|
| |
| |
| |
3
Sont dy dei binn' alwer njoggen simmers kaam en gien en it is no hjoed in moaie hjerstdei...sa wûnderlike stil en fol sêftens en leaflikens, dat it der hast net by jin yn wol, hoe gau't it no wol dien wêze sil mei de skittering fan kleuren, wêr dizze neisimmerdagen har mei toaie.
De daaljes begjinne te bloeien, de stive, kleurige boaden fan 'e hjerst. Wyt spinrêch leit deroerhinne en skittert fan sinne en dauwe en oan ien fan 'e daaljeblommen is in bjirkebledsje hingjen bleaun, in gielenien, toar en âld. It trillet noch wat yn 'e wyn, dan waait it dat oer nei de sleat, der al tûzenen op 't wetter omdriuwe, weismiten troch har wrede boarter, de wyn.
Bûtendoar is 't deastil. Hester Hoara sit foar 't finster te haken, hja heart de oerripe apels fallen yn 't lange gers yn 't hôf en hja strykt it swartsiden skelkje gled en giet derút, om se op te siikjen. De waarmte slacht har noch temjitte foardoar, wol is 't de simmer nei de simmer, waans dagen op sêfte soalen foarbyglide met swierbedauwe mantels om, waans blommen namste lekkerder rûke, krekt as wite hja 't, hoe gau't hja no har possenaasje útspile ha.
Stadich giet hja foar de finsters lâns fan 'e kreaze stjelp, der't hja mei in faam en feint húsmannet en kuiert troch 't slingertún nei 't hôf ta oan 'e hússide. Hjir is 't altyd smout en moai - it leit oan 'e súdkant. De jonge hofsjongerkes sjonge yn 'e tokken fan 'e appelbeammen; Hester wit wol, wêr hja útbret binne, der yn 'e skeanwaaide wichterbeam. No binne se al grut...it is hjerst waan.
De krúsnotsjes blinke tusken de griene bledden, de ealjebijen gûnzelje deromhinne, belust op 'e oerripe fruchten. Hester snúft de hearlike geuren op fan alles wat der ryp en swier tusken de tokken skûlet, ien amerij is hja mids dizze natuer fol oer- | |
| |
floed en foldidichheid, fol kreft en skiente, ek noch jong...noch wer jong...
Noch wer...want foar har is de simmer foarby...It is no allinne mar mear neisimmer. Neisimmer! It jiergetiid, dat men de fruchten fan it fjild sammelt yn 'e skuorren en de fruchten fan it libben mei in gjirrige hân, dy't der net ien wer fan misse kin, sammelt yn hert en hûs. Want o! hoe djoer binn' se jin waan! Wat is der nei útsjoen...om skript, foar bodde! Is de jonkheid der net faak om fergetten en 'e libbenswille oan kant skood as in fleurige gast, dy't men sokke tiden oer hat...?
En no is de neisimmer kaam, de tiid fan 'e rispinge...Elts foar oar hellet syn besit nei him ta. Hark! der komt de boer fan 'e tsjerkepleats oanriden mei de folle siedwein...syn eagen skitterje, as hy tinkt om 't gewin fan syn hân en de swiere hjouwerieren, der de wein heech mei oploege is, kitelje him tsjin 'e holle oan. Janke-en-dy gienne te ierdappelsiikjen yn har eigen - heit mei de grutte jonges foarút en 't wiif efteroan mei de famkes en 'e lytste yn 'e kroade en dy leit deryn as in prins. De sinne skynt him waarm op it lytse kroeze kopke en hy spartelt sa mei de bleate fuotsjes om, dat men kin suver de rôze boltsjes fan 'e foet sjen. De âlde swellen sitte op 'e skuorredoar en leare, eptich yn 't swart as wiisgearen de fjouwer jongen de weet fan 't fleanen, der hja har profyt mei dwaan sille op 'e grutte reis. Der is ien grut gerucht fan sterk, foars, jong libben yn 'e loft en oer 't fjild, krekt as wurdt de natuer oanfitere no nochris ta 't alleruterst, om it lêste, it bêste te jaan út har simmergielgoerde.
Ja, de neisimmer is kaam, de tiid fan 'e rispinge. Syn pracht is dy fan in kening, dy't skiede sil en de heimnisse fan o safolle! meidraacht yn syn iensumheid, syn stiltme is dy fan in grutte, faak besochte timpel, der de lêste lofsangen fan 'e lêste tankberen yn 't koart weistjerre sille, hy hat him sêd sjoen oan simmerlok en minskene bedriuw.
En fol berêsting sil hy hinnegean. Hy is befredige...alhielendal...folkomen. Oan al syn maitiidswinsken is foldien, al
| |
| |
syn simmerhoop ferfuld. Der is gjin gedachte mear yn syn hert, dy net ta died folgroeid is, gjin heimnisse mear, der syn eagen net oer gien binne...De bledsjes, dy't út de hulen poarren hat 'r sjoen en it oankommen fan it earste knopke en de blom mei al har pracht en geuren as in breid, waans komste allinne al hiel d' ierde sieret en no...no skittert de frucht mei giel en goud...!
Hy is de hjerst, de wittende...No kin hy stjerre...It wurk is beret...syn âlde eagen habbe it grutte libbensbedriuw sjoen en de winterslom, der hy no op wachtet is lang en swier, o sa swier...
Ja, de neisimmer is kaam, de tiid fan 'e rispinge...
Hester merkbyt it oan 'e geurige krúsnotsjes yn 'e skelk en oan 'e heakipe efterhûs der de sinne no noch krekt op skynt, suver as 't goud is. Dat hat de hjerst har brocht, in skuorre fol hea, in bûsfol jild en...en...ferlangst...
Wêrnei...hoesa...? Hat hja 't net skoan? Hja tinkt om har heit en hja sjocht him noch sa klear foar har mei syn wyt hier en syn fol reafallich antlit, wêr dat wite hier sa by misstiet. Nee, de tsjerkhôfsblommen hearden noch net by him...en no...no waaie se al sont lange jierren oer syn grêf. En Hester, de jongste? Dy is net útflein út it âlde nêst, al diene de oaren it har foar, dy wie te swier te rissen...dat is in âldfaam waan, goed foar de bruorren as in jildmuoike.
De tearen yn har antlit wurde ynienen skerper, al fersêfticht de hjerstsinne it hurde fan 't antlit ek, it fel komt der rûm om te sitten. No stiet se yn 'e folle middeissinne mei de hân boppe de eagen en sjocht it lân út. In fromminsk is 't noch op 't bêst fan 't libben, sa om-ende-by de fjirtich hinne, mar de roazen op har wangen binn' ferwile en de libbenshjerst hat temûk syn sulveren spinrêgen troch har pikswart hier hinne weefd. Donkere eagen ferlevendigje it antlit en de moaie foarm fan foarholle en eachsbrauwen sil net folle mear feroarje, al wurdt hja ek âlder. In natuer, dy wat wol en wat kin, mar der leit ek hiel wat sêfts
| |
| |
yn dy eagen, echt frouljuseftichs, der men ek sûnder wurden it minske út kennen leart. En mei Hester Hoara is noch noait ien bedroegen útkaam. Yn 't doarp is hja gesien...al leit it net yn 't Fryske aard, dat te uterjen. Hja wit it wol...en dat is genôch.
