|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
Verbeeldende de Kamer van Joan Faustus.
WAt is 't nu dat ik ben op Aarde zo verheven,
Dat elk my komt den naam van een Geleerden geeven.
't Schynt dat myn hart hier door als staat in ligte brand;
Want iets, 't geen ik niet weet, doet draaijen myn verstand.
't Is of my iemant zegt, gy kunt geleerder weezen;
En ik weet niet waar door; 'k heb alle ding geleezen.
Ach! zo ik niets en wist, 't geluk bleef beter by.
ô Hemel, wil my toch bewaaren, en laat my
Niet van het regte pad der waare wysheid dwaalen,
Verlicht myne oogen met uw tintelende straalen.
't Schynt aan myn linker zyd', my iemant zegt in 't oor,
Kom Faustus volg my naar; en geeve ik die gehoor,
Zo komt my iemant weêr ter regterhand ontdekken,
Dat ik hier door myn ziel zou eeuwiglyk bevlekken:
De een steld my voor den schat der Waerelt, en dan doet
My de ander weder zien het noit vergank'lyk goed.
Ei my! wat zal ik doen? hoe pynt my myn geweeten!
't Schynt door haar beide word myn hart van een gereeten.
Dees roept op 't ieverigst, keer u ter linker hand.
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
Joan Faustus, Beschuts-Engel, ter rechter. Mifastofeles, ter linker zyde.
DE Kroon, zo gy my volgd, gy boven ieder spand.
Uw heil bestaat alleen, verhoor ik uw gebeden.
Door myne gunst kunt gy een staat en Troon betreeden:
Hoor niet na 't geen word toegezeid,
Maar na 't geen heden word bereid.
Waarom met eidele gedachten,
Doch naar geschenken lang te wachten?
Ontfang dat men u eerst aanbied,
Want licht'lyk gy niets anders ziet.
Wil in den tyd van nood, gedenken
Aan die u 't leeven kwam te schenken;
En 's Waerelts moord'naar heeft geveld,
In 't bloedig rookende oorlogsveld.
Hy die de vryheid heeft verkreegen.
En voor veel vloeks, een oogst van zegen,
Doch al van ouds, en lang beloofd
In 't Paradys, als 't weelig Ooft
Bekoorde en moorde onze eersten Vader,
En met hem al zyn zaad te gader.
De Leeuw gedaalt uit Judaas Stam,
Die Silo, die de Wet benam
Haar magt van schaduwen en beelden,
Daar slegts de zinnen zich meê streelden,
En hield de waarheid voor den schyn.
Ik kom, wil dit indachtig zyn,
Om u te hoeden in dit leeven,
En naarmaals u meer vreugd te geeven;
Om u te trekken uit de dood,
En te ank'ren in uw's Vaders schoot.
| |
| |
Smeld niet uw hart in vreugde traanen,
Nu 'k u kom tot uw plicht aanmaanen?
Gy spreekt van naarmaals? en gy van een vasten stand?
Beraade u Faustus, want des Hemels Afgezant,
Staat aan uw regter zyd'; wil u tot mywaarts keeren,
En steeds volharden in uw geestelyk studeeren.
De Satan zoekt u te bedriegen. Volg myn raad.
Neen Faustus, volg myn kunst die 't al te boven gaat.
Al de verborgenheid des Waerelts zult gy weeten,
Van 't geen gebeurd is, of gebeuren zal.
Door midden word myn hart. Wie zyt gy die my raad?
Spreek op, wie zyt gy die ter regter zyde staat?
Ik ben gezonden van den Hemel, om te spaaren
Uw ziel van 't Helsche vuur, en 't eeuwigduurend waaren.
En 'k stel u voor, hoe gy kunt na dit leeven zyn,
In eeuwigheid met vreugd, of in de Hel met pyn.
En gy ter linkerhand, zeg op, wat 's uw begeeren?
Ik kom van ond'ren op, door het gebod myn's Heeren,
Die u beminnen om uw groote schranderheid;
Dies is haar wil, op dat uw lof werde uitgebreid,
Dat gy aanvaarden zult haar wetten; gy zult leeven
In alle weelde en vreugd, en zien u hoog verheven.
