Lezen doet je goed. Leerjaar 6a

[p. 28]

Les 7 De wespenproef

De wespenproef of mierenproef is een ritueel dat door Surinaamse inheemse volken bij de volwassenwording van zowel jongens als meisjes werd gebruikt. Dit ritueel benadrukt belangrijke waarden, zoals hulpvaardigheid, ijver, samen delen. Zowel de wesp als de mier hebben een spirituele betekenis voor inheemse volken. Bij de Trio's, in het zuiden van Suriname, ondergingen de jongemannen de wespenproef. Heden ten dage wordt dit ritueel niet meer uitgevoerd.

Toen Dino wakker werd, rekte hij zich flink uit in zijn hangmat. Hij draaide zich nog eens om. Toen bedacht hij dat hij met zijn vader zou gaan hengelen. Hij sprong uit de hangmat en rende naar de kreek om te baden. Daarna ging hij met zijn vader in een korjaal de rivier op. Ze stopten bij een stil plekje. Daar gooiden ze hun hengels uit.

Van jongs af nam zijn vader hem mee om te vissen. Hij leerde hem pieren rijgen aan de haak en geduldig wachten tot de dobber bewoog. Het was niet zo gemakkelijk als het leek.

Dino was al bijna volwassen. Vissen ging hem nu gemakkelijk af. De dobber schoot naar beneden en hij voelde iets trekken aan zijn hengel. Het moest een grote vis zijn. Hij liet de lijn nog een beetje vieren. Toen trok hij met een ruk de hengel omhoog. Een zilveren vis spartelde aan de lijn. Hij maakte de vis los van de haak en wikkelde hem in bladeren. Zijn vader ving nog twee grote vissen.

Thuis waren zijn zusje Lila en zijn moeder Karima bezig cassave te schillen. Ze zouden later cassavebroden bakken. Daar waren ze al een aantal dagen mee bezig. Over een paar dagen zou Dino de wespenproef doen. Dat was een grote gebeurtenis in het dorp.

‘Mama, waarom moet Dino dit met al die wespen doen? Ze steken verschrikkelijk.’

Lila schudde haar lijf even, alsof ze wespen van zich af wilde houden. Mama lachte. ‘Wespen zijn altijd bezig.

[p. 29]

Ze werken heel hard om hun nest te bouwen en de wespenkolonie in stand te houden. Een wesp leeft niet alleen. Hij werkt altijd samen met andere wespen.’

Terwijl ze de cassave raspte sprak moeder verder.

‘Als Dino deze wespenproef heeft gedaan, is dit een teken dat hij deze eigenschappen van de wesp heeft overgenomen. Hij is dan een hardwerkende, sterke jongeman die de inheemse gemeenschap wil ondersteunen.’

Lila knikte naar haar moeder. Haar moeder gaf haar een kusje. Ze pakte een grote cassave uit de hoop. Er was nog veel te schillen.

[p. 30]

‘Na de wespenproef is Dino in onze stam officieel een volwassene. Straks mag hij een vrouw nemen en krijgt hij kinderen. Hij moet laten zien dat hij die verantwoordelijkheid kan dragen.’

De kapitein van het dorp had de dag van de wespenproef bekend gemaakt. Er ging een hele organisatie aan vooraf.

De wespen moesten gevangen worden. Vijf mannen hadden drie dagen in het bos gezocht naar de goede wespen. Een dag van tevoren werden de wespen aan een matje vastgemaakt. Tien jongens van het dorp zouden meedoen met de wespenproef. Er was een speciale hut vrijgemaakt. Daarin moesten ze een tijd doorbrengen met de matjes strak aan hun lijf vastgebonden.

De avond voor de wespenproef mochten de jongens nog feesten. Ze dronken kasiri. Ze aten cassavebrood met peprewatra. Uit manja's was een lekkere sap geperst. Het dorp danste mee. Er werd muziek gemaakt op fluiten en met de sambura. De dorpelingen zongen liederen. Dino danste en danste. Ook de andere jongens die zouden worden geïnitieerd dansten. Ze dansten de hele nacht door. Dino was wel zenuwachtig en een beetje angstig. Hij hield niet van wespen. Zou hij die wespen kunnen verdragen? Om er niet aan te denken danste en danste hij maar.

De grote dag was aangebroken. De zon was net op toen een van de oudere mannen Dino kwam halen. Ze gingen naar de hut waar hij moest deelnemen aan de proef. De andere jongens waren er ook. De mat met wespen werd om hem heen gewikkeld.

Dino wilde gillen. Aaauw, aauw ik kan niet. Maar hij hield zijn kaken stijf op elkaar. De pijn was verschrikkelijk. Hij voelde het bloed naar zijn gezicht stijgen. Hij hoestte. Hij bedacht dat zijn vader hem had gezegd dat hij niet aan de pijn moest denken. Hij moest aan iets anders denken. Hij moest proberen rustig in en uit te ademen.

De angels van de wespen boorden zich in zijn lijf. Hij probeerde niet te schreeuwen. Hij ademde diep in en zuchtte zwaar, drie keer achter elkaar. Het ging een klein beetje. Hij spande zijn bovenlijf. Op de achtergrond klonk muziek.

Opnieuw werd de pijn ondraaglijk.

[p. 31]

Laat dit zo stoppen. Aaauw, aauw, laat dit stoppen, ging het door Dino heen. Toen viel hij op de grond. Het was hem teveel geworden. Twee mannen tilden hem op en brachten hem naar een andere hut. Daar kwam hij weer bij. Maar nu kon hij zich niet meer inhouden.

Hij schreeuwde het uit van de pijn. ‘Aaaaaaaaaaaaaaauw aaaaaauw, ik kan niet meer.’

Toen zakte hij opnieuw in elkaar.

Hij moest een paar dagen in de hut blijven slapen. De oudere mannen kwamen de jongens elke dag bezoeken in de hut. Ze gaven ze groenten en fruit. Dino voelde zijn krachten terugkomen. Op de derde dag voelde hij zich sterker dan ooit en ook zelfverzekerder.

Toen hij zijn ouders weer zag, zei zijn vader: ‘Ik ben trots op je, mi boy, je bent nu een man.’

Dit maakte Dino verlegen, maar ook gelukkig. Zijn ouders waren trots op hem. Hij zou ze niet teleurstellen. Dino trouwde en kreeg kinderen. Hij zorgde goed voor zijn gezin en hielp waar hij kon als een goede dorpsgenoot.