Logo DBNL
It jubeljier (1994)

It jubeljier

(1994)–Simke Kloosterman–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

10

It wytferzen lân lei yn rêst. De toarre, stive reiden stiene deastil yn it boomiis, de greiden glinsteren witich fan in tin laachje snie. Sa no en dan krôke it wat... in sniewolken glied stadich foar de moanne lâns, in breed wrâldskaad oer in oneinige himelklearte.

Dêr skynde de moanne wer, fol, breedglimkjend as in âlde wize, dy't wit fan mennichten fan moangongen en ieuwen. Jupiter flonkere, de Môlkwei syn blinkjende slinger tekene him dúdlik ôf tsjin it djipkleare blau fan 'e froastige winterloft.

Der wie eat yn 'e frede fan dizze jûn, dat net mear fan dizze ierde wie, sa 's der yn it minskelibben ek oeren wêze kinne, dy't ivich stienne boppe al de rin fan deiske dagen...

Yn 'e fierte skimeren flau en tear de ljochten fan 'e buorsterhuzen, en de man, dy't de hulterige paden delkaam, stapte no flugger oan. 't Loek kâld, syn hânen priken him yn 'e broeksbûsen en 't ferlangst nei in smûk sit yn in waarme keamer foar in hiel grut fjoer krige sa'n fat op him, dat hy draaide earst noch efkes loftsom, doe't hy Boerum ynkaam, om by hospes Germ in healfearntsje op te nimmen, ear't hy nei de snider ta gyng, om him in nije jas oanmjitte te litten.

‘Jonge, jonge!’ sei Germ en wreau him yn 'e hânen, ‘ha wy dy dêr, Abele? Dat mei wol oan 'e balke!’ En tsjinstich brocht 'r him al in romerfol, ear't Abele derom frege en ek in pear triedsjes toebak foar de trochroker. 't Wie Abele, as foel 'r yn side. In hiele gânske wike wrotte en wrame as boerefeint om in lyts lean, no ris in amerijke ek menhear.

De stuoltsjeklok sloech krekt sân. Dus noch in oerke tiid, want foar achten burch de snider jelnestôk en kryt dochs net op. Hy nustele him noch wat tichter by 't fjoer, djip yn 'e stoel, hy siet dêr, as soe 'r nea wer fuort. En it duorre al net sa bare lang, doe kaam de polletyk op it aljemint en hospes Germ, in âld speurhûn yn Frânske tsjinst, spitste de earen. Wenne Abele Reitses net by Joege Innes, en hope hy net al syn libbensdagen, dy Oranjerazer noch net ris in goede loer draaie te kinnen?

Ongemurkenwei kaam der mear folk, de tapkeamer rekke fol, Abele Reitses krige partij of fûn oanhang, foaral doe 'r op 'e tekst kaam fan 'e boargerwapening. Ja! dêr hie elts it mier oan, koe 't slimmer, as om

twongen te wurden, fjuchtsje te moatten, licht wol tsjin eigen doarpslju? De healfearntsjes makken de lju hjithollich en mûlrap en doe't op it lêst hospes Germ it net litte koe en smeulde op Oranje, stiene se as nite hoannen foarinoar oer, prinsman en patriot. En Abele Reitses1 raasde derynom, sûnder omtinken, watte tizich fan tefolle healfearntsjes, yn 't folle gelach wei fan: ‘Oranje boven! Oranje boven!’

Der kaam in grutte stiltme op dizze deadsûne. Hy stie allinne yn 't foarmidden fan 'e tapkeamer en seach benijd om him hinne. Dy't it nys sa mei him hâlden hiene en oanfjurre, wêr wiene se? Hja rôpen net mei, taalden net iens mear nei him, mar sieten mei-inoar te mûskopjen yn in herntsje.

‘No,’ sei 'r spitichwei, ‘dan ik allinne mar: Oranje boven!’ Hospes Germ stie fan fierrens te gnizen as in pinksterfoks, foaral doe't 'r de blinkende sabels seach fan 'e sjendarmes en noch ien en noch ien, wol fiif om it hoekje fan 'e doar. Hast onmurkberwei wonk 'r en ear't Abele in flau besef hie, wat der úthinge, hiene se him de hânboeiens al oan en dreaune him foar har út.

Dit gyng guont fan 'e oaren dan dochs te bot. ‘Abele wit net mear, wat 'r seit,’ sei ien út it omsittend laach en gyng oerein, hiel stadich. Germ kòè him... it soe de lêste kear wol wêze, dat baas Schotmans in foet oer syn drompel sette.

‘Boarger Schotmans, kin ik der no foar, dat dy man raast en opstiet tsjin 't gesach? Ha ik him dêrta oanset altemets? Myn foet stiet ommers ûnder allemanstafel.’

Schotmans naam de pong, smiet in hantsjefol lytsjild op 'e tafel. ‘Dêr... foar Abele en my!’ sei 'r koelwei en gyng. En Albert Hindriks en Oeds Geales fan 'e Kollumerterp en Doeke Idskes fan Boerum en Louwe Cornelis gyngen mei. De tapkeamer wie no Oranjeskjin.

‘Handich lapt,’ prize ien.

‘'t Hie Joege Innes wêze moatten, mar dy âld rot is dy te goochem, Germ-om,’ stikele in oarenien.

‘Dy't de goes net oankin, sjit de tjilling. Mar mis is 't, hospes. 't Wurdt dyn skea,’ sei in treddenien, betelle it gelach en joech him ek ôf. De minne wize fan dwaan fan 'e hospes hage him net.

De klok sloech acht. De snider wachte om 'e nocht.

De sjendarmes mei Abele yn 't foarmidden lânen yn 'e buorren oan. Hy warde him no danich, om him los te skuorren... hy kaam yn 'e frisse reine jûnloft wer wat ta himsels en fielde as by ynjouwing, hjir te Boerum wie noch in lytse kâns om los te kommen en hy krige in flau besef, wat him wachte, as hy te Kollum yn 't hûnegat smiten waard'. ‘Help! help!’ raasde 'r ynienen yn 'e stiltme fan 'e winterjûn. De lêste klanken wiene noch net ferstoarn, as de doarren fleagen wiidwaach op en alle huzen liken wekker te wurden út 'e dod. Lûken rattelen, klompen bosten en de buorren roan yn in omsjoch fol. Mar nimmen doarst it oan en helpe him, ek al om't se net rjucht wisten, wêr it om gyng en sa rekken hja al sparteljendewei de kant út nei Kollum, earst noch in hiele smite der efteroan, mar al njonkenlytsenwei fersjillen se, doe't se de kjeld fielden fan it iensume, onbeboude fjild. It geskreau en gejammer fan Abele hâlde ek op. Hy tocht om syn faam dêrjinsen tichte by de Lauwers yn in lytse puoskoken, wêr hy jûn ek noch efkes kypje sild hie, as 't net te let waard en it moed waarde him fol. De triennen rôlen him oer 'e wangen en hy ferflokte de drank, dy't him ta dizze steat brocht hie. Sei Joege Innes altyd net: ‘In slot op 'e mûle, astû in blauhoas sjochste.’ En hy, hy ezel! yn 'e hoale fan 'e liuw hie hy der útflapt, âld en nij!

Lang om let lânen se te Kollum oan en smieten him yn 't hûnegat fan 't rjuchthús, de boeiens oan en 'e fuotten yn 'e twangstôk. It waarde tinken. Der wie net folle folk mear op 'e lappen... de loft stie spits en kâld. Wa siket dan net syn haal by de hurd, wêr in moai houtfjurke stiet te gluorjen en in feardich boekeblok op leit te knappen en in maklike briedstoel noadet ta in knipperke of in smûk petear?

De oare moarne ier en betiid... de dage gyng noch mar krekt oer de loft, diich Joege Innes in nije toppe strie yn syn klompen, stiek de knyft by de broeksbân yn, hinge de snaphaan oer 't skouder en treau in swiere pong yn 'e bûs en joech him op en paad, de hurde klaaireed del op Boerum yn, op in distânsje folge fan syn soan en de lytsfeint. Hy wie noch net sa'n ein op reis, as hy moete Schotmans en Louwe Cornelis en Doeke Idskes en in hiele heap oare getrouwen en bepikele Oranjelju, dêr men huzen op bouwe koe en dy't ek wol safolle splint hiene, om penningtellenderwize sa'n akkefytsje útsjonge te kinnen.

‘Wêr sil dit hinne?’ sei 'r en seach fan de iene op de oare, heimlike blydskip yn 'e skrandere eagen.

‘Lykas jo de Oranjehoanne fan 'e matte helje, dat 'r wer fiktoarje kraaie kin,’ andere Schotmans snedich.

‘Dan mar mei,’ sei Joege Innes. Der kamen al mar mear de klaaireden delklossen, in inkeldenien it gewear op 't skouder, oaren de gripe of de heaplôke heal ûnder de jas, allegear stevige knapen mei hânen as slaaien, dy't har man stean soene, as 't wêze moast. Wat der bard wie, moast wol as in diggelfjoer oer 't gea flein wêze... almaroan groeide it tal en hja waarden roerich ûnder hânen wei. Joege Innes, grut en stoef, roan mar stil foarop. De wyn waaide yn syn lang burd... de earste skimer fan 'e reade winterdage joech syn antlit de wûndere gloed fan in âldtestamintyske profeet.

