Het tweede dochters-speeltjen
(1988)–Abraham de Koning– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 106]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+Een roering des gemoedts naer W/waan die d'Al beschicker
Gestort heeft in de [-mensch]romp van d'aldereersten
mensch ?
G/gelijk de wijsheidt leert.
Bedroch.
'K ra dat ieder nawensch
Ga naar voetnoot30
Van mijne weijtse Vrouw, niet hooger en wil stijg'ren
D/dan als 't vernuft en leert: of anders sal m'hun
weijg'ren
'T gebruijk des doolhofs, die ik plante voor Me vrouw.
380[regelnummer]
De mensch is maer gelijk een lieven
Hemel-douw
En' als een nachtsche rijm, die schielijk is verdwenen
:
D/de ziele en' het lijf die sterven ginder
henen,
G/gelijk het reed'loos vee hun zielen in de asch
Off'ren, of in de windt; soo even 't is en' was
Ooijt (Suster) met de mensch, in d'eerste ouwde eeuwe.
[D/d+]<E>en hondt die leeft, is meer dan eenen
dooden Leeuwe.
Te neuswijs zijn de geen', die ieverich gesint
De wijsheidt loopen na: daer men soo klaer bevindt,
D/dat zij haer dienaers leert ootmoedich steets te
wesen,
390[regelnummer]
In armoed' en' in cruijs, van ellek een
mispresen,
Als 's wereldts stof en' slijk onwaerdelijk veracht,
[*In*+]<B>espot, beschimpt, gehaet en' vreuchdelijk
belacht;
En' dit al om hier na, als 't broos en' vliende leven
Verhuijst is, met de geest, in 't hemels huijs
verheven,
Verr' boven 't aertsch gebouw, te erven rijke
vreuchdt.
dwaling.
Wat wil de schoone spreuk, eij segt mij, Deucht verheucht
?
Bedroch.
D/de deuchdt bestaet in 't goedt dat ons Fortuna jont,
| |
[pagina 107]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+Na hare lieve lust, 't geen' wij met vreuchdt
gebruijken.
dwaling.
Uw' wijsheidt stort haer uijt met dwalings volle kruijken
!
400[regelnummer]
Segt, waer om is de mensch soo bloeijende in sond' ?
Bedroch.
Om dat hij blind'ling roemt en' na G/godt niet en vraecht;
En' door mij hem bedriecht, d'wijl G/godes straffe
tr[*.*+]<a>echt
D/die 's wereldts kind'ren hier (soo 't schijnt) niet kan
verschricken.
dwaling.
Wat sietmen (voor de Son) op 't alderschoonste
blicken ?
Bedroch.
Eenige seggen deuchdt, die selfs de blinde sien
:
Maer ik seg, 't is de eer en' lof van wijse lien
D/die onse Vrouw vermaert met glori wil verheffen.
dwaling.
Laet dan de Ketters keffen,
Die 't stalen grendel-werk verbreken
willen staech
Van 's wereldts wijse leer.
Bedroch.
410[regelnummer]
Ga naar voetnoot31Suster, sij
spillen graech
Haer pijlen op den schildt van vleeschelijk
vertrouwen
En' eijgen wijs vernuft.
dwaling.
D/dit herss'loos volkjen suft.
Z/zij loopen met hun leer van hemel-vast te bouwen
Op wijsheidts rijken schat en' wel-bereijdt Bancquet.
[-*Bedroch*]
'K acht dat de minste schaer zijn mesjen daer op
wet't
Om als de maechden maer van hunlie wijsheidt
nooden,
Tevolgen metter ijl.
| |
[pagina 108]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
Bedroch.
En' wij, soo haest de Son des morgens door zijn
boden,
420[regelnummer]
Ons lokt, en' dat Auroor' den Horisont
verslaet
Zijn w' in ons pronc-gecier en' tripp'len op de
straet:
Om sien of d' hoochste V/vrouw is van haer bedd'
geresen,
En' vragen wat haer lust.
dwaling.
Steets moeten doch wij beijd' bij 's wereldts
kind'ren wesen :
Want 't over-groot getal der dwasen heeft geen
endt.
Bedroch.
Soo wie Godts wille doet, blijft (seijtmen)
ongeschendt;
Zoo wie de wijsheidt hoort, sal leven in
verblijen:
Maer wie ons hoort en' volcht
dwaling.
Die brengen wij in lijen.
430[regelnummer]
Maer waenwijs, blindt en' dwaes s' en
kennen dwaling niet,
Bedroch
Noch 't listich ouwdt bedroch: 't en sij dats' in
verdriet
D/diep in-gewortelt zijn, en' hun te laet beklagen.
dwaling.
