In woelige dagen

[p. 76]

Vijfde hoofdstuk.
Wat er op Waringha geschiedde.

Vast overtuigd dat zijne landgenooten bezig waren, eene roemrijke zege op de Hollanders te bevechten, ijlde Feiko in vliegende vaart de trappen af, zoodat hij bijna ademloos beneden kwam. Haastig doorliep hij de gang en trad gejaagd de kamer binnen, waar de beide kinderen zich bevonden.

Met een gelaat bleek van angst en spanning over den strijd, die op dit o ogenblik gevoerd werd, zat de vrouw, aan wie hij de wacht bij de kinderen had toevertrouwd, naast het bed. Zoodra zij Feiko zoo driftig hoorde binnenkomen, sprong zij van schrik op. Met gevouwen handen trad zij op hem toe.

‘O hemel,’ stamelde zij, ‘wat is er? Komen de vijanden nader?’

‘Wees gerust, goede vrouw,’ zeide Feiko, zich bedwingende om de kinderen niet te wekken, ‘wees gerust, wij winnen. Die verwenschte Hollanders...’

‘Winnen we?’ riep de vrouw verbaasd uit... ‘Maar dat is haast niet mogelijk...’

[p. 77]

‘Toch is het zoo. Wees maar gerust; wij zullen geen last van de Hollanders hebben. Maar nu ga ik naar de vrouwenzaal, om daar het groote nieuws te vertellen; zij zullen daar ook wel in duizend nooden zitten. Als Heer Bruno maar geen ongeluk treft!’

‘Dat geve de hemel!’ zuchtte de vrouw, en met een meewarigen blik op de slapende kinderen liet zij er op volgen: ‘Wat zou dat vreeselijk ongelukkig zijn voor die arme kinderen.’

‘Spreek er niet van!’ riep Feiko uit. ‘Ik mag er niet aan denken! Doch geen zorg voor den tijd! Wie weet, hoe gelukkig alles nog afloopt.’

Feiko begaf zich naar het vertrek, waar de andere vrouwen bijeen waren. Somber en zwijgend zaten zij om de tafel geschaard; de angst stond op aller gelaat te lezen, en menig oog was met tranen gevuld. Zij schrikten op, toen Feiko de kamer binnenkwam.

‘Houdt goeden moed!’ riep hij haar toe, terwijl zijn gelaat straalde van vreugde. ‘Houdt goeden moed; ik moet mij al deerlijk vergissen, als de Hollanders geen klop krijgen, zooals ze nog nooit gehad hebben!’

‘Winnen wij het?’ klonk het van alle kanten, en weenende van blijdschap viel men elkander in de armen. ‘Goddank! Goddank!’

Doch opeens hielden allen zich doodstil, en opnieuw verbleekte menig gelaat, want daarbuiten liet zich een krachtig hoornsgeschal hooren. Het was het signaal van Heer Bruno.

‘Daar is de Edele Heer, Feiko!’ riepen verscheidene stemmen hem toe. ‘Spoedig, laat hem binnenkomen!

[p. 78]

Gelukkig! Het is veel geruster, als hij op de stins is, dan zoo alleen!’

De wachter op den trans beantwoordde het signaal van den aangekomene, ten teeken, dat men de poort gerust kon openen.

Feiko begaf zich naar de poort, natuurlijk gevolgd door den geheelen vrouwenstoet. Iedereen was nieuwsgierig, om den uitslag van het gevecht te hooren.

De wachter stond voor het kijkgat, toen Feiko daar aankwam.

‘Is het Heer Bruno?’ vroeg deze.

‘Ik weet het niet, want het is zoo donker, dat ik onmogelijk kan zien, wie daar staat. Moet ik de poort openen?’

‘Nog niet, wacht even,’ zeide Feiko. ‘Wie daar?’ vroeg hij toen met krachtige stem aan den ruiter, die langzaam heen en weêr reed. Doch deze liet zijne stem niet hooren. Hij herhaalde zijn hoornsignaal.

‘'t Is in orde,’ zeide Feiko. ‘Doe de poort open, Hayo. We mogen onzen Edelen Heer niet langer laten wachten.’

