|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
IK loop my zelven moê, de hoop is my benoemen;
Al waar ik zoek is mis, 'k weet nergens aan te koomen.
Myn oude Kasper Bol, die hiel noch wel een knecht,
Maar deeze hebben 't nu alleenig veel te slecht.
De Borrel smaakt te wel; want al wat zy verkoopen,
Daar is meer als de helft des avonds van verzoopen.
Maar na my dunkt, woont daar een Dokter, 'k zal eens zien,
Of hy my heeft van doen; en als ik daar by dien,
Zo wou ik in het kort, wel zien eens myns gelyken,
Om ieder eens gebrek dan uit de pis te kyken.
Ik klop dan stout'lyk aan, en prezenteer myn dienst.
Hy klopt aan 't Huis van Joan Faustus.
| |
Tweede tooneel.
Wagenaar, Pekel.
WEl Jongen, wie raad u zo stout, op 't onvoorzienst,
| |
| |
Wat is daar aan bedreeven?
Jou Snotneus, durf jy my de naam van Jongen geeven?
Daar ik je Vaâr kon zyn, een Man van goed gestalt.
'k Zeg Jongen, hou je bek, of anderzints ik zal 't
U doen gevoelen, als gy zult myn vuisten proeven.
Ho, ho, als ik begin, mag jy jou wel bedroeven.
Myn groote kracht, ô Nar, daar weet jy weinig van,
Kan dat een Jongen doen? daar 's haar aan smoel, en an
Jou kaale bakhuis heeft een Aap zyn gat gaan veegen.
Hou daar dan gek, en proef myn vuisten eens ter degen.
Dat 's niet, die onder leit vecht meê.
ô Rekel, sla je noch, de drommel zal je haalen.
'k Zal meê myn best doen.
Schelm, jy byt my in myn bil.
| |
| |
| |
Derde tooneel.
Joan Faustus, Wagenaar, Pekel.
HOu, Wagenaar, wat 's dit? ik zeg u voort hou stil.
Wel waarom hebt gy toch dien Jongman zo geslaagen?
Om dat ik van dien Schoft geen schelden kon verdragen.
Sta op, gy ziet wel dat hy tegens u niet kan.
Neen, weêr op nieu begonnen.
Voort, laat malkander los.
Wel geef je 't dan gewonnen?
Het zou my deeren om noch meerder u te slaan.
Al leg ik onder, als ik stout'lyk maar durf staan,
| |
| |
Uw naam die dient verheeven.
Kom geeft malkaâr de hand, en wilt in vreede leeven.
Ik zal het doen, maar noemt my dan geen jongen meêr.
Hou waar, daar is myn hand.
Wel, nu zyt gy verëend; wil nu na myn behaagen,
Terwyl gy 't my komt vraagen,
Zal ik u melden gaan myn lang beroemd geslacht.
Myn Moeder was eertyds te Antwerpen hoog geacht,
En in de Lepelstraat liep zy veeltyds verlooren,
Myn Vaâr, een Spanjaard, die was te Madrid gebooren.
En na ik was gemaakt, volkoomen in 't geheel,
Toen keerde juist myn Vaâr zyn gat naar het kasteel,
Waar door dat ik nu ben een Edelman gebooren.
En op dat onze Stam niet raaken zou verlooren,
Wierd my geleerd met staale lanssen om te gaan,
Een halve vinger lang: myn Heer, wilt my verstaan,
Niet om op schilden, of op wapenen te breeken,
Maar om door laken, of door stof, met kunst te steeken.
In 't kort gezeid, ik ben een snyder in myn hart,
Die door hovaardigheid, de beste meester tart.
Brabanders, zyn dien aard als eigen aangebooren.
Maar zeg, hoe is uw naam?
Zo gy myn naam wilt hooren,
'k Heet Pekel, deur, en deur, ik heb geen zout gebrek.
Ik stink niet; zo gy wilt, ruik achter in myn nek.
| |
| |
Nu Pekel, hebt ge in my te dienen, wel behaagen?
Ja, maar ik moet voor eerst u ook eens ondervraagen.
Wat ben jy voor een vent? wie is jou Moêr geweest?
En wie jou Vaâr? of was dat ook een hoorenbeest?
'k Loof dat jou Moêr voor meid wel by myn Vaâr gedient heeft,
En dat hy haar, jou tot een Sinterklaas verlient heeft.
Want 't is een wys kind, dat zyn regten vader kend.
Hoe nu, word hier myn eer aldus van u geschend!
Weet dat ik Faustus ben, een Dokter, hoog verheeven,
Die door bezweeringe, zelf Aarde en Hel doe beeven.
Dies mocht gy vreezen, zo ik u niet had ontzien.
'k Verzoek genâ, myn Heer, gy moogt my maar gebiên;
Ik zal gewillig my in uwen dienst begeeven.
