|
| |
| |
| |
9
Oan 'e âld Harstewei tichte by Jistrum en hielendal ferside yn 'e beammen, stie in húske. Brekfallich wie 't, de lûken hingen mar heal mear op 'e hekken, en de measte rútsjes, no dêr blies de wyn troch. It stie dêr sa ferlitten en iensum, nimmen liet syn each deroer gean as op in jûn in man, dy't der stadich oantrêdzjen kaam, sims foarsichtich om him hinne seach en doe mei ien sprong oer it sleatsje wie op it hiem en him temûk nei de hússide joech, wêr in lytse útdoar yn 't brike kozyn hinge. Hy fielde ris ûnder it tek en ja waarliken, de kaai wie 'er en sûnder in bult geskermesear krige 'r de doar op en gyng yn 'e hûs. Binne-yn like it hiel wat better as bûte-om. De liemen flier fan 'e keamer wie skjin oanfage en mei wyt sân bestruid, der stiene in pear banken en in stikmennich stuollen en yn 't foarmidden in grutte trijepoatige klaptafel. It ferwûnderlikste wie, op 'e hurd barnde in lyts fjurke, nochlik glimkjend mei lytse bewyskes fan in lôge en dêrby stie in grutte swartrikke tsjettel. De man hifke him ris en hinge him doe oan 't haal.
Doe gyng 'r stil foar 't fjoer sitten en wachte op 'e dingen, sa 's hy wiste al op kommenswei. Mar al ringen begoan him dat wachtsjen te ferfelen, hy diich de útdoar ris yn 't kear en seach om him hinne, alle kanten út. Neat oars as bosken en beammen, hege diken en op 'e grûn it toarre, noch wintereftige gers. Der flonkeren al in pear stjerren... yn stúdzje wei kuerde hy dernei.
De stiltme beneare him suver hjir yn dit iensume hûs. De fûgels wiene al stil, in flearmûs tûmele om tusken de beammen as in bewjukke tsjamme en nei de kant fan 'e mar skreaude in reiddomp. In oarenien trompettere der tsjinyn: Kom ris op, ast doarst. It wyfke soe wol yn 't onlân tahâlde, hiel yn 't koart begoan dêr wer leafdetiid en leafdestryd. Sels fielde 'r ek al de hearlike nije krêft fan it jier yn syn jong sterk lichem... hy doarst ek wol, moed hie 'r, ja dat sikersonk!
Der kreaken in pear tokjes op de dyk en doe 'r omseach, liet in âld man him stadich by de steile kant delglide, de hân oan in stevige hazzenutetokke en wie mei ien spronkje oer 'e dyksgoate en by him.
‘Foppe-om!’ sei de jongste bliid.
‘Wiestû der al lang, Wibe?’ frege dy.
| |
| |
‘In skoftsje. 't Is noch betiid, mar ik koe temûk fuortkomme efterút en doe de Ald Dyk del en oer 't Heechsân en sa wer oer 'e lânen hjirhinne. De wei om is net betroud. Strúnders planteit en yn elts hûs Frânske ynkertiering.’
‘Soksoartige útfanhûzers ha ik fjouwer,’ ferkleare Foppe-om. ‘Twa fan Eadske harres hie ik al en no noch twa dêrby. It soppet rûm yn oarremans petyljen, tinke dy Frânsken grif, mar myn miellen wurde lyts, jonge. As 't sa trochgiet, rekket Foppe-om oan reapsein, dan moat de stôk yn 'e hals, der is sa gjin ferdidigjen mear oan. It libben wurdt stadichoan it Fryske folk ta 't lichem útknypt... O Wibe, dat it sa komme moat mei ús, ús stedhâlder, ús folk...!’ en Foppe-om balle de âlde stramme fûsten.
‘Stil,’ sei Wibe Lubberts... ‘hark!... dêr is wat!’
It waarde al skimerich, de moaie folle moanne kleau, in sulveren bal oan 'e loft, mar de jûnglâns wie ek noch net alhielendal wei en as in skynsel seagen se ut 'e fierte in grut swart ding oankommen, noch swarter as de jûn. It blykte in âld hynsder te wêzen en hy droech in steil en meager man en der waarde bliid fûstke mei dizze nij-oankomling, master Marten Joukes fan Driezum. It hynsder waard nei in hokje brocht efterhûs, dêr hea en hjouwer en wetter te finen wie, alles nei de eask en hja gyngen trijersum yn 'e hûs en diene de doar op 'e skoatel en de blinen alhiel ticht.
‘Hearst net fluitsjen, Wibe?’ sei Marten Joukes. Dy mei flugge stappen nei de doar en efkes letter roan de keamer ynienen fol. Dêr wiene me Schotmans fan Boerum, Bindert Japiks Cloosterman fan Bouwekleaster en syn soan Wytse, jonker Fan Scheltinga fan Stynsgea, Rienk Reinders, de skoalmaster fan Optwizel, en Romke Piters, grut eigenerfde, ek dêre, Jan Binnes fan Aldwâld, Gjalt Botses fan Mûntsjesyl, Else Louwes Siccama, dy't efter de Kollumer tsjerke wenne mei Eelke Meinderts, de wiidferneamde skriuwer fan Aachtsje Ysbrandts en ferskate moaie dichten, beselskippe fan Boate Eskes. Op 't âlderlêst kaam der noch in kearel oanstappen en dy naam ek de guit nei 't húske ta. Sa'n Kollumersweachster tsiiskeapman like it wol, te sjen oan syn grutte wite pûden, dy't him, ien foar 't boarst en ien op 'e rêch bingelen. Hy swaaide deroer, krekt as hie 'r in stik yn 'e kraach, de hoed hinge him op ien ear en syn hiele antlit gyng hast skûl yn in lang swart burd. Sûnder mis ien, dy't men leafst net moet op iensume wegen, en as men him al moet, dan leafst mar oan kant gean
| |
| |
en slûpendewei foarby. De sutelder seach ris nei it húske, nei in âld wylgenmoes oan 'e sleatskant en dêr in einekoer yn, doe wie 'r yn in omsjoch oer it haachje, by de hússide lâns, yn 'e hûs. Flap, de doar ticht en de beide skoatels derop.
‘Jonker!’ sei Wibe Lubberts sunich en allegearre fleagen se bliid oerein op him ta.