De feint en de faam komme it lân út wei mei 't jok en amers op 'e skouders. By Styn hingje se hast op 'e grûn, by him swaaie se der oer. It is in grutte gewante kearel, dy Doede en de brede, foarse holle sit him rjucht op 'e koarte, reade hals. Earst wie hy lytsfeint by heites en no al sont jierren wennet hy by har foar feint. In heech lean, net folle te dwaan, no wurdt der fan gnute, hy wol trouwe...mei Styn.
Doe hat Hester lake. Der hat hja noch noait wat fan bespeurd. Dy twa, dat soe iens spul wêze en dat yn har hûs ûnder har eagen. En dan mei Styn...
Mar Styn is jong en fan 'e soarte, dy 't de manlju wol lije meie, in flodder, gekjeie en oangean en dan wer stoef en stil...Alle dagen wat oars...Aprilwaar...neat net bestindich fan wezen. No laket Hester nochris wer...sa fersnobbet Doede syn oartsen net!
In moai hoekje skaad fan 'e elzebeammen leit der op 'e brede reed. De sinne twiljochtet dertroch, de koetsebeien glimkje derboppe. O de lette leafde fan 'e dei is sa moai, de sinneskyn noch sa waarm en sa lokjend!
Der bliuwe se ynienen stean te rêsten, deun neistinoar. Stadich giet Hester yn 'e skuorre en sjocht troch ien fan 'e brede skreven fan 'e skuorredoarren. Krekt as wurdt hja der wat oars fan, o sokke swiete oantinkings, komme har yn 't sin fan har eigen jonkheid, dy hja no al sa lang fergetten hat as in reizger it frjemde lân, der hy ienkear trochreizge is en noait wer en der hy einliks fan tinkt, dat hy it dreamd hat.
Hja kuert mar aloan nei datselde plak, der Doede en Styn stanne, hy mei 't blau kyltsje oan en hja yn 't ferwoskene melkersjakje. Nou strykt Styn mei de hân it krollige hier wat út 'e eagen en hy stiet der ûnbehouwen by te sjen.
| |
| |
Der ynienen pakt hy har beet en lûkt har noch fierder nei de elzebeammen ta. Wyld en woest - Hester ken dy stemmige Doede net mear...En Styn lit him gewurde, ienris, nee twaris, nee noch folle faker.
Mei in swaai krije se ynienen 't jok en amers wer op en komme hastich op hûs ta. Ien amerij wisten se neat oars yn 'e wrâld as dat hja inoar leaf ha...no beseffe se ynienen wer, dat se feint en faam binne by Hester Hoara en dat dy goed is, mar ek tige krekt.
De lette leafde is kaam mei 't ûndergean fan 'e sinne. -
Hester wie oars as oars dy jûne ûnder iten. Styn seach Doede ris oan en Doede Styn en doe nei de frou. Dy stume en siet yn 'e prakkesaasje wei foar har út te sjen nei de wei...
Doe sei se ynienen: ‘Is der ek wat nijs, Styntsje?’ Styn krige in kleur as bloed en ûntwykte de frou har eagen. Hja siet der al kreas ferklaaid foar mei in donker jakje oan en 't skjin wyt skelkje foar, hja soe noch nei de buorren ta om boadskippen. It wie in aardich kopke om nei te sjen, allinne yn 'e eagen lies men wat al te dúdlik de hjitte sin foar libbenswille. Doede trape har fyntsjes op 'e teannen, hja moast op har openst wêze.
‘Net dat ik wit, frou,’ andere hja dimmenwei, mar hja koe 't net keare, dat it blije yn har wangen him al wer ferdonkere ta gloeiend read.
‘Ast ansens nei de buorren ta giest, licht hearst dan wolris wat,’ en Hester lake fyntsjes. ‘Jim sitte ommers fol fan frijerij en ditten en datten. No, der bist jong foar, Styntsje...Hoenear komt Jan hjir ris wer te pizeljen?’
‘...Dy...’ flapte Styn der gysten út... ‘Noait wer.’
‘Dû makkest my net wys, datst fan alle setsjes en pretsjes sûnder feint thúskomste.’ It lûd fan Hester wie ynienen feroare, it klonk nuvere stoef. Doede draaide de pet as in top tusken de fingers, hy duchte in leksum foar Styn. No, dan de kûgel ek mar troch de tsjerke, ienkear waard' har de bycht dochs ôfnaam en de saak lei derta. Soe de frou der wat fan witte? ‘Ik tochte,’ be- | |
| |
goan Hester wer bedaardwei en op 't stik ôf, ‘dat wy 't bêst mei-inoar fine koene. Dû wennest hjir no yn 't fjirde jier...wy binne ta inoar bewend. En derom moat ik 't dy sizze, Styn, it giet sa net goed mei dy. Earlik en oprjucht oeral foar út komme...mar noait neat ûnder dúmkes dwaan, Styn...’
‘Nee frou,’ sei Styn mei in lyts lûd. Hja winske harsels oeren fier en dan allinne mei Doede. Hja soe noch wat sizze, dat hie in leugen waan, mar Doede hjitte har ‘stil!’ mei syn swier lûd.
‘Hat de frou 't ien as 't oar oan Styn befûn, dat net goed is, yn 't wurk as sa as yn reden en beskeid?’ Hy woe 't oer in oare boech smite, mar o de goochemert wist oars sa goed, wêr de skoech knypte.
‘Nee, dat net...’ sei Hester mei tsjinsin, ‘mar Styn moat moarn mar meiride yn 'e wein nei de Ham ta...’
‘Mar frou...’ sei Styn. ‘Stjoert de frou my sa hommels fuort?’
‘Dû as Doede? Wat wolst' leafst?’ Hester biet ynienen it punt derôf. ‘Wêrom mochte ik net wite, dat jim inoar lije mochten?’
Der fonkele wat yn 'e feint syn eagen as haat. ‘Styn en ik sill' trouwe,’ sei hy no ynienen koartwei, ‘en 't bêste is, wy gienne beide mar fuort. Mar Styn sil mei eare hjir wei, dat wik ik jo.’
‘So...?’ andere Hester mei in lange úthaal. ‘Silstû my hjir de wet stelle, Doede? Dû hast hjir in heareneintsje libben hân en in grou lean fertsjinne...
‘Der ha 'k myn wurk foar dien,’ foel hy har botwei yn 'e reden.
... ‘En om no bodder foar in húshâlding te wurden, yn 't dongsteed te stean as foar in fjild mieden, dat derôf moat...Ik hie net tocht, datst noch sa sljucht wêze soest op dyn jierren, Doede.’
Dat stiek him. ‘Is njoggenentritich jier dan te âld? Ik soe sizze, dat de frou it my ôfwint, mar wy kinn' freegje en 'e frou moat ôfwachtsje, en derom...’
| |
| |
Doe waarde Hester lilk. ‘Hark ris,’ sei se en gyng nei de moaie mahonyhouten kast ta, ‘ik sil dy dyn jild jaan, Doede en dan mar gau fuort. En Styn, dy moat mar mei, optslach ek.’
Doede smiet syn stoel tsjin 't bedsket oan en loek Styn mei ta de keamer út. As hy lilk waarde, wie hja o sa bang foar him en as in bern naam hy har mei bûtendoar en sette se op 'e koelbak by de flearebeammen del.
‘No wat seist',’ flústere Styn ûnder 't gûlen wei.