Gaen wij. De wereldt sal, geresen, na ons
vragen.
| |
Tweede handelinge.
| |
[pagina 109]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
D. L.
Comt voort Vernuft, de wereldt is geresen,
Na 'thof van dolinge werdt zij geleijdt.
E. V/v.
Die/de
Ga naar voetnoot33 wereldt dient, werdt geacht en'
gepresen :
440[regelnummer]
Hoewel men haer loon op 't lest beschreijt.
d. L.
Komt voort, vernuft, de wereldt is geresen,
N/na 't hof van dolinge wordt zij geleijdt.
D/de netten zijn gebreijdt en' rondtom gehangen,
N/niet om herten, maer om zielen te
vangen.
Maer wee die haer vals*ch* bedroch gelooft!
E. V.
Den kelk der dwalinge ieder H/hoofdt voor hoofdt
Moet proeven : of anders sij gaen 't
ontslippen
N/na de wijsheidt toe, met drooge lippen;
D/die ons haest (ducht ik) verrasschen sal.
d. L.
450[regelnummer]
Maer hoort, wij sullen brassen al,
Zingen en' springen in 's wereldts warande.
D/de deuchden te luijstren, hoe! dat is
schande,
Al quamense alle Seven, s' en winnen niet een
mijt:
En' sonderling de wijsheidt onse vreuchdt benijdt.
N/nochtans den tijdt me vrouw ooijt kusten.
E. V.
Waer in so stellen wij 't hoochste goedt
Ga naar voetnoot34?
d.L.
In 't gebruijk vande wel-lusten :
Want na de doodt is 't al gedaen.
| |
[pagina 110]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
E. V.
Lang genoech. Wij moeten gaen.
460[regelnummer]
Ik hoor, ijdelheidt begint te spelen.
'K wouw 's wereldts vreuchdt niet om den Hemel
deelen.
Hier drinktmen hem dronken, en' men gaet te
be[t+]<d>t,
Als 't buijkjen vol is. Maer in 't hemels bancquet,
Wat weetmen wat daer te schranssen is ?
d. L.
Of wat passe mede datter te danssen is ?
E. V.
Hier zijn de kanssen wis en' goedt om wagen.
d. L.
Maer 't eijnd' sal moeten de last noch dragen.
| |
Verthooninge.D/de wereldt Sit in't hof van dolen aen de maeltydt, met haer
gevolch, de Sinnen aen weer-sijden Staende om te dienen. Achter is het Spel of
d'instrumenten. De Chooren Schuyven de gordijnen driemael op end' toe, ende
Spreken elk een reijs dese regels.
Eerste.
Siet (mensch!) de wereldt aen, in ydelheidt
verblindt.
Waer op geen vreese G/godts, noch ware wijsheidt wint.
Tweede.
470[regelnummer]
Sij wil door H/hoovaerdij te waenwijs, haer
bedriegen.
Z/zij hoort voor waerheidt wis, de logen liever
liegen.
Eerste
Haer mael-tijdt is een strik, haer spijs is een fenijn,
Haer broodt is Sodoms vrucht, en' bitter gal haer wijn.
| |
[pagina 111]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
Liedt op de voise Si c'est pour mon pucellage etc. Sij
singen voorts.
1.
Soo veel Cristalijnen tranen
Als den Hemel op ons stort,
Z/zoo veel eer geoffert wordt
U (princess'), die 's wereldts banen
Met veel vreuchden-roosje[-*n*]s ciert;
Waer door ieder een u viert.
2.
480[regelnummer]
Weijtsche Vrouw van alle Vrouwen,
Koningin van d'aerdtsche rond',
Onbewegelijke grondt,
Ons een eenich vast vertrouwen,
Ons een troostster en' G/godin,
Onverganklijk in ons' sin.
3.
Gunt ons dat wij eeuwich leven,
In uw' schoonen doolhof wijdt:
Z/zonder dat den vluggen tijdt
Ons door ramp, of sieckt, doe beven;
490[regelnummer]
En' daer na de wreede doodt
Vinnich jaegh. in 's moeders schoot.
4.
D/daer en salm' u eer niet melden,
Daer en singtmen u geen lof;
Want de dooden, in het stof,
Ons nooijt aengenaems vertelden.
D/dus wij sluijten dat de vreuchdt
'T leven is, dat ons verheuchdt.
| |
[pagina 112]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
5.