Ja, it wie jonker Ryklef Ripperda, de dea en finzenis ûntkaam, no yn 't foarmidden fan it boerefolk, like trouwe Oranjemannen as hy, de man fan hege steat. En no hokken se mei-inoar om 'e tafel te rieplachtsjen, ien op 'e útkyk foarhûs yn 't tsjuster, as der ek onrie kaam. Mar wa tocht derom, dat hjir ea wat útheefd wurde koe, hjir midden yn 't ferlitten lân, dêr gjin wei, gjin paad roan en simmers selst noait oaren kamen as bisteferweiders en ris in inkelde krûdesiker om wjirmkrûd en honnebeistal?
Hiel ienfâldichwei, sûnder ophef, sûnder gelekskoai, diich 'r it ferhaal fan syn befinings yn 'e lêste wykmennich, in tiid, foar altyd mei onútwiskbere marktekens griffele yn syn oantinken. De hollen foardel, harke it omsittend laach nei him, hoe bewarren se elts wurd yn har hert!
Hy siet ticht by 't bedsket, dêr wie 't it feilichst, as der alris onrie kaam, en 't tichtst by de útdoar nei 't efterhûs, wêr de doar fan yn 't kear stie, om de wyk spylje te kinnen it lân yn, it tsjustere, iensume nachtlân, en in flauwe wjerskyn fan it fjoer skynde op syn moai drystmoedich antlit. De measte party fan syn harkers wiene âlder as hy, allegearre goedwillich om meigean te wollen en te stibelearjen, mar onmachtich om foaroanman wêze te kinnen. Wibe Lubberts soe 't licht noch al kind hawwe, as 'r mar mear leard en yn 'e wrâld ferkeard hie. Mar syn skipke hie likemin as dat fan Marten Joukes ea op 'e grutte wieling fan 'e bûtewrâld omtoarke en dobbere, har wrâld syn grinzen wiene it Ljouw'ter feemerk en de Like winters en oars dei yn dei út it eigen boerehiem. Sa tocht Eelke Meinderts yn himsels, wylt hy om him hinne seach nei syn mannen en jonker Ryklef dêr middenmank, de jonge kening mids syn trouwe folk, mar ek... de sterke stoarmer en syn folchsum ploechje. En de grutte mennichte wurdt it bêste laat fan immen, dy't heger stiet. Gelikens jout gelikens nea gesach.
De jonker swijde... hy wie útpraat op dit stuit. Der foel in swiere stiltme. Nimmen sei in wurd, men hearde allinne it knappen fan 'e
| |
| |
houtsjes op 't fjoer, en it kofjewetter, dat begoan te razen yn 'e âld tsjettel.
‘It wachtsjen is op jo, master,’ sei Wibe Lubberts en stompte Marten Joukes efkes oan.
Master grutsk! sa útferkoaren te wêzen fan al dizze ferstânige mannen, eigenerfden de measten en floreenplichtigen allegear, wêr hy mei syn traktemint fan hûndertfjirtich gûne jiers neat oars by wie as in earmlike pennefersnijer, raspe de kiel ris in kear twa, trije en doe sei 'r: ‘Freonen en Oranjetagedienen! Alvorens wij deze saak ferders útspinne, mut ut my fan 't hert, hoe't de saken der foarstane yn de Wouden. Niet te best of wûnd're goed, al naar 't woard hewwe mach. Niet te best foar de blauwhozen, want om so te seggen staat de lonte aan 't krút toe. Der hoecht niet feul noadich te wezen, as wy hewwe un oproer fan wer bin je my.’
‘Dat kin mâldernôch wurde,’ foel Foppe Liuwes him yn 'e reden. ‘Jou kinne my earst prate late, Foppe-om, en segge dan jou befining,’ fjurre Marten Joukes finnichjes fan him. ‘En as wy dat oproer dan ris kregen en se deden allegaar so, Oostergo, Westergo en de Sevenwouden, dan konnen wy ons dy skapetiken fan in Frânsen welris gauw fan 'e húd ôfskudde. As ik noch dúzend gulden hadde foar myn folk, allenich foar krút en load, dan súde ut niet so'n sware hys wurde. Wat seit ut omsittend laach... om so te seggen de jonker fan dizze tiding?’ en mei in soarte fan bûginkje draaide hy him nei de jonker ta, wylt alle oaren der oandachtich by sietene en boe noch ba kikten.
No jûn gyng 't der hjirom... de beslissing hiel yn 't koart soe 't útwize, as Fryslân noch wer út de niten komme koe of doemd wêze soe ta ûndergong, in diel fan Frankryk wurde ûnder in Hollânsk regear, in melke ko foar in frjemd gesach. Dat noait! dat noait! Kin in wylgentien net bûge oan 't brekken ta, sûnder dochs ea earne in brek te krijen, dat him kniest yn 't mark? Driuwt 'r dêr letter gjin sûne, nije loaten wer by? lit 'r syn krúntokken net rûzje yn 'e wyn, maitiids syn poeskes net spegelje yn 'e sleat?
‘Freonen!’ sei jonker Ripperda en yn syn lûd klonk in soarte fan berêsting, mingd mei de grutte earnst fan dizze amerij, want hy wist mar al te goed - histe 'r oan, dan gyngen se him efternei, selst yn 'e dead, wie 'r te lau, dan soene se him licht foar in skermman ferslite, dy't, as 't derop oankaam, syn libben net jaan doarst en woe foar de goede saak. ‘Freonen!’ sei 'r nochris wer en hja allegearre kearden
| |
| |
him har stoefe, ferware antlitten ta. ‘Wat master Marten Joukes, in man fan gesach yn 'e Wâlden, ús nyskrektsa fertelde, ferbjustert noch ferbaast my. It moast sa komme. It is de wet fan 'e macht, dy't yn machtsmisbrûk ûntaardet - fan it ferset, dat opkomt en te'n langelêste dizze macht wer brekt, dat hja teniete giet. Dizze tiid komt ienkear foar Fryslân... mar ik leau net, dat hy der no al is. Wy binn' te minmachtich. Wy ha te krap jild. De Frânsken ha de ponge al tefolle plondere en ús stedhâlder is net sa'n ryk man, om lykme-allinne in leger útrisse te kinnen. Ingelân wol ús wol helpe, mar dy't fan frjemd oannimt, rekket yn rare liendersskuld. Fryslân sit oan 'e kop ta fol Frânsken en ûnder ús eigen folk skûlje selst noch ferrieders, dy't foar in baantsje of sa'n hûndert goudgûnen selst wol in freon de hakbile fiele litte wolle. Witt' jimm', hoe't it de frelle Fan Dordt tot Medler fergien is, doe't se opstie? Fan fjirtsjin kûgels troffen is se stoarn en wat hat har dead bedijd? Neat. By wat wy begjinne, moatt' wy ek om de ein tinke. - Bij wat gij doet, let op het einde, - seit de spreuk.’