Hayo deed wat hem bevolen werd, en Feiko bood hem daarbij de behulpzame hand. Had hij echter uit het kijkgat naar buiten gezien, dan zou hij zich wel tweemaal bedacht hebben, eer hij de poort geopend had, want niet zoodra had Feiko zijn bevel gegeven, of de ruiter liet zich vlug van het paard glijden en bond dat snel aan een boomstam vast. Een tweede gedaante kwam uit de duisternis te voorschijn en voegde zich bij hem. Zij ontblootten hun zwaard en hielden de oogen onafgebroken op de poort gericht.

[p. 79]

Deze ging langzaam open.

‘Kom binnen, Edele Heer!’ riep Feiko op verheugden toon. ‘Hebben wij...’

Doch plotseling voelde hij een hevigen slag op zijn helm nederkomen, en een akelige kreet naast hem voorspelde weinig goeds.

Hij hoorde, dat de poortwachter nederviel.

‘Holland! Holland!’ klonk het uit den mond der aanvallers, en die kreet bracht hem geheel in verwarring. Waren dan de Friezen geen overwinnaars geweest in den strijd?

Half versuft trok hij zijn zwaard, doch een nieuwe slag, nog heviger dan de vorige, deed hem bijna ter aarde storten. Twee vijanden drongen op hem aan.

De vrouwen vlogen gillend uiteen...

Plotseling dacht Feiko aan de kinderen, die door Heer Bruno aan zijne hoede waren toevertrouwd, en die gedachte bracht hem tot bezinning. Haastig hief hij zijn zwaard op en dreef door eenige snelle slagen zijne vijanden een weinig van zich af. Toen wendde hij zich om, en verliet in allerijl de gevaarlijke plaats.

Zijne vijanden volgden hem op den voet, en de kreet ‘Holland, Holland!’ klonk angstwekkend over het ruime plein.

Feiko snelde naar de kinderkamer, waar de wachthebbende vrouw met een doodsbleek gelaat op de knieën lag. De kinderen werden wakker en begonnen te schreien. De kleine Eelco sprong van het rustbed en greep Feiko bij den arm. Maar deze schoof den knaap op zijde. De vijanden waren hem op de hielen. Nog voordat hij tijd kon vinden om de deur op slot te doen, drongen zij

[p. 80]

woest naar binnen. Hunne zwaarden flikkerden onheilspellend boven het hoofd van den trouwen dienaar.

‘Holland! Holland!’ klonk het door de kamer.

Feiko begreep echter maar al te wel, dat hij hier met geen Hollanders te doen had. Dezen toch zouden zich het gelaat niet onkenbaar hebben gemaakt, zooals deze indringers gedaan hadden.

‘Schurken zijt ge, schurken, en anders niet!’ riep hij hun toe... ‘Roovers en schelmen, zeg ik...’

Zijne vijanden lieten hem echter niet veel tijd tot spreken. Blijkbaar zochten zij zijn dood...

Het was een verschrikkelijk schouwspel in die slaapkamer. De vrouw lag bewusteloos op den grond. Eelco zat doodsbleek van uit een hoek, waarin hij neergehurkt was, het gevecht aan te staren, en de kleine Sytske schreide uit alle macht.

Zoo er geen hulp kwam opdagen, was de trouwe Feiko verloren. Wel verdedigde hij zich met alle kracht, waarover hij beschikken kon, doch zijne vijanden waren hem te sterk. Hij voelde, dat zijne krachten hem begaven. En dat was waarlijk geen wonder, want het kostte hem buitengewone inspanning, de hevige slagen af te weren. Zijne bewegingen werden flauwer, - hij begreep zelf, dat hij verloren was.

Daar drong het geschrei van de kleine Sytske hem in het oor, wat hij in de hitte van den strijd nog niet opgemerkt had, en opnieuw dacht hij aan de belofte, die hij Heer Bruno gedaan had.

Nog eenmaal verzamelde hij al zijne krachten en met een woesten sprong viel hij op een zijner vijanden aan.

