Elena en Jan-Peter van Brokopondo

[p. 12]

Kwak, stampot en een huilende mam

Meneer Pensa stopt zijn auto naast het groepje lopende kinderen. Sonja en Dennis moeten mee naar een tante in Klaaskreek, een dorp dat ver voor Brokopondo-centrum ligt. Hun kleren zijn in de auto. Mijnheer Pensa vraagt aan de anderen of zij morgen mee willen naar de Bronsberg. Hij had van Dennis gehoord, dat de school vroeg uit zou gaan. ‘Vragen jullie thuis of het mag,’ zegt mijnheer Pensa.

Dennis zijn vader is boswachter. Hij is dus een politie, die ervoor moet zorgen dat men de regels in het Surinaams bos niet overtreedt.

Elena en Samu rennen een eindje achter de auto. Jan Peter sluit aan. Samen lopen ze naar huis. Uit Elena's huis komt een lekkere geur.

De jongens snuiven en smakken.

‘Kwak met witte bonen en gestoofde Tukunari uit het meer,’ zegt Elena.

‘Kwak?’ vraagt Samu verbaasd.

‘Ja, farofa, zelfgemaakte kwak,’ zegt Elena. ‘Dat heeft mijn majn van haar eigen moeder geleerd.’ Als Elena praat doen haar hoofd en handen ook mee.

‘Dacht je dat jij alleen kwak kent...? In Brazilie planten we ook cassave en we maken ook kwakkorrels. Majn en ik zijn van Baraca hoor,’ zegt ze trots met haar handen in haar zij.

[p. 13]

Jan Peter vindt het vreemd, dat Elena op zo'n kattige toon praat. Het is alsof ze ruzie zoekt.

Zij gooit haar hoofd naar achteren en... pats, pats. Ze geeft beide jongens een harde klap op hun rug en rent weg.

‘Brasjon waswasi, Braziliaanse bij!’ scheldt Samu boos uit.

Jan Peter wrijft met de achterkant van zijn hand over zijn rug. Nou dat doet effe pijn.

Elena staat onder het afdakje van haar huis en maakt samba-pasjes en een paar sèkètie bewegingen. Ze steekt haar tong uit en loopt naar binnen.

Jan Peter wijst haar zijn middelvinger.

Samu pakt die vinger beet en draait Jan Peter zijn hand naar beneden.

Zij staan oog in oog.

Samu begint zachtjes te zingen: ‘Sonja en Jan Peter en Elenalalala.....’

Jan Peter bloost, hij wordt helemaal rood. ‘Doe niet zo flauw!’ snauwt hij.

Samu lacht treiterend. Hij springt opzij, weg voor een tweede klap op zijn rug, maar blijft grinniken.

Jan Peter voelt zich een beetje schuldig. ‘Kom je mee eten,’ vraagt hij. ‘Stamppot met rookworst.’

‘Hmm,’ zegt Samu en smakt met zijn lippen. Dat lust hij wel. Stampot lijkt op fufu van cassave.

[p. 14]

De aardappelen worden bij stampot ook gestampt maar wel met groenten.

Samu houdt van Hollands eten. ‘Alleen al om het eten kan ik naar Nederland verhuizen,’ zei hij tegen pap.

Pap zei, dat hij dan niet lang in Nederland zou blijven. Maar Samu zei, dat hij ook nog zanger zou worden. Dat vond Pap goed. Hij vindt dat Samu heel mooi kan zingen. Eigenlijk zou hij nu al in een jongenskoor moeten zingen.

Samu zei dat hij echt niet in die dam zou wonen.

‘Welke dam?’ vroeg pap toen.

‘Die “Amsterdam” waarin alle Surinamers moeten wonen,’ zegt Samu.

Pap moest Samu uitleggen, dat Amsterdam geen stuwdam is, maar een hele grote stad. De hoofd-stad van Nederland. Samu gelooft het maar halfjes.