‘Mar as 't no al safier ris kaam - it folk begoan. Hoe soe de jonker dêr dan ûnder stean, as 'r hjir noch tahâlde?’ sei foarsichtige Banjer stadichwei mei syn fluensk frouljuslûd.
‘Is 't foar Oranje, dan bin 'k op myn post,’ sei Ripperda fol fjoer. It klonk as de reveille fan de tromslagger, de oprop foar libben, sege of dead. ‘Mar dizze saak leit der oars ta. Der binn' noch gjin feiten, ik wit noch fan neat oars as fan feronderstellingen.’
‘In tastân wizicht him sims yn in tel twa,’ foel master yn. ‘Wa is der mei my foar, om de kat de skel om te binen? 't Der ris op oankomme te litten? It folk stiet klear, jonker. It wachtsjen is noch mar op it Ljouw'ter jild.’
‘Dêr hoecht it net om oer te gean, it sit yn goede pongen yn myn pûden,’ sei Ripperda in bytke stoef. ‘Ik ha myn sin deroer sei, ek as man bekend mei kriichsbedriuw liket it my net goed ta, ien man tsjin seis of sân oer te setten. Dat is de ferhâlding. En soks neam ik moardzjen. It lottet ornaris raar út, as men it gefaar net beächtet op hope fan in onwisse sege. Komme wy bekaaid út, dan sill' der offers falle, master, net sunich ek. It Frânske gesach is in wrede hear.’
‘As 't dêrmei te heljen is, litt' se my dan mar as offer nimme,’ spatte master op. ‘Lit se my mar giselje en brânmarke.’
‘Hja soene jo libben easkje kinne, master,’ sei de jonker earnstich.
‘Hark ris,’ sei Gjalt Botses fan Mûntsjesyl, ‘lit ús no earst ris jild sjen.
| |
| |
Binnen is binnen.’ En al moai gau rôlen de gouden en sulveren riderkes oer 'e tafel, waarden optaast op heapkes. Kollumerlân, Achtkarspelen, Dantumadiel wiisde it briefke út; dat 'er by lei. It foel har allegear wat ôf, der lei mar in bytke, foaral de âlderen hiene har moed net. Foppe-om, de hiele jûn al wat mismoedich, suchte en Wibe Lubberts telde sa út 'e rûchte wei de rychjes. Der wie gjiniens twatûzen gûne, en wapens, krûd en lead piperdjoer.
‘Ik hâld my oan de jonker,’ sei 'r ynienen stadichwei mei in neidruk, wêr elts fan opharke. ‘No de saak sa stiet, bin 'k net sa dolkoppich, om ús folk mei yn 'e dead jeie te wollen,’ en Foppe-om, Romke Piters en Else Louwes Siccama, en mear fan dy âlden, foelen him by. Mar der wiene ek oaren... en doe se it jild mar seagen, riisden der gouden bergen yn har oermoedich brein.
‘De jonker hat in skalk each op ús plannen,’ smeulde Jan Binnes fan Aldwâld, ‘om't hy hat it altyd te dwaan hân mei hierde soldaten. Mar ús folk docht it net foar jild of foar eare, dat docht it foar syn gelove en dat is hjir ien mei Oranje! en Oranje sit ús hjir, jonker,’ en hy sloech him by dizze wurden mei de flakke hân op 't boarst en hy loerde skean ta de eachshoeken út nei de jonker. No soe dy wol opspatte en tasizzings dwaan! As men sa ferge en nite wurdt, dan ûnthjit men wol.
Mar Ripperda bleau bedaard. Yn 't Osnabrückske hie hy ek wolris rare brea-iters ûnder syn folkje hân en it altyd klearspylje kind. Jan Binnes krige 'r ek wol stil.
‘Freon Jan seit dingen, wêr wy allegear akkoart mei gienne,’ andere 'r droechwei. ‘Dêr hoege wy net op te anderjen. It liket my goed ta, wy sille deroer stimme strak-ansens, as wy oer alle oare dingen útpraat binne,’ en hy liet by it bytsje gleonte fan ljocht út 'e pyptsjettels Foppe Liuwes, Boate Eskes en master Marten Joukes it briefke tekenje, dat se it jild ûntfongen hiene. Sadwaande hokken de fjouwer foaroanmannen yn ien herntsje byinoar en flústerjendewei pratene se oer it nijs fan 'e lêste wykmennich en oer it aldernijste, wat se in dei of wat lyn yn Ljouwert mei bywenne hiene.
‘Wat?!’ rôp Ripperda moai lûd. ‘Haaie sa tramtearre? En der wie gjin bewys ommers, dat hy krekt it wie, dy't my lossnien hat. Is der wat foarlêzen, Foppe... Wibe? Sis op, jo ha jonge earen. Hat de gerjuchtichheid har beslach hân?’
Hast onwillichwei sei Wibe Lubberts heallûd: ‘Der is in wurdmennich foarlêzen, jonker, doe wonk dy âlde menhear Fan Rhee...’
| |
| |
‘Wie dy dêr?’ Dat koe 'r hast net leauwe.
‘Hy siet foar 't finster yn 'e keamer, tichte by de blokhúsdoar, mei monsieur Poppéus... en al dy oare hearen. Dit wie in feest foar har en Haaie hat in wan krige... no, as 'r it rêdt, dan falt it my ta...’
Foppe-om skodholle. ‘Hja giselen him de rêch iepen,’ suchte 'r. De grize gyng him noch oer de grouwe, as 'r 't him tebinnenbrochte. ‘Wat sei it folk derfan?’ pinfiske Ripperda. It hert diich him sear om har, dy't sa foar him lit hiene.
‘Hastû ek wat heard, Wibe?’
‘It folk wie stil, mûskestil. Wy hearden de Nijetoer spyljen... twa oere, sa stil wie 't. Allinne...’ Sa 't like, betocht 'r him wer en farde net fuort mei praten.
Sêft trune de jonker him oan: ‘Hoe fierder, Wibe? Jimm' kinn' begripe, hoe nei my dizze saak oan 't hert giet. O myn earme freonen...!’ en der blonken triennen yn syn eagen en rôlen oer syn wangen, mar hy beskamme 'er him net oer.