‘En dû?’ Hy sloech har de earm om 'e mil en seach har ris tige djip yn 'e grutte, heldere eagen.
‘Sa 's dû wolst',’ sei hja mei in sucht. As hja by him wie, hie se gjin wil mear, dat lei sa yn har aard en no't it lot har de man joech, dy by har paste, kaam dat noch namstemear út. Leaf ha en tsjinje - dat wie foar har 't selde.
‘...No, helje dyn guod en gien mei nei memmes ta. Dû hast ommers dyn lean ek krige...’
‘Op 'e sint ôf,’ andere hja. ‘En sjochstû, ik ha de frou doe wat bystien, doe't se 't sa oan 'e senuwen hân hat, der ha 'k noch twa ryksdaalders foar krige. Hja 's oars net sa min...it muoit my...’
‘Wat muoit dy...? sis op...No gjin gemaal.’
‘Kinstû 't goed krije, dat wy de frou der sa foar sitte litte? Wat hat se net foar my dien, doe't ik hjir kaam te tsjinjen en ik wie in wees, Doede. Sa wol 'k net fuort...as 't ús letter dan mar goed giet.’
‘Hm,’ sei Doede. Froulju hiene altyd fan dy fiven en seizen, in hurd man op in weak tsiis en wrachtsjes, hja koene har der altyd wer útwine.
Styn gyng oerein en bleau foar him stean, o sa fris en aardich, mar it fine kopke noch wat roazich fan opwining.
‘Toe,’ sei hy, ‘gien noch efkes sitten,’ en lei har de swiere ilige hân op 't skouder en loek se wer neist him op 'e koelbak.
‘Wy ha no dochs foargoed hjeljûn, fanke.’
De lange skimerjûn fan in lette sinnige hjerstdei donkere al
| |
| |
oan oer 't fjild, de bledden fan 'e kornoelje om 't potrak risselen en foelen fan 'e fjoerreade twigen. Hjir en der pipe in inkeld hjerstfûgeltsje noch syn jûnlietke yn 'e dod...oars wie 't deastil om har hinne, sa stil, dat hja hearde Doede syn horloazje tikjen yn 't festjebûske.
‘Hea,’ sei hy, ‘as 'k derom tink, hoe't wy mei gauwens ek sa sitte sille yn ús eigen húske, Styn...Tsjerk-en-dy gienn' der Allerhilligen út en wy dan skielk mar trouwe, net?’
‘Foar nijjier dochs?’ sei hja. O wat lei der in freze yn dy fraach!
‘Stil mar...stil mar,’ sei dy grutte foarse feint neist har en streake har oer 't sêfte, blonde hier. ‘Dû bist alhiel oerstjoer...Steur der dy net oan fanke, Hester fergunt dy dyn jonkheid en nijjier, fanke, nijjier! dan bist dyn egen frou!’
... ‘Sill' wy yn 'e hûs?’ sei hja ynienen en krekt as skamme hja har oer har egen wurden, sa sunich liet hja derop folgje: ‘Ik kin sa net fuort, Doede. Ik wol earst noch mei de frou prate...it wat behimmelje.’
‘Dû leist by...ik begryp 't wol,’ andere hy noartel, ‘mar ik hâld de kop derfoar. Ik ha myn lêste wurk hjir dien! Dat wiif mei har ynfierenheid, dy fergunt jin wrachtsjes, dat men inoar lije mei. Hja mocht wolle, dat hja ien hie, dy 't har sa miende as ik dy. En dan my om 'e noas te wriuwen, dû mei dyn njoggen-entritich jier? Bin 'k noch net jong? net sa sterk as in dyk? Ik helje de tachtich wol en dan bist dû...?
‘Ienensechstich,’ rekkene Styn út en seach him mei glimkjende grutskens oan. 't Wie ommers har sin en dan te wenjen yn syn egen oerfertsjinne húske en har egen iten op 't fjoer te habben, sels frou te wêzen, dat like har sa moai ta as in lyts paradyske.
Hja diich gjin lichten mear...no woe se dochs noch efkes nei de frou. Doede seach har sneu en stil weiwurden efter de syddoar - doe helle hy de tabak út syn kleankiste en de piip en gyng by de wei stean te smoken. As 't strakjes tsjuster wie, kroade hy syn spullen nei memmes ta en moandeimoarne soe
| |
| |
hy ris sjen, as hy him ek besteegje koe by Wychman Hoara as fêst arbeider. Hindrik wie nei Nuttert no ek alwer fuort.
‘Jûn!’ seine in pear jonge fammen en draaiden snjitt'rich om him hinne nei Hesters ta. - Dy groeie ek net yn 't lilk op -, tocht hy en seach se ris efternei. Har grutte bosken hier skitteren yn 't healtsjuster noch as gled koper en der siet sa'n swaai yn har healkoarte rokken, dat men seach de fine ankels en de gledde lege skuontsjes derûnderút.
Sa stoden se by Hester ta de keamer yn, ear't dy oerein komme koe. It wiene har muoikesizzers, de dochters fan Reinder Hoara, jong-grut en fol oanslaggen. Wypkje, de âldste, dy begoan al wat wizer te wurden, mar Lys, dy flapte der noch alles út, wat har mar yn 't sin kaam.
‘Hat Hes-muoi ek noch wat foar ús?’ en Lys hie 't lid al fan 't kofjetsjetteltsje. ‘Toe, mei 'k in stikje brea mei skieppetsiis, Hes-muoi?’ en hja fike al sa yn 'e tsiis om mei in âld mes, dat it wie in griis.
‘Ik sil wol,’ sei Hester en bleau like bedaard as altyd en treau se elk mar gau in grutte pepermint yn 'e mûltsjes. ‘Bedaard minsken, 't is hjir gjin harbarge.’
‘Nee Hes-muoi,’ sei Wypkje. ‘Mar 't is hjir de soete falyn.’
‘Ja...ja!’ lake Lys en siet al ta de klontsjepot. ‘Toe muoike, mei 'k sa'n brunen?’ En de wite tosken hiene him al te pakken, ear't Hes-muoi de mûle opdwaan koe.
Styn gyng oerein en soe derút. ‘Is 't no goed, frou,’ sei se deemoedich.
‘Ja hear...Ik wrokje net, dat witst wol. Oant Allerhilligen ta kinst bliuwe. En nim my ek noch in healpûn swarte klontsjes mei, dy ondôgense bern ûnderite jin.’ Styn joech har ôf.
‘Dy sil ek trouwe, yntkoart, n't Hes-muoi?’ sei Wypkje mei âldwyfke-earnst.
‘Dy moat ek trouwe, n't Hes-muoi?’ flapte Lys derút.
| |
| |
‘Fij Lys, der hearst dû net oer te praten, der bist noch fierst te lyts foar. Dat jout gjin pas foar famkes.’
‘Famkes...!’ smeulde Lys. ‘Wy binn' no grut,’ en hja rekte har út en siet as in jonge keningin op 'e stoel, sûnder dat hja 't wiste in hearlikheid om der nei te sjen mei dy gouden fracht fan hier op 'e holle en dy donkere eagen derby, brún fewielich as goudenlakens-blommen.
Ynienen bûgde hja dat alhielendal oer nei Hester ta. ‘Sil 'k Hes-muoi ris wat nijs fertelle? Hiel wat moais? O sa...! Wat fan Wypk?’