Zij lopen het erf op. Wat horen ze? Is dat gesnik? Is dat mams?

Wat is er gebeurd? denkt Jan Peter.

Vandaag is Pap naar het politie-oord Kraka gegaan, om het water te onderzoeken. Er zal toch niets zijn gebeurd...

‘Mam!’ ‘Mevrouw!’ Beide jongens rennen het huis in. ‘Mam wat is er gebeurd...?’

[p. 15]

Mams droogt haar tranen af. Ze probeert te lachen. ‘Niets hoor lieverds. Ik mis oma en opa even. Ze hebben een doos gestuurd en een brief.’

Ze zit met de brief in haar handen. Het lijkt erop alsof ze weer wil huilen.

Jan Peter loopt naar zijn moeder toe. ‘Stil maar, mams,’ zegt hij. Hij streelt haar over haar hoofd. ‘Pap komt zo.’

Mams moet lachen om Jan Peter zijn woorden. En ook om Samu, die met zijn hand voor zijn mond naar haar staat te kijken.

[p. 16]

Mams trekt beide jongens naar zich toe. Ze geeft ze een stevige knuffel.

Samu wordt er verlegen van. Hij vraagt zachtjes aan Jan Peter of zijn gezicht niet een beetje rood is.

Jan Peter kijkt goed naar het gezicht van Samu, maar ziet niets vreemd. Alleen een mooie glimmende zwarte huid en twee bolle wangen, die een beetje warm aanvoelen.

Mam snijdt intussen de dichtgeplakte doos open. Bovenaan de doos zijn er vier rood-wit-blauwe sportbroeken, dat zijn de kleuren van de Nederlandse vlag. Er is ook een oranje trui voor Jan Peter. Dan pakken ze samen de doos uit.

Speculaas, koffie, ontbijtkoek, Verkade letters, flesjes zure haring, marsepein, drop, drie flessen Bokma jenever, poffertjesmeel, zonnebrandcreme, geurkaarsen, waarvan mam zo houdt, en medicijnen.

Onderaan de doos liggen een paar tijdschriften, Libelles en Margriets. Op een kaft staan Koningin Beatrix van Nederland, haar zoon Prins, Willem Alexander en zijn vrouw, Prinses Maxima. Ze wuiven.

Samu kijkt naar het tijdschrift en wuift terug.

‘Nou wat een verwennerij,’ zegt mams. Met gesloten ogen ruikt ze aan de pakjes. Alsof ze oma en opa hun handen kan ruiken aan de spullen.

[p. 17]

Samu telt tien chocoladeletters. Op vier staat geschreven Jan Peter. Het zijn de letters J, D, S en E.

‘Is die S voor mij?’ vraagt Samu. Hij heeft de letter al opgepakt van de tafel.

Peter kijkt naar Samu's glimmende ogen. ‘Nee,’ zegt Peter. ‘Die geef ik toch liever aan Sonja.’

Samu legt de letter terug. Hij kijkt een beetje boos.

Jan Peter lacht treiterend en zingt heel erg vals: ‘Sonja, Sonja of Samu-oe.’ Samu kijkt een beetje sip.

Jan Peter geeft de chocolade letter aan Samu.

‘Nog niet eten!’ zegt Mams, als hij het pakje open wil doen. Zij geeft Samu ook één van de rood-wit- blauwe broeken.

Samu maakt een dansje van vreugde.

Zij gaan aan tafel en Samu mag bidden. Zij eten stampot van aardappelen, wortelen, doperwtjes en gehakt, met een groot stuk rookworst erbij.

De jongens eten hun buikjes vol. Zij drinken een glas lemmetjes-sap. Daarna vertellen ze alles aan mam over het strand.

Samu vertelt over Sonja. Hij kijkt daarbij elke keer naar Jan Peter. Die krijgt weer een rooie kop zonder, dat hij danst. Mam vraagt, waarom hij zo bloost.

