Lezen doet je goed. Leerjaar 6a

[p. 72]

Les 18 Het masker van Ráwan (1)

Rishna en Susila zijn trots op hun vader. Báp is de hoofdrolspeler in de Rámlila. Het hindoestaanse toneelstuk wordt ieder jaar opgevoerd op het perceel van meneer Ori. De ene kant van het veld is al klaar.

Daar is het koninkrijk Ayodhya. Daar regeert de wijze, rechtvaardige koning Dasarath, de vader van Shri Rama en de drie andere prinsen. Aan de andere kant van het veld wordt Lanka opgezet. Lanka is het rijk van de kwaadaardige koning Ráwan, de machtige tegenstander van prins Rama.

O ja, Rishna en Susila kennen het verhaal. Prins Rama, een incarnatie van de god Vishnu, is bij iedereen in het paleis en bij het volk geliefd. Zijn vader wil dat hij hem als koning opvolgt. Door jaloezie aan het hof gaat dat niet door. In plaats daarvan wordt de edele prins verbannen.

Hij moet veertien jaren de bossen in. Zijn beeldschone en lieflijke vrouw Sita en jongere broer Lakshmana gaan mee. Daar wordt Sita ontvoerd door Ráwan.

Hij brengt hem naar zijn rijk. Pas na een hevige strijd kan Sita terugkeren naar Rama.

Het terrein zal haast niet te herkennen zijn als het toneelstuk begint. De vlaggetjes zullen wapperen. Er zullen tenten en kraampjes vol lekkere dingen zijn.

Vrolijke muziek zal uit de luidsprekers klinken. De spelers zullen onder een van de bomen een plechtige puja houden. Ze zullen Gods hulp vragen voor het welslagen van het stuk.

De hele buurt zal komen kijken, tien dagen lang. Elke namiddag als de schaduwen langer worden en de ergste hitte voorbij is. De mensen zullen blijven komen tot het hele stuk voorbij is, tot ze hebben gezien hoe Ráwan het verloren heeft van Shri Rama... totdat het kwaad in rook en vuur is opgegaan. Ja, letterlijk: want op de laatste dag staat

[p. 73]

op het feestterrein een enorm grote pop. Die is gemaakt van takken, houtresten, karton en zwart en rood vliegerpapier. Het is Ráwan, de machtige demonenkoning met zijn tien hoofden. Na veel strijd is hij overwonnen. De pop wordt in brand gestoken. Dan wacht ieder op het moment dat de grote pagara, die in zijn buik verborgen is, met oorverdovend geknal uit elkaar spat.

[p. 74]

De meisjes gaan naar de oude loods van meneer Ori. Er staan kisten en dozen met alles wat bij de Rámlila gebruikt wordt: kostuums, versieringen, vechtknotsen, maskers. Rishna en Susila kijken in de kist met maskers en versieringen. Het duurt niet lang of er staat een kleine Ráwan in de loods, in zwart en rood gekleed en met een zwaar masker op het hoofd. Met een zware stem doet Susila Ráwan na.

‘En jij Sita, bent nu gevangen en gaat mee naar Lanka.’

Net als Rishna de kroon van Rama op wil zetten, komt báp binnen.

‘Zo’, zegt hij streng. ‘Dus dat doen jullie hier! Ik dacht dat jullie vlaggetjes aan het plakken waren.’

Susila legt bedremmeld het masker terug in de kist. Stilletjes trekt ze haar speelkleren uit.

‘De schaar, waar is m'n schaar?’, briest báp.

Die hangt aan de spijker, waar hij hoort. Zo gaat het elk jaar. Af en toe strest báp behoorlijk van alles wat moet gebeuren. Vooral hoe hij de hoofdrol speelt.

Als hij weer naar buiten is gegaan, zegt Susila. ‘We gaan gewoon door!’

Ze zet zich in postuur: benen en armen wijd, borst vooruit en haar hoofd hoog opgericht. Zo lijkt het alsof ze op haar zus neerkijkt. Ze maakt haar stem laag en begint: ‘Luister goed, Shri Rama, kroonprins van Ayodhya. Ik zeg je nogmaals dat ik nimmer - hoor goed, nooit en nimmer - deze mooie prinses Sita, die nu in mijn bezit is, zal teruggeven. Ik heb haar lief. Al wil ze nu niet dat ik haar aanraak.

Binnenkort zal ze mijn betovering niet meer kunnen weerstaan. En jouw tedere gemalin zal in mijn armen rusten, tegen mijn machtige borst!’

Voordat Shri Rama kan antwoorden, bukt Ráwan zich opeens. Hij is weer Susila, die blij uitroept: ‘Kijk wat ik heb gevonden, Rish: houtskool!’

‘Kom hier’, zegt Rishna. ‘Sta stil.’

Ze tekent een paar zware wenkbrauwen op Susila's gezicht. Dan begint ze aan Ráwans grote snor.

‘Niet lachen!’, schreeuwt ze. ‘Anders gaat het helemaal verkeerd. Het wordt juist mooi!’

[p. 75]

‘Ik heb geen wapen’, zegt Susila.

Rishna denkt na terwijl ze Ráwans snor aan beide kanten een mooie krul geeft. ‘Je moet jezelf zien, Sila! Als ik niet wist dat jij het was, zou ik bang van je worden.’

‘Maar Ráwan in een jurk...’ Susila proest het uit. ‘Nou ja. O, ik weet wat!’ Rishna tovert ergens een veiligheidsspeld vandaan. Ze maakt daarmee de voor- en achterkant van Susila's rok aan elkaar vast.

‘Zo, nu draag je een broek. Dan nu de haren op je benen. Ik teken ze met houtskool. Goed? O Soes, je wordt prachtig! Alleen, je hebt maar één hoofd en dat kan eigenlijk niet. Ráwan heeft er tien.’

‘Ik kan er niet zo vlug negen bij laten groeien!’

Ze schieten in de lach. ‘Nee? Ook niet als je het echt probeert?’

Rishna legt het stukje houtskool zorgvuldig weg en bekijkt haar werk.

‘Soes, je hebt geen benen meer, je hebt poten!’

Susila trekt een heersersgezicht en rolt vervaarlijk met haar ogen. Echt zoals je je een demonenkoning voorstelt.

‘Je gezicht is zo goed’, zegt Rishna, haar eigen werk bewonderend. ‘Die wenkbrauwen en die snor doen het geweldig. Alleen je haren passen niet. Daaraan kan je zien dat je een meisje bent. Kan je ze niet wat wilder maken?’

Ze proberen het, maar Susila's lange haar valt steeds weer slap neer.

‘Mai heeft juist olie gezet’, zegt Susila. ‘Het gaat niet. Het lijkt op geen enkele manier op het hoofd van Ráwan!’

Ze hebben het masker dus echt nodig. Maar hoe komen ze eraan?