‘Ast' it seist,’ warskôge Wypkje ferlegen en krûp Hes-muoi ek al oan.
‘No wat dan dochs?’ sei Hester nijsgjirrich. ‘Bern, jim skuorre my de klean fan 't liif. Gien doch op 'e stoel sitten.’
‘Ik kin net, Hes-muoi, ik kin net! Ik moat efkes dûnsje,’ en it linige lichemke swaaide troch de grutte keamer, sierlike fluch op 'e smelle lytse fuotsjes. Doe ynienen kaam 't der gierjende fan laitsjen út: ‘Us Wypk dy hat in feint! O Hes-muoi! en hy skriuwt briefkes mei blomkes derop en “geliefde” stiet derboppe.’
‘Ea rin,’ sei Wypk de lokkige en seach rare sneu, ‘dat hat hy noch noait skreaun. Dû makkest Hes-muoi wat wys...dat stiet dy net sa moai,’ en 't lipke begoan fan earmoed te triljen.
‘Wol wier, ik ha 't sels sjoen,’ hâlde Lys oan... ‘Bist lilk?’ en Lys, dy hutteflut, krige 't kopke fan har suster yn 'e beide hânen en tute se lyk op de mûle en doe mei in kluchtich gesicht:
‘Sà docht hy, Hes-muoi, krekt sa.’
‘So...’ sei Hes-muoi droechwei, mar ynwindich fermakke hja har ta de teannen út. O dy bern, dy moaie jeugd, dy earste leafdedream!
‘Sjesa, no ha jim elts in stik krûdkoeke en in krom kofje, no moatstû stil wêze, Lys,’ en hja treau de lytse prater op in stoel neist har, - ‘en dû Wypkje, moatst oan 't wurd.’
| |
| |
‘Ik, Hes-muoi?’ sei dy en in bewyske fan fyn-read loek der efkes oer it moaie, kâlde antlit.
‘Hes-muoi mei 't dochs wol wite, net? 't Is wol ien, dy't men ta de foardoar ynlitte kin? of moat hy efterom lâns?’
‘Doomnees Johan is 't, dy 's te Grins stedint,’ sei Wypkje mei har sêft ientonich lûd. ‘Hy leart foar doomnee.’
‘So!’ sei Hester en it tròf Wypkje, hoe't dat sei waarde. Mei de jonge leafde hipt it nau, dy fielt o sa fyn it lytste ferskil yn klank, yn lûd, de op-en-del skommelingen fan it foar en tsjin hoe't har winsken en begearten opnaam wurde by oaren. ‘Hat hy al ris by jim west of giet it troch brieverinders hânen?’
Al hiene se Lys ek hûndert gûne jûn, no koe se net mear swije. ‘Briefkes, briefkes!’ sei se en makke wûnd're maneuvels nei de hurd út, wêr de kachel winters stie, ‘dat 's neat om 'e hakken. Mar hy komt sneins wolris, o muoike! en dan sitte heit en mem en ik en Wypkje om 'e tafel en dan doar se him net oansjen, Hes-muoi, yn in kertier tiid net. Ik ha 't neisjoen op 'e klok. En hy hat skuon oan mei grutte fiters, dy hingje der mei in strik by del en in bewyske fan in hurdfeger ûnder 'e noas.’
‘Wat ding?’ sei Hester. Dy harke no dochs raar op. In hurdfeger? Dy der by de kachel? Sa'n ding...ûnder 'e noas?
‘Ea Hes-muoi, 't is mar in snor,’ ferguodlike Wypkje, ‘toe, Lys, meitsje Hes-muoi sokke mâle dingen net wys,’ beskrobbe se Lys mei in soer gesicht. Wa wit, wat 't fanke der strak-ansens noch útflapte!
‘No en wat sizze heit en mem derfan?’ hifke Hes-muoi. It foel Wypkje einliks mar wat ôf, Hes-muoi wie neat net oerémis, ja hoe soe se 't einliks sizze, der neat net mei ferhearlike. En heit en mem, wat wiene dy der oars mei op 't snjit! Heit prate der al oer, hy soe mar ris mei de famkes nei Ljouwert om elkmis in nije fyts. Dit sette sa moai yn mei de âldste, it koe no wol in taast yn 'e pong lije.
Wypkje waarde foarsichtich, no't Hes-muoi it spul sa koel opnaam. ‘It is noch mar losse ferkearing,’ andere hja op
| |
| |
muoike' fraach en doe sloech se ynienen yn oar praat, steurdwei.
Wat mankearde Hes-muoi dochs...? Dy wie jûn sa nuver, krekt as tocht hja om hiele oare dingen as om 't grutte nijs fan har muoikesizzer. En yn dy har libben hie no ommers de wichtige oere slein...hja waarde begeard. En hja draaide foar 'e spegel om en hja seach harsels op en del oan en o! de tins, dy't derop folge, wie noch swieter, hja waarde begeard...om harsels. -
It skynsel fan 't kofjepitsje joech noch in flau rûndeltsje ljocht yn de grutte keamer, mar bûtendoar wie 't al nacht. Foarhûs skynden in stikmennich moaie ljochte stjerren en as in gouden skip dreau de moanne yn in see fan fine wite skieppe-wolkjes.
‘Ik sil de lampe mar opstekke...Toe Wypkje, fanke, wat bist stil...Wêr tinkst om, om Grins?’ frege Hester en gyng oerein om de blinen ticht te dwaan. Dy bern...sa hjit, sa kâld, no sieten se ferweesd neistinoar op in stoel en dat kaam allinne, om't hja der ek net bliid ta wie mei dy frijerij, ja berneboarterij. Want dat wie 't. Hja achttsjin en hy twaentweintich...no sljucht nei inoar en oer twa, trije jier in wjeraks oan inoar ha. Sa gyng 't.
‘No, hoe sil 't moarn? Hoe let moatte wy fuort en helje jim my? Hat jim heit der ek oer praat?’ sei hja, doe't hja gjin andert krige.
‘Hea, witstû 't ek noch?’ sei Lys en stompte Wypkje oan, dy't foar har hinne siet te sjen en te stúmjen en gjin mûle mear iependiich.
‘Muoike moast de groetnis ha en heit-en-dy kamen mei de wein hjir krekt twa oere oan en as muoike dan klear wie...’
‘Goed...’ sei Hester, ‘en jimme?’
‘Wy sill' te gean hinne. Troch 't lân is 't mar skraalwurk oardeloere en mei dit moaie waar rint it licht,’ andere Lys.
‘Jim mei jim beiden as ek oaren mei?’ begoan Hes-muoi út te
| |
| |
fiskjen. ‘Omke' en muoike' sulv'ren brulloft binn' fansels mear noade as famylje.’
‘Meine Fink en Jan en Japik de Groot en notaris en doomnee Fleurin-en-dy komme ek allegear,’ naam Lys wer 't wurd, want Wypkje stume noch, ‘en Marinus en Marie en...en...’ ‘En Johannes Akkringa fan Brunegea ek, Hes-muoi,’ sei Wypkje ynienen mei har koele eagen op Hester.
‘No, no! allegearre fersocht!...Ik moat sizze, ús hiele femylje frijt mei mei Wypk. Ik woe se wizer ha. 't Liket wol, dat de hûnderttûzen út de lotterij te winnen is, en dan sa'n keale stedint...!’