Geeft gy my geen gehoor, zo blyft gy die gy zyt.
| |
| |
Ik volg, want gy my op het hoogst verblyd.
Bedenk u Faustus. Ik verlaat u; wil bekeeren.
| |
Derde tooneel.
BEkeer u Faustus! ach! wie zal my overheeren?
Ik neem voor eerst de lust dan van de Waerelt aan;
Want eer myn sterfuur naakt kan ik my noch beraân.
Maar Faustus, denkt gy wel dat aan het mensch'lyk leeven,
Is niet een oogenblik verzeekering gegeeven!
Dat de verdoemenis is eeuwig, zonder end.
Hoe ben ik dus verblind! is my dan niet bekend
De waare oprechte vreugd! wie kan die evenaaren?
Maar evenwel de lust der waerelt.... Hoe bezwaaren
My deeze dingen! ach! 't is of het hart my splyt;
Geen feller plaag, als die met Hel en Hemel stryd.
| |
Vierde tooneel.
Joan Faustus, Wagenaar.
DAar zyn twee Heeren van de Studie, die voor dezen
By u wel zyn bekend; indien het mogte weezen,
Zy zouden garen u eens spreeken. Wat bescheid
Dat men haar voort binnen leid.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Joan Faustus, Fabritius, Alfonzus.
MYn Heer, verschoon ons, zo 't niet is na uw behaagen.
‘Myn wezen veins u wel, verberg uw zwaare plaagen.
't Is uit genegenheid, myn Heer, vermits dat wy
'k Ben u daar dankbaar voor. Hoe gaat het al myn Heeren?
Groeit noch den iever en de lust tot het studeeren?
Zomtyds wanneer de lust het brein wil scherpen gaan.
Heer Faustus, 't schynt of all' uw iever is gedaan.
Vermits gy van ons blyft, zo word men hier gedreeven.
Gy zyt my wellekom. Dat ik ben weg gebleeven,
Dat is, om dat ik ben onpasselyk geweest;
Want een bedwelmtheid had geraakt myn brein en geest.
Heer Faustus, is 'er niet wat nieus weer uitgekoomen,
Ik heb daar in 't minst niet van vernomen.
Heer Faustus, nademaal gy grondig zyt geleerd,
En alle Taalen kend, die ieder maar begeerd;
Zo wil dit Boek eens zien, en ons verligting geeven,
Wat voor Caracters 't zyn, die hier in staan geschreeven.
| |
| |
Vertoef. ‘Nu ben ik klaar, hier kryg ik in de hand
‘Daar 'k lang na heb gewenscht. 'k Zal Heeren, myn verstand
Hier op eens oeffenen, op dat ik u 't verborgen
Ontdekke, maar niet eêr, gy Heeren, als op morgen.
Vertroud gy 't my zo lang?
Wy zyn daar door vereerd;
Al was 't tien dagen, of zo lang als gy begeerd.
ô Ja, indien men u daar meê kan dienstig weezen,
Gy moogt ons Bibliotheek, als 't u belieft, doorleezen.
ô Die eer is te groot, die gy aan my betoond.
Doch deeze gunst die zal u weder zyn beloond.
Myn Heer, wil ons verschoonen,
Wy moeten spoedig in 't Collegie ons vertoonen.
Ei maakt toch dat den zin ons wort geopenbaard.
'k Beloove u Heeren, 't zal in 't kort u zyn verklaard.
En gy Heeren van gelyken.
'k Wensch dat de Hemel uw verstand steeds wil verryken.
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
NU ben ik weêr alleen, en myn ontvonkt verstand,
Word stadig door dit boek op 't vinnigst aangerand.
Dies zal ik in der yl de zaak zien uit te voeren,
En door bezweeringe den Afgrond zelf beroeren.
Doch eêr het iemant merkt zal ik my spoeden voort,
In eenzaamheid alleen, hier buiten aan de poort.
Ik ban dan van my af de Hemelsche gedachten;
Want ik verwonnen ben door Aardsche schat en machten.
| |
Zevende tooneel.
Joan Faustus, Wagenaar.
MYn Heer, wat wilt gy my gebiên?
Kom volg me; want ik ben van zins te gaan bezien,
Of buiten 't jeugdig groen al uit begind te koomen.