Och! och! heb ik misdaan, verschoon my toch het leeven.
Sta op, en draag u dan gelyk een knecht behoord.
Heer Dokter, noch een woord; en zyt toch niet verstoord;
Ik wil wel dienen, maar ook wel met eenen weeten,
Of uwe keuken is voorzien van drank en eeten?
En hoe veel geld dat ik daar by noch winnen mag.
't Zy 's jaars, of 's maands, of 's weeks, of liever by den dag.
Ik zal u wel voorzien van eeten, drinken, kleêren,
En twintig daalders 's jaars, daar boven noch vereeren.
Ik hou jou voor myn Heer, jou voor myn besten maat.
Waar is de keuken, dat myn honger wort verzaad?
| |
| |
Dan aan 't studeeren, om myn kunst te laaten blyken.
Maar, Heertje, zal je my meê leeren pis bekyken?
Ga heenen, Wagenaar, en onderwys hem wat.
Geen beter Heerschop zou ik vinden in de Stad.
Myn Heer, ik ben bereid te volgen uw behaagen.
Maar wilt u beiden met malkanderen verdraagen.
Myn Heer, het zal geschiên.
| |
Vierde tooneel.
NU wenschte ik weder Mifastofeles te zien;
My lust naar zyn bescheid niet langer hier te wachten.
Zyn woord is waar; hy 's zo gezwind als de gedachten.
| |
Vyfde tooneel.
Joan Faustus, Mifastofeles, komt uit den grond op.
IK ben verwondert van uw groote snelligheid!
Hier ziet gy, Faustus, van myn Prins, het regt bescheid,
Zo gy dees punten met uw bloed wilt onderschryven,
Zal 'k vyf en twintig jaar uw trouwen dienaar blyven.
En al wat gy begeerd zal door myn macht geschiên.
| |
| |
Geef hier, op dat ik mag uw Prins zyn meening zien.
Wat zal dit zyn! hier staat geen vrou te trouwen,
En dat ik nimmer ook geen kerken mag beschouwen,
Of niet verkeeren by geleerde liên! wie kan
Het lieve vrouwebeeld vergeeten? daar 's geen man...
Hoe, Faustus, u wort niet verboôn 't genot der vrouwen.
Gebruik die naar uw lust: waar toe dat zotte trouwen,
Dat altyd onrust baard? verand'ring wekt de lust.
Dat 's goed, ik volg die wet. Maar 'k ben weer ongerust,
Om dat ik niet mag by geleerde liên verkeeren.
Dat 's daarom, op dat gy hen niet zoud moogen leeren
Verborgen dingen, die myn Prins u openbaard,
En uwe wysheid door de Waereld word vermaard.
Wel, 'k stel dees punten dan geheel en al ter zyden.
Maar Faustus, zult gy dan de Kerken moeten myden!
Weet dat de Kerkendienst, en Waereltlyke lust,
Te zeer verscheiden zyn. Ei, Faustus, wees gerust.
Gy zult u zelven zo in de Aardsche vreugd vermaaken,
Dat gy noit trachten zult het Hemelsche te smaaken.
Wel aan, ik schryf dan tot verbintenis myn hand.
Maar ach! van wie worde ik daar weder aangerand?
Wat heldren glans zie ik daar blinken voor myne oogen.
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
Joan Faustus, Mifastofeles, Beschuts-Engel.
ONtwaak, de Satan heeft u, Faustus, al bedroogen.
Verlaat hem, 't is noch tyd; u naar de waarheid keerd.
't Schynt of myn hart word door een brandent vuur verteerd.
| |
Zevende tooneel.
Joan Faustus, Mifastofeles.
VErtrouw my, die u kom de waarheid openbaaren;
En onderteeken dit, gy kunt niet kwalyk vaaren.
Uw wil zal zyn volbracht, 'k verban uit myn gemoed
Den Hemel, en zyn macht, en kies het Aardsche goed.
Ik Faustus, die verbind myn ziel aan u te geeven,
Mits vyf en twintig Jaar na mynen wil te leeven.
‘'k Ben op 't hoogst vernoegd en bly.
‘Nu is 't met hem gedaan; zyn ziel is in de ly.
Nu is 't verbond van u en my, wel vast geslooten.
Kom, voer my nu op 't Hof des Keizers, daar de Grooten,
Op 't Jaarelyksche Feest te zaamen zyn verheugd,
Op dat ik nevens hen genieten mag die vreugd.
En als 't my daar mishaagd, zo laat ons weer verdwynen.
Wel aan, gy zult terstond daar na uw wensch verschynen.
Joan Faustus, en Mifastofeles, verdwynen schielyk; terwijl het Tooneel verandert in het Hof des Keizers.
| |
| |
| |
Achtste tooneel.
Karel, Izabelle, Octaaf, Ferdinant. Gevolg.