[p. 18]

‘Niets,’ zegt Jan Peter. Hij kijkt boos naar Samu.

‘Stil,’ zegt mam, ‘er roept iemand.’

Het is de moeder van Samu. Ze komt al roepend het erf op. Mam loopt met de jongens naar het terras.

De moeder van Samu groet beleefd. Maar ze kijkt wel erg boos naar Samu.

‘Samu ko aki. Samu kom mee!’ zegt ze boos. ‘Het is al zo laat!’ Zij zwaait met een zweep-takje

‘Dat is mijn schuld!’ zegt mam snel.

Zij kijken alle drie angstig naar de moeder van Samu. Die maakt een dreigend gebaar met de zweep.

Samu groet en loopt gehoorzaam met zijn moeder mee, die nog zachtjes moppert. Hij praat even tot haar in het Saramaccaans. Daarna keert hij zich weer om naar de anderen en blijft vrolijk groeten en wuiven, tot hij ze niet meer ziet.

Jan Peter kijkt hem na. Hij is dol op Samu. Mam glimlacht. ‘Dat joch heeft het toch wel moeilijk,’ zucht ze. ‘Gelukkig dat hij zo vrolijk is.’

Samu komt uit een gezin van negen kinderen. Zijn vader is niet meer thuis. De oom van Samu probeert zijn zus te helpen met haar groot gezin.

Tuut! Tuuuuuut! Daar is Dennis zijn vader met pap zijn auto erachter. De auto's zijn aan elkaar vastgebonden. Pap is in een diep gat gereden op

[p. 19]

de Affobakaweg. Precies voor de afslag naar Victoria, waar er palmolie uit de obèpalm wordt gemaakt.

Dennis vertelt het verhaal opgewonden aan Jan Peter en zijn moeder.

Pap reed op het ribbelig gedeelte en kon niet meer sturen. De auto reed toen als vanzelf in het gat. Daar zat het muurvast. Sonja stapt ook uit de auto en komt naast Dennis staan. Dennis stelt haar voor aan mevrouw Verleun.

‘Oh, jij bent de sèkètie danseres,’ zegt mam lachend. Zij kijkt naar Jan Peter, die ineens weer een rood hoofd krijgt. Gelukkig dat het al donker is. Hij strijkt over zijn wangen. Ze voelen warm aan.

Samen met zijn ouders loopt hij met Dennis en zijn familie naar hun auto. Zijn vader bedankt meneer Pensa nog een keer.

‘Ach man, het is niets.’ zegt meneer Pensa. Hij vraagt gelijk of Jan Peter morgen mee mag naar de Bronsberg. Dat mag.

Mijnheer Pensa moet gaan kijken hoeveel kwik in de kreken voorkomt. Pap en mijnheer Pensa praten nog even door over het probleem. ‘Het is fijn dat wij goud vinden, maar gezond water is heel belangrijk.’ zegt meneer Pensa

‘Nou en of,’ zegt pap. ‘Dat staat voorop.’

De vele doeis klinken nog na, terwijl de familie Pensa wegrijdt.

[p. 20]

‘Kom op en nu naar bed.’ zegt Mam. Ze merkt, dat Jan Peter nog wil opblijven. ‘Nee hoor. Uit is de jool, morgen naar school.’

Jan Peter zucht. Het was heus een fijne dag. Hij gaat snel douchen, poetst zijn tanden en kruipt in bed.

Pap komt hem nog even toestoppen. Jan Peter vertelt over mams en het pakket.

Pap vertelt over zijn dag. Hij was in het buurdistrikt Para... Hij is eerst naar Kraka gereden... de agenten zullen... In Berg en Dal...

Jan Peter ziet nog net hoe pap op zijn tenen de kamer uitsluipt...

Jan Peter wil pap terugroepen, maar de slaap roept hem terug: ‘Doorslapen!!’