De wegen

[p. 94]

Avond

De violette droom der schemering komt zacht gezegen over de grijze Stad.

Nu zal haar leven gewekt worden uit zijne verstarring. Alreeds drijven haar mijmeringen als schaduwen langs de gevels der huizen.

In het jubelende licht van de zon, in het schallende leven van den dag, lag de Stad lijdzaam en in gelatenheid. Want het zonlicht deed haar droomen vluchten, de dag raakte haar als een stoornis.

Zwijgend moet ze zijn en denkend in de geruischloosheid der dalende duisternis, in de verteedering van den avondschemer.

Dan gaat het zonderbare wezen der Stad opbloeien, haar wonderstille wezen van geheimzinnigheid, haar diepe droom-wezen.

De huizen houden den adem in en wachten.

Een huivering vaart door het steenen lichaam der Stad.

Hoog, hoog rijzen de torens, verlangend trachtend naar de ziel der duisternis, die ijl omzweeft in de luchten.

[p. 95]

Zwaar staan de gebouwen, hechte brokken van standvastigheid.

Maar het verlangen beeft door hun stoeren trots, en uit diepe verborgenheid duistert, duistert langzaam, de geheimenis van hun binnenste. Zacht gaat die vervlieten in den droom der schemering, die hun muren omzweemt.

In schromende stilte ligt de Stad en wacht, weifelend wacht ze, vreezend en verheugd, op het blijde gebeuren harer herleving.

Zie, nu zal het feest ingaan harer Schoonheid.

Menschen gaan door de straten. Langzaam buigen zich hunne hoofden dieper. Ze lachen niet langer; ze worden zeer ernstig. Ze dempen de stemmen, ze dempen de schreden.

Zacht luiken de huizen de oogen en wachten.

De grijze Stad is het wezen geworden, dat leeft en lijdt, dat denkt en droomt.

En er zijn geen huizen meer, geen kerken, geen torens; - hun leven, dat in afzondering was en verenkeling, vervloeide volkomen in het eenige, veel-machtige wezen der Stad.

De straten zijn de geheimvolle gangen geworden harer Gedachten, de gebouwen zijn de schuilhoeken, waar die verwijlen gaan in verborgenheid.

[p. 96]

Ziet ge haar levende Gedachten wel? Hoe gaan ze zoo stil en geruischloos? Het gelijken menschen, die gaan met gebogen hoofd, met zachte, bedachtzame schreden. Menschen gelijken het in doen en wezen, en als menschen dragen ze om Lijden en Liefde.

Ziet ge die warende Gedachten wel? Ze gaan om en zoeken naar verborgenheid, rusteloos zoeken ze naar rust en vrede. Ze zoeken; bleeke menschen zijn het; angstig glanzen oogen in smartelijk-verwrongen gezichten. Ze sleepen zich langs de dichte deuren, en de straten blijven doorzweefd van de treurnis, die ze omdragen.

Anderen komen - langzaam, langzaam komen ze - weifelend, bedachtzaam... zacht zijn de hoofden gebogen, en achter de licht-geloken oogleden droomt een lach.

Heimelijk lachen de oogen, en over de teer-genegen hoofden glanst het geluk een onnaspeurlijken blanken lichtschijn.

Zoeken, zoeken doen de Gedachten, verlangend zoeken ze naar hun eindelijk tehuis om er te droomen in de stilte.

Hoor nu, hoor ze naderen: Kindervoeten, trippend, dansend snel over de klinkende keien.

Heldere korte geluiden in cadans, vallend als de klanken van een vers... Ze naderen op-neer, op-neer, krachtig-stappende, snelle kleine voeten... Ze komen... En, ineens, door de zwijgende gedachtengangen, gaat een jong, juichend geluid, een lach!

[p. 97]

Stil. Dat dit geluid niet versterven moge.

Hoor, hoe de klank wordt voortgedragen, hoor hem zwellen tot een stroom van geluiden, een leven van geluiden, dat opschalt en galmen wekt, dat opschalt en leven wekt.

Het is een vreugd, een loutere jonge blijheid, tintelend door het wezen der Stad.

Hoe wordt nu eensklaps het raadselachtige, het angstig-geheimzinnige van haar diep droomleven vervluchtigd. Hoe vreemd is die plotselinge opstanding uit de verzonkenheid harer mijmeringen tot deze lachende blijdschap.

Zie, nu gaat de Stad zich tooien met slingers van licht, festoenen van lichtgespeel gaat ze slingeren om de steenen leden. Nu gaat het feest in der verlichte vensters, nu vangt het feest aan der levende lichten.

Pinkende, guitige, grillige lichten die wenken en lokken...

Stil denkende lichten van troost en bemoediging.

Schel flikkerende lichten, afstuitend de nederigen en zachtmoedigen.

Zacht droomende lichten om naar te verlangen, weldoend licht dat vrede geeft.

Bleek zijn de lichten der droeven.

Rood-gloeiend zijn de lichten der lijdenden.

De lichten der boozen zijn schel-verblindend.

Wonderlijk is het leven der verlichte vensters.

In de geheimvolle straten zenden zij hun schijnsel;

[p. 98]

doch schaduwen stijgen uit ongeziene diepte en sluipen op langs de huizengevels...

Wakkeren, wakkeren doen in hun glazen huis de vlammen der lantaarns.

Peinzend staan ze het spel van licht en duister aan te zien. Peinzend staan ze en doen haren plicht. Doch ze weten niet, wat de donkerte moet beduiden.

Denken doen ze. Door de straten, de stegen, de gangen, om de pleinen en de kaden slingeren ze haar eindelooze rijen, ver, ver weg naar de eenzaamheid der velden. - Die langs den stroom toeven er bewegeloos, en zien omlaag naar de spiegeling van haar licht, dat diepe goud-spiralen kronkelt in het donkere water. Aldoor wil het wilde water de lichte beeltenis overplassen met zijn duisternis.

Boven de weifelende roerloosheid der Stad zweeft de bleeke weerglans van het licht, dat schijnt in de gangen, waar haar leven van denken en droomen omgaat, dat schemert uit de woonsteden, waar haar leven zich gaat verbergen.

Zwak zweemt de weerglans der blijheid, die even en kortstondig gelachen heeft in haar ziel.

Zacht gaat nu de Stad weer verzinken in haar mijmeringen.

Dieper en dieper schuilen haar gedachten en haar droomen weg in verborgenheid.

Staag zwakker kwijnen glans en weerglans.

[p. 99]

Leeg liggen de straten.

De huizen luiken de oogen van moeheid.

Ruischend, ruischend leeft alleen nog de stroom, de duistere stroom, de stroom van mildlevend water.

Door den donkeren nacht gaat het ruischen van den duisteren stroom.

Door den zwijgenden nacht gaat het ruischen als het geluid eener wondere stem.

Het is de stem mijner Stad.

Het is de stem, die de geheimen zegt harer ziel.

Ruischend komt het water uit de diepe donkerheid der landen

Ruischend schuifelt het langs de duistere muren.

Fluisterend verruischt de geheimvolle stem in het zwijgende zwart van den grondeloozen nacht.