MYn waarde Keizerin, wil nevens my dees dag,
Met vreugde vieren, op dat zich een ieder mag
Vermaaken met zyn Vorst; en gy doorluchte Helden,
Die voor myn Kroon zo vaak het lyf te pande stelden,
En mynen Vyand hebt gedreeven op de vlucht,
Bedryf nu nevens my van deezen dag genucht.
Want ik heb deezen dag gesteld om 's Jaars te vieren.
Laat van den Torentrans afwaaijen de banieren,
En plengt met vreugde toe malkanderen den Wyn.
Grootmogend Vorst, uw wil moet ons geboden zyn.
Ach! mocht ik nu eens zien dien dapp'ren Alexander,
Die all' de Waerelt dwong, in 't leeven. En nu kander
Niet één, myn dapperheid noch deugden wederstaan.
ô Vorst, ik zoude u dit, na myn gemoed, ontraân.
Ik wenschte dat ik hem maar eenmaal mocht beoogen,
Gelyk hy heeft geleeft; vermits zyn groot vermoogen,
De Schryvers roemen, en zyn welgemaakte leest.
Ach! mocht ik maar eens zien dien dapp'ren Held zyn geest.
Myn waarde Bedgenoot, laat vaaren die gedachten,
Wil naar geen Helsche list, noch Duivels konsten trachten.
Dien Alexander is al over lang vergaan;
Een Duivel moest voor hem dat weezen neemen aan;
Want niemant kan u daar de waarheid van verkonden,
Daarom verval niet Vorst in zulke zwaare zonden.
| |
| |
't Is maar een prikkel, die my opwekt om den geen
Te aanschouwen, die wel eêr zo moedig heeft gestreên.
Zo iemant zyne schim my kon voor 't oog vertoonen,
Ik zou hem voor die daad heel mildelyk beloonen.
Indien 't de Vorst begeerd, uw wil zy ons een wet,
Op dat men u hier in dan weer te vreede zet,
Zo dient op 't spoedigste naar zulk een man vernoomen,
Door wien gy uwe lust, kunt na uw wensch bekoomen.
Grootmogent Keizer, zo 't uw Majesteit begeerd,
Men zal voort zoeken gaan, naar iemant, die geleerd
In deeze Kunsten is, op dat gy moogt beschouwen
Ach! myn Lief, het zal u rouwen.
Het is noch tyd; daarom zie voor u wat gy doet.
Stel u gerust, myn Ziel. ô Ja, Octaaf, men moet
Voort gaan vernemen of men zo een man kan vinden.
Ik ga op uw gebod, en zal 't my onderwinden.
Ga heen, Octaaf, op dat ik eens myn lust geniet.
| |
Negende tooneel.
Karel, Izabelle. Gevolg.
IK wil, als dat men straks met speelen, ons verdriet,
En onlust wat verdryf, tot koest'ring onzer zinnen.
| |
| |
Als 't u behaagd, Vorstin, men laat ze voort beginnen.
Zet droefheid aan een zy. Wat aangenaam gespeel,
Verkwikt my daar 't gehoor, met minnelyk gestreel.
Hier word door 't Gevolg gedanst.
| |
Tiende tooneel.
Karel, Izabelle, Ferdinant, Octaaf, Gevolg.
GRootmogent Vorst, zo als ik uit het Hof wou treeden,
Ontmoetende aan de poort my daar een man beneden,
Hoe my? wat is 't voor een?
Hoewel ik ben te onvreên,
Dat hy u dit verzoekt zo stout'lyk zonder schroomen,
Zo laat hem evenwel terstond hier binnen koomen.
Hy noemd zich, Faustus, Heer.
Dat zal wat wonders zyn. Roep hem, 't is myn begeer.
Myn Heer, gy moogt nu vry des Keizers Troon genaaken.
| |
| |
| |
Elfde tooneel.
Kakel, Izabelle, Octaaf, Ferdinant, Joan Faustus, Gevolg.
GRootmogent Keizer, 'k kom om u hier te vermaaken,
Door dien ik weet, dat gy begeerig zyt te zien,
Dien Alexander, die de Waerelt kon gebien.
Ik schrik, wat zal dit zyn! hoe weet gy myn gedachten?
Myn Vorst, zoek u toch voor zyn Helsch bedrog te wachten.
ô Ja, myn Vorst, ik ben zo in de kunst volleerd,
Dat ik volbrengen kan, al 't geen dat gy begeerd.
Maar is in deeze zaak, gansch geen gevaar gelegen?
ô Neen, maar hou u stil, en wil u niet beweegen.
Ik zal hem komen doen, zo in zyn vollen staat
Gelyk hy heeft geleefd, in 't Vorstelyk gewaad.
Gy zult hem kennen na de Schryvers van hem schryven.
Doch spreek, noch rep u niet, maar let op myn bedryven.
