Kort onderwys, hoedanig men de couranten best lezen en gebruiken kan

[p. 7]

II. Aangaande de vreemde Woorden, die 'er in de Couranten en andere Schriften dikwils gebruikt worden.

§. 5.

Betreffende 't tweede stuk, wegens het Couranten lezen (§. 3.), zo worden 'er veeltyds vreemde Woorden in de Couranten gebruikt, die uit een andere Taal afkomstig zyn, en niet in 't algemeen aan elk bekent zyn: Deze dient een Lezer der Couranten derhalven te verstaan, om den zin van het geschrevene wel te begrypen; en dit is geen kleine hinderpaal, waarom veele gemeene ongeoeffende Menschen de Courant niet kunnen Lezen, of ten minsten dezelve niet wel bevatten; want, by aldien 'er maar een Woord in een Periode niet begrepen word, dit maakt dikwils een geheel anderen zin, of de zake geheel duister, gelyk zulks aan de Geletterde bekent genoeg is. Nu zoud ge wel kunnen zeggen, waarom schryft men dan die vreemde Woorden niet in 't Nederduitsch? Ziet hier de Reden daar van, 1. De Courant doet melding van genoegzaam alle de Plaatzen der Weereld; nu is het bekent, dat de Talen niet overal gelyk zyn, als derhalven een Courant-Schryver een Berigt in een vreemde Taal ontfangt, zo behoud hy veeltyds het eene of andere Woord, volgens die Taal, dog inzonderheid uit de Fransche, 't zy, om dat 't niet wel vertaalt worden kan, of voornamelyk dat een zake daar door korter uitgedrukt word, als door onze eigen Taal. 2. Zo schynt 't ook een Gewoonte der Courantiers geworden te zyn, die zedert lange Jaren in gebruik is; hoe wel ik met alle Ervarene toestem en anderzints goedkeure, dat men elk Taal zuiver schryve, namelyk met geen Bastert- of Bui-

[p. 8]

tenlandsche Woorden, of die daar uit oorspronklyk zyn; inzonderheid in een Taal die Woorden-ryk genoeg is, gelyk onze Nederlandsche en meer andere. Maar, dewyl nu tot hier toe die Gewoonte in de Couranten zodanig gebleven is (hoe wel van tyd tot tyd wel zullende veranderen), zo moet derhalven een Couranten-Lezer van die vreemde Woorden zekerlyk kennisse hebben, wat dezelve betekenen, zonder 't welk hy onmogelyk een volkomen of goed Begryp verkrygen kan van 't geen dat hy leest.

Om derhalven den Onkundigen Lezer in dezen (als schryvende niet voor kundige of Geleerde) te gemoet te komen, zo hebben we hier agter de voornaamste vreemde Woorden naar de order van 't A, B, C, opgenoemt en vertaalt, namelyk die genoegzaam 't meest in de Couranten voorkomen; want zo men alle vreemde Benamingen of Bastert-woorden optellen wilde, zoude men een geheel groot Woorden-Boek moeten maken, die 'er ook reeds in de Wereld zyn, en elk voor Geld bekomen kan; die ze maar weet te gebruiken. Ondertusschen zyn we verzekert, dat dit kleine Getal van vreemde Woorden voor veele niet zeer kundige Couranten-Lezers van groot Nut zyn kan, om dat het, gelyk gezegt is, de vreemde of onduitsche Woorden bevat die in de Couranten, ja ook in andere Schriften, als, Jaarboeken, &c, voorkomen; daarenboven dit Werkje ook beknoopt en gemakkelyk is. Hierby moet ik nog aanmerken, dat 't zeer nuttig zyn kan, dat men de Jongelingen in de Scholen de Couranten laat lezen, inzonderheid die geene waarin meer uitsteekt als in andere; niet om de Nieuwsgierigheid of 't Nieuws, maar om haar de vreemde Woorden te verklaren; dienende teffens om deze Jeugd een

[p. 9]

ander en klaarder Denkbeeld te geven van de Wereld, en Wereldsche dingen, en schranderder te doen worden, om met Menschen beter te leeren omgaan: En tot dien einde kunnen deze Bladen van groot Nut voor veele Schoolmeesters en andere zyn.