De bern harken raar op, sa stie Hes-muoi op iene ein. En oars wie hja sa evenredich, dat heit sei wolris, hy hie se noch noait oars as oars sjoen as allinne...en doe hie mem him de wink jûn en hâlde hy him ynienen stil.
‘No, 't is der oars wat deftich,’ dy ferklearing lei Lys ôf en hja koe 't mei de hân op 't hert dwaan, want hja hie 't sels sjoen langlêsten. Allegear kjessenstuollen en moaie sêfte kleden en mefrou hie deryn omstapt mei in prachtige swartsiden japon oan en in lange sleep swaaide har efternei. Sa'n sleep en sa'n eptichheid, der soe hja har ek wol ta bejaan kinne! Dat wie lang gjin smeldoek. En keal! No sa like 't wrachtsjes wol by Hes-muoi...! Seis stuollen en in tafel en in mahonyhouten kast en wat blommen yn wyt persleinen blompotten foar 'e finsters en Hes-muoi altyd alweroan, mei dy swarte ferklaaiersjurk mei rûtsjes. Lys wist al krekt, hoefolle rútsjes as der op 'e rêch sieten, krekt fiif, sa lang hie hja him al. Keal! keal, by Hes-muoi gyng 't teminsten net út de brede fjirtsjin. Heit sei wolris, Hes-muoi wie sa ryk, dat hja koe de hiele buorren wol byinoar keapje, mar Lys seach it dan leafst ek mar ris. It rinkeljen fan 't jild wie ek wat.
Einliks joegen de jongefammen har wer ôf. ‘Hea,’ sei Lys yn 't fuortgean...’ men befriest der by Hes-muoi yn dy grutte holle keamer. ‘As wy ek âlde fammen wurde moatte...! It
| |
| |
griist my oan. Dû!’ en hja knypte Wypkje ris fyntsjes yn 'e earm.
‘Ea ju,’ sei dy, ‘dat duorret noch wol tweintich jier,’ en as twa fûgels stoden se de wei lâns nei heites ta, nei de grutte pleats op 'e ein fan 'e buorren.
De wytbepleistere muorren fan 'e foarhuzing by Reinder Hoara's blonken helder yn ljochtmoannewaar efter de linebeammen wei. Mem stiek krekt de lampe op, men seach it lytse figuerke yn 'e keamer omskermesearjen mei 't lusifersdoaske yn 'e hân. ‘Sill' wy ris efkes foar 't finster en sjen, wat se dogge?’ sei Lys.
‘Dû bist rare berneftich,’ sei Wypkje, mar gyng har dochs efternei. It wie in grutte keamer, der hja yn opseagen, mei ljocht behang en in bedsket mei rûne doarren. Hea, wa siet der by heit? Haaie Mulders Elle?
‘Doarstû deryn?’ Lys loek Wypkje oan 'e mouwe. No wie Wypkje har wer de baas.
‘Ea ju ja, dy feint sil ús net opite,’ wie har skrale treast.‘...Wat soe dy by heit wolle?’
‘Hja skrippe ommers, om 't fanfarekorps oefenje te litten yn 'e skoalle en no moatt' heit en Wychman-om meihelpe, tink 'k.
‘Wypkje hie 't net fier mis. Elle pleite foar 'e mezyk, en heit siet dernei te harkjen mei de lange piip oan en 'e skonken oerinoar en sette no krekt syn geve grutte tosken yn in stik keallepoat.
Doe't de bern yn 'e keamer kamen, hoegde men net te freegjen, wêr hja nei útskaaid wiene. Hja liken allebeide fan bestek op heit en heite folk, de Hoara's, grut geweard folk mei brede skouders en rûge bosken gielblond hier, mar seldsum lytse hânen en fuotten. Strang fan each wiene se en gewikst yn 't praat en fan grutskens droegen hja de hollen heech en waarde har gong stadich en steatlik. Deryn liken de bern noch net op har...de jonkheid bewjukke noch har stap en 'e grutskens makke har de kuten noch net stram. Mem, dat lytse wyfke,
| |
| |
hiene se de seldsum moaie donkere eagen ôftroaid, mei de swarte swiere eachsbrauwen en dat makke allinne al it moaiste sieraad fan har antlit út, dat ljochte hier mei syn koper-gouden glâns deroer en dan dy eagen derby.
Ja, hja wiene moai, Reinder Hoara's dochters en as Elle der oait ien fan los krije koe, dan soe hy heech stappe. Hy wie in wees en wenne mei boaden op 't âlderlike spul, in pear kampen lân fan 'e wei ôf mei in lange tsjustere loane derhinne. It spoeke der, sei Lys en noait wie se der ta te krijen, om dat sneins ris lâns te kuierjen en dan troch de lânen wer nei hûs, wêr in fuotpaad roan. Krekt as wie hja dat plak skou en dy swarte feint noch namstemear. Want swart wie hy...sa swart as in roek, allinne in lyts hoekje, dat wie brúnferbarnd en dat wie syn foarholle en syn wangen. En eagen hie hy...as koalen fjoer sa gleon. Hja skitteren, doe't hy de fammen seach en hy hie se net fan Lys ôf, dy fan benaudens mar gau 't breidzjen út 't tafelslaad krige en breide, dat har de fingers pimperen. Heit hâlde him ek mar oan 'e praat. No hiene se it wer oer syn fôle, der't him al hûndertfyftich gûne foar bean wie.
‘Jo ha der ferstân fan...kom ris te sjen,’ noade Elle him. ‘Op in sneintemiddei om in pantsjefol tee, dan kinn' wy ek ris nei 't Leech ta, dat ik oanmakke ha. It joech dit jier in skoane frucht.’
Reinder Hoara betocht him ris... ‘Ja,’...sei hy, ‘takommende snein in wike soe 't al kinne en dan foar melken wer thús.’
‘En as de frou der dan sin oan hat, om mei te kommen, dat sil my oanstean,’ sei er wer. ‘It is in aardich kuierpaadsje...it waar jout him ek noch moai oan.’
Dit waard' oannaam. Hearink, tocht Lys, as hy no mar net seit, de jongefammen moatte ek meikomme. Mar derfoar stie Elle Mulder fierst te folle op syn eare en stik. De tiden fan 'e losse frijerij wiene oer...it waarde no earnst...hy begoan om trouwen te tinken, mar de fingers barne oan ien fan Reinder Hoara's dochters en dan blau rinne, dat weage hy net. Hy koe
| |
| |
syn egen wearde goed en dy liet hy net ferminderje troch mei blau ôfskeept te wurden. Dy kekene famkes hiene it mei in man te dwaan, dy noch wol laitsje koe, mar noait om him laitsje liet.
Mem joech hy de hân, mar mei de jongefammen taalde hy der net nei. Wat in segen, hy gyng nei de doar. Moai manlik wie 'r en hy roan rjucht en steil, heit koe 't him net hâlde mei gruttens. O goede! hy seach om, hy seach nei har! Har hert stie hast stil.
Doe ynienen fitere in lytse divel har oan. ‘Dach!!’ rôp hja him lûd efternei fol gekjeierij.
Kamen se werom? O hearink, wat hie se dien? ‘O Wypk!’ jammere se.
‘Sljuchte tutte mei dyn mûlripens,’ kibbe dy. Der stie hy al yn 'e doar. ‘Ik leau, jo dochter Lyske hie boadskip,’ sei hy bedaard, mar krekt as skeaten syn eagen fonken, sa brienich seach hy. Lys winske harsels ûnder de grûn of derboppe, mar ûnder dy eagen wei. Dy hiene macht oer har, dat fielde se.