'k Zal u voorts zeggen wat voor ons dient meê genoomen,
En wat men heeft van doen. Voor eerst moet dit Juweel
Hier niet vergeeten zijn. Doe dat ik u beveel.
Ik zal gedienstig, staag alle uw geboôn betrachten.
Vertrekken wy dan voort, hier langer niet te wachten.
Hier verandert de Kamer van Faustus in een Bosch.
| |
| |
| |
Achtste tooneel.
OCh, och, waar zal ik heen? myn darmen en myn maag,
Die twisten met malkaâr, en ik ben even traag,
Om tot haar onderhoud, tot werken my te geeven.
Wat duivel toch gedaan? 'k ben nergens in bedreeven.
Strontdraagen was wel goed, maar 't is te zwaare vracht,
Ook moet men werken voor twee schellingen ter nacht.
Dat kan ik aan Tabak en Borrel conzumeeren;
De winst is voor den Baas, die is een Heer der Heeren.
Neen, 'k wil my liever gaan verhuuren by een Kwak,
En loopen door de Stadt met eene Zallefzak,
Of Wurremkruid, of Smout van Slangen, Hoofdpyn Plysters,
Voor jonge Vrouwen, en Halfsleetjes, mooije Vrysters.
Maar door de veelheid zyn ze elkander in de weeg.
Wat ik bedenk, of wat ik zoek, het is geen deeg.
Bloed, kon ik by een Spel, of Koordedansser raaken,
En by haar op 't balkon een krommen drommel maaken;
Dat kunsje kan ik toch, dat werkje is klaar en kant;
Maar als 't weêr Oorlog word, zo moeten zy uit 't Land;
Dan zyn 't Jakhalzen weer, als ik ben. Moed genomen!
'k Zal zien dan of ik kan by zulk een Meester komen,
Om meê naar Zweeden, of het Deensche Ryk te gaan;
Daar gaat eerst geld om, voor die regt de kunst verstaan.
Ik heb 'er een gekend, die hier wierd kaal verdreeven,
En die nu als een Heer kan boven and'ren leeven;
Ja pocht met zakken vol van goud en zilver geld,
Ik heb 'er geen gezien zo wel als hy gesteld:
Doch deeze Meester, weet door schyn van Koordedanssen,
Ook valsch te speelen, en stroopt zo de groote Hanssen.
Zie door dien schyn zo steekt hy meenig de oogen uit,
En zo vergaârd hy op die wys veel schat en buit.
Zyn Vrou weet meê zomtyds een groot Heer te geryven,
Dat geeft wel, en zo komt men mak'lyk aan de schyven.
Ik schei 'er af, dat Volk verkiest het geld voor eer;
Ik zoek veel liever dan een eerelyker Heer.
| |
| |
| |
Negende tooneel.
Joan Faustus, Wagenaar.
VErtoef hier Wagenaar, en wil niet verder treeden,
Op dat ik storten mag myn vierige gebeden,
Niet aan den Hemel, maar aan 't Onderaardsche Ryk.
'k Trek eerst deez' Cirkel, waar in dat ik neem de wyk
Voor 't schielyk splyten van de Helsche zwavel Poelen.
Geef my het Kinderbloed, ik zal daar meede spoelen
Den grond der Aarde, die daar door raakt aan 't geween,
Om dat het is verwoed uit 's Moeders lyf gesneên.
Geef my het Ingewand van één der Martelaaren:
En Kinderhoofden, die gesmoord zyn in het baaren.
Nu een bevrooze Slang die om den Cirkel kruid;
Twee Padden, en een Uil die 's nachts afgrysz'lyk bruld.
Nu 't merg uit 's Menschen been; dit is myn offerhanden.
Reik my myn Roede toe: 'k zal nu myn offer branden
Tot eer des Helschen Prins, op dat ik door myn reên,
De naare Schimmen op doe klimmen van beneên.
Ga Wagenaar, wil u naar Wittenberg begeeven,
Want haar gezicht zou u doen t' zidderen en beeven.
Bezorgt gy alles t'huis, betoon daar uwe vlyt,
En laat my hier alleen in deezen Helschen stryd.
