Veere, 8 november 1990
Lieve Emma,
Ik vind het heel moeilijk om je raad te geven. Je omschrijft je dilemma met betrekking tot je toekomst als volgt: 1. Of je zet in Amersfoort het treurige, uitzichtloze bestaan dat je er meent te leiden voort, 2. Of je waagt de sprong naar Engeland om daar als bijzondere leerkracht een nieuwe carrière op te bouwen. Wat een keuze! Ik kan er niets verstandigs over zeggen, want ik ken je Engelse perspectieven niet. Hooguit kan ik je (omdat ik denk dat je me dat vraagt) een intuïtief oordeel geven.
Ik wil niet defaitistisch zijn, maar volgens mij moet je het volgende in overweging nemen:
Wat staat je in Engeland te wachten? Als ik het goed begrepen heb is het de bedoeling dat je in Londen allochtone jongeren Frans zult leren. ‘Allochtoon’ is een weids begrip, maar het zal wel om zogeheten ‘etnische jongeren’ gaan. Het betekent dat je zonder daarop voorbereid te zijn in de Angelsaksische wereld (die je maar ten dele kent) een specifieke, en wel zo'n beetje de moeilijkste groep jongeren een vreemde taal moet bijbrengen. Frans wordt in het huidige Engeland niet alleen als een lastige, maar ook vijandige taal ervaren. Volgens mij berust de emancipatie van etnische jongeren in Engeland allang niet meer uitsluitend op goede bedoelingen. Het ideaal van een pluriforme, multiculturele samenleving heeft overal tot bekrompen ressentimenten geleid. Dit onderwijs is in Engeland blijkbaar niet populair. Wat voor geruststellende en lucratieve vooruitzichten je ook voorgespiegeld worden, het feit dat er in Holland leerkrachten geronseld moeten worden wijst erop dat er in Engeland zelf geen leerkrachten voor te porren zijn. Nu lees ik juist dat Mrs Thatcher na het aftreden van Sir Geoffry Howe als vice-president een nieuwe minister van onderwijs heeft benoemd, een zekere Clarke, die zich eerder als minister van gezondheidszorg als een ultraconservatief heeft doen kennen. Naar het schijnt wil deze Clarke een zelfs in Thatcheriet Engeland omstreden onderwijshervorming doorvoeren, waarbij het fundamentele recht op onderwijs moet wijken voor het laisser-faire laisser-aller. Wat dit nu ook precies moge inhouden, of het nu directe gevolgen voor dit allochtonenonderwijs zal hebben of niet, het betekent in ieder geval dat je garanties voorlopig beter niet serieus kunt nemen.
Hoe dan ook, dit soort onderwijs is veeleisend. Ik denk dat je behoorlijk ideëel gemotiveerd moet zijn om het vol te kunnen houden. Het motief van eigen maatschappelijke of financiële vooruitgang lijkt me verre van voldoende en als ik het goed heb begrepen zijn dat nu juist je overwegingen.
Ach! - die prachtige glans van het nieuwe. Londen! De Engelsen! Kom nou, zeg! Denk je soms dat de Engelsen minder een koeienvolk zijn dat wij? Na al die jaren van antihumaan, antisociaal Thatcherisme hebben de Engelsen hun karakter verloren. Het zijn allemaal halfidioten geworden. Als straks de ontgoocheling daar is worden het de nieuwe moffen van Europa.
Auteursrechtelijk beschermd