‘Ropst dû oan Mulder,’ sei heit rare strang.
Tûzen oaren hiene der har mei in leugen útret, mar dat lei net yn Lise' aard. Sels yn 'e panne peid, no ek opite, al hoe min 't ek smakke.
‘Ropstû Lys?’ Heit waard' lilk...dat duorre dan dagen en o! dan hie lyts memke sa'n krús!
‘Ja heit, ik rôp oan Mulder.’ Hja wie al lang oerein en stie no krekt ûnder 'e lampe en 'e moaie kroeze hierflokjes besiden de holle wynderen hinne en wer, sa trille se, dy lytse flapút!
‘Bern ha wol mear sokke oanslaggen.’ Der fernedere dy swarte feint har mei. Bern! bern! en hja wie sântsjin jier en twa moanne!
‘Wat moast dat Lys? Stiest my te reden of net?’ Heit kaam wer in pear stappen ta de keamer yn en hy fansels ek. No stie hy lyk foar har.
‘Ea no, wêrom joech Mulder ús ek gjin han? Derom moast ik
| |
| |
“dach!” roppe, heit,’ en hja krolde 't read lipke ferachtlik op. Hy soe har net oer staak sette, wat tocht 'r, dy Elle!
‘Lytse famkes har sin moat men dwaan, net?’ glimke Mulder efkes o sa fyntsjes en ear't hja der om tocht, pakte hy har hantsje beet en hâlde it yn sines, lang, fierst te lang. Lys waarde der hjit en kâld fan, har tocht, hja koe wol swime. Doe seach hy har oan en ynienen bettere it wer oer...O dy feint, dy freeslike swarte feint! ‘No, binn' wy no wer goede maten?’ frege hy. De lytse divel hjitte har: ‘Sis nee, Lys, wit wat hy dan docht,’ mar dat liet hja der mar net mear op oankomme en dimmen flústere se: ‘Ja...toe lit my los.’
Noch ienkear seach hy om nei dat lytse kopke dat fol beskamsumens him foardel bûgde, doe gyng Elle Mulder nei hûs. - ‘Wêr hat de boer justerjûne dochs hinne west? Der hinget jo in grutte ljochte hier oan 'e mouwe,’ pleage de âld húshâldster him ûnder 't kleanboarsteljen wei.
‘In minske moat ris wat ferdivedaasje ha,’ helle Elle derom hinne en skûle wei efter de Ljouw'ter krante. Hy fielde, dat 'r read om 'e holle waarde.
‘Ik seach leaver om in wiif. Dan ha jo ferdivedaasje,’ sei de húshâldster wer. ‘Der binn' sa'n bulte, de boer kin te kust en te keur gean...’
‘Is 't net om my, dan wol om myn ryksdaalders,’ sei hy bitter... ‘mar ik moat ien ha, dy't my lije mei, Foekje. En ik ha der ek gjin sin mear oan, om nei alle setten en pretten ta te reizgjen. It lykje der wol frouljusmerken. Ik siikje de hynsders leaver op 'e stâl.’
‘Mar dy lit men ek wol ris bedrave. De boer moast mar ris nei Reinder Hoara's froulju ta. Der kinn' jy wol mei foar de kreammen lâns.’
De boer sei net folle, hy brimde ris wat en seach de reek fan 'e pipe ris efternei, mar hy harke mei sân pear earen, doe't Foek derfan op 'e tekst rekke. Foaral dy lytse, dat wie in oanfallich ding, sei se, dy moast hy him net ûntkomme litte.
| |
| |
‘No,’ sei Elle Mulder, ‘ik sil hjoed op brulloft. Wa wit, wêr it noch goed foar is. Soargje jo foar de klean en dat de skuon nochris ôfpoetst wurde?’
‘So?’ sei Foek, ‘sil de boer ris sjen, hoe't it tagiet? Takommende jier licht sels.’
Doe lake Elle Mulder sa freonlike aardich, dat allinne dy laaits syn antlit moai makke. ‘Kom Foekje,’ sei hy, ‘jy wite ommers ek wol, 't is fan Oebele Hoara en Els. Dy ha fiifentweintich jier troud west. Yn 't span sitten, Foekje.’
‘Dat sil dan ek wol aardich útrutsen wêze,’ pleage dy werom.
‘Sa'n sile went wol om 'e lea fan 'e lju.’
‘Jy prate, oft jy der ûnderfining fan hawwe,’ gekjage de boer wer.
‘Ik net, mar wy prate ris wer oer twa jier. Dan sil de boer der wol ûnderfining fan hân ha en al joegen se jo dan ek in dûbelstoer, jy woene net werom, boer.’ En doe gyng Foek glimkjend fuort.
Dat wie sawat 't âld bestel yn 'e hûs; as 't derop oankaam, hie se de boer selst noch ûnder 't plak. No woe se perfoarst ha, hy soe trouwe, mar dat wie in swier stik foar him, der koe hy him min ta bejaan. Hy mocht wol froulju lije...der hie ek wolris in inkelenien west, dy't hy tige heech sette - mar 't wie optlêst altyd wer mei in stilte beslein. Krekt as koe de fonk net safier komme, dat dy syn herte yn flam sette. De rjuchte op 'e rjuchte oere hie der sikersonk noch net west...en dy't foar him yn 'e widze lei wie, moast noch komme, wa wit, wêr wei.
No hjoed soe hy der mar ris op út te feestjen. As hy him der goed ynjoech, lake hy smaaklik yn himsels. Hy en in feestje, dat peare min, dat wie in kreupel span hynsders net wanlyk. Hy wie ommers fierst te earnstich foar de wille, om 't mar planút te sizzen, einliks te âld foar syn seisentweintich jier. Wat soe hy der dwaan? Earst in hiele útrissing, de swarte út 't lân, de tilbury út 't weinhús, sels yn 'e klean, in nauwe board, de knoapkes wei en dan fuort. Prinshearlik op in stoel yn in frjemd hûs,
| |
| |
ite en drinke wat 'r net mochte en prate oer dingen, der hy dochs gjin aardichheid oan hie. Soe 'r ek noch thúsbliuwe? Mar ynienen seach hy Lys Hoara klear en dúdlik ûnder de lampe stean en it ljochte hier hie se as in goudene krâns om 'e holle.
‘Foek!’ rôp hy. ‘Help my ris efkes ta de jas. Hy is sa nau dat. Ik leau, ik begjin te groeien.’
‘As de boer mar ris efter in pear lytse jonges oan moast, dy't noch net allinne betroud wiene, dan gyng 't fet der wol wer ôf,’ sei Foek en hyste him yn 'e swartlekkense jas. ‘En no woe 'k wol, dat jy der hjoed ris ien seagen, dy't jy lije mochten.’
‘Dy binne der hjoed net te keap.’
‘En Reinder Hoara's famkes dan? Wychman Hoara en 't wiif en Hester komme ek fansels en doomnees folk, Marie-en-dy..., dy 's no ek grut en Oebele Hoara hat sels ek twa dochters, boer.’
‘Ja, ja,’ lake Elle, ‘ik ken se. Hja binn' likernôch noch in heale holle grutter as ik. Nee, Foekje, dy binn' my te djoer. Dy kostje my tefolle oan klean.’
