Osmose

[p. 137]

Ludmilla

Ik wil je niet alleen bedanken voor je brief Klaus, maar ook omdat je me verwittigde van het feit dat je over een maand weer terugkomt. We zullen de zaak anders aanpakken, vind je niet? Want samen schaken in bed, dat is toch absurd. En jij die elke dag om acht uur op moest om naar je kantoortje te gaan, maar goed, je hebt het op dat niveau ver geschopt. Je kunt driemaal zo lang vakantie nemen als de anderen en je kunt om vier uur weg als je wilt. Hoe we het aan gaan pakken, weet je Ludmilla ook nog niet, maar de chaotische sliert van ons bestaan, die maar wat wappert en meewaait met alle winden, daarvoor zijn we toch te oud geworden? Ik wou eerst zeggen, ook ik ga mijn leven veranderen, maar dat is al veranderd. Inderdaad geen mooie meiden meer of een te frequent bezoek aan bizarre tehuizen vol drank en lawaai. Ik voel me tamelijk goed zo, met wat boekjes en lieve vrienden. En als jij er dan bij bent, heeft Ludmilla niets meer te klagen. Let wel, ik bied geen excuses aan voor mijn gedrag van eertijds, het gedrag dat jou deed verdwijnen, want ik geloof, dat je veel fases door moet voordat je genoeg hebt aan een kleiner, stiller bestaan.

Het waait een beetje. Mijn raam staat op een kier. Morgen ga ik de salon uitmesten, de platen sorteren, de boekjes sorteren, alles verschuiven en vernieuwen voordat jij komt. Een beetje wijn in huis halen. Van de whisky ben ik af. Het waait een beetje te hard naar mijn smaak. Ik houd niet van zo'n enge hoorspelwind. En de lange nacht ligt nog gapend voor me open. Nergens een beest of slang te zien. Ik geloof dat Kim me een beetje geïnfecteerd heeft met haar angstbeelden. Kan dat?

Een beetje besmet geraakt door haar systeem van denken, door haar schrikachtigheid en grimmige vertelsels. Tenminste de laatste keer dat ik haar zag, het mocht blijkbaar weer

[p. 138]

van Bo, was ze zo bang als een luis. We stonden nauwelijks even samen te praten of ze rende alweer de keuken uit en ging tegenover Bo zitten, de theezetterij overlatend aan mij.

Enfin, laat ik je een en ander vertellen over de afschuwelijke gebeurtenis waar een handjevol mensen getuige van was, op het plein.

Ik was naar Baljeu gegaan en zoals vanouds stonden we weer te zuipen op zijn keldertrap. En zoals altijd luisterde ik weer naar zijn barokke verhalen over de oorlog en over zijn jeugd. Hij is zijn twee broers en vader kwijtgeraakt in '44 en hij vertoeft nog vaak in zijn achtertuin waar, zoals hij dan vertelt, nog steeds onder de bloembedden koperen hulzen moeten liggen van projectielen die hun doel al of niet gemist hebben. Weer liet hij me het beeld zien van het blonde jongetje Baljeu onder een ijzeren tafel met drie poten, tegen een muur met klimop, terwijl hij gespannen de oefeningen volgde in loopgraven, die ze in hun gigantische tuin gegraven hadden. En vertelde hij me van een officier die twee bevelen tegelijk kreeg en daardoor een granaat te lang vasthield, zodat van zijn hand nog maar een bloederige stomp overbleef. Veel meer gebeurd natuurlijk. Op het laatst begon Baljeu in telegramstijl te spreken om sneller bij de essentie van een gegeven te belanden. We belandden er nooit. Deze verhalen heb ik aangehoord tijdens wandelingen in Amsterdam, tijdens het borreluur in Eylders, tijdens andere drankgelagen. Ik wist soms niet, tijdens die wandelingen, hoe ik moest lopen. Ik moest niet gaan overdrijven door al te zorgzaam zijn stappen na te bootsen, ook niet te opzettelijk ruw gewoon blijven lopen, zodat ik hem min of meer mee moest sleuren. Razend moeilijk met dat houten been naast me.

