Het leven, gevoelens en zonderlinge reize van den landjonker Govert Hendrik Godefroi van Blankenheim tot den Stronk (2 delen)

Dertiende hoofdstuk. Vertrek van Leijden naar Rotterdam.

Des anderendaags vertrokken zij: het weder was fraai, men schepte veel vermaak met het bezichtigen der buitenplaatsen aan de andere zijde van den Leijdschen Dam gelegen. Delft beviel den Baron minder, ik kan niet dulden, zeide hij (terwijl hij bleef stil staan, en op zijn grooten

[p. 60]

wandelstok leunde) ik kan niet dulden, dat alle huizen zoo gesloten zijn, of dat de huisgenooten zich zoo achter zwaare en ondoordringbaare gordijnen verschuilen, en den voorbijganger zoo ter sluip beloeren, even als of zij van voornemen waren denzelven een scheut hagel in zijn cataphract te zenden: het behaagt mij ten minsten niet, ik zie zoo gaarn, dat men door de huizen kan kijken, van vooren tot achteren; dat de bewooners zoo in 't openbaar zitten te eeten, te drinken of te praaten; maar waarom ik 'er ei gentlijk zoo tegen ben, weet ik zelfs niet.

Het is bekend, zeide van zon, dat dit een zeer karakteristiek teken is, het welk ik honderde maalen heb opgemerkt: naar maate een plaats door gebrek aan nuttige bezigheden, door het verloopen van den Koophandel, door eene gewoonte om malkanderen dagelijks te gaan bezoeken, en dus, bij gebrek van goede gesprekken, meer overgegeeven is aan kwaadspreekenheid, en alles berispt, wat maar onder het nijdig en afgunstig oog valt, naar die maate zoekt elk een zich voor deze verderflijke tongen te wachten. Een braaf huisgezin dus, dat zich zelfs geen kwaad bewust is, dat na den arbeid vrolijk en vergenoegd neder zit, en dankbaar eenen smaakelijken maaltijd doet in 't gezicht zijner buuren; doch ten laatsten dagelijks bespeurt, dat zijn gansche handel en wandel door den nijd en bedilzucht wordt gade geslaagen; dat zijne beste daaden aan den slechtsten kant worden beschouwd;

[p. 61]

dat of zijne soberheid in spijs en drank, of zijne, naar hunne gedachten, al te rijkelijke levenswijze, of zijne verkeering gestaadig wordt gelaakt, zoo ontrukt hij zich op eens aan deze Argus oogen, hij beschermt zijne onschuldige eer en goeden naam, door eenige treurige gordijnen tusschen beiden op te hangen, welke hoe onaangenaam ook voor hem en de zijne, echter minder hartgrievend zijn dan de altoos duurende afgunstige gesprekken der kwaadwilligheid.

'Er is bijna geen ondeugd, zeide barend, welke ik meer haat dan deze: hoe laaghartig is het om menschen, die wij niet kennen, die wij naauwlijks eens of twee maalen hebben ontmoet, die misschien ons hoogachten, die voor ons bidden, het eenigste wat zij nog bezitten, namentlijk hunnen goeden naam, schandelijk te bevlekken: ik wenschte wel eens te weeten, hoe door eenen wijzen Bestuurder der waereld kan gedoogd worden, dat zoo groot een gebrek, dat aan niemand eenig voordeel aanbrengt, als eene naare, bekrompene tijdkorting aan het bedorven hart van den lasteraar, onder het menschdom plaats hebbe.

De zucht om van zijnen naasten te spreeken, zeide van zon, (terwijl zij langzaam door Delft voortwandelden) is ons ingeschaapen, en dit heeft op zich zelve beschouwd veel nut in zich. Een beroemd Engelsch Schrijver vergeleek dit wel eer bij de Spionnen in de vijandelijke legers. Een Generaal kan niet gedoogen dat zijn leger

[p. 62]

neit ten allen tijde zou gereed zijn om eenen vijandelijken aanval af te wachten, noch toestaan dat zijne soldaaten, na het verlaaten van hunne posten, onbekommerd rond zwerven, dewijl hij door de Spionnen, welke hem van alle kanten omringen, en zijn gedrag gade slaan, altoos genoodzaakt wordt op zijn hoede te zijn: even eens is het met het menschdom gesteld; de jeugd voor namentlijk, bij welke de driften heviger woeden dan dat zij door de reden alleen in toom zouden kunnen gehouden worden, zou, zonder de aangebooren zucht der menschen om te spreeken over het gedrag en de verrichtingen van zijnen evenmensch, veeltijds ongelukkig zijn.

Worden nu niet meest alle jonge lieden, voornamentlijk de schoone Sexe, bijna meer in toom gehouden door menschen vrees dam door een verstandig besef en gevoel van hunne wezenlijke pligten? Hoe veele geheime zamenkomsten, hoe veele intrigues zouden 'er tuschen de beide Sexen plaats hebben? hoe veel meer uitspoorige daaden zouden zij bedrijven? hoe zeer zouden zij niet aan den wellust en onmatigheid zijn overgegeeven? zoo zij niet werden beteugeld door de vrees voor de tong der menschen? Door eene ingeschaapen zucht om hunnen goeden naam te behouden, worden zij in 't eerst van het kwaade afgehouden, de reden intusschen krijgt, wanneer het jeugdig bloed minder driftig door de aderen voortbruischt, van tijd tot tijd meer en meer de overhand, en nu kan zij de teugels om den

[p. 63]

zwakken mensch te bestuuren, met nut in handen neemen. Ja hoe veele bejaarde menschen zelfs zouden zich niet in honderde voorvallen des levens verkeerd gedraagen, zich aan ondeugden, werwaarts wij, elk naar zijn eigen temperament, geleid worden, overgeeven, indien zij niet door dezelfde menschenvrees binnen de paalen werden gehouden? Het is alleen maar te bejammeren, dat het booze hart der menschen, vooral, wanneer het door eene Slechte opvoeding bedorven is, de afdwaalingep zijner natuurgenooten met de akeligste, met de donkerste couleuren afmaalt, en daar door aan de onschuldigste menschen de grievenste smarten veroorzaakt. - Ik voor mij ken ook geen ondeugd, welke ik meer haat dan deze, en na eene opmerking van eenige jaaren heb ik gezien, dat men zich zoo veel mogelijk moet wachten voor dien geenen, die van zijnen evenmensch niet anders dan kwaad spreekt; weest verzekerd, dat zoo iemand niet alleen trots en eigenlievend is, maar zelfs overgegeeven aan die zelfde ondeugden, doch welke hij, door dezelve in anderen te berispen, meer en meer denkt te bedekken, of dat zijn hart, met nijd vervuld en met afgunst, bitterer is dan gal en alsem. -

Al spreekende naderden zij tot aan de schuit, welke naar Rotterdam moest Vertrekken; bij hunne aankomst hoorden zij, dat eene Dame met drie kinderen dezelve had afgehuurd; de schipper verzocht voor onze Reizigers een plaats, het geen met beleefdheid werd toegestaan.