Heer Faustus, ik verzoek, door dien ik alle zaaken
Alleenig in uw huis niet wel weet goed te maaken,
Een noodhulp, op dat zulks word naar uw zin gedaan.
Wel ik geeve u verlof, ga, neemt 'er voort een aan,
Die u 't best dienstig is. Nu wil my voort begeeven.
Ik ga, myn Heer, draag toch wat zorge voor uw leeven.
| |
| |
| |
Tiende tooneel.
GY Helsche Geesten, die uw woonplaats hier beneên,
Houd in het middelpunt der Aarde, hoord myn reên.
'k Bezweer u by deez' Roede, in 't warme bloed gedompelt,
En by dit Ingewand, elendig overrompelt.
By deeze Tekenen die hier geschreeven staan.
By 't hooge Firmament, by Sterren, Zon en Maan.
By deeze Wierook, uit het Menschen been gebraaden.
Wil toch, ô Helsche Prins, myn offer niet versmaaden;
Maar zend, naar myn verzoek, uw Geesten op der Aard,
Op dat haar macht aan my word voort geopenbaard.
Splyt Onderaardsche Poel, op dat uw naare Schimmen,
Terstond op myn verzoek te zaamen opwaards klimmen.
Wat yzelyke vlam stygt opwaarts van beneên!
De Spooken snorren al rondom den Cirkel heên.
Een groote vlam, braakt tusschen ieder Scherm een Duivel uit, die met het einde der vlamme weder binnen is.
| |
Elfde tooneel.
Joan Faustus, Mifastofeles, Ramuzes, Stokebrand, Heintje Pik.
Joan Faustus, in 't midden der Spooken, zingt met de zelven.
TRiamour, triamour, triamour, amour,
Triamour, triamour, triamour, amour.
| |
| |
Joan Faustus, met de Spooken.
Hier word gedanst door twee Spooken.
Joan Faustus, met de Spooken.
Hier word gedanst door de vier Spooken.
Voort stelt u om deez' kring, en doet naar myn behaagen,
En antwoord één voor één, op 't geene ik u zal vraagen.
Wel Faustus, wat 's uw wil, dat gy door uw gebeên,
Ons op het Aardryk hier doet stygen van beneên?
Kan ik u dienen, zo wil my terstond gebieden.
Al wat gy maar begeerd zal flux door my geschieden.
Wel, hoe gezwind zyt gy ten dienst van mynen staat?
Gelyk een pyl, die door de pees, de boog afgaat.
| |
| |
Uw snelheid kan aan my in 't minste niet behaagen,
Door dien een pyl word van de wind ter neêr geslagen.
En hoe gezwind zyt gy? ontdek my uwe macht.
Gelyk een kogel, die door de overgroote kracht
Van 't woedent bussekruid, 't kanon word uitgedreven:
Zie zo gezwind zal ik my in uw dienst begeven.
't Is wel gezwind, maar 't staat my evenwel niet aan;
Door dien een kogels kracht niet verder ooit kan gaan,
Als de bepaalde maat, daar hy word uit gedreeven.
Gelyk een Schip komt zweeven
Door felle winden, dat het snort, en bruist door Zee;
Noch veel gezwinder ben ik tot uw diensten reê.
De snelheid van den wind is wel niet te agterhaalen,
Maar als hy weder keerd tot zyn gezette paalen,
Dan word zyn macht verkort. Uw dienst behaagd my niet.
De snelheid daar ge op roemt, natuurelyk geschiet,
En dat vat myn verstand; dies wilt gy my beleezen,
Zo moet uw snelheid voor my onbegryp'lyk weezen.
Daar 's by myn snelheid niet
Van 't geen men in de Lucht, op Zee, of Aarde ziet.
Dies all' wat gy begeerd volbreng ik naar uw wenschen.
'k Ben zo gezwind als de gedachten van de Menschen.
Gedachten van een Mensch! wat kan 'er sneller gaan?
Die, als een onrust, dag noch nacht, niet stille staan;
Gedachten vliegen van het Westen tot in 't Oosten.
| |
| |
Gedachten kan een Mensch op hoop van rykdom troosten.
Gedachten zyn geneigd tot Overspel, en kwaad;
Dan zyn gedachten goed, dan brouwen ze verraad.