Ik zal je zeggen, als iemand de schurft aan Baljeu had, was Bo het. Zie je, Baljeu hééft iets. Hij behoefde maar een geweldige gemeenplaats te verkopen of wat met zijn poot te gaan koketteren, of Bo had hem zitten. Bo vindt Baljeu een idioot door het voortdurend verkondigen van de waarheid, want dat doet hij. Hij zegt waarheden als de koe op het weiland zo groot, zo zichtbaar en zo wars van enige fantasie dat het om te gieren is. Bo kan daar niet tegen op. Nee, deze handige vogel komt maar niet door die granieten muur

[p. 139]

heen.

Ik geloof dat Baljeu alleen aan mij die onverkwikkelijke verhalen over de oorlog vertelt. En wij maar steeds meer uit ons evenwicht raken, daar op die keldertrap, zo ook de laatste keer. We gingen naar beneden om drank te halen om ons daar boven mee vol te gieten, maar we kwamen weer niet verder dan zijn mufruikende keldertje. En ik maar afwachten tot de gemeenplaatsen ophielden en hij weer begon over de oorlogsjaren. Het interesseert me wel wat er eigenlijk in Europa gebeurde. Ik weet er zo weinig van.

En plotseling begon ik over Kim. We praten weinig over anderen. Baljeu kletst niet, maar over Kim wou hij wel horen. Niet over zaniken, zei hij, ze redt het wel. Ze heeft iets, wat jij niet weet en waarover ik niet wil praten, maar dat iets trekt haar er wel uit. Snap je, ik weet niet altijd wanneer Baljeu iets begrepen heeft. Per slot zegt hij nooit iets anders dan vrij vulgaire waarheden.

Maar toen ik genoeg mijn onrust liet blijken - we hadden nog niet zo bar veel gedronken - stelde hij me voor haar gewoon op te zoeken en eventueel die vervloekte Bo mores te leren. Geen toestand, mompelde hij, terwijl we onze jassen aantrokken, absoluut geen toestand. Hij scheen er meer van te weten dan ik.

Enfin, we sjokken naar buiten richting het plein. We zouden even een borrel pakken om wat moed te verzamelen voor het huisbezoek. We voelden ons een paar ouderlingen, kun je je dat voorstellen?

Bij het plein was een kleine oploop. Baljeu en ik ons er doorheen dringen en daar voor Reynders zat Kim op haar knieën voor Bo. Ik wist niet wat ik zag, mijn hart stond stil, zoals dat heet. Ik fluisterde in Baljeu's oor: Nou, doe dan wat, doe dan wat. Maar hij deed niets. Ik doe nog niets, zei hij, straks zullen we even de handjes uit de mouwen steken. Wel moedig van de manke Baljeu. Maar ik kon het niet langer aanzien. Zeg het, schreeuwde Bo, zeg het ten overstaan van iedereen, maar Kim zei niets. Nou wat is God?, weer Bo. En toen heb ik Bo een reuze mep verkocht. Zijn donkere bril kletterde over de straatstenen. Hij schudde zijn kop, alsof hij onder de douche vandaan kwam. Ik weet werkelijk niet meer

[p. 140]

precies wat ik allemaal heb gezegd, maar er kwam in ieder geval een einde aan het groteske schouwspel. Kim, je komt naar mijn huis, gilde ik nog, maar ze liepen weg, arm in arm. Kim keek nog even over haar schouder naar mij en knikte. Nu hoop ik maar dat ze het doet. Ik kan toch niet voor hun huis heen en weer gaan ijsberen, ze kan toch gewoon weglopen? Schrijf me er eens over, want het is me allemaal een raadsel. Ze is ook bij de Komedie weg. Weet niet waarom. Ik zal ook wel wat details hebben overgeslagen, maar het beeld daar op het plein heeft me bijzonder verontrust. Als je me binnen een week teruggeschreven hebt en me zegt bijvoorbeeld, dat ik haar of ze wil of niet, daar vandaan moet halen, ik vind het best. Ik doe de deur achter haar op slot en niemand komt er in. Dag lieve Klaus, schrijf maar per expresse.