Sa jage hy de gek deryn, mar it wie foar gjin dôvemansearen sei. Syn plannen wiene folryp, it frijgeseljen begoan him tsjin te stean, mar trouwen - der hinge hy ek raar tsjinoan. Hy wist wol, dan moast der heind en slein wurde, dan wie der noch ien, dy't stim mei yn 't kapittel ha woe en as 't ris min útfoel...dan wie 't in miskeap foar 't libben. -
It wie yn 'e droegersrite en 't waar wer like moai as juster mei súdeastewyn en in bleke hjerstsinne boppe oan 'e kleare loft. De giele ikebeamsbledden stoden de swarte op 'e rêch en 'e bern sieten mei grage mûltsjes yn 'e wâlen te toarnbei-iten, mei krânsen fan fjoerreade hjerstbledden yn 't hier en wylde kantsjebottels op 't boarst. It ierdappellof ferwile op 't lân en in nije sneed klaver bloeide en geure alwer, krekt as moast der noch in simmer komme. In bried jonge einen sylde yn 'e poel om en in stik twa hazzen makke mantsjes tsjin him op 'e rogg'stoppel.
| |
| |
Jonge, it wie sa'n moaie dei en dan oer dit alles it stille, bleke hjerstljocht, krekt as 't troch sidene sulvergazen skynde, dy onsjenb're fingers tusken loft en ierde spanne...
In kloftsje jongfolk roan foar him út. Hastingers fansels, tocht hy en syn opskerpe each kipte optslach dy iene derút, der hy sont juster faken om tochte. Mar no foel se him ôf, it wie suver noch in bern en sa slingere hja der ek lâns. Der siet noch gjin stevichheid yn en de klean dy hingen derom, allegear flodders en linten...Nee, nee dit waarde neat. Dy âldste, dat like better, mar der stike doomnee Akkringa's Johannes om. Sa wie 't no altyd gien...op 'e skoalle ek al, it pastoarsstik wie foar him en de oaren mochten de ongânzen opplúzje.
D' iene nei d' oare gyng oan kant, sa ried hy se foarby. Hja hiene net iens sjoen, dat hy 't wie. Kom, no koe hy moai ris efkes troch 't gleske sjen, dan hie hy se krekt yn 't fezier.
De foarste fan allegear dat wie hja, lang en licht mei in grutte hoed fol wite fearren op. Sûnder dat hy 't himsels tajaan woe...hy waarde wat oars, no't hja sa lyk op him ynkaam en der gjin erch yn hie, wa't har sa skerp opnaam. Hja like no lang sa gnap net as justerjûne, hja wie ek fierst te bleek nei syn sin en sniggelich en ynfieren like se ek.
Dus der mar in streek troch. De hiele jûn seach hy net nei har om en hy siet himsels der al yn 'e wei op dy brulloft. Want dy sleauwe jonge, dy Marinus wie net by Lys wei te slaan en dat folk der yn 'e hoeke waarde sa lûdroftich, dat Wychman Hoara sei, hja moasten mar ris mei-inoar yn 't tún en springe har der út. Fansels, dat wie in stik bûter yn 'e brij. As in flecht bijen swarmen se derút en kuieren foardoar om yn 't slingertún en einliks waarde d' iene nei d' oare efterhûs wei.
Elle Mulder bleau by de âlde lju sitten, him tochte sa'n berneftich spul, der hearde hy him foar te mijen, mar syn hânen jûken him fan ûngeduld. Wêr wiene se hinnegien? Hy seach Lys de oaren al efternei slingerjen en hoe de glâns fan 'e moanne falle soe op har ljocht hier, dat wêze soe as goud.
| |
| |
Hy gyng der stil út, de oaren efternei. De moaie wite wynhûn fan Oebele Hoara sprong by him op... ‘Siikje jonge, siikje!’ hjitte hy him en dy roan mei blide sprongen foar him út nei de spjirrebosk ta efterhûs.
Dit wie sa'n stikje natuertún. Oebele Hoara hie it oanlei foar de bern om yn te boartsjen, no waarden de beammen grut en kuieren hja der as grutte fammen sneins noch wolris yn en lieten fierder waaksje, wat waaksje woe. It njirrekrûd skeat der op mei hiele moaie grutte fearren en 'e kamperfoelje en wynsels slingeren dertroch en 'e fûgels nestelen der by mennichten yn.
Stadich stapte Elle Mulder de hûn efternei. Hy hearde se wol laitsjen en oangean en stil gyng hy op in âld houten bankje sitten en wachte. Moed om nei 't jongfolk ta te gean, hie hy net en yn 'e hûs by de âlderen te sitten, der koe hy him ek noch net ta bejaan. No dit bankje, dit wie de middenwei.
It wie noch net sa let...it jûnrea flamme noch nei yn 't westen en troch in gloppe yn 'e beammen seach hy de moanne oer 'e bedauwe finlânen opkommen as in fjoerreade grutte bol, krekt as hja yn in see fan dauwe dreau.
Stil! der kamen guont oan. Hark, hja hiene 't oer him. ‘Dy Elle! wat in stiif pertret!’ sei ien. ‘Heal fisk, heal fleis,’ lake in oaren. ‘Hy moat yn heite briedstoel by de hurd.’ O hearink, dat wie Wypkje fan Reinder Hoara's, dy hie 't wurd, dy koe sa fyn gekoanstekke.
‘Ea kom, hy moat mar mei Hes-muoi trouwe,’ lake in oaren en dat wie Lys. Dat hearde hy dalik oan 't lûd - it klonk sa helder en fris as 't fallen fan 'e drip yn 'e reinwettersbak. Dat der sa oer him praat waarde, stiek him danich. Hy woe wol, dat hy dy lytse divel hjir mar ris efkes allinne hie, dan soe hy se wol opsitten leare en ongenadich ek en hy lake, dat syn wite lytse tosken yn ljochtmoanne skitteren.
It praten hâlde oan, mar al fierder ôf, hja gyngen grif yn 'e hûs. Mar krekt as hearde hy yn 'e fierste hoeke noch lûd. Fan- | |
| |
sels doomnees Johannes en Wypkje, dy soene inoar noch wol witwat te fertellen ha op sa'n moaie jûn. Krekt as de natuer sokke moaie jûnen de minsk'ne leafde begrypt en har seinet mei ljocht en kleuren, dat dy oere mar ûnferjitlik wurde sil foar har, dy't se belibben.
Der kaam ien oansnjuorjen, it paadsje lâns, lyk op him ta. Dy seach him net.
‘Ho!’ sei hy ynienen en stie midden yn 't paad, lang net rouwich oer dizze ontmoeting. Alhiel feraltereare, deastil bleau Lys stean, der se stie en roerde gjin lid. ‘Lit my troch, Mulder...’ sei se einliks hiel sunich. ‘Ik moat fuort.’
‘Ik ek,’ andere hy, ‘sill' wy tegearre?’ De fraach wie sa ienfâldich dat, mar der lei in oneinigen bult mear yn 'e toan, wêr dy wurden op sein waarden.
Hja smiet de holle yn 'e nekke en seach him lyk oan. De moanne skynde har krekt fan teside op 'e bleate holle en 't like, as foel de wjerskyn fan de glâns fan dit grut bosk hier oer har hiele antlit, sa moai wie 't optheden mei dy perzikreade gloed yn de bleke wangen en dy lippen, noch bedauwe fan 's libbens moarnskoft.