Laet 't gevlerkte schuijtjen swaeijen,
Op ons' A/amstels marmer vocht;
500[regelnummer]
Praelt, ô kronkel-witte locht,
Met uw' Sol; Laet Sephir waeijen
In ons op-geblasen seijl:
Tot verlusting van ons heijl.
6.
Laet de gulden app'len blosen
Op ons' A/atlas bladich bos*ch*,
Stammich, groen, bemaelt met [-mos*ch*] mos:
Want wij hebben hier verkosen
'S levens vreuchdt, sonder geschil;
'T ga hier namaels soo als 't wil.
7.
510[regelnummer]
Princess', onser aller juijgen,
Doolhof van ons' wilde ziel,
Siet hoe, onder 's H/hemels wi[*l*+]<e>l,
Soo veel wijse voor u buijgen,
D/die hier, met een groote schaer,
Rooken staech voor uw' A/altaer.
| |
Tweede handelinge,
| |
[pagina 113]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+Dat hij mij wederstreeft, en' derf zijn pijlen
spillen
Op mij, des Wereldts V/vrouw, die was voor alle tijdt?
520[regelnummer]
Ik blijf, siet, die ik ben, de bleeke doodt te
spijt.
Of schoon de Wijsheidt straft mijn wel-geleerde
Z/zinnen,
Z/z'en sal, komtse bij mij, met haer Sermoon niet winnen
:
Want 'k acht 't neus-wijs geraes van haer reen niet
een mijt.
Wel salich zijn de geen' die mijne schoonheidt prijsen
!
Wel salich sijn de geen' die eten van mijn spijsen,
En' drinken [-van] mijnen wijn, soo lang als't
heden is!
Onsalich sijn de geen', die voor mijn tooren
schricken,
En' mogen 't broosche rif met broodt noch drank
verquicken ;
Soo lang haer droeve siel leeft in becommernis!
Bedroch.
Me vrouwe, zijt gewis
Ga naar voetnoot35
530[regelnummer]
Al 't gene datmen siet, is door Natuer gemaekt
dwaling.
[Selfs] voor, of in 't begin, soo haest, ja eer gij spraekt,
D/de Z/zoute wilde zee die scheijde van het drooge;
'T vier, 't elementisch vier zijn wooning ('t bleek voor
oogen )
Nam in der M/manen hol, die 't swarte nacht-kleedt
ciert
Aen d'Hemel, die zijn loop ook boven d'
P[-o]olen stiert.
D/de W/wijsheidt wil hier van 't verstant alleen
ontschroeven.
Eijgen vernuft
D/die haer gelooft, die moet zich bedroeven :
Want se [-s]preekt van sonde, die ik niet en ken
.
dwase leere
En' ik verstaet [-st] soo wel, als Besjes H/hen.
nota.
540[regelnummer]
Me V/vrouw die schen, door 't swaerdt , haer
boden.
Eijg. vern.
daer komtse . . . . . .
Ga naar voetnoot36
| |
[pagina 114]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
Wijsheidt.
{Sijr.24:3}Ik ben Godts woordt: en' sweef (ô mensch)
boven de Aerde
Gelijk de wolken doen, mijn [-*teijnd'*]
<Tent'> is Hemel-hooch,
Mijn stoel die staet gevest verr' boven 't sienlijk
oo[c+]<g>h';
Ik ben alleen al om de liefste en' de waerde;
Soo wijdt als d' Hemel is, soo diep den afgrondt
grondt,
Alomme in de zee, al omme op de zanden .
Bij men'gerleij geslacht en' verr'-gelegen Landen
D/daer socht ik (W/wijsheidt) bij dat ik een wooning vond':
550[regelnummer]
Alsdoen (ô mensch) alsdoen geboodt mij 's
wereldts M/maker,
D/die mij geschapen heeft, te woonen in een
Landt
Als Jacob (sprak de Heer) en' Israël sij uw
pandt;
Want ik hun herder ben, en' dobbel trouwen waker.
Voor 's wereldts aen -begin ben ik van G/godt, en'
sal
Eeuwichlijk blijven, d'wijl ik in de hutten woonde
Eerst, en' na te Sijon, daer d'H/hoochste H/heer mij
kroonde,
D/den schepper, Godt alleen en' werker vanden
Al.
'K ben in-gewortelt bij de weerdt geëerde
volken,
D/die Godes erfdeel zijn. Kwies hooch, en' hooger op:
560[regelnummer]
Gelijk den Ceder wast op Libanonis top,
Of als groeijt een Cipres, daer Hermon, raekt de
wolken.