Hiele Kollum stie al op iene ein, dy iere moarne fan 'e 3de fan selle 1797, want Abele hie dy nachts sa raasd en gûld en slein tsjin de doar fan syn hokje, dat de rattelwacht hie gjin each tichtdwaan kind yn 't portaal fan 't rjuchthús, wêr hy oars altyd syn hazzesliepkes diich, en wie him út begoan te rachen en te skelden. In pear omstippers krigen dêr de lucht fan en gjin oere letter strúnden der wol tweintich om it rjuchthús. ‘Súde men him niet ferdoen, dy dêr met syn gegúl?’ sei der ien.

‘Hja moasten dy de earmbânen mar ris omdwaan mei dyn stoaters gegniis, dû Frânske koeke- en daaibakker,’ nite him in oarenien. En dat wie me yn in omsjoch fan pak oan en slach derop, it klapte op 'e Piip en de planken dreunden derfan. Dêr ynienen waarden se allegear katoen en stil.

In hiele kloft Wâldsjers kaam it west út weiklossen en dat wie rjuchtút, rjuchtoan op it rjuchthús yn. Der wiene wol fiifhûndert en noch mear. In wiif rekke ûnder de foet, in grut skokarre foel om en waarde yn moster tetrape. Hja hokken foar de doar fan 't rjuchthús gear en sloegene op 'e doar, dat it kreake en doe't dat net holp, rinkelen de glêzen. De blinen hellen se foar de finsters wei en rameiden de boppedoar sa lang mei de swiere izers, dat dy joech belies, en 't breinroere, fakseare folk stode ta 't rjuchthús yn, guont fan de drysten nei de riedseale ta, wêr de rattelwacht efter de lege stoel fan siktaris Braak stie te triljen en him lyts makke efter it bekling.

‘Hawar, silst dyn breahear ris fan 't bêd rattelje en helje him hjir?’ hjitte him in reus fan in Kollumersweachster en sette him in twadûbel skerp knyft op 't boarst.

‘Genede! genede!’ jammere de rattelwacht. Doe gniisden se en stompten him ta de doar út. Hy fleach efter oer de lânen, oer sleatten en slûzen en brocht sa menhear Braak de jobstynge.

In grutte bynstôk waarde in komelker ôfliend, de wacht foar 't hûnegat lamslein en fuortsoald bûtedoar en doe mei de bynstôk de doar rameid. Abele, dy't earst noch ferskuorrend jammere, waarde stil. In stik twa, trije ramen, doe sprong de doar op en Abele derút as in swel sa fluch en stie op 'e foarstrjitte en sloech fan blydskip mei de hânen yn 'e loft en de oaren dânsene om him hinne, sa 's se it ek wol sjoen hiene om 'e frijheidsbeam.

Doe't Joege Innes mei syn oanhang ta Kollum ynstapte, kaam Abele al fan 'e oare kant en roan as in ljip. Joege Innes glimke efkes hiel fyntsjes, oars wie 't nin draver, dy Abele, mar no siet moatten derefter. ‘Mar gau oan 't melken,’ rôp 'r him noch nei.

Wat seagen se raar op, doe't se by 't rjuchthús kamen en de boel dêr sa op iene ein stie. Alles ferrinneweard, it doarskezyn stikken, de ruten neat oars mear as holle luchtgatten, de gerdinen as raffels waaiend foar de iepen finsters.

Joege Innes skodholle. ‘Moast it sa?’ sei 'r tsjin Jan Binnes, dy't deabedaard op 'e hege brêgeleuning siet te smoken en mei in stik of wat oaren dêr de wacht hâlde, dat gjin patriot oer 'e brêge komme koe.

Húnsk lake dy. ‘It moast noch hiel oars,’ sei 'r stadich, in nuvere flikkering yn 'e woeste, moaie eagen. ‘Wy gienn' no noch nei siktaris ta, dy gleone patriot moat en sil fan 't bêd roffele wurde. Twinge sill' wy him, om in ferklearring te tekenjen, dat 'r Abele net wer oppakt.’

‘Sill' wy ek mei, mannen?’ rôp Joege Innes.

‘Jawisse dat!’... rôpen se werom. ‘Dat wurdt me ommers in feest, dat krollen fan dy glêde iel ûnder 't mes fan 'e strûper.’

It gyng der mei staasje op los... In lyts fyftich bleaune efter te wachthâlden by 't tsjerkhôf en de Bûtenposter paden, en sa koe nimmen har fan efteren oanfalle. De Kollumer patriotten, grutte skreauwers, mar minmachtich, kroepen dochs ek leaver as foksen yn 'e hoale en stjoerden ûnderdúmkeswei twa ôfgesanten op 't hynsder Meckamareed út, troch de lânen en de sânwei del nei Kollumerfallaat, om Keuning te warskôgjen.

Siktaris Braak, al op in rare manear tewekker wurden fan 't gejammer en gebear fan Ulke, de rattelwacht, stie yn 'e gong te triljen en seach no en dan skrutel troch 't kykgat fan 'e doar. It grutte izeren

poarthek hie 'r wiid opsette litten en de lûken fan de finsters... it wie in nuver iepenhoftich gesicht sa ier yn 'e moarn. Mar siktaris, goed minskekenner, al wie 'r patriot, begriep bêst, de dûme mennichte fernielt earder, wat ticht sit, as wat wiidwaach opstiet en hy moast no fan 'e moarn alles winne troch ferstân en beslepenheid, oars ferlear 'r hjoed licht èn syn prestysje èn syn baantsje en miskien, o mieri! wol syn dierber libben!

Syn gloednije, goudbetresse Frânske frak hie 'r oan en yn eltse broeksbûs in laden pistol en op in deftige distânsje stiene syn trije feinten efter him te triljen, ek wapene, al wie 't mar mei gemieneljus snaphanen.

Jan Binnes hie de foarstap en razen, ja! breinroer waard' siktaris, doe't hy dat seach. Jan Binnes, dy aterling! dy glêde goochemert! oeral by en noait te benaderjen! dy fjurkestoker fan 't hiele gea! En prate koe 'r, dat it folk waard' der gek fan, hy koe se oanhysje wol ta moard, wie 't sizzen en al soe de pynbank se dan ek útinoar skuorre, hja soene noch gjin kik jaan en him ferklappe, sà hie hy se ûnder de ban. De wyldste hynsders learde hy yn in oeremennich it lûken en as der twa bollen fochten, hellen se him mar en dan kamen se elts fan in kant op him ta en slikken nei syn hânen. En dan bespriek 'r se mei rare wurden.

Soks hie siktaris Braak, de ferljochte patriot, it min op stean... In stikje pompier, wêr men in dwangbefel op skriuwe kin, is gewillich, mar sa'n Jan Binnes... dat wie in oare macht, dy't dwars jin sines ynraamde... De grize gyng him oer 'e grouwe... En Jan Binnes, sa'n hûndert man, rare knapen! him op hakken en teannen nei, kaam al tichterby.

‘Wêr bistû, divelske patriot!’ raasde 'r. ‘Kom derút, datst skriuwe kinst, wat ik dy foarsis en oars... dan sill' wy dy de knyft troch de strôt helje, dat 'r iepenreept...’

Siktaris sloech syn slach. Hy smiet de doar op en stie dêr yn al de gloarje fan syn gouden jas. ‘Wat moat dat hjir op myn hiem? Gau derôf... fluch wat jimm' allegear...’

Ien amerij stie 't folk stom. Wel noch ta, Jan Binnes krige partij! Selst Joege Innes ferknypte him ynwindich. Sims fielde hy him selst lytsman by Jan Binnes.

Jan Binnes, grut en smel op it hege parredis, kaam noch in stap twa tichterby en siktaris gyng skytskoarjend efterút.

‘Stan no en op 't slach ek.’ De grutte, flimendskerpe eagen hâlden him suver fêst yn har tsjoen, al hie siktaris no ek wold, hy kòè net mear fan 't steed komme.

‘Gau tekenje, dat Abele frijlitten wurdt foargoed en noait wer omkrûmte bylei wurde sil en oars... ik sil dy pleagje mei de pleach fan minske en dier, himel en ierde en...’

‘Stil...! stil...!’ hime siktaris, ‘ik sil tekenje, al watst ek mar wolst. Lit my los, dû divel...’

‘Wêr hâld ik dy fêst?’ sei Jan Binnes dimmen en sloech syn eagen foardel.

En siktaris wie net sa goed, as hy tekene mei dyselde pinne, wêr hy oars sa faken it befel ta finzenisstraffe fan in prinsman mei skreaun hie, no, de ridel fan benaudens yn 'e hân en 't klamme swit yn kobben op 'e foarholle, in ûnthjit op skrift, wol sekuer en foar nin oare útlech fatber, dat Abele Reitses soe noait wer oppakt wurde om syn Oranjeropperij en ek gjin oaren, dy't him fannacht út 'e need holpen hiene. It wie in swier stik foar him... hoe siet 'r tusken twa fjurren yn 'e jiske! wat soe menhear Fan Rhee wol net sizze! misledige hy it Frânske gesach dêr net danich mei, hy, dy't jerne geunste hie fan hege hearen... Mar hjir op 't heden wie gjinien ta help en hjir loerde de dea... Ja, dy loerde yn 'e eagen fan Jan Binnes... It hert sloech him tsjin de kiel oan...