‘Tegearre? Jout dat wol pas, Mulder? 'k Bin ommers noch mar in bern! Hea, wa sei dat juster ek? Wel ja, josels.’ Al hoe bang't hja ek foar him wie, dat soe 'r hearre, sa goed wie 'r net.
Hy fielde, hoe't er ta de hals út read waarde, mar de skimerjûn ferklapte 't net mear. Hja hie him boppedien noch útlake. O dy froulju! No moast hy in puntich wurdsje werom ha...mar och, hy wie net in gewiksten prater, der koe hy se net mei belêze en einliks ek mar neat net gnap, sei de spegel him wol. Wat hege dunk hie hy optlêst ek wol fan himsels, om eagen op dit jonge bern te smiten, dit teare moaie jufferke?
Hastich gyng hy út 'e wei. ‘Ik leau, wy habbe inoar no neat mear te sizzen,’ sei hy steurd. ‘Dat jy in grap sa opnimme soene, wist ik net,’ en sûnder mear nei har om te sjen, kuiere hy de bosk fierder yn.
| |
| |
‘Hea!’ suchte Lys en foel op 't bankje del, - ‘wat in bange feint! Ik woe wol, dat 'r sein hie, no sil 'k dy ris straffe en hie my ris meinaam yn 't tsjusterst fan 'e bosk...wrachtsjes, ik leau, dan mocht ik him hiel wol lije,’ - en doe lake hja. Elle mei in faam yn 'e bosk, dat wie dochs fierst te pitertuerlik.
Mar as hy no ris tige lilk wie op har en fertelle it oan heit-en-dy snein! O wat hie heit har justerjûne it manuaal oplêzen, folle en net genôch! Dat hja noch te lyts wie, om los te rinnen - dat hja noait wer yn 'e keamer komme mocht, as der wa wie en as hja wer sokke gekke setten diich, dan soe se nei Hes-muoi ta, om stemmigens en bedaardens te learen. ‘Want sjoch,’ sei heit, ‘Hes-muoi bliuwt harsels altyd gelyk, der kin ús Lys fan leare.’ ‘Och kom,’ hie mem sei, ‘de wyn skûmet noait heger as wannear der krekt yngetten wurdt. Lys is noch te jong - lit se earst mar ris útspringe.’ Lys hie memke wol om 'e hals fleane wold foar dy wurden - mar heit siet derby en dy woe sokke stedske flauwichheden út noch yn net lije.
Hja hearde, hoe't it oare jongfolk sjongendewei yn 'e hûs gyng.
‘Kom,’ tocht se, ‘ek oerein...’ Wêr soe hy no wer stean te koekeloerjen mei syn swarte eagen? D' âld roek, dy't se ris yn 'e kouwe hân hiene, seach krektlike gleon en mei lange stappen fan 'e kliene rjuchte skonken trêde se hiel stil troch 't struwelleguod en nei de sleat ta, dy't efter de bosk troch roan. Ja, der stie 'r al en seach de reek fan in sigaar efternei.
Efkes kjelmeitsje, joech de snaak yn har har yn.
‘Piba!’ rôp se en stie mei in sprong foar him, krekt noch in bern, dat oan 't pypfersideboartsjen is.
Strang en earnstich seach hy op har del. Der koe net in glimke ôf. ‘Gien yn 'e hûs, 't is te kâld mei de bleate holle,’ warskôge hy. ‘En 't jout ek gjin pas foar jongefammen, hjir noch allinne om te strunen.’
‘Jo binn' der ommers,’ sei Lys. It ûntfoel har, sûnder dat hja it wiste, wat dy wurden wol net foar in harker betsjutten.
| |
| |
- ‘Toe, wês no net lilk, dan is de hiele jûn bedoarn...’
‘Der binn' ommers safolle plezieriger maten, wat kin 't dan skille, wat dy âlde Elle docht of seit! Hy moast mar mei Hesmuoi trouwe, net? Dan hat hy syn gelikens,’ sei hy bedaardwei, mar de spot fan har eigen wurden gyng har troch alles hinne. Dy feint sette it tsjin har yn 'e kant, foar him wie se neat mear as in mûlryp bern, dat men troch de fingers sjocht of op de fingers tikket, krekt sa 's 't jin sinnicht. It mûltsje, dat sa fol bizigens siet, fûn gjin wjerwurd werom. Elle Mulder hie har fêstset. As in warrich floddere fûgeltsje tocht hja ynienen om heit en mem - hja hie wol gûle kind en mei 't kopke foardel joech hja har swijchsum ôf.
Elle smiet de sigaar wei en wie har mei in pear stappen op 'e side. It wezentsje, der hy sa'n aardichheid oan hie, liet hy samar net rinne. Dizze iene minuet woe hy benuttigje en as wie 't syn rjucht, lei hy har ynienen de grutte siden sjaal wat tichter om 'e skouders en gyng deun neist har lâns. ‘Ik leau, wy begripe inoar ferkeard,’ begoan hy en syn lûd wie oars as oars, tocht Lys.
‘So,’ sei hja en helle oan yn 't rinnen, bang en bliid fan beiden, wat der no komme soe.
‘As wy ris tiid hiene, om ús út te praten. Licht, dat wy dan frede slute koene.’
Al hoe jong as Lys ek wie, hja murk it wûnd're skoan, hja woan in tûmbree grûn. ‘Hoe miene jy dat no wer? Ik leau, ik bin noch te berneftich foar sok wize-minske-praat,’ stikele hja wer fyntsjeswei. Hja woe wat wille fan 'e sege ha op frouljusmenear.
‘As 'k ris op in sneintejûn by jo komme mochte...?’ frege hy tusken hoop en freze yn. No hie 'r him oerjûn oan 'e lytse skalk foar him. As dy genade kenne soe?
Lys berette har ris...in bult sin hie se der net oan. ‘No dan moat dat mar,’ sei se einliks. Om heit en mem doarst se net heal sizze fan nee en wat soe Wypkje raar sjen, mar o! sa'n
| |
| |
lange sneintejûn mei dy feint allinne, it griisde har no al oan. Wêr soe se it mei dy earnstige swarte feint oer ha? Gekheid wie ommers altyd skearing en ynslach en dat joech dan gjin pas. ‘Dû moatst op 't stik ôf prate en net laitsje,’ hie Wypk sei.
Fjirtsjin dagen letter seach Lys Elle Muller it paadsje by harren opkommen, stiif en stemmich as altyd yn 't swart lekken mei in gelegenheidsgesicht.
Hja skattere it út yn 't foarhús.
‘Hark ris Lys,’ sei heit, ‘as dit mei ienkear ôfrint, dan wyt ik it dy. Elle Mulder stiet heech oanskreaun by my, in opslûpen fanke moat him de gek net oanstekke. Begrepen? En dû hâldst dy dimmen en ketoen en praatst ferstânich...dû bist no grut, Lys.’
Lys suchte en naam de earste oere heite wurden yn har acht, doe wie se wer de âlde, mar Elle Mulder mocht se noch like leaf lije, derom net. De frissens fan har wezen hage him seldsum; it nije, minlike fan har blide jeugd, der noch net iens it skaad fan in simmerdei oerhinne gien wie.
Dy jûne seach Elle Mulder foar 't earst mei bekende eagen de faam, dy't foar him yn 'e widze lei wie.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd