Wij slaven van Suriname

[p. 198]

Resultaten.

Wroko di foeroe, ma wrokoman mantjeri. (Er is veel werk, maar arbeiders ontbreken.)

In den langen stoet die Woensdagmorgen 17 Juni 1931 door de straten van Paramaribo trok, werden bescheiden roode vlaggetjes meegedragen en een opschrift: ‘Geeft ons werk, 5000 gezinnen lijden gebrek, helpt, helpt, helpt!’

5000 gezinnen lijden gebrek. Ditmaal niet het gebrek dat vaak heerscht in de Surinaamsche gezinnen, het gebrek dat welhaast tot een gewoonte is geworden. Neen, daarmede bedoelt men ditmaal het nijpendste gebrek van den honger, het gebrek dat een vader met 8 kinderen 40 k.m. ver doet loopen, omdat hij geen geld heeft voor de reis en toch hoopt in Paramaribo hulp te vinden. 5000 Gezinnen lijden gebrek, daaronder zijn niet de gezinnen der Javanen, die tevergeefs om werk aankloppen en tenslotte tot misdaad vervallen, daaronder rekent men niet de duizenden op Curaçao en zij die over de heele wereld verspreid, thans het dubbele slachtoffer van hun vreemdelingschap en van de crisis zijn.

Vijfduizend gezinnen lijden gebrek, helpt, helpt, helpt!

En de burgerij snelt ter hulpe:

Het Kino Theater Bellevue stelt de geheele netto opbrengst van een voorstelling ten bate der werkeloozen. In Thalia organiseert men een Kruislandavond ten bate der werkeloozen. Er komt een Surinaamsch steuncomité tot stand en wij lezen: ‘Het scheppen van, of de directe verruiming van de werkgelegenheid zelve, zal echter niet van het comité uitgaan. Dit is de zorg van de Overheid. Door de werkeloosheid zijn de zorgen in vele ge-

[p. 199]

zinnen zeer groot geworden; vele kinderen raken ondervoed. Daarom heeft het comité ook in overweging hoe in deze te helpen ware. Het wil nochtans zich niet begeven op den weg van de eigenlijke armenzorg. Deze zorg behoort tot de taak van anderen: de kerkelijke gemeenten en de Overheid. Getracht zal worden de ondervoede schoolkinderen te helpen aan een dagelijksch maal. Principieel wijst het comité evenwel elke vraag om geldelijke ondersteuning voor levensonderhoud af. Dergelijke bedeeling wordt algemeen ondoelmatig geacht; werpt voor maatschappij en individu meer nadeel dan voordeel af.’ (5 Juli).

Zooveel liefdadigheid, zooveel goeden wil, en toch wordt de nood met iederen dag grooter en grooter. De werkeloozen beginnen in actie te komen. Zij stroomen de straten op en worden toegesproken door den uit Curaçao verbannen sociaal-democraat L. Doedel. Een vriendelijke speech, vol vertrouwen in de gestelde machten: ‘Geweld is niet het eerste middel dat men gebruiken moet om tot een doel te komen, weest steeds indachtig de spreuk: “een goed woord vindt een goede plaats”. Gij hebt Woensdag een goede daad verricht en nu moet gij rustig het resultaat daarvan afwachten; het zal u niet reeds vandaag of morgen de gewenschte resultaten brengen, een tijd zal er overheen gaan, want de gouverneur moet met zijn raadsleden beraadslagen om te kunnen komen tot een uitvoerbaar plan. Van uwen kant zult gij dus een weinig geduld moeten uitoefenen. Ik beveel u ten warmste aan uwen mond het zwijgen op te leggen, om niet te vervallen in uitlatingen die geacht kunnen worden in strijd te zijn met de waardigheid uwer actie.’

[p. 200]

En men verzoekt zijne Excellentie de volgende punten in gunstige overweging te nemen:

1.	Instelling door het Gouvernement van een arbeidsbeurs.
2.	Breken met het systeem om gepensionneerden in opengevallen gouvernementsbetrekkingen te benoemen.
3.	Het ondernemen van reliefworks en werkeloozen bij beurten te werk stellen.
4.	Het beschikbaar stellen van eenige duizenden h.a. land aan werkeloozen voor delfstoffenontginning, alsmede voor landbouwdoeleinden, en gedurende 3 maanden gouvernementsvoorlichting en steun aan dezen.
5.	In verband met punt 4 vrij vervoer met de gouvernementsvervoermiddelen naar en van hun bestemming van arbeid.
6.	Het kosteloos verstrekken van voeding aan ondervoede schoolkinderen, evenals in de oorlogsjaren.
7.	Het in het leven roepen van een gouvernementsgeldloterij waarvan de winsten gebruikt zullen worden voor rente en aflossing van de aan werkeloozen verstrekten steun.

Dan sluit L. Doedel zijn rede met deze welmeenende woorden: ‘Daarom hebben wij gemeend Uwe Excellentie te moeten naderen, de hoop voedend dat wij Uwe Excellentie van eenig dienst kunnen zijn naar onze zwakke krachten bij het vinden van de wegen om hulp te verleenen. Moge dan het resultaat van Uwe Excellentie's arbeid in het belang der werke-

[p. 201]

loozen in Suriname de vruchten afwerpen, welke wij allen wenschen tot meerder bloei van dit Nederlandsche Gewest en tot het hechter maken van de band tusschen Nederland en Suriname. En moge tot slot het Evangeliewoord Uwer Excellentie's pogingen schragen, n.l.: Wat ge aan de minsten mijner kinderen gedaan hebt, dat hebt ge Mij gedaan.

Ik heb gezegd.’

De gouverneur Rutgers zegt toe dat hij maatregelen zal overwegen. En de demonstreerende werkeloozen zingen eerst het Troelstralied en dan het Wilhelmus. Doch inmiddels verschijnt in ‘De Banier’ van 26 Juni 1931 een groote advertentie:

Werkeloozen in Suriname!
Kent gij Uwen landvoogd zijn waren aard? Behoudt dan Uw optimisme, vergaard op de audiëntie van Woensdag l.l.
Wij zijn en blijven voorshands in pessimistische stemming!
Terwijl Rome beraadslaagt gaat Saguntum verloren.
Politiek redeneerende werkeloozen.

Afbraak en bezuiniging door de overheid overal waar initiatief en opbouw het eenige zou zijn waardoor men de bevolking voor een steeds verdergaande pauperisatie kon behoeden! Het voorbeeld van haar om de werkeloosheid door ontslag van personeel te bestrijden, vond natuurlijk gretig navolging bij particulieren. Honderden arbeiders werden ontslagen uit de Moengo mines (14 Juli 1931) waaronder velen, die na 6 jaren trouwen arbeidsdienst, met een

[p. 202]

uitgaanskas van 12 dagen loon op straat gesmeten werden.

Ondertusschen doet men niets om de nooden der bevolking te lenigen. De Chineesche winkeliers weigeren om langer crediet te geven. Hoewel de prijs van bloem per zak van f 45. - op f 17.50 gedaald is, blijkt dit op den prijs van het brood geen invloed te hebben en wanneer het Werkeloozencomité de bakkers op een vergadering uitnoodigt om een verlaging van den broodprijs te bespreken, schitteren deze middenstanders door afwezigheid. En zooals met het brood, staat het ook met de andere levensmiddelen. De Surinaamsche vacuum pansuiker kost in Suriname aanmerkelijk meer dan bij uitvoer. Tegelijkertijd echter overweegt men een nieuwe belasting op het houden van kippen, eenden, ganzen, kalkoenen, varkens, geiten, koeien, katten, papegaaien en kanarievogels, die met de opcenten er bij ruim een millioen per jaar in het laadje moet brengen. En in de kranten plaatst het gouvernement groote advertenties met de mededeeling, dat hij die zijn inkomstenbelasting niet tijdig betaalt, gestraft zal worden met een boete van ten hoogste 300 gulden.

Zoo in en in treurig, zoo buitengewoon slecht was de toestand op dat oogenblik in de kolonie Suriname. Deze resultaten van een eeuwenlange kolonisatie geven te denken.

De demonstraties der werkeloozen op den rooden Dinsdag van 31 eindigden met een salvo en sabelattaque der politie, die een doode en vele gewonden ten gevolge had.

[p. 203]

Wij bevinden ons in 1802 aan boord van het schip van staat: de Pluto.
Overdek klinkt het bootmansfluitje en wanneer de manschappen baksgewijs opgesteld staan, houdt de schipper een toespraak:
‘Mannen, zooals gij weet is thans de tijd van vrijheid, gelijkheid en broederschap gekomen.’
‘Jawel, schipper!’
‘De bramzeilen moeten gereefd worden, en dat hoef jullie natuurlijk niet te doen als je er geen zin in hebt, omdat het nu vrijheid, gelijkheid en broederschap is.’
‘Jawel, schipper!’
‘Maar als jullie nu niet binnen 2 minuten in de mast zit, zal ik je een end talhout over je ribbenkast halen, dat de stukken er af vliegen.’
‘Jawel, schipper!’
Nogmaals klinkt het bootsmansfluitje, de Janmaats vliegen het want in en vijf minuten later zijn de zeilen geborgen.

O, wij hadden dit boek nog veel langer en nog veel grooter kunnen maken. De koloniale baaierd is onuitputtelijk, wij hadden de waterleidingkwestie, de in en in treurige medische zorg, het gebrek aan onderwijs, de rassenwaan, en duizend andere grieven uit kunnen stallen.

Wij doen het niet.

Wij willen slechts één ding aantoonen: gekleurde landgenooten gij waart slaven, gij zult in armoede en ellende blijven leven, zoolang gij geen vertrouwen hebt in uwe eigen proletarische eenheid. Niet met hier en daar een grondje, een schop of ploeg op crediet zijn wij te helpen.

Een groot plan van nationale reconstructie is noodig, een plan met collectieve grootbedrijven met moderne outillage in handen van de arbeiders van Suriname.

Onze nationale welvaart zal met eigen handen opgebouwd moeten worden.

[p. 204]

Dit plan eischt alle inspanning van ons Surinamers. Doch eerst moeten in ons land de proletariërs tot strijdvaardig klassenbewustzijn komen, eerst moeten zij met de oude slavenketenen ook de oude slavenmentaliteit af weten te schudden.