Lezen doet je goed. Leerjaar 7a

[p. 30]

7 Peerke Donders

Ben je weleens in die mooie, grote, houten kathedraal in het centrum van Paramaribo geweest? Dat gebouw heet de Kathedrale Basiliek van Sint Petrus en Paulus. Het is een rooms-katholieke kerk. Dit gebouw en de St. George's Cathedral in Georgetown zijn de twee grootste houten gebouwen in Zuid-Amerika.

In de Sint Petrus en Paulus basiliek worden niet alleen kerkdiensten gehouden, maar het is ook een toeristische trekpleister. Dat is zo bijzonder. Niet alleen de mensen die rooms-katholiek zijn, mogen in deze oase van rust vertoeven. Iedereen mag op bepaalde uren de basiliek bezoeken. Je moet wel netjes gekleed zijn.

Op de bezoekuren is het stil in de kerk. Er hangt een plechtige sfeer. Als je tussen de kerkbanken naar voren loopt, zie je in een zijvleugel een praalgraf. In het praalgraf liggen de stoffelijke resten van pater Petrus (Peerke) Donders. Je zal je natuurlijk afvragen wie Peerke Donders was en waarom hij op deze belangrijke plek in Paramaribo ligt.

Petrus Donders werd geboren op 27 oktober 1809 in Tilburg, een plaats in het zuiden van Nederland. Zijn vader, Arnold Donders, was wever. Eerst deed hij het werk thuis aan een weefgetouw. Later werkte hij, net als vele andere mannen in die plaats, voor een groot textielbedrijf. De mannen werkten hard en maakten lange dagen, maar verdienden niet veel. Toen Peerke, zoals Petrus genoemd werd, twee jaar oud was, kregen zijn ouders nog een zoon, Martin. Het gezin van Petrus Donders was arm, ondanks het harde werken van zijn vader. Vele gezinnen in die stad leden onder de armoede en konden geen goede kleding, dokter of eten betalen.

Veel mensen stierven dan ook jong en aan ziekten waar je normaal niet aan zou doodgaan. In die tijd en in die stad kon een griep al de dood betekenen, omdat men niet genoeg en ook geen gezonde voeding had. Petrus Donders moest het een groot deel van zijn leven zonder zijn moeder stellen. Zij stierf toen hij pas zeven jaar oud was.

De meeste mensen in Zuid-Nederland waren rooms-katholiek. Het geloof was voor hen erg belangrijk. Daarin vonden zij veel troost wanneer de omstandigheden waarin ze leefden erg pijnlijk werden. Petrus was sinds hij klein was een jongen, die veel met het geloof bezig was. Zo vertelt men dat hij als kind al preekjes hield voor andere kinderen in de buurt, waarbij

[p. 31]

hij hun vertelde over God. Later gaf hij de kinderen uit de omgeving uitgebreide godsdienstlessen.

Toen Petrus 12 jaar oud was, moest hij zijn vader helpen met weven om wat extra geld te verdienen voor het gezin. Petrus en zijn vader maakten samen lange uren. Ze zwoegden van maandag tot en met zaterdag in de weverij. Maar Petrus bleef trouw naar de kerk gaan, ondanks zijn zware leven. Elke ochtend vroeg was hij, nog voor hij naar het werk ging, in de kapel te vinden om te bidden en te zingen. En op zondag miste hij de dienst nooit, of hij nou moe was of niet. Hij zat er altijd op tijd en vol verwachting van wat God hem zou zeggen.

Petrus wilde niets liever dan priester worden. Het was zijn roeping.

Daarvoor moest hij naar een seminarie gaan, een school voor priesters.

Voor de lessen en het verblijf moest er betaald worden. Het seminarie was in die tijd iets waar vooral de rijke jongens naartoe gingen. De pastoor van het gezin Donders had opgemerkt hoe vroom Petrus was. Hij stelde voor dat hij als knecht bij het seminarie ging werken. Er waren daar altijd

[p. 32]

allerlei klusjes te doen. Hiermee kon hij zijn verblijf en lessen betalen. Hij viel als 22-jarige jongen meteen op, omdat hij zijn werk goed deed, maar nog meer omdat hij zo goed en vroom zijn studie opnam. Daarom mocht hij van de leiding van het seminarie al snel minder werken, zodat hij meer tijd had om te studeren. Petrus was dus niet echt een knecht en niet echt een priesterstudent. Rijke priesterstudenten plaagden hem hiermee. Hij maakte zich daar geen zorgen over en bleef hard werken en zijn best doen op de opleiding. Zo behaalde hij vooral bij de godsdienstvakken hele hoge cijfers. Uiteindelijk werd zijn droom waarheid. Op 5 juni 1841 werd hij tot priester gewijd. Toen kon het werk beginnen.

In die periode ging monseigneur Grooff uit Suriname naar Nederland op zoek naar priesters. In Suriname was het voor het volk in die tijd geen fijne situatie. Hij wilde priesters inzetten om mensen hoop te geven en om hen te helpen. In die tijd leden veel mensen aan de ziekte melaatsheid.

Melaatsheid, ook wel lepra genoemd, wordt verspreid door een bacterie.

Door hoesten en niezen kan de bacterie op anderen worden overgebracht.

De ziekte begint vaak met vlekken op de huid. De patiënten kunnen uiteindelijk verlamd raken. Ze hebben dan geen gevoel meer in hun zenuwen en spieren.

Omdat de ziekte zo vreselijk besmettelijk was, deed men er alles aan om melaatsen ver weg te houden van gezonde mensen. Ze moesten wonen in zogenaamde melaatsenkolonies. Zo ook in Suriname.

De jonge priesters waren bang om dichtbij de melaatsen te komen. De enige die zich aanmeldde om naar Suriname te gaan was Petrus Donders. En denk maar niet dat Petrus zich geen zorgen maakte. Hij was ook best bang toen hij vertrok uit Nederland, maar hij dacht er steeds aan dat Christus voor hem en alle andere mensen geleden had en was gestorven. Hij vroeg aan zijn Heer om hem dezelfde liefde te geven om voor anderen te gaan zorgen, ze te helpen en ze hoop te geven. Al zou dat betekenen dat hij zelf ook ziek zou kunnen worden.

Toen Petrus Donders aankwam in Suriname, werkte en woonde hij in Paramaribo. Hij moest Sranantongo leren spreken en hij moest wennen aan het warme weer. Hij bezocht ook plantages rondom Paramaribo.

Elke dag was hij druk met godsdienstles voor de kinderen, zieken- en huisbezoek.

Na een tijdje kreeg hij de leiding over Batavia. Dit was een plek in het

[p. 33]

district Saramacca, waar melaatsen werden geïsoleerd. Het was een verlaten plantage aan de Coppenamerivier. Je moest er met een korjaal naartoe en dat duurde twee dagen.

Peerke Donders bezocht de zieken, verzorgde hen en sprak hen moed in.

Degenen die zouden sterven, hielp hij zich voor te bereiden op de dood. Hij begroef ook de doden. Ondanks de vreselijke hitte en het vele werk waar hij alleen voor stond, bleef Peerke zich inzetten. Als hij iets kreeg, deelde hij het met de armen. Hij leefde zelf heel eenvoudig.

Tot 1887 werkte Petrus met liefde voor en met de melaatsen te Batavia. Dit maakte hem enorm bijzonder, omdat hij ten eerste dit werk aandurfde en vol liefde deed. En ten tweede omdat hij, ondanks het feit dat hij elke dag met de melaatsen bezig was, zelf nooit melaats is geworden. Hij was ervan overtuigd dat zijn gebed en geloof in Christus hem dit leed bespaard hebben.

In 1887 stierf hij op 77-jarige leeftijd aan een nierontsteking. Hij werd eerst begraven op het kerkhof te Batavia. In 1900 werden zijn stoffelijke resten verplaatst naar een graf achter de kathedraal. In 1921 kreeg hij een ereplaats binnen in de Kathedrale Basiliek van Sint Petrus en Paulus.

Melaatsheid is tegenwoordig een ziekte die door medicijnen kan worden genezen. De melaatsenkolonies bestaan niet meer. Batavia is nu een bedevaartsoord, waar pelgrims naar toe kunnen. Ook het geboortehuis van pater Donders, in Tilburg, is een bedevaartplek geworden.

Bijna honderd jaar na zijn dood, in 1982, werd deze Petrus Donders zalig verklaard door de wereldleider van de rooms-katholieken, de paus.

Hij blijft een bijzondere inspiratiebron, die ons leert hoe met elkaar te leven.