Joege Innes, stoef en steech yn 't foarmidden, besocht alris om in oerwicht oer 't folk te krijen en de hertstochten del te bêdzjen, mar hja wiene al moannenlang tefolle troch dy boargerwapening fakseare en fielden har no los fan 't ket en oan 'e winnende hân. Fuort de hate patriot, fuort de bloedsûgerige ekstra heffings op har lyts bytsje oergearre jild, om dat yn Hollânske of Frânske pongen fersjilje te litten, fuort mei de ynkertierings, it gemienste Frânske rosmos yn 'e hûs ta skea fan wiif en bern, fuort mei Braak en Keuning, dy't it te ûnderstean doarsten en sette har eale grytman Fan Scheltinga in set yn it tichthús, om sels op 't stuoltsje komme te kinnen, fuort mei de boargerwapening, om foar in frjemd, hate gesach fechte en yn 'e dead dreaun te wurden, fuort alderlêst mar aldermeast mei de godleugenaars, dy't no selst al roavjende taasten dwaan doarsten nei har tsjerke en tsjerke- en weeshúsgoederen, fuort dermei!! no en no foargoed ek!

Siktaris kaam wer op it parredis, sa wyt as in wever, it frijbrief foar

Abele yn 'e hân. Jan Binnes krige it oan en gnúfde der wakker yn om en doe joech 'r it oer oan Joege Innes en de wiidferneamde dichter Eelke Meinderts, ek mei de oare Oranjemannen úttein, en dy liezen it ek ris nei en befûnen it ek, goed yn kalk en semint te sitten. Nin minske koe der in neil efter krije, mienden hja.

Jan Binnes, koartberet, draaide him om. Hy gunde Braak net iens in goemoarn, winske 'r net, dat 'r nin goede of kweade moarn ea wer sjen soe?

Mei tsjinsin gyng it folk him efternei, mar heal foldien. ‘Soe dat dêr oars ek ris barne wold ha?’ sei der ien sa smoutwei en wiisde op in skoander blokje klaaihea efter siktaris syn hûs. Dêr de reade hoanne op kraaien te sjen, wat soe 't in tréwes west ha!

Joege Innes fielde as by ynjouwing, wat hjir op dizze amerij ûnder it fierste stille folk omgyng. Jonge, jonge! in stiltme foar de stoarm! Men kin in pod ommers wol sa lang tergje, dat 'r kwat en hy besocht sa ûnderdúmkeswei, de lju wat yn 't lij te praten en guont wer de Kollumer en oaren de Aldwâldemer kant út te krijen. Begoan har de mage ek net te jokjen? Him teminsten tige, hy woe nei hûs. En stadichoan dripte de iene nei de oare ôf, Jan Binnes op 't lêst ek en sa'n fjouwerhûndert Wâldsjers mei him, allegear einliks prot, dat it sa njút ôfroan wie en de hotte en de file inoar net rekke hiene. Earst nochris efkes by ‘grytman’ Fan Scheltinga en mefrou Bouricius oan, om dêr it nijs út te krantsjen, doe sochten de measten memme brijpot mar wer op, froed en wol. Mar de fonk, ienkear yn it droege hout, smeulde fuort. Hja gyngen no nei hûs, skodden de fûst tsjin it fallaatshûs, wêr Keuning húsmanne, en jûn! dan soene se it krûd yn 'e hoarntsjes rûgelje litten ha en de houdegens wiene slipe en de snaphanen ree, dan kamen se werom...

It foarspel wie dien. In tûkenien, dy't no it lot syn rin noch kearde. De hjitte hertstochten fan dizze ienfâldige lju, noch nea fan har hiele libben tewekker roppen, rekken no oerstjoer, de knyft kitele har hânen en yn 'e bûsen fan in inkelde rattelden de kûgels al as soere pipernuten. Sa wiene der wol guont, dy't behâlden wer thús oanlânen by de koekpanne mei spek op 'e hoep en de grutte petylje beantsjes derby, doch sinnige it in hopen mâle min, as dit hjoed sa ôfrinne moast. Wat hie men bedijd? Wiene se no fan 'e boargerwapening frijrekke? hoegden se gjin swiere lêsten mear op te bringen? Keuning siet noch frank en frij foar 't finster har út te gnizen, ynpleats dat 'r ris om-

raak omsoale wie en streeps hân hie, dat de flarden fel dernei fleagen.

It bleau rare roerich op 'e wei.

Sa kaam de jûn, de moaie jûn fan dizze froastige febrewarisdei, fan in tinne mist omdize, fan in earstekertiersmoanne beskynd. Read en froastich wie de sinne alwer ûndergien, de reek út 'e skoarstiens stie as in plûm yn 'e loft.

Doe't de hearsfeint fan ‘Vaartzicht’ it hek slute, seach 'r mei benijing, hoe fol as de wei stie en hoe oerstjoer it folk wer waarde. Hja sprieken op foar mastersfeint, knyften blonken en Keuning syn namme waard' faken neamd. Sa krige stadichoan it wyldsin har wer yn 'e kloeren en op 't lêst setten in stikmennich de stap derûnder nei Jan Binnes ta. Woe hy ek wer mei, om dy Kollumer patriotten opsitten te learen?

Dy nachts! o hokfoar slimme nacht wie dat foar Kollum en omkriten! rekke it folk slaande deilis mei in kloft skutters fan Dokkum, as help stjoerd foar menhear Braak. Guont fan 't trekskip hiene heard fan de rûzje moarns en 't mei de waarme hân oerbrocht oan 't regear fan de grutte stêd fan Dokkum. It duorre al net sa lang, doe fûnen se Jan Binnes en syn maten op it tsjerkhôf, wêr se har foar tsjinwar opsteld hiene, de grouwe muorren as in goede rêchstelling, en doe gyng 't der heil om seil oanwei.

De boargers Wadman en Feugen fan Bûtenpost wiene ier en betiid mei in ekstra-post nei Ljouwert jage, om it Fan Rhee oan te dragen. Sels koe 'r net komme, wie 'r net krebintich en gammelich fan 't winter? mar hy stjoerde twa boargers mei werom, freonen patriotten, Ament en Germans, goed beselskippe fan swier wapene huzaren, om poalshichte te nimmen fan dit spektakel. En hy gniisde as in pinksterfoks: it soe gjin kwea kinne, om dit folkje ta 't alderuterste te niidzjen, dan soe hy letter de boeten heech opdriuwe kinne. Want hjitte dit Kollum en syn omkrite net ien fan 'e fetste lânsdouwen fan Fryslân?

Earst, doe't it allinne fan de prinslju tsjin 'e Dokkumers gyng, bleau it sawat kamp, mar doe't de huzaren kamen op 'e grutte woeste hynsders en in raar misbaar makken mei de lange sabels, wie 't pleit gau ferlern. Seisensechstich Oranjemannen pakten se op en setten se efter slot yn 'e tsjerke, om dêr te bekommen fan har hjitholligens en leare, hoe't it rjucht of onrjucht fan 'e sterkste it altyd wint. Jan Binnes wie har tusken de fingers trochslûpt en kaam yn 't holst fan 'e nacht wer thússetten, smiet it dek op 't hynsder en jage fuort, de Aldwâldemer kant út.

In lyts oere letter kaam 'r werom en gyng bedaard op bêd.

Yn 'e iere moarn waarde hy fan 't bêd kloppe. ‘Oarloch yn Kollum! Al acht dea!’ raasden se him temjitte.

‘Aal,’ sei 'r tsjin 't wiif, ‘ik moat wer fuort. Licht bliuw 'k de hiele dei wol wei en kom earst jûn let wer thús. Joust my in flaubyt mei?’ en syn wiif, noch heal yn 'e sliep, snie broggen en helle in pear woarsten út 'e skoarstien en in stik tsiis út it spyn. ‘Hjir jonge,’ sei se. ‘Gien mei God en kom hjir behâlden wer. En moardzje net, Jan.’

‘It fjoer sill' se oan 'e teannen ta ha, mar gjin bloed, Aal. Gjin drip bloed. Dat is de leare net...’ en sa gyng 'r fuort en waarde wei bûtedoar, dêr it tsjuster fan 'e nacht al begoan te wiken.

De wei stie swart fan folk... it wachtsjen wie op him, dy't se allinne mânsk genôch achten, om no foarman te wêzen en dizze saak ta in goed ein te bringen. It tal groeide njonkenlytsen noch, der kamen guont by fan 'e Sweach en Feanwâlden en op 't lêst in hiele smite fan Driezum en Moarmwâld, master Marten Joukes oan 'e spits. Ek Scheltinga foege him by har en sa gyngen se op reis de nachtstille wei lâns. Opmerkelike stil.

Dêr ynienen begoan de Kollumer klok te klippen, in tel of wat en doe mei syn swiere bromstimme te lieden, it stille gea oer. It klonk near yn 'e stille, froastige foarmoarn, o sa near. En de klok bromde mar troch. It wie in ôfsprutsen sein al sont lang foar alles, wat Oranje tagedien wie, om op te kommen, noch ienris foar gelove, goed rjucht en wet it findel heech te heffen. En de finzenen yn 'e tsjerke diene it ta grutte argewaasje fan har oppassers bûtedoar, dy't der net yn doarsten om har 't manuaal op te lêzen. En sa moasten hja se wol betien litte.

Hark! de Boerumer klok klipt ek al en de Aldwâldemer folget. Ut Bûtenpost komt ek lûd. Weinen bolderje yn 'e fierte, geskreau en geraas oeral. Sa gyng it op Kollum yn. In eintsje de Krúswei foarby kamen se al yn 't fjoer. Dêr waarden se oanfallen fan 'e huzaren, mar dy, minmachtich, leine al gau te spinfuotsjen en winnendewei gyng 't no op Kollum ta en dêr troffen se al in hiele bulte freonen út 'e Dongeradielen en Boerum en Augsbuert, dêr fûnen se Joege Innes as foarman en mei mannemacht bestoarmen se de tsjerke en ferlosten har folk.