Dan denkt men wederom op het toekoment leeven,
Dan word men wederom tot alle kwaad gedreeven.
Dan denkt men eens met ernst op den verloopen tyd,
En dan op dien, die me in een grooten druk verslyt.
En zulke duizend die myn zinnen kunnen krenken,
Die kan men in een uur, ja minder noch bedenken;
Dies is 'er niets dat in deez' snelligheid bestaat,
Of zo gezwind gelyk als de gedachten gaat.
Ontdek my wie gy zyt, my lust uw naam te hooren.
'k Ben Mifastofeles, by Pluto hoog verkooren.
Wel uw gezwindheid die behaagd my; want ik wensch
Geen snelder ding, als de gedachten van een Mensch.
Ik ben door u voldaan, en moet u iets ontdekken,
Dies laat de Geesten, alle uw makkers, voort vertrekken.
Vertrekt terstond van hier, en volgt myn order na.
Ramuzes, Stokebrand, Heintje Pik. Gelyk.
Dat Zieltje is reets al weêr gewonnen, ha, ha, ha.
| |
Twaalfde tooneel.
Joan Faustus, Mifastofeles.
WAt is uw wil? nu zyn de Geesten al verdreeven.
Of gy genegen zyt u in myn dienst te geeven?
Want uw gezwindheid die behaagd aan my zo zeer,
| |
| |
Dat ik nu leeven wil naar uwe wet en leer.
Ik wil dan myn vermaak gaan van de Waerelt neemen,
Zo gy my helpen wilt, en niet van my vervreemen.
'k Moet onder mynen Vorst, myn Heer, geduurig staan,
Dies zonder hem en mag van my niets zyn gedaan.
Gelyk Monarchen op de Waerelt hier regeeren,
Zo moet men tragten meede om onzen Koning te eeren.
Ik zal terstond uw wil aan hem eens stellen voor,
Hoe u zyn wet behaagd; en geeft hy my gehoor,
Zo zal ik u met vlyt in wellust gaan vermaaken,
Op dat gy alle vreugd zult van de Waerelt smaaken.
En als gy aan my denkt, dan zal ik by u staan,
En doen terstond wat gy begeeren zult. Wel aan.
Maar gy zult voor dien dienst uw ziel hem moeten geeven,
Na dat gy met veel vreugd geeindigt hebt uw leeven.
Doch gy moet eerst aan my uw meening doen verstaan,
Eêr dat ik naar myn Prins noch zal vertrekken gaan;
Want ik moet uw verzoek myn Koning openbaaren.
Nu zeg; hoe lang een tyd begeerd gy, hoe veel Jaaren?
Ga, zeg terstond uw Vorst myn wil en meening aan,
Of gy my dertig Jaar ten dienst zult moogen staan?
Maar alle Waerelts vreugd zult gy my doen bekoomen.
Wel, na uw wil zo word myn reis dan aangenoomen.
Wat plaats bestemd gy, daar gy my veropenbaard
Die zal in 't kort u zyn verklaard.
Als gy my spreeken wilt, behoefd gy niet te wachten;
Want ik ben by u, als ik kom in uw gedachten.
Dies wil u spoedig nu maar trachten te beraân.
Zo haast gy om my denkt zo zal ik by u staan.
| |
| |
Wel, geef u dan op weg, ik zal u haast verwachten.
Mifastofeles, in den grond zinkende.
Ik vlieg dan voort, en zal na uw geboden trachten.
| |
Dertiende tooneel.
WIe zal in myn geluk my nu te boven gaan!
Maar weet, de Geest die sprak, wil Faustus, u beraân.
Wat zal ik van deez' twee toch voor het beste kiezen?
Zoek ik het Aardsche, moet ik 't Hemelsche verliezen;
Om dat zy alle beî te zeer verscheiden zyn.
Zal ik om de Aardsche vreugd gaan in de Helsche pyn?
Ach! had ik nimmermeer deez' zaake toch begonnen!
Maar nu 't gerokkent is, zo dient het afgesponnen.
Ik vang dan naar myn wensch den dart'len wellust aan,
't Mag met het eind daar na, zo als het wil, vergaan.
Einde van het Tweede Bedryf.
|
|
Auteursrecht onbekend