Kort onderwys, hoedanig men de couranten best lezen en gebruiken kan

III. Dat men eenige goede Kennisse van de voornaamste Steden en Landschappen hebben moet.

§. 6.

Wyders zo is 't nodig, als men de Courant leest, dat men weete, waar of in wat Landschap een Plaats gelegen is, waar van daan een Zake gemeld word; zonder dit blyft men zeer onkundig in veelerley opzigten en omstandigheden; want men By voorbeeld niet weten kan, of, en hoe naby ons het Berigt van een Plaats betreft, voor- of nadeel aanbrengen kan, gelyk onder andere in Oorlogs-tyden, en 100 andere dingen meer. Maar, dewyl de Wereld zo groot is, of liever, dewyl 'er zo veel Plaatzen, Steden, Vlekken, Dorpen, &c. in de Wereld zyn, zo is 't onmogelyk dat iemand, hoe Geleerd ook, alle die Plaatzen zoude kunnen in de Memorie weten of onthouden; edog, het is doenlyk, dat men de Hooft- en andere voornaamste Steden van alle Landschappen wel onthouden kan; die een enigzins naukeurig Couranten-Lezer derhalven ook dient te weten, en zig geoeffent daar in te maken; vermits ook 't meeste uit de Hooft- of andere grote Steden geschreven word. Dog men heeft veeltyds de gewoonte, en het behoorde ook altyd van de Courant-schryvers te geschieden, dat men by de Stad, Vlek, of Dorp, &c. 't Landschap noemt, waar in dezelve gelegen zyn, indien het niet zeer bekende, of kleine plaatzen zyn; en die dikwils

[p. 10]

ver afleggen; want hoe kan anders jemand, zelfs de geoeffenste Wereldkundige, dikwils weten, in welk Landschap, Koningryk, of Provincie de plaats gelegen is? Het Landschap dus wetende, zo kan een kundige Liefhebber die plaats in een particuliere Kaart van dat Landschap opzoeken en deszelfs Legging en andere dingen daar uit naspeuren. Aangaande de Namen der voornaamste en bekentste Steden, en Vlekken, die vind men in de Wereld-Beschryvingen; dog we hebben 't nuttig geagt, om voor de (onervarene) Courant-Lezers de Hooft- en andere voornaamste Steeden van alle Ryken en Landschappen der Wereld hier agter by te voegen, inzonderheid van Europa, om met een opslag van 't oog te kunnen vinden in wat Landschap dezelve gelegen zyn.

Hier by kunnen we niet onaangemerkt laten, dat de Land-kaarten en derzelver kennisse van een zeer grote nuttigheid by het Couranten lezen zyn; want men daar in de Legging en Afstanden der Plaatzen, en veel andere nuttige dingen bespiegelen kan. Ja door de Kaarten kan men de Geheele Wereld en alle derzelver Ryken in zyn Kamer als met een opslag van 't Oog beschouwen, en doorwandelen. Edog deze kennisse der Kaarten is 't meest voor Menschen van een meer als gemeene Opvoeding en Bevatting, en dus niet voor de gemeene Boeren of Landlieden, schoon 't in der daat zo zwaar niet is te leeren als zig veele verbeelden, namelyk voor zo verre de kennis van de Legging, en Strekking der Landen, Steden, Zeen, &c. betreft; want om dezelve grondig te verstaan, volgens de Geographi of Astronomi, zulks vereischt een groter verband als gemeen, en meerder onderwys in deze Studie.