Hja protten suver ta Kollum út, alle wegen wiene stiiffol en der kaam earst wer rûmte, doe se it west yn teagen, fan plan as se wiene, om de Dokkumer skutters, dy by Keuning stiene te oppassen, yn 'e

wiele te riden en te omsingeljen. Dy, ek net slûch, begriepen skoan, wat har te wachtsjen stie, tritich man tsjin sa’n tûzen, en hja naaiden út en kamen mei grut misbaar werom yn 'e stêd fan Dokkum.

No hiene de oaren de baan rûm. Jan Binnes seach om him hinne, in smel gnyske om 'e reade mûle, in felle loaits fan haat yn 'e eagen. Yn in omsjoch feroare 'r fan in ienfâldich húsman yn in oerste, in felgebetene machthabber oer in folchsume binde. ‘Efter my, fiif by fiif,’ wie syn koart befel en hja gyngen as skiep. Hja setten har yn postuer, de drystmoedigen deun efter him, de benauden op in fatsoenlike distânsje, bang foar fjoer en noch banger foar útpiken.

Hy wie net bang, krekt as begoan no hjoed earst it libben en libbe hy dat yn al syn ieren en sinen mei. Syn bloed polske rêd, al de slomjende krêften yn him, sa goed as tsjoed, waarden wekker. In onferwrikber betrou op it goedslagjen fan syn plannen behearske him. Wiene se ek net mei opsteld fan jonker Ripperda, en selst alle slûpynen, wêr se yn gefal fan need de wyk hinne spylje koene, hie hy oanjûn. Stiene der hjir en dêr yn 't lân gjin húskes en hokken, wêr nij ark lei om te sjitten, en yn gefal fan de alderuterste need, lei der net in skip by Kollumer Aldsyl, as help stjoerd fan Ingelân, om de fluchtelingen, aldermeast de haadmannen, op te pikken en se oer de frije see te bringen, wêr se mar hinne woene?

Archibald Porter, eare syn namme! hie wolris earder riemmen snien út dyselde lape lear... hy wist, hoe winste en ferlies rare bruorren binne, dêr men believen mei rekkenje moat. Mar dit mislearje! och, dat bestie net. Dêr hie hy gjin noed mei, alhoewol, ien ding barnde him yn 't moed. Yn elts gefal wie 't it lêste jild, wat Ingelân taskikt hie, it alderlêste, ja datte, hie jonker Ryklef sei. Ingelân kòè net mear jaan. Syn oarlogjen friet jild. En as hy hjir om tochte, dan fersonk 'r yn gemimer. Hoe!? as it ris misleare... Mar der wie gjin mis op, hja soene it winne! Moarn den dei de Oranjeflach op 'e Dokkumer toer en licht oer in wike wol Ljouwert selst wer frij fan 'e Fransken!

Yn 't stille Bouwekleaster hie de jûne krekt-en-allyk west as altyd. Wolmoed har dokes fleagen op 'e neidei nei de til, de earnamers rattelen en de feinten en 'e faam begoannen te melken yn 't waarm bûthús, wêr men neat fan 'e kjeld bûtedoar bespeurde. Lysbeth en Wolmoed kamen, de lege tobbe tusken har yn, en hellen it linnen fan 'e bleek, stiif en hurd fan it neiwinterke. Hja seagen Bindert Japiks troch 't kleasterhôf kuierjen, de útfanhûzer by him, ek lykas hy yn 'e

blauwe kyl en dêr de jas los oerhinne en in âld fuorpet op.

Op 'e reed moeten se inoar en Lysbeth stompte de jonker oan en wiisde yn 'e fierte. ‘De jonker soe goed dwaan en gien op 't slach yn 'e wâl. Wat komt me dêr oan op 't hynsder?’ De eagen fan 't âldminske, fan leafde opskerpe, hiene mear sjoen as de oare trije. Yn in omsjoch glied Ripperda yn 'e wâl en makke him lyts tusken it struwel. Op 'e jûn ien op 't hynsder hjir yn Bouwekleaster, wêr jin winters nimmen ea byneist kaam as de bolrinster en de bolderwein fan 'e moalker? Wat koe dat wêze?

Stadich kaam Bindert Japiks it lân út wei, de reed del. Hy wist syn útfanhûzer goed ferside, holp it winnende tsjuster ek net mei... dus hy bleau bedaardwei stean, doe't de ruter fan 't hynsder sprong en rinnendewei op him takaam.

‘Bindert Japiks binn' jo?’

‘Ja ikke,’ wie 't koele andert.

‘Wat seit men, as Oranje in prinsman moet?’

‘Oranje sterktme, neat oars,’ andere Bindert Japiks koart. ‘Lês,’ sei de ruter en hâlde him in brief foar. Mei ien haal fan 'e knyft snie 'r it brief op en lies. De kleur ferskeat yn syn reafallige wangen... hy sykhelle djip. Ien amerij mar, doe wjerljochte der eat as fan freugde yn syn grutte blauwe eagen.

‘It andert en gau leafst,’ tante him de frjemde ruter.

‘Moarnier fiif oere beret sûnder útstel of smoesjes. Witste it goed?’

De jonge ruter nikte en smiet syn lichte lea mei ien sprong wer op 't hynsder en draaide dat út nei de Ham. Bindert Japiks miende him no sa fan oansjen wol te kennen, wie 't net ien fan Boate Eskes' jonges?

No wie dan de kûgel troch de tsjerke... no kaam de kniper op de skine. Hansum nei de jonker en ear't it jûnmiel op 'e tafel stie, roan de hiele grutte skuorre al fol fan trouwe knapen en elts krige syn poarsje fan wapens en krûd en lead. It hie himsels sa'n foech kaptaaltsje koste, mar no koe hy de Ham en 'e Pein ek út syn eigen bûs wapenje. Dy't net sjitte koene, learden it dy jûne noch by de walmige lantearne en in stikmennich kjersen, sa goed en sa kwea as 't gyng, en dy't it net handich genôch stie, dy retten har oars wol en soene de seine en 'e heafoarke meinimme ta har ferwar. Gjin minske krige dy nachts in wink yn syn eagen. Kamen der fan 'e Ham gjin fiifenfyftich del en fan 'e Pein sels achtentweintich? Selst âlde Wobbe rekke noch mei, hy soe de hynsders menne fan 'e wein, wêr Bindert Japiks en de oaren

fan syn ploechje op ride soene, want Kollum wie foar har fierste fier om geandefoet te kommen.

En Ryklef Ripperda... No wie 't dan safier... Wat him roppen hie, lûd fan stim, selst yn it fiere Saksen, selst mei noch net kenber lûd yn 't hjitst fan 'e freugd yn Bohemen... no begoan it him te belichaamjen, woe 't kend wêze fan him.

En hy!? Hy naam it oan as in frjemde jefte folgens Heger Bestel. Foar de twadde kear waarde 'r no dus ferge, om blyk te jaan fan syn oertsjûging. En wer soe it wêze foar in hiele smite folk, licht wol tûzen, lykas it doe ek wie dy deis te Ljouwert. Oranje ôfswarre en knibbelje foar it Frânske gesach! Dan, ja dan! is der mar ien kar! Miende 'r noch net it trochknappen fan syn sabel te hearren en 'e klets op 'e balflinten? Oranje ôfswarre! dat noait... doe net, no net en noait!

En hy skoarre him ta dit ferset. Hy seach nochris wer syn plantekeningen nei, wêr hy fan wiste, dat Jan Binnes in twaddenien fan hie, yn 't holst fan 'e nacht kaam Fan Scheltinga fan Stynsgea der noch by en Foppe Theunis (Rispens) fan Surhuzum, en de oare moarne, dy noait wer te ferjitten moarne! triek de hiele smite, sa'n grut tachtich man oer Stynsgea op Kollum oan, om har freonen, opsluten yn 'e Kollumer tsjerke, mei te ûntsetten. Foarenop Wobbe, de beide gleone brunen foar de boerewein en dêr Fan Scheltinga op en Bindert Japiks, Timen Hendriks fan 'e Pein en de beide bruorren Gerrit en Marten Klazes fan 'e Ham en de oaren te gean, behalven dan de jonker en Wytse en Ritske Binderts op 't hynsder.

Het Gerechte fan Achtkarspelen, belichame yn 't haadplak fan 'e gemeente Stynsgea yn 'e persoan fan Fan der Kooij, bepluze krekt syn moarnsbrogge, doe't hy in nuver geraas en gebear hearde op 'e wei. Hy hie tenacht min sliept fanwegen dy nachtmerje te Kollum mei dy healwize Abele en wie al ier en betiid fan 't bêd kaam en lies foar ferdivedaasje ‘rapporten’ en dronk dêr syn kofje by en iet in flaubyt. 't Smakke allegear like min. Nitelich smiet 'r de boel der del.

Wat wie dat? Dy Bindert Japiks lyk foar syn hûs fan 'e wein en dat nei 't tsjerkhôf ta? 't Wie noch mar skimermoarn, mar dit miste him dochs net. En wa wiene dy oaren? Wat moasten dy no wer? Der wie no ek suver altyd wat, men soe jinsels der om fergrieme. En... De mûle bleau him heal yn 't kear stean fan skrik. Begoan dêr de klok... te klippen?...

‘Hindrik!’ raasde 'r. ‘Derút en sjoch, as der brân is of sokssawat...’

‘Ik... doar... net,’ hime dy en kroep yn in hoeke by 't bedsket.

‘Wel den donder, dan sil 'k sels,’ en hy stapte as in pau ta de efterdoar út. It tsjerkhôf stie fol Hamsters en Peinsters en de klok klipte earmoedich en dêr begûn me de Surhuzumer en dy fan 't âld klokhús fan Bouwekleaster ek al en de Hamster...

‘Helje eksteur!’ raasde 'r poer. Mar eksteur wie wei en bleau wei. En liet de klok mar klippe en liede.

‘Sa lang der klokken liede kinne yn Fryslân, sil 't foar Oranje wêze, wit dat, dû gemiene patriot. Sill' wy dy de nekke ris omdraaie?’ sei ien út in kloftke jonge Hamsters en hja raamden nei him. Hie 'r de jichte net? en as in âlde foks kroep 'r wer yn syn hoale en markbite nau, wa't yn 't foarste gelid stie fan dizze reboelje. En hy gnyske, doe't hy seach, it wiene Bindert Japiks en jonker Fan Scheltinga, syn eigen doarpsnoat en ek sa'n ferflokte prinsman.

Fan alle kanten streamden de minsken ta, fan Surhuzum en 't Fean en sa gyng 't nei Bûtenpost. Dêr kamen der wer sa'n njuggentich by, swijchsum en stoef, âld en jong, ryk en earm, mar meast dochs de geseten lju, lytsman en patriot wie pankoekje út ien besleek. Dy wat wie, hâlde oan God en Syn gesach fêst, wie prinsman, en 't minder soarte kroep, om de Frânske krûmels, dy't har tasmiten waarden, te besetten.

Bindert Japiks seach om him hinne. Trou kamen se op, syn foltsen. Hy seach Japik Durks Cuipers fan Bûtenpost en Wybren Lourens en Roel, syn broer, en Eabe Tsjeards Rispens, de Boksumer, en Roel Stuit, de kastlein fan 'e Roskam, en Wytse Eabeles fan Stynsgea en Metske Ates, en yn in kloftsje apart sawat it hiele Optwizeler manfolk, Wibe Lubberts foarop en Bindert en Wolter Jans en Piter Wytses en Wopke Tabes, en wat fierder efteroan op in grutte mallejan op in pear stevige beamstammen de geseten lju fan 'e Koaten, Jehannes Piters, de leien yn 'e hânen fan 'e hynsders en de iene hie in oranjelintsje oan 't hoofdstel. O dy âlde, leave, sa ferspuide kleur! de triennen skeaten him yn 'e eagen...

Der wie ôfpraat, de jonker Ripperda soe him earst mar wat apart hâlde, om net tefolle each te jaan, al wie hy hjir tusken al dy trouwen ek noch sa feilich as wat, mar einliks Bûtenpost foarby, liet 'r Bindert Japiks syn bêste hynsder, in moaie swarte rún, foarkomme en sprong 'erop, jong fan swaai, en ried de oaren foarby en oan 'e spits.

Sûnder kommando oardere it folk him. De wei roan alhiel fol, hja kamen fan 'e sydpaden en út Feankleaster en stadich gyng 't op Kollumer Fallaat en Kollum ta. It wie no al moarn... de ljochte dizen seine it, dy't stadich oploeken en troch in spjalt wat fan it easten sjen lieten, wêr de sinne blijread tynde boppe de rûchfearzene wrâld.

By de Krúswei moeten se einliks Jan Binnes en de oaren. Dy foel in stien fan 't hert. Hy wist sels mar al te goed, hokker macht as 'r hie oer it folk, mar kriichskeunst, regele ferset, ja! dat wie en bleau in sluten boek foar him.

‘En no mannen,’ sei 'r. ‘Sjogg' jimm' dizze? Dat is ús jonker Ripperda. Wy hâlde it ek mei ús âld regear en sill' ús ferwarre ta it uterste dêrfoar, net?’

‘Ja, wy allegearre...’ rôpen se.

‘Wy sille noch... dizze hat it al dien. Jierrenlang hat 'r foar de saak fan Oranje as in balling omtoarke, earmoed lit en ferfolging. Hy hat de proef op 'e som bestien. Hear him en doch no, wat hy seit. Hy wit it.’

‘En dû...?’

‘Ik tsjinje him,’ sei Jan Binnes dimmen en bûgde syn holle. In earste sinnestriel syn glâns foel op syn swart glêd hier en 'e keal útskearde jonge nekke. De gouden rinkjes yn syn earen glinsteren.

Al stoarjendewei seach Ripperda it. Sa'n lyts, ienfâldich gernierke en dochs in persoanlikheid, in sterke diedkrêftige persoanlikheid! Hokfoar krêften moast dit teare, jonge lichem bergje, om sà in mennichte fan folk nei syn wil liede te kinnen, dat se selst net iens rjuchts of lofts seagen, mar blynwei roannen, wêr hy roan en stokstiif stiene, wêr hy stie? Hoe'n fjoer moast der fan binnen barne, dat selst de lôge sa fier waarmje koe?

It folk kearde him ôf fan Jan Binnes en seach òp nei him, guont fol tsjinsin, miende 'r te bespeuren. Mar hja moasten, der wie gjin ûntwyk, Jan woe it ommers sa ha... Jan wie har rjuchtlike oerste, al hoe'n war 'r no ek diich, - en dat soe 'r sels ek wol wer it bêste witte, wêr it om barde - om de hege hearen nei foaren te triuwen. Hege hearen! sokken kamen der al mar mear! Jonker Eiso de Wendt en siktaris Gerroltsma en Boate Eskes en dominee Riedel en Else Louwes Siccama en Ritsma.

Stadichoan abbesearen se dat út nei Hústernoard, Kollumer Fallaat foarby, wêr gjin minske te sjen wie, de lûken foar de finsters en alle doarren potticht. Jan Binnes seach it. Hy lake syn smel gnyske, dêr it

jin kâld by oer de lea gyng. En hy wonk in stikmennich knapen, om by him yn 'e efterhoede te kommen. Wat der bekuozzemuozze waarde, wa hie dêr erch yn? Nimmen. Elts foar oar, tsjerne mar ien ding yn 'e tinzen om, aloan en alwei, hoe soe 't gean by de stêd fan Dokkum, as de poarten ris opeaske waarden út namme fan Oranje? Wat waarde dêr it andert? Hoe soe 't dêr jûn foarstean om dizze tiid?

It wie no in oere of njuggen. De sinne kleau... it waarde omtlitten waar. Der dreau in swiete wyn it suden út wei oer it gea, yn heimsinnige boartlike flústering telde 'r fan foarmaitiidswille, fan in earste knopjende blom... in nij blêd, yn 'e smoutte fan in hússide oan 't ûntjaan... in ljipke yn 't hast wolkenfrije blau, dat oer 'e wjuk slacht en it wite dûns fan 'e earste skieppewolkjes, omkroljend foar dy lije wyn! It befearzene gers begoan te teien, der flonkeren no tûzenen diamanten oan, in winterkeninkje song, in stik of wat protters sieten op in trop te kweeljen yn in keale, wite beam en boarten de kâlde wjukjes waarm... O it wie sa moai dy moarne! It stille wetter noch moarnsslûch en de beammen har toppen allinne mar wekker, blijread de brune elzeknoppen yn 'e wallen fan 'e sinnestrielen en brúntsjuster de stammen fan 'e grutte ikebosk fan 't Hústernoard.1

By Rinsmastate te Driezum wie 't halt, de lêste rêst foar de died. Ripperda dielde no syn folk yn trijen... dy him de bêsten liken en de drysten, hâlde 'r by him, om de meast fersterke Wâldpoarte mei te besetten, master Marten Joukes fan Driezum krige de twadde ôfdieling en Jan Binnes mei syn folk, allegear rouwe knapen, dy't wol net fan wiken witte wolle soene, de trêde.

Mar wêr wie 'r? Wei, as hie de grûn him opslokt. It diich har allegear nij. Allinne syn freon Tsjibbele seach 'r neat net raar fan op. ‘Jan giet frjemde wegen op 't heden... ôfrekken hâlde,’ sei hy heallûd tsjin Ripperda. ‘Strak-ansens komt 'r wol wer... Mar.’

‘As ik him dan noch mei ha wol,’ en Ripperda seach rare stoef. Oarder moast der wêze en selst Jan hie no in haad boppe him.

‘Ik soe op 't heden net graach yn Keuning syn fel sitte,’ flústere Fan Scheltinga fan Kollum en kaam Ripperda op 'e side riden. ‘Jan hâldt de macht oer himsels, sa ken 'k him, mar oars... 't koe in moard wurde...’

Ripperda waarde kjel. It lytse, stevige mantsje kaam him foar de geest, de kantige holle, de wrede mûle, de frjemdwoeste flikkering yn 'e moaie eagen, krekt as flikkere dêr seineskerp yn, dat om bloed rôp, en it waarde him onhaachlik te moed.

‘Moat der wa werom en helje him...?’

‘Ik wit neat... ik feronderstel allinne. Lit him syn eigen stip bereare...’ warde Fan Scheltinga him dêrtsjin.

En Jan Binnes berearde op Kollumer Fallaat syn eigen stip. De knyft yn 'e hân en sa'n fjouwer man by him, fleach 'r yn 'e hûs op by Keuning, dy't him oankommen sjoen hie en op it hea ferside kroep en wiif en bern mei de bringst oanpiele liet. Hja raasden wakker en skeaten mei los krûd yn it skuorke en stieken yn 't hea, om Keuning te fermoardzjen en jagen de brân yn in spuonnebult efterhûs, dat de lôge en 'e stank bearden raar, mar Keuning kaam net út syn ferskûl. In oar wikenlang yn 't tichthús sette, sa 's dy feint efter Kollum oandien wie en dêr't letter fan útkaam, dêr hie dy stumper net hândiedich oan west en selst it hiele saakje wie net iens bard, mar in útfynsel fan Keuning, dy't in pik hie op dy lju - soks, ja soks! dat wie tréwes foar him. No him sels it fjoer ris nei oan 'e teannen lei waard, wie 'r allinne foar syn eigen fel en bonken benaud en wiif en bern moasten har mar rêde.

De kearels sloegen mei stokken en houdegens en easken alle wyn en jenever, dy't mar yn 'e hûs wie en doe jagen se syn wiif en alle bern ta de doarren út.

‘Gien dû mar nei Aal, dan kin se teminsten sjen, dat 'k dy net deadien ha en ek de bern gjin hier krinkt,’ raasde Jan Binnes har efternei. En 't minske diich nei syn wûnder wurd en belâne goed en wol by Jan Binnes' Aal. Hja kaam dêr wol faken, want it grutfanke fan Jan Binnes tsjinne by har en hja koene it skoan lykfine, al wiene de manlju dan ek gebeten fijannen.

‘En no sille wy dy kearel fan dy wol ta 't hûs útswitte,’ bâlten se alhiel dûm en swaaiden grutte barnende striewisken yn 'e hân, om 't hûs en rôpen lûd, brân! brân! Stilwei trapen se de gleone dingen efterhûs wer út, mar Keuning boppe op 't hea hearde it gegûl en 'e ferwinskings en stoar tûzen deaden yn dy inkelde oere. In bult fan syn sûnen waarden dêr mei ôfbetelle.

In aardich skoftsje letter foegen Jan Binnes en syn folkje har op stellene hynsders fan Keuning wer by de oaren. Jan Binnes kroep jonker Ripperda alris sa stilwei op 'e side as in grutjonge, dy't him raar mis-

breukt hat en waans gewisse ûnder de eagen fan heit wûnderlik begjint te tikjen, mar de jonker seach yn 'e oarrewei en diich krekt, as bestie 'r net. Dat koe 'r net daaie.

‘Wy ha net moarde,’ sei 'r einliks skruten en ried deun njûnken de jonker.

‘Ik freegje neat, wol?’ andere de jonker koel. Oerhearrige lju, dêr hie hy it mier oan.

‘Ik moat prate, oars stik ik hjirre!’ en Jan Binnes skuorde yn ien haal de wollene das fan 'e hals. ‘'t Soe wêze, as hiene wy wat onearliks útspoeke. En dat is 't net...’

‘No dan...’

‘Ik ha mei Keuning ôfrekkene... Ik moast... ik... ha him oan 'e dead ta pinige... Dan is de divel yn my sterk... in wrede hear, jonker...’

Ripperda hâlde syn hynsder yn. ‘Hjir, teside fan 'e wei,’ sei 'r as in befel. ‘En as der ek mar ien drip bloed fallen is, dan bistû my te min om mei. Dan walgje ik fan dy... en fan dyn gelikens...’

Alle bloed skeat út Jan Binnes syn antlit. Hy waard' sa wyt as in doek. Syn hânen, stevich om de moanjes fan 't jonge hynsder, groeven har noch djipper yn it sidene hier. Hy sloech de eagen foardel.

‘No?!’ It lûd fan Ripperda wie hurd, as sloech der in stien tsjin in stien.

‘Ik wòl de wierheid en oars... bist ús maat net mear... Wat ha jimm' mei 't wiif dien en 'e bern...?’

‘Der útjage fuortdaadlik en... in leech fetsje efterneismiten...’

‘Is dat de wierheid, Jan? Ast my bedraachst, ik bin yn steat, dy foar al it folk hjirre, Oranjelju! Jan Binnes, ta ús smite út te bânen.’

‘By myn earme siele, it is de wierheid,’ sei Jan Binnes deemoedich, syn eagen grut en fol yn 'e jonker sines. De siele seach sa frank en frij troch har frjemde finsters, dat Ripperda wist it, hja liigde net.

‘En dy Keuning...?’

‘Sit noch op 't hea... Hat miend, wy stieken it hûs yn 'e brân...’

‘Wat?’

‘Wy ha in spuonnebult yn 'e brân stutsen. It stjonkt noch wol trije dagen... O jonker, it moast derút, ik koe net mear libje sà. Ik moast him krûpen sjen... No is myn haat bekuolle en bin ik wer minslik, in minske lykas de oaren, as waaks yn jo hânen.’1

‘Lit it net wer foarfalle,’ warskôge de jonker him en wylt syn each op it hynsder foel, wêr Jan Binnes op ried: ‘dy liende guds bringst jûn werom, begrepen? En no... dû bliuwst op dyn post, al rint ek alles wan. Toan, dat 'k dy noch betrouwe kin. Kin 'k dêr op oan?’

‘Yn libben en stjerren gien ik net fan myn post,’ ûnthjitte Jan Binnes syn helder jong lûd en hy rekte syn breed sterk boarst, wêr it moedige, hertstochtelike en fan wûnderlike stimmings behearske hert, hastich fan tik, it sûne bloed troch de ieren polskje liet.

Jonker Ripperda seach him oan, syn hert waarde weak, wêrom, dat wiste 'r sels net. Hok in nuver bûn, hja beiden, en doch... ‘Ik leau dy,’ sei 'r ienfâldich en ried wer foar him út. ‘Meitsje dyn paad skjin en myn betrou net ta skande.’

In oerke fan Dokkum ôf wachten se op 'e jûn, om dan de stêd op te easkjen. 't Wie stil yn 'e natuer, der waaide gjin wyntsje mear en 't smel streekje moanne joech krekt safolle ljocht, om de wei sjen te kinnen en de trekfeart, in minne maat, as 't ris ta fluchten kaam, tocht Ripperda, teminsten, as men dêr gjin rekken mei hâlde. In eintsje fierder leine twa grutte tsjalken njonkeninoar. Hja stieken krekt de lantearnen op, ien foar ien, oan 'e mest ien en ien by 't roer. Hja skommelen wakker op en del, betsjoend liken hja wol, want de skippen sels leine deastil. Ripperda glimke en joech him nei de grutste tsjalk ta. ‘Is de skipper Jan Roasje dêre?’ rôp 'r by de planke.

‘Presint en mei jo wolnimmen, sa sûn as in fisk yn 't sâlt wetter,’ hearde 'r roppen. ‘Kom harren,’ en hy loek de jonker suver yn 't foarûnder. ‘Wy lizze hjir al sont fanmiddei.’ ‘Wat ha jimm' yn?’ en de jonker gnúfde nijsgjirrich om him hinne.

‘Ikke... fracht fan Porter fan Harns, swiere ikene planken en de alderlangste juffers, dy't mar te krijen binne, en myn maat fan 't selde. As 't wêze moat, kinn' wy mei dizze beide tsjalken en ús lading in feilige brêge meitsje dwars oer de feart, sa 's ús hjitten is... As jimm' fuortgienne, begjinne wy deroan... 't Is te hoopjen, it wurdt net brûkt...’

Ripperda sloech yn oar praat. ‘Wêr binn' de hynsders?’ frege 'r. ‘Fjouwer yn tal, rinne hjir yn 't lân... Bêste dravers. Binn' yn in omsjoch op Kollumer Aldsyl... Dêr swerft Porter syn kant skipke al sont in skoft om. In goed ûntwyk, jonker. Feilich oer 'e see, want wat dêrjinsen broud wurdt...’

‘Hoe dat sa?’

‘Is net folle goeds. Hja ha dêr in kanon en fan 'e moarn is der fersterking kaam fan Ljouwert, by de Ie lâns, seach ik se gean. Mar der binn' ek oaren ûnderweis, ûnder 't befel fan in hege hear...’

‘Mar hoefolle Frânsken wiene der sawat?’ fiske de jonker hastich, om syn berekken meitsje te kinnen.

‘Sa'n fiifhûndert man, meast âldere knapen. Ik ha se allegear mei-inoar yn 'e Ie winske, om te smoaren yn 'e blaumodder,’ beslute Jan Roasje syn tynge.

Ripperda diich in setsje it swijen derta. ‘Wy hoopje se stof te leverjen, Roasje,’ sei 'r op 't lêst. ‘Ik ha mysels oant no ta tsjin elts iepentlyk ferset keard, mar as in minske te lang fakseare wurdt, dan krijt it ferset him yn 'e macht op gelyk of ongelyk. Hy rint dan rjuchttroch, al is 't ek tsjin in muorre oan.’

‘En doch, de druk is ek oan in tiid ta,’ sei Jan Roasje sa smoutwei foar him hinne. ‘Nei in dei fan hurde wyn falt men sims samar yn 'e lijte... Jonker, Gods seine oer jo dwaan, en as 't op 't slimst komt, dan trije fjoerpylken fuortdaadlik nei-inoar oan 'e Damwâldster kant.’

‘Dat 's goed, want wy stienne by de Wâldpoarte. Dêr it kanon ek stiet.’

‘Myn goede, hoe witte jo dat no al?’ rôp Jan Roasje.

‘Ik ha sa myn sindboaden en dat binn' goede útkloarkers.’ En de jonker nikte him freonlik ta en gyng syn wegen nei syn folk, yn wachtsjende rêst op 'e berm en yn it lân dêromhinne, de âlderen op 'e weinen te pypkjen, de jongeren hjir en dêr op tropkes, inoar oanhysjend mei hjitte wurden en mar kwalik harkje wollend nei de wet fan stilswijen en beret wêzen.

Einliks pipe der in fyn fluitsje, stadichoan kaam der beweging yn 'e tsjustere skynsels, dy't har út de dize fan it lân losmakken en elts op syn plak terjuchte kamen. Gjin wurd waard der mear sei... it waard no tinken. Men fielde nei de trekker fan 'e snaphaan, loek de houdegen ris healwei út de skee of skodde it krûd ris yn 't hoarntsje ûnder 'e jas. It bloed begoan hurder te streamen, de oerminske syn wylde instinkten fan ferwar en stryd waarden wekker út in ieuwenlange sûze.

Ripperda, strang en stil op syn grut hynsder, seach se him foarbygean yn 't flauwe moanneskynwaar. Marten Joukes, lang en smel boppe de oaren út, geandefoet tusken sa'n trijehûndert man nei de Hantumerpoarte, it minst beswierlike plak. It kaam him ta... 't soe dêr in maklike sege wurde kinne. ‘Jûn,’ sei 'r ienfâldich en it klonk Rip-

perda yn 'e earen, as soe der nei dit jûn folgens him in bliid ûnthjit fan moarn folgje. Hja gyngen, hja waarden wei yn 'e dize fan 'e teijûn. Noch efkes klonken har stappen... doe naam it lot se yn 'e kniep fan syn earms. Stil gyngen se yn stiif en steech betrou op in geunstige útslach.

De twadde kloft oppeneare him hiel wat roeriger. Der klonken flokwurden, der flikkeren knyften en houdegens en guont besochten, om de oaren foarby te kommen en yn 't foarste lid te reitsjen. Dan waarde it kreauwen.

Jan Binnes, rjucht en steil op it stellene hynsder, ried foarop. Sà hie de jonker it wold, hy diich it en fielde him op syn rjuchtlik plak.

Syn frjemd, skerp tekene antlit like no yn ljochtmoannewaar noch witer en wûnderliker as oars... Ripperda koe der skoan ynkomme, wat se him sims neijoegen fan tsjoene en besprekke en sa... hy mei syn ferljochte tinkbylden leaude it net en dochs... der wie in sfear om dy man, oars as fan de twahûndert, dy't him folgen. Hy selst kaam ien amerij ûnder dy frjemde ynfloed.

Dat wie, doe't Jan Binnes oan him ta wie en de hynsders nochris lyk neistinoar stiene. De gûnzjende minskeswarm bleau in trêd twa tebek, Fan Scheltinga hâlde se yn lust, mar stilkrije koe 'r se net, hja waarden al mar roeriger.

‘Stil dêre,’ rôp Jan Binnes. Syn helder lûd trompettere oer it folk, selst de fiersten hearden it... En selst yn dat lûd wie wat fan 'e tsjoen fan 'e man... it folk swijde op itselde stuit.

‘Jûn jonker,’ sei 'r bedaard, hiel efkes in oare, waarme ûndertoan yn it moaie lûd, in teare aaikjende fal... ‘it wurdt no libben of dead foar Oranje... ús Oranje... jowes en mines. Gjin macht op ierde krijt my fan myn plak... Jûn wurdt alles beslist...’

Hy sette it hynsder oan en it tsjuster diich in taast nei him en as in woelige see waarden se allegear wei yn 'e nacht. 't Soe in swier stik wêze, dizzen yn betwang te hâlden, allinne in Jan Binnes soe 't bestean kinne. Hy koe se wol om 'e finger wine fan 'e leechste ôf oan 'e heechste ta.

Ripperda rôp de lêsten en de measten om him hinne. It wiene de alderbêsten en de betroubersten út de Dongeradielen en fan Achtkarspelen en om Burgum en Feanwâlden hinne. Foppe Liuwes wie dêr middenmank, Bindert Japiks, al de Koatsters en Twizelers, alles fan Bûtenpost, de Sweachsters en de âlderen fan Kollum en Boerum en

Mûntsjesyl. Hja soene nea krimp jaan, tocht him en dochs, as hy him tebinnen brochte, hoe hysels de earste kear yn in hjit gefecht yn Poalen trille hie as in bern, doe't de kûgels om him hinne begoannen te fluitsjen, dan bekroep him sims ek wol eangstme, as 'r dizzen seach...

Leave, goedwillige, hjithollige skare! tocht 'r, wylt se stadich fuort-abbesearen. Soene se him folgje kinne en net tebek skrilje, selst net foar de dea...?

Stilwei gyng 't nei de Wâldpoarte ta. De lêste neikommers út de Wâlden, út Ljouwert en efter Ljouwert fandinne, sa fris as in nút, sluten har by har oan.

Ien skreau: Dokkum foar Oranje! dêr poften de earste snaphanen en gewearen en stoarmen se op 'e Wâldpoarte yn. It fjoer knettere, swiere balken waarden tsjin 'e doarren set en taraamd. Koe de iene ploech net mear, de twadde kaam, de tredde, de fjirde, de fyfte. Efkes wie it stil, dan klonk it geknetter wer, fûleindich setten se almarwer ta op 'e poartsdoarren... De grutte swiere skoatels rattelen, de knieren kreaken. Der splintere alris in stik fan 'e balken... Ripperda en de oare bêste skutters mikten almaroan op 'e kykgatten, wêr se út bestokele waarden fan in hjit, oanhâldend fjoer, dat net folle skea joech en sims alhiel swijde. Dan wiene der kûgels rekke en kamen der oaren op it lege plak.

Mar ynienen krigen se huf. Hja begoannen dêr oan 'e binnekant finniger fan har te fjurjen, lang net mak. It fjoer waarde net mear stil en mei opsetsin waarde op 'e foaroanmannen mikt, Ripperda en Fan Scheltinga en Ritsma... Ien dekte Ripperda mei syn eigen lichem... in reus fan in kearel, dy't in efterkret fan in wein as dekking brûkte. Yn in omsjoch siet dat as in souwe fol gatten en fleach op 't lêst yn 'e brân. It gefaar kaam tichteby. Hja skeaten goed, dy Frânsken, al wiene der net safolle miskien, har ark wie goed en de hân bedreven. Lokkich, de Oranjemannen spilen ek net swak by, it waarde sawat kamp.

Noch stie de poarte... noch wie der net ien tûmbree grûn woan. As 'er no net gau hânele waarde, rekke de boel op it deade punt en... Soene se ûnderlizzend partij wurde moatte? tocht Ripperda en seach twivelriedich nei de sterke poarte. Tsien stappen fierder, hja hiene de sege, tsien stappen tebek... Fryslân wie ferlern, noait soe harren ea wer sa'n kâns yn hânen jûn wurde en hjit en jong fan moed fjurre hy

syn folk ta it alleruterste oan, mikte sels sûnder rêst op it grutte kykgat fan de poarte, wêr hy de foarmannen fan 'e fijan wer op 'e loer wiste. Efkes stil, begoan de stoarmrin wer en o mieri! de poarte fleach wiidwaach op... De Oranjemannen foelen werom fan 'e weromstuit op har eigen maten, ien amerij fan besluteleazens... de sterkste stie it hert fan skrik stil...

In grut kanon skeat syn earste kûgel yn it folk op. It gejammer, dat derop folge, wie freeslik. It hie neat minseliks mear. Sà sil in dier kreune yn deadsbenauwinge, as de siken ta syn earm lichem útgienne, mar in minske?! wiene dat minsken, dy't dêr op 'e grûn omrôlen en dan op in rûngear protsje lizzen bleaune? Wiene dat minsken?

It hiene minsken west, sûn en jong, noch gjin fiif minuten lyn. No dreaune se yn har bloed en smoarden deryn...

Sa'n trije-, fjouwerhûndert joegen gjin krimp, dy hâlden stand, de oaren wykten, deadseangstme yn 't hert, tebek. Ripperda sels gyng yn 'e sjitlynje stean fan 't kanon, tusken de wûnen en deaden yn, de sabel yn 'e fust, beret om ta it uterste te striden.

‘Wa stiet my by, dy komme no op!’ rôp 'r, syn lûd heas fan ellinde en meilijen.

Fan Scheltinga, De Wendt, Wibe Lubberts, Joege Innes en Schotmans sprongen him by en noch sa'n tweintich oaren en besochten mei-inoar, om it folk wer nei foaren te krijen. Mar dy har krêft wie brutsen. Ien draaide him om en gyng op 'e rin, mear folgen, in stik of wat pakten de wûnen op en droegen se fuort en de deaden sleepten se oan kant, de pet oer de brutsene eagen.

Der kamen nije fersterkings fan syn folk, al wer nijen, Ripperda seach se kommen en der tynde wer in griselke hoop yn syn hert. Hja lieten der him net allinne foar sitte, al moast it dan ek har bloed kostje.

Wer fleach de poarte op... en no wiene se klear foar de saak. It kanon wie der en dochs, der kaam gjin lûd. Ta twa kear ta waarden de betsjinners derby weisketten en doe waarde it fechten man tsjin man, de betûfte Frânsken tsjin 'e goedwillige, onbedrevene Oranjemannen.

Ripperda seach it oankommen, liet syn fjoerpylken ôfsjitte. Lokkich, de dekking wie der foar de flucht en gjin fiif minuten letter wie al it folk yn dusoarder, smiet de snaphanen wei en fleach, sa hurd as 't rinne koe, fuort, de ferstânigen joegen har hastich út de skotlynje en fjurren noch, safolle as se koene, mar och! wat joegen dizze hûndert, as der tûzen nedich wiene?