‘Sis dû 't mar Wibe’ joech Foppe-om him frij.
‘No, doe kaam me dêr in fromminsk midden út it folk wei setten... in jongenien en dy skodde de fûst tsjin de gruttelju foar 't finster en dy raasde 't út: “Ik winskje dy smycht alle ellinden ta, dy der mar op 'e wrâld te finen binne! Lit dyn soan krolje fan pine as Haaie no!” en hja bearde sa raar, dat hja tochten, hja wie dûm waan.’
Ripperda syn earnstige eagen fregen, smeken om mear.
‘Doe kaam fluch menhear syn heit, ús âlde jonker Ripperda, út it folk wei en dy lei har de hân op 'e earm. En doe is se stil meigien. It alderslimste hat se net sjoen.’
‘Mei heit fuortgien?’
‘En doe hat in wyfke út in gasthús har wetter brocht en lodderein krige se fan in foarname dame út ien fan 'e huzen... It diich bliken, it wie Dúfke, Haaie syn wiif... En op 't lêst is se weromkaam en hat Haaie meinaam nei hûs.’
‘Koe 'r noch gean?’ frege Ripperda, dy't te faken dizze toanielen meimakke hie yn 't bûtelân, om net te witten, hoe't immen mei in brutsene lea deroan ta wie.
‘Kwalik,’ suchte Foppe-om, goeman, en seach de reus nochris wer foar him, deawyt en stuiterich, krekt as miste 'r it belul, om mear rjucht gean te kinnen.
It waarde oproerich yn Ryklef Ripperda syn hert. Ferstân en gefoel
| |
| |
begoannen in stryd dêre, wêr nimmen weet fan hie. O hie 'r no tûzenen om him hinne en dan nei Ljouwert gean te kinnen en derop te slaan! man tsjin man en skerp tsjin skerp; it lân skjinfeie fan it gespús en it âlde, leave, hillige gesach wer yn eare en oansjen! Koe 'r? Soe 'r?
Soe 'r as in goed sjirurgyn it mes yn 'e swolm sette doarre, it lichem suverje litte? Mar ek de kâns wie der, de matearje kaam yn 't bloed en de dea soe dan de ein wêze kinne. Sà wrakselen dy twa grutmachten dêr danich om yn syn harsens, dy beide sterke maten, oaninoar weage. Hokfoar soe 't winne?
Foppe Liuwes en Wibe Lubberts sieten der no mar stil by en begoannen stadich har broggen te beplúzjen en dronken der in kûmke kofje by, rûnbrocht fan Wytse Binderts, fluch jongfeint fan njuggentsjin jier, en jûn foar 't earst yn 't rûntsje fan 'e Oranjemannen behelle.
Ek al grut, tocht Foppe Liuwes, doe't hy him sa by de rige lâns gean seach, yn 't healtsjuster fan 't barnende fjoer en de sêft ta de keamer yn kypjende moanne in jong, linich skaad fol beweechlikheid en libbenskrêft. Syn folk wie Oranje wakker tagedien en hy skaaide grif ek dy kant út, ien fan de seis jonge loaten op de âld stamme fan Bindert Japiks en Anty Wytses. Mear as alle ierdske goed, sa'n seine fan seis fikse, fleurige jonges, en Foppe Liuwes, âldfeint, suchte... Hy hie neat ta freugde yn syn libben en treast yn syn âlderdom, it lot hie him net dy kant út ha wold.
Aldmannich dûkte 'r wei yn syn buffeltsjekraach en hinge rûngear op syn bankje te iten. Hy fielde him âld en min op 't heden, al dy jonge minsken om him hinne, dy jonge plannen doarsten te meitsjen, oanfjurre fan it sûne, trúnjende bloed. Soe 't him noch barre meie, dêr de blide útkomste fan te sjen, it waaien fan 'e Oranjeflagge wer op de âld toer fan Eastermar? Soe 't? Of soe de klok him al earder belet hawwe?
Schotmans smiet in pear houtsjes op 't fjoer en in stik planke, ynienen wie de keamer fol gloed en it stûke petear begoan him wer grânzjendewei te ferheffen.
‘As 't mei 't wolnimmen fan de jonker is, súde ik noch wel un woardmennich segge wille,’ frege master Marten Joukes op syn heal-Dokkumers.
‘Gien jo gong, master,’ noade dy.
‘So 't jimm' allemaal wel wete sille, he 'k ut ferpoft om ut stamhús fan Oranje ôf te swearen en my te foegen na dat Frânske gesach. Ut sal
| |
| |
my myn baantsje fan master en ook fan dorpsrechter wel koste. Mar ik he wel un paar duiten, om mysels bedrippe te kennen. Mar der benne ook anderen. Is ut de jonker te kennisse komen, hoe men tegenwoardech ut folk wapent tegen Oranje? As 't dus aan 't fechten toekomt, dan mutte se skiete op hur eigen doarpslju miskien, dy't ut wel met Oranje houde. Yn de grietenijen om Dokkum hene he se der niet feul sin aan, se komme niet op. Earstens wille de luiden niet fechte en believen niet teugen eigen folk en se hoeve ook niet te tellen, hoefeul jongkearels der yn un dorp benne...’
‘Om 'e divel net!’ spatte der ien op. ‘Tinke se, dat ús jonges foar 't kanon set wurde sille om har?’
‘Stil no,’ susse in oaren, ‘lit master prate.’
Master neamde no tal fan nammen op, wêr it fan fêst stie, hja stieken de hoarnen yn 'e wâl en steurden har net oan 'e oprop. ‘It giet net goed sa... earst ús frijheid, doe ús jild en no lizze ús jonges oan 'e sintinsje,’ hime hy, ‘mar nou mut de houwdegen mar ris op 'e slypstien en 't krûd rûgelje yn 'e hoarntsjes.’
‘Ha se dat?’ tante de jonker him stadich mei neidruk.
‘Mear as de jonker tinkt,’ sei master, ‘en dit jild’... en hy wiisde op de pûdsjes... ‘is ek gau omset yn wat oars. Der hoecht neat by te kommen, as it wurdt ien grut ferset en dan...’
‘En dan?’ sei de jonker him nei, swiere neidruk op elts wurd.