'K ben op-gewassen g'lijk den Pallem aen de Born'
En' als den Roos-boom bloeijt bij Jerichoos klaer
stroomen,
Gelijk op een vrij veldt de groene olijf-boomen,
Of als den hoogen boom, de vrucht-dragend Ahorn'.
| |
[pagina 115]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+Ik gaf een lieven reuk, als kostelijke kruijden,
Van mij: g'lijk als Kaneel, of d'beste mijrrhe kan,
Of Onich en' wierook, ja noch meer als G/galban,
Wiens reuk den Tempel vult in 't N/noorden en ' in't
Zuijden.
570[regelnummer]
'K breijdde mijn tacken uijt gelijk een eijke doet:
Want, siet, sij waren schoon en' boven maten
lustich;
Gelijk den W/wijn-stok is, die klimt soo kronk'lich, rustich
En' torst sijn druijven hooch, milt, smakelijk en' soet.
Komt herrewaerts tot mij, die mijnder zijt begeerich:
Komt en' versadicht u, komt, eet van mijne vrucht.
Honich is niet soo soet, als mijn woordt. Niet en ducht:
M/mijn prediken is Heijl, mijn tonge die is leerich.
Wie van mij eet (ô mensch), die hongert steets na mij;
En' soo wie van mij drinkt, sal altoos na mij dorsten :
580[regelnummer]
Soo wie mij hoort, werdt niet te schanden bij de
V/vorsten;
En' wie mij volcht, die sal onschuldich blijven vrij.
D/dit is't boek des V/verbondts, 't welk d'Alderhoochste
maekte,
Als namelijk de Wet, die Moijses Jacobs huijs,
Gelijk een schat, beval: waer uijt, als met gedruijs
Het water Phijson sproot, als 't groote water naekte
Van Tijgris, datmen siet besproeijen in de Meij
'T dorr' Landt, G/gelijk Euphraat' ontlost sijn groote
beeken,
Soo vloeijt ook het verstandt; of ook hier bij
geleken
Gelijk als de Jordaen in d'oogst vermeert zijn Zweij
590[regelnummer]
En' spoelt zijn water-mondt in 't Galileetsche
water,
Of soo den blaeuwen Nijl, die 't drooch
Egijpten laeft,
En' met sijn armen krom in 't mooren-landt sich
braeft,
| |
[pagina 116]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+Als hij Hun sandt bedekt, in d'Herfst, of vrij wat later.
Veel rijker is haer sin veel dieper is haer woordt
D/dan eenig' afgrondt is. Daer vlieten vele
adr'en
Van mij; gelijkmen siet 't gegraven water
nad'ren
In mijnen hof, soo verr' tot aen den
wijdtsten boordt:
K begiet mijn bedden daer, ik water het geplante;
En' al mijn wat'ren, siet, die werden tot
een Z/zee.
600[regelnummer]
Want mijn leer licht soo wijt als ooijt den
morgen dêe
Of als de son bescheen des wereldts ronden
kante*n*.
Ook giet mijn leere uijt de wisse Prophetij,
D/die eeuwich blijven moet, voor al die W/wijsheidt
soeken .
O wereldt! hoort en' siet, wordt wijs, wilt u verkl*oeken
*:
Ik arrebeij voor u, en' niet alleen voor mij.
Wereldt.
Me Vrouw, 't sermoon is uijt:
Ga naar voetnoot38
Haddij 't langer gemaekt, g'hadt uw' V/volk
verloren.
O, seker Juffrouw, gaet vrij: want onse ooren
Z/zijn doof en' verstaen uw' preutelen niet.
Eijgen vernuft.
610[regelnummer]
Soo, Godin, gebiedt
D/datse haer voorts maek', of men salse uijt-leijen
dwase leere.
Op sen Rotterdams. 'T en baet geen
schreijen.
Wat, dese klappeije! Se souwet verkerven wel.
Bedroch.
Wils' heur mondt niet snoeren,'kwed datse noch
sterven sel.
Wij moesten swerven snel, wou men heur
gelooven.
| |
[pagina 117]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
dwaling.
Met uw' klappen suldij ons niet verdooven :
D/dus moochdij (verschoven) vrij gaen wandelen
heen.
E. V.
Gij mocht beter gaen handelen in 't Veen
Of de minste menichte die mochtij wat leeren.
d. L.
620[regelnummer]
Gij sijt niet geleert. die bij de Wereldt
verkeeren,
D/die moeten al rijk in reden, en' in goedt
zijn
E. V.
'T Bancket moet lecker, kostelijk en' daer moet wijn
Niet eenderleij, maer alderleij wesen. Dus vertrekt.
Wijsheidt.
O Dwase leer! Godts straffe gij verwekt:
En' gij eijgen V/vernuft, met al uw rasernijen,
D/de Werel[t+]<d>t (Ach! Helaes!) die brengdij in het
l[*.*+]<ij>en.
Wee hun die uijt den kelk van dwaling blijven
drinken,
En' door het slim bedroch.
E. V.
D/dees' vier-daechsche Kermis-gast begint te stinken
Pakt u voort.
Wereldt.
D/datse staet en' blijft vrij. Wij willen gaen
nooden
630[regelnummer]
Al onse kinderen, dus hoort mijn
geboden,
Gaet roeptse en' segt dat haer verweende Vrouw
Begeert dat elk een komt
Ga naar voetnoot39.
d.L.
Monarcha, Hij waer slecht die Wijsheidt hooren souw,
'T en waer soo eenige maets van onse Malle Jas
sotten
E. V.
'T is tijdt dat wij soeken het bras-potten.
| |
[pagina 118]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
Wijsheidt.
Gaet heen (ô mensch!) gaet heen, in dwaesheidt, dach op
dach
En' wortelt meer en' meer in d' aerdtsche vuijle sonden
:
G'en sult de vreuchdt niet sien, die geen ooge ooijt sach
Want (Laes!) gij zijt voor mij onweerdelijk bevonden.
Wat is d'oorsaek, waerom de mensch in 's wereldts ronde
640[regelnummer]
Soo waen-wijs hem bedriecht en' in de sonde bloeijt?
Vraecht mij. Wie vraechdij 't (mensch) ? de log'nachtige
monden
Verstaen 't verborgen niet. Door dien de mensch,
vermoeijt
In 't sondich slaefsche jok, met sotternije groeijt,
En' nooijt en kon het spoor van Wijsheidts wegen
vinden.
Ik seg u, dat soo wie sich tot de boosheidt spoeijt,
En' loopt de dwaesheit na, met 's wereldts wijse
blinden;
Zal G/godes trage straff' (al lang gedreijcht)
verslinden.
| |
Verschooninge.
| |
[pagina 119]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+Ons' drooge, dorre siel, wie sal die konnen laven
?
D/dan gij Princess', dan gij, door uwen Hemel-wijn.
Gij zijt de rijke bron, die uwe silv're stroomen
660[regelnummer]
uijt 's Hemels gulde Choor in dijnen H/hof laet
komen
W/waer om de aerd' u looft en' d'hemelen die daer zijn
Wijsheidt.
O! vraecht de kleijnste schaer soo ijverich na mij ?
O! soektmen zielen-schat noch in dees' rijpe
tijden
V/van alle dwaesheidt ? Mensch, dwaelt niet, gaet niet
voorbij.
Ik ben Godts woordt en' wil. [i+]<I>k sal uw siel
verblijen.
'Kschenk u den soetsten wijn, die gij nooijt hebt
geproeft,
En' 't smakelijkste broodt, dat eeuwich sal
versaden,
In ongehoorde vreuchdt, daer niemandt zich bedroeft:
In 't seven-k'lommich huijs gebouwt verr' vande quade.
670[regelnummer]
Zoo hooch den Hemel spant sijn guld' gestikte tent,
En' als der Sonnen loop kan 's wereldts rond
beluijst'ren;
Heb ik door mijne handt geleijt het fondament:
Wiens overschoonen glans geen damp en kan
verduijst'ren.
Ik heb mijn vee geslacht en' mijnen disch bereijdt.
Van alles is genoech: gelooft, mijn uijt vercoren.
Komt, volget, gaet met mij, g[*e*+]<ij> werdt ter feest
geleijt,
D/daer geen vernuft en komt, 't is hooch en' dier
gesworen.
De Wereldt sal 't Bancket, noch dwase leer onwijs
Niet smaken; of sij schoon de ydelheidt
versaekten,
680[regelnummer]
Met dwaling en' bedroch. Siet hier hun Paradijs,
Daer gij veracht, onweert, in commer droevich waekten.
Eerste.
O vreuchdelijke uer| dat wij u (Vrouw) genaekten!
O wel-geluckich mensch!
| |
[pagina 120]
| |
Ga naar margenoot+
Ga naar margenoot+
Tweede
D/dat wij ons' lieven wensch
Voor oogen selver zien, en' niet in waen geschildert.
Wijsheidt.
Komt uijt den Hof verwildert,
En' gaet met mij van hier, na 't alderschoonst' Bancquet
Ga naar voetnoot40.
Pause ofte stilstandt.
|
|