Het is niet als een Spook dat u verbeeld zal zyn.
Het is niet als bedrog, en Satans valschen schyn.
Ach! ach! myn hart bezwykt.
Vorstin, ei! wil niet vreezen,
Hy zal u niet misdoen; ik kan hem wel beleezen.
Ik zal hem zo terstond voor uw gezicht doen treên,
Maar niemant is zo stout te nad'ren hem.
| |
| |
Wel zet u dan myn Vorst, ik zal zo voort beginnen;
Maar als ik heb voldaan aan uwe lust en zinnen,
Zo moest gy my daar na niet straffen voor deez' daad.
ô Neen, vertoon uw kunst, en wagt van my geen kwaad;
Maar laat my Hector en Achilles eerst beoogen.
Zo als zy streeden in haar rusting opgetoogen,
Op dat wy eens bezien haar oude dapperheid,
Wiens daaden zyn in de Historien verbreid.
De snoodste Hydra, die oit Lerna kwam betreeden,
Harpy Celena, die Fineus heeft bestreeden,
Of wat oit schrikkelyk heeft Gerion bewoond,
Zich daadlyk voor Achil en Hector hier vertoond.
Hier word een strydent Balet gedanst, door twee Spooken, verbeeldende Hector en Achilles.
Dit zien vernoeging geeft aan harten, en aan oogen.
Ik zal, ô groote Vorst, na kracht van myn vermoogen,
Voorts uwen eisch voldoen, en toonen voort dien Held,
Die 't gantsche Waereltsrond door Wapens heeft ontsteld.
Hofjonkers, houd u stil. Myn Vorst, zie hem daar koomen.
Beweeg u niet, want ziet....
Hier komt een Spook onder de gedaante van Alexander de Groote.
Hy is 't, gelyk men schryft, aan zyn geheel gelaad.
Het Spook slaat den Keizer in 't gezicht, en verdwynt.
| |
| |
Ik kryg myn loon voor 't kwaad.
Vervloekten Tovenaar, ik zal my aan u wreeken.
Myn Vorst, het is uw schuld; 'k heb u verboôn te spreeken.
Ach! wat heb ik gedaan! vergeef my Hemel toch
Dat ik hier heb aanschoud dat Duivelsche bedrog.
Had ik 't u niet beloofd, ik zweere u gy zoud sterven,
Maar nu zo zal ik u genade doen verwerven.
Doch ik verbanne u voort voor eeuwig uit myn Ryk.
Noch beeft myn hart van schrik, ik beeve, ach! ik bezwyk.
Ik ga den Hemel weêr verbidden voor dees zonden.
Gy Heeren, maakt dat deez' niet meer hier word gevonden.
| |
Twaalfde tooneel.
Joan Faustus, Ferdinant, Octaaf.
VErvloekte Tovenaar, vertrek uit ons gezicht,
Zo niet, zo zal men u beneemen 't leevens licht,
En doen uw eerloos bloed hier over de Aarde stroomen.
Bedaart u, Heeren, hoe, wat hebt gy voorgenoomen?
Ik bid misdoet my niet; ik zal u laaten zien,
Wat eer u, als gy troud, zal van uw Vrouw geschiên.
Ei laat ons eens bezien, wat dat zyn kunst zal wezen.
Ontdek uw hoofd, 'k moet myn gebeden leezen.
Zo als Ferdinant zyn hoofd ontdekt, vliegt de Pruik om hoog en men ziet twee horens op zyn voorhoofd.
| |
| |
Ha, ha, hoe wonder is uw voorhoofd daar versierd?
Twee nette hoorentjes, in alles gemanierd.
Doch dat is 't pillegift van veele die 'er trouwen.
Joan Faustus, Tegen Octaaf.
ô Schelm, ik zweer, het zal u rouwen.
Zo als Octaaf zijn hoofd ontdekt, vliegt de Pruik mede om hoog, en men ziet twee Ezels ooren aan zyn hoofd.
Hoe, horens, is geen schand; want de Geleerde Liên,
Die zult gy meestendeel daar meede pronken zien:
Zy zyn te wys om zich daar over te beklaagen.
Maar de Ezels zyn te bot om horenen te draagen.
Vervloekte Tovenaar, ik zweer gy sterven zult.
Help, Mifastofeles. Blyft eeuwig zo gehuld.
Mifastofeles komt uit, en vervoert Joan Faustus schielyk in den grond.
| |
Dertiende tooneel.
Ferdinant, Octaaf.
HY is verdweenen, ach! aan wien zal ik my wreeken?
Waar zal ik nu, ô schand, myn Ezels ooren steeken.
En ik myn horens? kom vervolg hem overal,
Op dat wy deezen Schelm noch zien gebracht ten val.
Einde van het Derde Bedryf.
|
|
Auteursrecht onbekend