‘Dan sill' wy sjen, wa't gelyk kriget, jo twivel of myn drystmoedichheid!’ en de eagen fan Marten Joukes flikkeren by 't ljocht fan 'e lôge fan hillige strydkrêft, krekt as wie hy in krúsfarder en seach yn 'e fierte it leger fan 'e Sarasenen al oankommen. Hy neamde himsels in matematikus, tocht Ripperda sa foar him hinne, mar dêr doogde 'r noch net al te goed foar, koelbloedich berekkens meitsje, plannen tekenje, om útwegen te finen út in behyplike tastân, dêr wie hy te hjithollich en te rimpen ta, soe 'r op ynfleane as de bolle yn 'e reek op, de dea temjitte. Allinne de koel-ferstânige hearsket oer túzenen. En hysels? Och, hy fielde him ek noch stoattelich en wankel, om nei de died taaste te doaren, al markbite 'r, dat dy al folryp as in frucht yn 't berik fan 'e taastfiem fan syn earm en hân hinge te lokjen.
‘Lit ús stimme, freonen,’ wynde hy him derút en liet sa oan it lot de beslissing, om út'ring te jaan om wat der yn har binnenst woelde en wraamde. ‘Lit ús stimme, wa't foar in diedwurkelik ferset is of foar in stilswijend. Elts mei betinke, dat wat 'r no bewurkstellicht, it kin him
| |
| |
syn libben kostje, as it ta'n útfier brocht wurdt, of ek... der kin miskien in goed ein fan komme...’
‘Dus de jonker is der noch tsjin?’ hifke Foppe Liuwes súntsjes.
‘Ik bin dertsjin,’ sei Ripperda lûd. ‘Ik acht de tiid noch net ryp foar de died.’ Hy gyng einliks tsjin syn eigen hert yn, want dat trille en langhalze just om dy died te sjen, dy died, om wraak te nimmen om alles wat der oan it Oranjefolk misdien wie dizze lêste tiden.
Efkes wie it stil, men hearde it sêfte jûnrûzjen fan 'e beammen om it hiemke en it doffe gestap fan ien fan 'e jonge maten op it sânpaadsje, de skildwacht foar onrie.
‘Ik bin derfoar.’ It swiere lûd fan master Marten Joukes foel yn dy stiltme as in klok, dy't begjint te lieden.
‘Ik ek! En ikke! Schotmans is derfoar! Jan Binnes fan Aldwâld! Tsjibbele fan 'e Wygeast! Bindert Japiks derfoar! Eelke Meinderts der fûl op tsjin - Gjalt Botses derfoar!’ It waarde in lawaai fan belang, elts skreaude en bearde en rôp.
‘Stiltme!’ rôp. Ripperda dêrtusken. ‘Ik sil de nammen optekenje en foarlêze en elts ropt dan “foar” of “tsjin”. En hy skreau stadich de nammen op by it flikkerjen fan in eintsje kjers op in flesse en rôp dan de nammen ôf. It hagele fan derfoar, it hagele op syn moed as heilstiennen yn maaie op 'e jonge bloei fan it jier. Toalve derfoar en mar fiif dertsjin, dêrûnder hysels, Foppe Liuwes, Wibe Lubberts, Eelke Meinderts en Boate Eskes. De saak wie ferlern... it folk winske iepentlyk ferset.
‘Wit wat jimm' dogge,’ warskôge 'r jitteris. ‘It kin in stryd wurde op libben of dead. Ik sis it nochris: wy binn' te minmachtich.’
‘As 't slim komt, stiet de jonker ús dan by?’ ûnderstie Schotmans him.
‘Ja, hoe soe 't dan wêze kinne,’ hifke foarsichtige Banjer, ‘as 't sa wêze koe, dat wy de jonker syn help fannoaden hiene, sjoch... dan moatte wy dochs witte, wêr wy de jonker fine kinne yn dizze kontreinen,’ liet hy dêr tokjendewei op folgje, it iene fan syn pluerjende eagen net fan 'e jonker ôf en in fyn gnyske... o sa'n finenien, om de holle mûle.
‘Dat 's ommers...’ begoan Marten Joukes, mar fan in freeslike slach op 'e tafel, wêr de kjers fan omfoel en de flesse fan op 'e grûn keile, skrilde 'r sa, dat hy hâlde him stil en besefte doe earst, hokfoar flater hy wol net begean sild hie.
‘Wêr ik bin, Banjer, is net nedich, dat jo witte,’ sei Ripperda heech. ‘It
| |
| |
is net iens nedich dat mear as ien it wit, mar hjir witte twa it, master en Wibe Lubberts. Dat binn' gjin ferrieders. Ik set se allebeide heech. En jo, Banjer, ik sil lêst jaan, jo gongen nei te gean. Tewille fan mysels acht ik it nedich, jo bliuwe hjir mei twa oaren en sill' net earder fuortgean kinne as trije oere letter as ik.’
Hy gyng oerein en socht de wide tsiisdragerskyl wer op en 'e âlde breedskade hoed. Hy fielde it, syn posysje stie wrantelich op 't heden, gjinien fan 'e foarmannen foel him by, allegear hisen se him oan op it doel dat hy skou wie, nammentlyk ferset, iepentlyk ferset fan man tsjin man, en dat easke earst in fynútwurke plan en in goed tal oersten, berekkene foar har wurk, fierder, o slim kânsspel! rûch jild by de rûs en de stipe fan 'e Ingelskman, om wapens te krijen, slûkjendewei by Nije Silen en te Harns en de stille havens fan 'e Sudersee.
En wat woe dit hantsjefol dan noch? Dêr op 'e dolle rûs ynfleane as de wylster yn 't net? syn eigen ûnk fan finzenis temjitte? Hy wie steurd, dat syn wurden sa min oerwicht hiene, om har ta oar ynsicht te bringen en watte stoef joech hy him ôf, beselskippe fan Wibe Lubberts, dy't hy yn alles syn betrou joech.
It wie no nacht. Yn 'e fierte by in hûs op 'e Iesten blafte in hûn, oars wie it stil. Ek gjin ferweech fan wyn mear yn 'e keale beammen, dy har tokken fol fyn gerank dochs alwer de teare skiente fan 'e poarjende blêdknop droegen. Der sweefde ek al in frjemde, fine geur fan wat nijs oer it gea. Tynde dy heimsinnich út 'e âlde poel yn 't skaad fan 'e wylgenmoezen, wêr it glimhout yn gunstere? Kaam it fan 'e winterfrucht, tear sykheljende mei tûzenen fan gerslonkjes yn 'e reine foarmaitiidsloft?...
