Verspreide kinderverhalen

[p. 61]

Tijd is geld.

Wat ik hier boven schreef, klinkt vreemd. ‘Tijd is geld!’ en het is toch geheel iets anders. Met tijd kunnen wij in geen' winkel, noch op de markt iets koopen. Tijd bewaren of besparen of in den zak steken, gaat ook niet. Het aan een ander overdoen, kunnen wij ook al niet; en zoo mooi het geld blinkt, zoo weinig zien wij van den tijd.

Ja, dat is waar ook, kinderen! wat is eigenlijk tijd? - Gij zult het weten, dat van nu tot morgen om dezen tijd een dag en een nacht is, en tot over een jaar drie honderd vijf en zestig dagen; - en dan zult gij zeggen: ‘Dat is een heele tijd!’ Maar als ik nu vraag: ‘Wat is dan eigenlijk die tijd?’ dan gaat het u, zoo als het groote menschen ook wel eens gaat: zij weten het wel, maar zij kunnen het er niet uitbrengen. Nu! wij zullen maar met de oude beschrijving ons tevreden stellen: ‘Tijd is eene opvolging van oogenblikken;’ dus ook van uren, dagen, maanden, jaren en - eeuwen.

Maar, om weder op mijne raadselspreuk terug te komen,

[p. 62]

wat beteekent het, dat tijd geld is? - Verlangt gij dit te weten? Laat ons dan nog eens eene wandeling maken; niet naar die rijke buurt van straks, en dat groote paleis, waar zoo veel geld woonde en zoo veel ongeluk, maar in die naauwe en drukke straat daar ginds, waar wij voor een klein burgerlijk huis stil blijven staan.

In het gezin, dat daar woont, zijn ook drie zonen. De namen zijn korter en klinken wat meer hollandsch. De oudste, bij voorbeeld, heet eenvoudig jan. Ziet hem eens werken! Hij is schoenmaker, en des morgens ten vijf ure zit hij reeds voor het open raam te arbeiden. Hoe komt het toch, dat jan zoo vroeg op is? Ik zal het u vertellen. Hij is een ijverige jongen, en heeft goed werken geleerd; en al heeft nu die schoen, waar hij aan bezig is, zulk een' bijzonderen haast niet, hij begreep toch: hoe eer die af was, hoe eerder hij weêr aan een' anderen beginnen kon. Zijn vader, dien hij onlangs verloor, heeft het hem zoo dikwijls en zoo ernstig gezegd: ‘Jongen! gij zijt de oudste; gij znlt voor moeder het brood moeten winnen. Geld kan ik u niet nalaten; maar denk toch altoos: tijd is geld.’ En nu staat hij, sedert zijns vaders dood, een uur vroeger op; en hij wint nog een uur uit, met minder naar het weêr te kijken, te praten, of zijn werk te bezien als het af is. Dat is twee uren daags, en dus twaalf in de week: - want zondags werkt hij niet. - En daardoor heeft hij bij de zes dagen er een' zevenden gewonnen. Gelooft gij nu ook niet, - daar hij verdient, naar zijn werk is, - dat hij zijnen tijd tot geld gemaakt

[p. 63]

heeft? En bij die twaalf uren winst, hebben wij nog niet eens in rekening gebragt het meerdere vertrouwen, dat hij geniet, dan zijn overbuurman bij voorbeeld, dien men in de gansche buurt ‘den luijen en dorstigen schoenmaker’ noemt. Want als de menschen goed en vlug werk willen hebben, niet te duur, en een vriendelijk gezigt toe, zeggen zij: ‘Wij zullen de schoenen bij jan brengen.’ En zoo heeft hij altijd vol op werk, terwijl zijn buurman zucht en klaagt over den slechten tijd.