Oan syn hert ta troffen fan dit leed, seach Ripperda se fuortslûpen. De opset fan jierren wurk, fen tûzenen en tûzenen fan kosten tepletter slein, alles ferlern, alles foarby! nearne mear útkomst út dizze sompe, en grimmitich en bedroefd fan beiden, oardere hy syn lêste trouwen, in hûndert man of trije, en bestoarme jitteris de poarte, dy't no wer ticht wie, om it kanon, in sânpûnder, te laden. Wer mis. Doe waarde hy poer en hy hjitte se allegear, om tebek te gean en allinne mei Wibe Lubberts rôle 'r no in fetsje of wat krûd stilwei foar de poarte en lei 'er de lonte sa nei-oan, dat 'r by 't iepengean fan 'e poarte op it fetsje komme moast.

Alle folk waarde no al fierder en fierder efterútdreaun... in drystenien, dy't der mar op 'e noas by stean bleau, krige 'r by de mouwe en sleepte him sels efterút.

Hja hâlden op mei sjitten. ‘As de poarte iepengiet en it kanon begjint... dan mikke, ienkear! en teside! en fuort,’ wie syn befel. ‘Us tal is no te lyts, om mear wat te weagjen... dizze iene ôfbrou, dy kin 't noch lije. De wûnen op 'e weinen en ús deaden... God wêze har siele genedich...’ Hy wist it tal al, hjir wiene it trije1 en sa'n stik of toalve wûnen, net swier, mar hoe soe 't by master2 wêze en by Jan Binnes. Hiene hja it hâlden? wiene se yn 'e stêd? Hy wie syn rie suver te'n ein... knypte de hânen ta fûsten. O! Oranje, Fryslân, ûndergong foar altyd, yn 'e weazze wei...

It waarde stil ûnder it folk, hja fielden, dit waarde de lêste útsetter, en dizze getrouwen, dy't de tastân likegoed beseften as hysels, waarde it moed fol. Wibe Lubberts en Joege Innes gyngen deun neist him stean, hy wist, hja soene har lichem jaan, om sines te rêden, as 't wêze moast. Oars gjinien, de oaren wykten sa neigeraden al mar mear tebek.

Mei in ruk fleach de poarte wer op, in getonger en geknetter fan gewearen, pistollen en snaphanen, ôfsketten op dat iene stuit, in skynsel fan in bult minsken om in swier tsjuster ding, in felle slach, noch ien, noch ien!

‘Efterút! efterút! fuort!’ raasde Ripperda en sels fleach 'r mei de oaren yn 'e wâl efter de âlde beammen.

De poartdoarren barsten yn stikken en fleagen wech-ender-wear, geraas en gejammer sûnder ein, noch folle slimmer as nys by harres en dêr ynienen in grutte slikjende lôge op twa plakken tagelyk, gekreak, in freeslike plof...

‘Fuort!’ rôp Ripperda, en syn folk, bijljochte fan 'e brân, fluchte fan 't steed, wêr se in skoft lyn sa fol moed hinnetein wiene.

‘Us deaden ha har selskip meikrige, leau ik,’ sei Wibe Lubberts, wylt 'r nochris omseach. Ripperda andere net, de lust ta praten wie him glêdwei fergien. -

De tsjalken leine der noch en Jan Roasje holp mennichien oer dizze frjemde brêge, om te ûntkommen, hoewol der ek noch sa'n tritich man finzen rekken, dy't eigenwiis, op eigen manneboete besocht hiene, by ien fan 'e oare poarten te kommen, om te sjen, hoe't it der foarstie.

De oaren begoannen no ta harsels yn te kearen, stil as it wie en it gedreun fan 't kanon dien en 't sjitten ek... bespeurden oan alles, de saak wie glêd ferlern, al soene master en Jan Binnes ek oan de winnende hân wêze, wêr mar gjin wissichheid fan te krijen wie. Taal noch teken... earst hearde men noch sjitten yn 'e fierte, no wie dat ek stil. Hja wisten, master en Jan Binnes hiene gâns fersterking krige fan Ljouwert, soene se har man stien ha en gjin krimp jûn? In pear flugge bazen besochten yn in boatsje om 'e stêd hinne te kommen en nei ien en oar te pinfiskjen. Hja hoegden net fier, as hja seagen it spark al dwalen. In hiele heap folk kaam der bot oerstjoer oanfluchten... Master finzen en Jan Binnes flucht as de alderlêste, allinne oerbleaune, en in stik of wat Frânsken him as hongerige wolven nei. En wol tachtich finzen.1 En trije man swier ferwûne en ien dea. Dat makke stil. Men hearde gjin flokwurd mear... gjin geswets. De dead ware om har, de libbenen, foar syn grutte wite majesteit wiene se allegear bang.

In inkeldenien fan 'e âlderen stiene de eagen fol triennen. De lêste stryd ferlern... alle hoop wei, alles teniete! Stilwei hokken se byinoar, Foppe Liuwes en syn kornuten, allegear as troch in wûnder de kûgel ûntkaam, net ien hier op de hollen krinkt. By Jan Binnes syn poarte stie 't der folle slimmer foar, dy tachtich finzenen wiene fan de alder-foarnaamsten, pakt by in bestoarming fan 'e poarte, dy't mislearre wie en útroan op gefecht fan man tsjin man.

En Jan Binnes? ‘Dy is net ien hânbree wykt. Elts fan syn kûgels wie in treffer,’ fertelde in nije boadskipper Ripperda. Mar wa kin it hâlde tsjin in oermacht?

Hoe krekt wie alles útkaam, sa 's hy dat foarsei hie yn 't húske te Jistrum, tocht Ripperda. In oermacht fan tûzenen hiene hja habbe moatten, soe dit ferset eat bedijd habbe. Hy biet him op de tosken fan ellinde. Dit dus de ein fan alle dreamen! Smaadlik weromjage en de Jacobijn in nij wapen yn hânen, wêr 'r syn profyt fan trekke soe en har útsûgje as in bloedsûger.

Tiid fan wachtsjen en treurjen, wie der no net. Fluch it folk oarderje, weinen en hynsders efteroan foar dekking, nij krûd klear, kûgels en lead, as se ris efterfolge waarden... In stille skare wie 't no, as gyng 't nei in begraffenis, de deaden op twa boereweinen yn 't foarmidden. En Marten Joukes en Jan Binnes kamen net mei werom. Fan syn folk wiene net safolle finzen rekke, as by de earste raam in stik of wat. En wat soe har te wachtsjen stean fan 'e Jacobijn, dy wrede hear? In fiere klok sloech alve oere, dus yn lyts trije oere it lot beslist oer in opsteld plan fan jierren en tûzenen fan minsken, tocht 'r bitter en sprong op 't hynsder, om de foarstap wer te habben. It folk skikte him swijchsum om him hinne. En sa gyng de droeve stoet dy nachts wer op hûs ta. -

Midden yn 'e nacht waarde âlde Fan Rhee opkloppe. ‘Hoe is 't gien?’ gnyske 'r.

‘Goed,’ andere de boadskipper. ‘'t Kanon hat rûmte makke, moast ik mar sizze en sa'n lyts hûndert man sitte yn 'e Dokkumer tsjerke op 't fonnis te wachtsjen.’

‘En Ripperda?’ De eagen fan Fan Rhee fonkelen. Fansels hy earst oppakt! Hie 'r gjin oarders jûn, desnoads allegear rinne litte, mar him allinne der útkippe!

‘Dy... is ûntkaam... leau 'k,’ stammere de boadskipper. Wat seach dy âldman ferskuorrend!

Doe flokte Fan Rhee sa alderfreeslikst, dat de boadskipper sloech in krús. Wie 't net altyd sa, dat 'r him as in iel ûnder de hânen weislûpte?

En mei noch in swierder flokwurd dêroerhinne winske 'r Ryklef Ripperda nochris ienris yn syn libben tichteby, selst foar de poarte fan 'e dea, om bloedich ôfrekken te hâlden, beswarde hy himsels. De boadskipper roan de grize oer de grouwe... hy slûpte fuort. Hy hie 't

net op dizze âldman stean... hy seach sa foksige gemien en in dofke soe der dochs ek wol net opsitte. -

In pear dagen letter siet Archibald Porter foar 't finster út te sjen. It jûne al... it grutte úthangboerd fan 'e ‘Spuitende Wallefis’ syn lêzen wie hast net mear te ûntsiferjen en yn 'e haven begoannen de ljochtsjes fan 'e skippen de iene nei de oare te pinkeagjen krektlyk as lytse stjerkes. Hy mocht der graach nei sjen... en hy diich in nije smaaklike haal oan 'e lange piip. Al dy skippen, al dat fertier, wie 't gjin eachweiding?

Ynienen gyng 'r oerein en seach nau ta, wat dêr yn 'e fierte foarbyfoer.

In moai kant skipke wie 't, in flugge sylder, mei in snikwyt seil en heech yn 'e mest in grutte lantearne en efter by 't roer noch ien...

Steatlik sylde it foarby... langsum en wis. It hie de wyn mei, dy wie eastelik...

Sa gyng de balling jitteris fuort. No foargoed. Tsjin wille en tank moast 'r de bânen losmeitsje, wêr hy mei oan dit lân beknotte wie. It koste triennen... it diich it herte searder as alles, wat der foarhinne yn syn libben west hie.

Stadich waarde dit syn lân oan 'e einder wei. Noch in toer... in pear havenljochten, in driuwkeljende beaken yn see, in pear seefûgels, dy meifleagen...

En op 't lêst, dat ek net mear... Wie dit alles net as in ôfskie fan in leave deade, dy men nea wer sjen sil? -


Vorige Volgende