Dy loft stie sa blau en stil boppe de ierde en de stjerren fonkelen deroan, heldere kleare himeleagen, noait fan ierdske tins of dream besmotske. Ryklef Ripperda seach dernei... nei dy moaie kleare himel fan syn Fryslân. Syn eagen dwaalden ôf nei it heldere paad fan 'e Môlkwei... Dêr ynienen foel in stjer... noch ien... en noch ien... In rein fan frjemde hearlikheden... En stil foar himsels hinne sei 'r syn winsk folgens it âlde sechje.
Hjir krúste de Harstewei in fuotpaad... en dêr wie de brede hearrewei fan Ljouwert op Grins. No gyng 't it Wyldpaad op... it wylde paad, ja wol dat. Gjin hûs te sjen, oeren fier net, heide! heide! en boskstruwellen, spoekeftich fan foarm, elzenbosken, dan wer hege sânbulten, begroeid mei ikenkreil of keal en aaklike wyt yn ljocht- | |
| |
moannewaar. Sims in grutte poel, it djippe swarte wetter as in droef geheim weikrûpt yn in slinke. It wie in min paad, dizze âld sânwei, mar it wie ek in feilich paad.
Tichte by Hanenboarch gyngen se byinoar wei, Wibe Lubberts de Wedze del nei hûs en Ripperda joech him nei 't âlde Fogelsanghstate ta by 't Feankleaster, wêr in keammerke him wachte yn 't ôfgelegenste hoekje fan 't grutte slot. Sa stil as 'r koe, slûpte 'r yn 'e hûs en by de âld trap op nei de souder. Hjir húsmanne 'r no al sont wiken, sont syn twadde flucht út Ljouwert ûnder it gastfrije dak fan 'e Fan Heemstra's, like grutte Oranjefreonen as hysels. Hjir wie rêst en feilichheid. Mar foar hoe lang noch? Hy hie dy Banjer tròchsjoen... dy wikel ûnder de mosken. As 'r koe, soe hy se allegearre wol ferriede wolle, en gnize, as se oan 'e galge bingelen.
't Slimste eigentlyk, wêr de skoech knypte, wie de jildkrapte. Jild joech hjir ek alwer macht en as 'er planteit wapens wie en sok spul, wie alles folle better te weagjen. Hy siet dêr noch in set oer te mimerjen en kaam op 't lêst ta 't beslút, Porter noch ienkear wer te skriuwen om jild, Archibald Porter, de earsume Ingelskman, dy in traansiederij hie yn 'e stêd fan Harns en in goed en need'rich boarger wie fan dizze âld stêd, mar yn wierheid... o hoe inkelden wisten dat mar! in ôfgesant fan it machtige Ingelân en in grut freon fan 'e stedhâlder, wêr 'r wol foar troch 't fjoer fleane woe.
Hy ouwele it brief soarchsum en segele him yn 'e midden mei it wapen fan 'e Ripperda's.
De dage gyng oer 'e loft, de dage foar in moaie sinneskyn iere maitiidsdei en syn hân trille, doe't hy dit syn brief oerjoech oan in feint dy't him nei Ljouwert bringe soe, en kaam 'r al yn need, him opbarne oan 'e gleone pipe en 't boadskip wol mei de mûle oerbringe oan heit, dy't wol soarge foar de fierdere reis.
Noch gjin wike letter kaam it andert behâlden oer. It wie mar in wurdmennich, mar genôch. Archibald Porter skreau koartwei... de grutte letters gniisden him suver út dêr op it wite pompier: It wie al ienkear sei, nòch Ingelân nòch de stedhâlder sels koe mear jild beskikber stelle. It hie allegear al skatten koste en 't bedijde neat. Al-hiel ferlegen litte soene hja har dochs ek net en dêrom waarden der dizze dagen noch in pear skippen fol wapens stjoerd nei Kollumer Aldsyl en lei der by menhear Ripperda noch in pong fol goud.
De brief wie sadanich, dat hja waarden net foargoed ôfkonfoaid,
| |
| |
en doch wie 't Ripperda, as 'er op in moaie grutte barnende kjers ynienen in swiere domper set waarde. It ljocht snokte noch efkes nei yn in haal of wat... no waarde de wrâld ynienen tsjuster.
Ja wol dat... ek syn wrâld. En singelier!... no, no krekt! no't alles him by de hânen omt ôfbriek, begoan eat yn him út alle macht in ferwar, sa heftich, dat it him meisleepte yn fûle foarsje selst tsjin better witten yn. Wêrom soe 'r dochs ek net dy stryd oanbine? jong, hjithollich, doldryst frege hy it: wêrom einliks net? Wat wie 'er mear by te ferliezen? It libben? Syn felle hearlike sûne jeugd kende 'r noch net de waardij oan ta, dy't it hawwe soe, as ienris de fyftich efter de rêch wie en stadichoan de deadswetters tichter op him oan begoannen te streamen en sa no en dan ramende al ien fan syn kunden meinamen. De libbenstsjilk stie noch sa fol fan alle hearlikheden priuwklear te pronkjen en hokker feest is der grutter foar it hert, as dan stride te kinnen foar in ideaal, belichame yn hokfoar foarm dan ek. En hjir hie 't de foarm oannaam fan wat wol elts it hillichst is op ierde, it gelove, it heitelân en it âlde, leave Oranjehûs, foar him en al syn foarsaten troch ieuwenlange tradysje beknotte yn in fêste bân.
Al taande de gloarje, al wie de opperhear no ek in banling yn in fier lân, dit bleau sa, krektsalang oan syn deasnok ta. En wat nòch it húnsk gepraat fan Jan Binnes, nòch it petear mei master bewurkstelligje kind hiene, dat diene no dizze lêste onferskillige wurdmennich fan Porter. Har lauwens makke him hjit. Hja trunen him oan ta de died.
Sà skode it lot him al njonkenlytsen foarenoan op it skaakboerd, om it spul te spyljen, de iensume helt yn it grutte, frjemde lân, de lytsmoedige skare fan fierrens efter him oan, bang en dryst fan beiden.