Als wij nu het huis binnen gaan en den trap opklimmen, zullen wij, op een klein kamertje, den tweeden zoon van het huis vinden. Zijn naam is dirk. Daar hij niet sterk was en een vlug oordeel had, heeft zijn vader hem als kweekeling op eene school geplaatst. Hij moet er bijna den ganschen dag wezen, en allerlei diensten doen: want zijne moeder heeft geen geld, om voor hem iets te betalen; maar hij spaart altijd van het etensuur en van den laten avond eenige oogenblikken uit, om zich zelf te oefenen. Thans is hij reeds aan zijn eerste examen bezig. Toen binnen kort een der ondermeesters hem vroeg: ‘Wel, dirk! hoe zult gij examen kunnen doen? Gij hebt geen geld en geen tijd!’ toen antwoordde hij: ‘Mijn vader heeft mij geleerd, tijd uit te winnen, en er geld van te maken. Iederen morgen, middag en avond een half uur, dat is negen uren in de week. In dien tijd leer ik voor mijn examen, en heb ik nog wat schrijfwerk t' huis, waardoor ik al een aardig sommetje bij een heb gespaard.’ - Wij hopen, dat dirk goed slagen mag, en

[p. 64]

daar hij even zeer kennis opgaart, als zijn oudste broeder loon voor werk, zoudt gij niet denken, dat ook zijn voorbeeld de spreuk bevestigt: ‘Tijd is geld?’

Er is nog een derde zoon in huis. Het is nog maar een aankomend knaapje, maar ieder heeft den zachten en vromen pieter lief. Wat er van hem worden zal in de maatschappij, weet ik niet. Het is nog niet bepaald. Maar zeker denk ik, dat hij, in elken stand, een goed mensch en een vroom christen zal worden. Weet gij, wat hij op dit oogenblik doet? Daar is een arme oude buurman, die krank ligt, en die aan alles behoefte heeft. De man moet iemand hebben, om hem op te passen: want hij is bijna geheel lam; en om hem te helpen in het weinigje werk, waar hij nog in staat toe is: want hij was vroeger kleêrmaker van zijn ambacht. pieter heeft geen geld, om den ouden man te ondersteunen; maar hij denkt aan de spreuk van zijn' vader: ‘Tijd is geld!’ en daarom gaat hij elken morgen en elken avond eens zien, of hij buurman helpen kan. Dan neemt hij wat voor hem uit den weg; past hem op, als hij weêr minder wel is; en brengt voor hem weg, wat hij nog te lappen heeft. En heeft de arme man dit niet, dan leest pieter hem wat voor, waar de goede oude bijzonder op gesteld is. En zoo doet hij hem meer goed, dan menig rijke zou doen: want hij geeft van het zijne, en niet van het geen hij geleend of geërfd heeft. Hij geeft, wat menig een verkwist: zijn' tijd.

Dus, als wij nu die drie broeders eens naast elkander

[p. 65]

zetten, en allen daar zoo ijverig en vrolijk bezig zien, en ze zoo goed voort komen in de wereld; - wat dunkt u, kan men niet veel met tijd doen? Ja, soms meer dan met geld. Veel werk wordt er in afgedaan, veel kennis wordt er in opgegaard, veel goeds wordt er in verrigt. Kinderen! weest toch zuinig op den tijd. Neemt er genoegen van; maar vooral, doet er winst mede; en klaagt nooit, dat de tijd zoo lang is. Gij zult later veel te kort komen! En dan - het geld kan men nog terug winnen, maar van den tijd kan men geen oogenblik terug roepen. Dus, tijd is geld, ja! goud geld. Gij zoudt het u te laat beklagen, als gij hem verkwist hadt of ten kwade misbruikt. En wanneer wij eens voor den hoogen God verschijnen, en Hij ons vraagt, wat wij met al onze levensdagen gedaan hebben; even als een vader, die zijn' zoon met eene rijk voorziene beurs op reis zond: - wat zoudt gij dan arm voor God staan! - Ja, tijd is geld, en meer dan goud geld. Vergeet het niet!