Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde. Deel 3

H.A. Meijer (1810-1854)

In het christelijke jaar 1840 verscheen, ‘in een net gewaad gehuld’, ‘de woeste Boekanier’ van ‘onze dichterlijke vriend’ H.A. Meijer.

Onze dichterlijke vriend was van beroep zee-officier; mogelijk begon hij aan het in net gewaad verschenen werk ‘reeds, toen hij nog als Kommandant eener Kanonneerboot op de Schelde rondkruiste’, en hij voer daarbij volgens de inleider in het kielzog van mannen als Van Lennep, Beets en anderen, die ‘dit genre in den laatsten tijd onder ons zoo gelukkig beoefend’ hebben¹. Van der Hoop wordt niet genoemd; nochtans meent Kalff aan Meijer een plaats te moeten inruimen juist naast Van der Hoop². Naar mijn gevoelen ten onrechte. Meijer hoort met De Boekanier kwalitatief niet thuis naast Van der Hoop, maar bij de would-be romantici. Hij meent niets van alles wat hij, in een overigens gladde en gemakkelijke stijl, vertelt. Hij kent al de attributen van dit soort romantiek en manipuleert daarmee als de commandant van een kanonneerboot op de Schelde met zijn matrozen. Hij doet dat vlug en net, zo, waar hij

...'s jongelings vuurblik, vaak, met hartdoorgloeijende stralen,
't Satijnen ooglid over 't maagd'lijk oog deed dalen.

of waar hij

1 De aanhalingen tot nog toe zijn ontleend aan de inleiding van J. Boeke voor de uitgave van H.A. Meijer, De Boekanier, Amsterdam, 1840. De Boekanier werd, opnieuw in ‘net gewaad’, uitgegeven door W. Drop, Zwolle, 1964.

2 G. Kalff, GNL VII, 277-9.

[p. 324]

 

... kuste in zacht gekoos, met nameloos verlangen

 

Het bigglend parelvocht van Aleids bleeke wangen.

Hij doet het ook wel ònnet, althans ongemakkelijk, bijvoorbeeld als hij de jongeling uitvoering doet geven aan een voornemen ten aanzien van de geliefde Aleid, dat hij als volgt omschrijft:

Mij zal uw boezem tot een koningszetel zijn³.

Maar, net of onnet, deze Arnold de Boekanier, deze ‘laatste van zijn stam’, sluimere, in ‘net gewaad gehuld’, de eeuwige slaap der artistieke vergetelheid. Alleen in de ontwikkelingsgang van onze letterkunde behoude hij een bescheiden plaats⁴ tussen Van Lennep en Beets, Van der Hoop en Hofdijk, aan welke laatste wij thans nog enige aandacht hebben te schenken.

3 W. Drop acht de hierboven gesuggereerde interpretatie wel geestig, maar onjuist (p. 27). Drop geeft de betekenis van de regel als volgt weer: ‘uw boezem zal mij even lief zijn als een koninkrijk’. Ik laat de in de tekst gegeven interpretatie staan als ‘laatste stelling’.

4 In 1847 verscheen van Meijer nog een gedicht Heemskerk, dat helemaal ‘niets Byronniaansch, niets wilds, niets satanisch meer heeft’ (!), zoals Walch, Handboek², 638 zegt. - Over De Boekanier, De Gids 4 (1840), 404 vlg.; over Heemskerk, De Gids 13 (1849), herdrukt Kritische Studiën 2, 220-230. In 1860-1861 werden Meijers Gedichten uitgegeven in twee delen, hetgeen Potgieter aanleiding gaf tot hernieuwde, zeer gunstige beoordeling in De Gids 26 (1862), 156 vlg.