En swak yn al syn krêft, knibbele 'r dy jûne yn in hoekje fan syn keammerke del en frege om stipe, om sterke stipe en grut ferstân, om dizze saak ta in goed ein bringe te kinnen. It wie in stryd foar de goede saak en it wettich gesach, mar wie de tiid fan druk al foarby? Mocht it lân no al hoopje op in blide útkomste, op in jubeljier nei de dagen fan Job? Och, hy wiste it net. Wat wit in minske? Net iens, as 'r de dei fan moarn it ljocht wer sjen sil en hoefolleste minder, wat syn foarlân wêze sil yn takommende dagen. Dêrom net, hy wie beret. -
In jûne of wat letter, hast neare nacht al, it aaklik gespoek fan grutte mistfluezen oer 'e greiden en tusken de keale beamtokken, in onrêstige wyn syn gegûl út it westen, dy't hy lokkich yn 'e rêch hie, sette
| |
| |
hy de stap derûnder nei Jan Binnes ta te Aldwâld, him oanwiisd as immen, dy't tige gesach hie yn dizze kontrein, en miskien watte ûnfoech en rûch yn dwaan en litten, dochs in earlike en rjuchtute kearel. Hy wie lytsboer en gernierker dêre en bedijde in sober stikje brea op syn lyts steedsje. Ienris hie hy him moet by heites te Ljouwert op in fergearringe fan stedsjers en gealju en no langlêsten yn 't húske by de Harstewei. Syn antlit stie him noch altyd foar de geest as hiel apart te wêzen: grutte, donkere eagen, wêr men in frjemd fjoer fan drystens, moed en ek ûnfersetlikens yn barnen seach, in smelrêgige noas mei fine beweechlike noasters en dêrûnder de fynlippige mûle, fêstberet ticht, in smelle reade skreef yn 'e beslettenheid fan 'e blekens fan it frjemdsoartige antlit, troch it fjouwerkantige kin en syn breed trutsen dobke dêryn hast wreed. Dizze man socht 'r op, dizze man, fielde 'r, soe men goed dwaan te rieplachtsjen, bekend as 'r wie mei gea en lju fan bern ôf oan.
Hy trof him thús, foar 't fjoer, drok dwaande, mei ien fan 'e lytse bern op 'e knibbel, om dowebeantsjes poffe te litten op in âld têst. In heftige, gleone loaits fan syn eagen tròf de gast, de frjemde, en dochs om syn war dwaan foar ien en dyselde saak ek al wer de bekende. ‘Jûn jimm',’ sei 'r mei syn foars lûd en dûkte him yn 'e doar fan 'e sobere wâldsjerswente.
‘...Jûn... werom, jonker,’ andere Jan Binnes stadich en liet it jonkje fan syn knibbel glide. ‘Gien sitten,’ en hy skode in foech bankje by 't fjoer en lei der in kjessen op, alles net onwillichwei en dochs ek net botte oansjitsk. Eat as ienfâldige grutskens spriek út syn hiele dwaan en litten, wie der om syn hiele persoan.
Mei in wurdmennich besocht Ripperda, om oan 'e slach te kommen, mar it woe net bûterje. It petear fersâne fan it doel ôf yn nietichheden, hy wûn der him út en flústere einliks: ‘Der is tefolle kriel om 'e tafel en efter de bedsdoarren, wy gienne noch efkes yn 't bûthús te ôffuorjen.’
En hja joegen har ôf nei 't bûthûs en beseagen it fee, it ryk besit fan him, lyts frij man, en besteande út twa bistjes, ien skiep, ien geit en in spallinkje op 't hok. Mei hoe'n leafde liet 'r dêr syn eagen oer gean! Dêr sieten se no by de tútlampe syn walmige reskepiid en bekuozze-muozzen in bulte, hoe't der de lêste nachten skippen fol wapens lost wiene by Kollumer Aldsyl en by 't wyt brechje yn 'e Ald Swemmer, hoe hy, Jan Binnes, de hiele souder folloeid hie en by Joege Innes te
| |
| |
Boerum, Wibe Lubberts te Twizel en Bindert Japiks Cloosterman yn 't Bouwekleaster fan 't selde, en hy liet in list sjen fan mannen, dy't yn gefal fan need op it earste klippen fan 'e klokken komme soene en de wapens opnimme foar Oranje.
Ripperda besaude! Dêr stiene se fan east en west, súd en noard! Lyklama fan Aldeboarn! De Kempenaar fan 'e Limmer! syn freon Rengers fan Ysbrechtum, Fan Hambroek fan Ljouwert en al mar mear, mar mear! Foarnamen en nederigen, mar allegear Friezen, dy't it opnamen foar it ferdrukte heitelân!
Hoe skoarren se him op 't heden, sûnder it sels te witten, en as yn leafde aaide syn hân oer it knûkerige fodsje pompier.
‘De lonte leit oan it krûd ta... deun deroan,’ sei Jan Binnes stadich, syn gleone eagen fêst en lyk yn Ripperda sines, krekt as hâlden dy loaitsen de siele fêst yn sêfte twang troch in heimsinnige oermacht, ‘it is mar mear ien spjeldeknopsbreedte en dan...’
‘Ja, dan...’ suchte Ripperda.
Efkes bleau it stil. ‘It is altyd on of even. Licht lûke wy oan 'e koartste ein. De tiid sil útwizing dwaan. Us saak stiet faai, dêrom is weagjen de wei. 't Izer smeie, as 't hjit is. En dat is 't op 't heden. Oan 't kroljen ta as 't ein izer yn 'e smid syn hân. En bûcht 'r it dan net nei syn wil?’
‘Jo ha moed,’ miende Ripperda, ‘mear as ik.’
‘Hark ris,’ andere Jan Binnes en prate mei oandrang. ‘Ik ha moed, dat 's wier. Mar dat is net in moed út myselme. Ynwindich trillet myn herte fan eangstme en freze om wat komme kin as ús alles mislearret. Licht dan it blokhús of de galge. En as 'k sa tink, dan wurd ik bang... En as 'k dêr dan wer yn kom, foar wa it giet... sjoch jonker, dan doar ik, ja dan nim ik it op tsjin tûzenen, tsientûzenen as 't moat... want ik stean yn it fêst betrou, ik doch it foar in goede saak. En al lang ha 'k my mei hert en siel oerjûn oan dy macht, dy sterker is as iksels... ja, dêr jou ik my oan oer... sa alhiel as in lyts bern oan syn sterke heit... Ik kin net oars...’
In hiel skoft bleau it stil. Swijende holpen se inoar troch har tinzen en ienriedigens. Mocht Jan Binnes dan al in fanatikus wêze, wat syn dieden noch útwize moasten, hoewol syn wurden der wol op wiisden, hy hie de krêft en de moed ta de stryd, en kaam dy ienkear, dan soe hy mei foarenoan yn't gelid stean en syn plak skjinmeitsje, like it Ripperda ta.
| |
| |
Hoe wûnderlik wie 't altyd yn 'e wrâld! Wêrom wie dizze net berne yn in hege steat en him gjin macht jûn oer tûzenen, dat him grif goed ôfgean soe? Wêrom siet hy hjir yn in lyts holderhúske en molk syn kij en boude hiel njút syn fruchten en beskripte it brea foar wiif en bern, wylt de hiele wrâld soksoartigen, doarders! dwaanders! en oermacht oer oaren habbenden brek wie? dy hiele wrâld, dy't op 't heden op 'e kop stie?
Sa mimere hy dêr yn it stille bûthús by de wjerkaujende kij en ja wol wûnderlik! wiene dizze syn tinzen.
Yn 'e neinacht gyng 'r wer fuort, beselskippe fan Jan Binnes, de Mûntsjewei by de Mûntsjebosk lâns, mei syn achthûndert ikene beammen, nei't Jan Binnes him fertelde, in prachtich ferskûl foar immen, dy't miskien yn 't koart ris fluchte moast, mar no yn 'e tsjustere nacht in reuseftige klobbe fan noch tsjusterder swart tsjin de loft, wêr moanne noch stjer mear oan te bekennen wie. Net lang mear soe hjir syn honk wêze kinne, Jan Binnes achte it te nuodlik en hja fûnen út, by Bindert Japiks Cloosterman yn 't Bouwekleaster by Stynsgea, it haaddoarp fan 'e gritenij, soe 't better wêze, mear yn 'e flank, as de grutte slach slein waard. Hjir leine de grutte heiden efterút en bosken fol wyld, rûch beamt, wêr men feilich yn fluchte koe, as 't ris knypte. Want de tsjoede kâns is ek in kâns en net ien, dy't wei te siferjen is.
En sa ferfarde Ripperda dan in dei of wat letter geandefoet fan Feankleaster nei Bouwekleaster, bleau te jûnbrogge-iten dy deis by Wibe Lubberts en gyng dy jûne mei him skeanoer de lânen op it oerset by Mûntsjetille yn en sa nei syn nij thús. Wat wie it him dêr eigen! De hege geast, al besiedde mei in nije frucht, de âlde beammen, de sterke earms rikkende nei it goudene jûnljocht, Wolmoed har wite dokes, hjir en dêr delsaaiende út it hege blau, fan froast noch helderder as oars en hiel heimsinnich op it tsjerkhôf it klokhús, no heal weikrûpend yn 't oanwinnende tsjuster.
En as in bern fan 't hûs waarde 'r dêr ûntfongen by Bindert Japiks en syn wiif Anty Wytses. Hy moast yn 'e briedstoel yn 'e hurdsherne, en 't nije guozzeplûmene bêd yn 't binhús, dêr kaam in têst mei fjoer ûnder en twa hjitte krûkjes deryn, en in nij hynstetek foar 't sydfinster om 'e sigen, dat hy foel deryn as yn side. Suver as in skipper, dy't mei syn skip binnefalt yn in feilige haven nei de stoarm!
Syn útfanhûzjen soe dêr oars wol net sa lang duorje, hie Bindert Japiks fol neidruk profetearre en dochs... sims winske hy wol, elts min- | |
| |
ske hat ommers syn swakke riten! dat it noch in deimennich, in wykmennich duorje mocht! Hy fielde him oansterkjen nei lichem en siele yn dizze rêst fan it iensume boerehûs by minsken, dy him tagedien wiene en mei him te stek stiene, him heech setten, al seine se it net yn tal fan moaie wurden. Hjir yn 'e hiele omkrite hâlden se it mei Oranje, lykas hy, hjir gyngen se ek noch net mei de stream, dy los fan Bibel en wet, neat oars preke as lichamelik geniet, tajaan oan alle lust fan it sûnige fleis, want der is dochs gjin ferjilding, straf of lean, gjin himel of hel! Libje as in dier en mar as in dea dier yn 'e grûn!
In skare fan njuggen, sieten se jûns om 'e tafel, de boer, de frou en de seis jonges, en hy allinne as frjemde dêrby. It miei wie ienfâldich, mar hja mochten it skoan en as heit it tankgebed sei hie, gyngen de jonges derút te ôffuorjen of op bêd. Guont wiene al jonggrut, guont gyngen noch op skoalle, twa hiene al as heit de kant keazen fan Oranje, en Ripperda hie har nammen lêzen: Wytse Binderts Cloosterman en Ritske Binderts Cloosterman.
It jonge geslacht, fan waans dwaan en litten, fan waans tinzen en dieden it ôfhingje soe, hoe't de wrâld der oer in fiifentweintich jier foarstean soe... it jonge geslacht, by traktaat fan de 17de fan maaiemoanne 1795 ek foarbestemd, om Frankryk by te stean yn syn oarloggen! Koe 't fernèderjender, dat ferbûn syn foarwaarden: net allinne hûndert miljoen gûne brânskatting! Venlo en Staats Flaanderen kwyt en 25.000 soldaten op kost en klean, mar dit wol it aldertergjendste, it mes op 'e kiel, om twong te wurden dit Frankryk, dizze Moloch, ek noch it alderdierberste besit, it lân syn jeugd, te offerjen?
Dêrfandinne no tsjinwurdich de wapentelling, it opskriuwen fan 'e nammen fan alle warbere jongkearels. Wêr it hinne moast, hy wist it net. En as 'r dan dizze seis fleurige jonges om 'e tafel sitten seach, krige hy der bekrûping oer. Wêr waarden se foar grutmakke? Hokker dis soe ienkear harres wurde? Op hokker pôle har libben de befêstiging en hiemfêstens fine? Of soene se allinne grut en feardich wurde moatte om as slachtoffer falle te kinnen fan in oarloch? Dit geslacht makke de woelings fan in tiid mei, wêr hy troch syn jierren al hast bûten stie. Soe 't in geest fan ferset kweke of sloppens en meigeanders mei it nije, de frjemde tsjoen fan it heimsinnige út 'e frjemdte har yn 'e maling nimme en swak meitsje? En hy seach fan 'e iene op 'e oare en dan wie der altyd ien ûnder, wêr hy it measte mei op hie. En dat wie Wytse Binderts, de âldste soan.
| |
| |
De dagen fergyngen sa stil en moai as sêfte wolkens oan in kleare einder en dochs...?
Wat hie Jan Binnes sei?
‘Der is mar mear ien spjeldeknopsbreedte, sa ticht leit de lonte oan 't krûd...’
En dan...?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd