensioen toch verhogen?’, roept Lucenda verbaasd uit.

‘Daarom ben ik blij dat die oude mati's van mij nu staken. Alleen moeten zij ook aan hun oude mati denken. Niet alleen hun lonen moeten omhoog, ook de pensioenen.’ Opa leest verder. ‘Het Algemeen Bureau voor Statistiek zegt dat het aantal arme mensen negenenzestig procent van de Surinaamse bevolking is.’

Opa zucht. ‘Dat komt allemaal door wat er in de tachtiger jaren is gebeurd. Ik weet het zeker.’

Er valt een stilte. Opa blijft voor zich uitstaren. Ook Lucenda houdt zich stil. Ze wil echt meer weten van die tijd. De geschiedenisjuf had gezegd dat zij ook niet alles wist. In oude kranten moet er veel over geschreven zijn. Lucenda moet op zoek gaan naar die oude kranten.

‘Hoe laat is het nu?’, verbreekt opa de stilte.

‘Zes uur, opa.’

‘Heb je je thee al op?’

‘Ja, opa.’

[p. 40]

‘Goed, dan kunnen we gaan. Zet die helm maar op, dan mag je achterop de brom. Oma gaat vandaag niet mee. Ze voelt zich niet goed. Je mag vandaag bij mij komen staan.’

Lucenda doet wat haar gezegd was. Ze weet dat er nog veel ochtenden en middagen komen waarop ze dit werk zal moeten doen. Maar ze weet ook dat ze de mulo gaat afmaken en daarna naar de middelbare school gaat. En als ze daarvoor is geslaagd, dan... dan gaat ze geschiedenis studeren.