[p. t.o. 80]

‘O, Hemel,’ stamelde zij, ‘wat is er? Komen de vijanden nader?’

[p. 81]

IJzingwekkend flikkerde zijn zwaard boven diens hoofd, en met ontzettende kracht daalde het neer...

‘Sterf dan, schurk!’ riep hij met op elkander geklemde tanden.

Een doffe slag was het antwoord, en zijn aanvaller lag stuiptrekkend op den grond.

Doch door deze beweging had Feiko zich te veel bloot gegeven. De andere aanvaller maakte zich dat ten nutte en bracht Feiko een hevigen slag op den schouder toe.

Met een kreet van pijn stortte de trouwe dienaar ineen. Het zwaard ontglipte aan zijne vuist; om zich te verdedigen hield hij de handen opgeheven naar zijn vijand, die grijnzend het zwaard ophief om hem den genadeslag te geven.

Plotseling ging Feiko een licht op. Dien man kende hij.

‘Jarich de Wolf!’ kermde hij, terwijl hij zich nederboog voor den slag...

Toen voelde hij een vreemd gesuis in zijne ooren... en hoorde een gerucht als van vele stemmen... Zou er hulp komen... Jarich de Wolf... de kinderen... Heer...

Feiko lag als stervende op den grond. Toch had hij niet verkeerd gehoord. Een groot gedruisch naderde, en hevig klonk het geroep door de gangen en zalen:

‘Holland! Holland en Beaumont! Holland!’

Jarich begreep maar al te wel, wat die kreet moest beteekenen. De Hollanders waren het onbewaakte kasteel binnengedrongen, en vernielden en roofden den rijken inhoud. Hij moest zich haasten. Indien zij hem hier aantroffen, was hij verloren.

[p. 82]

Haastig liep hij op het rustbed toe, en ruw trok hij de kleine Sytske van onder de dekens, waar zij zich onder verscholen had.

Doch nu kwam Eelco naar hem toe.

‘Laat los, leelijke man!’ riep hij schreiend, terwijl hij met zijne vuistjes den schurk slagen gaf. ‘Laat mijn zusje los! Ik zal u slaan!’

Driftig greep Jarich hem bij den pols, en met Sytske onder den arm sleurde hij het knaapje mede. Eelco verzette zich. Hij spartelde zoo hevig tegen, dat Jarich niet weinig in zijne bewegingen werd belemmerd.

‘Vooruit, kwade jongen!’ schreeuwde hij woedend. ‘Vooruit! Denk je, dat ik voor jouw plezier een kop kleiner gemaakt wil worden! Vooruit, of ik zal je leeren!’

Zoodra Jarich met de kinderen buiten de kamer gekomen was, keek hij behoedzaam rond. Door eene gang bereikte hij eene buitendeur. Toen kwam hij met de schreiende kinderen op de plaats.

‘Halt!’ werd hem hier met krachtige stem toegeroepen, en eene gedaante, van het hoofd tot de voeten in blinkend staal gehuld, trad met haastige schreden op hem toe.

Jarich had evenwel niet veel lust zijne kostbare prooi zoo maar aan den eersten den besten, dien hij ontmoette, af te staan. Met eene vlugge beweging trok hij Eelco met zich mede in een donkeren hoek, waar men hem in deze duisternis niet licht zou vinden. Reeds tweemaal was de vreemde rakelings langs hem heengegaan zonder hem te bemerken, en zeker zou hij wel onopgemerkt zijn gebleven, indien hij Eelco slechts tot zwijgen had kun-

[p. 83]

nen brengen. Doch dit knaapje, verschrikt als het was door den bloedigen strijd, dien het had zien voeren, en door al het vreemde, dat er plaats had, gevoegd bij den angst over het lot, dat zijn zusje bedreigde, trachtte zich telkens los te rukken en begon luidkeels om hulp te roepen.

Dadelijk kwam de vreemdeling op het hulpgeschrei aan; het was een Hollander, blijkbaar een persoon van edelen bloede. Deze verkeerde in den waan, dat een zijner landgenooten bezig was onschuldige kinderen kwalijk te behandelen.

‘Ha, wacht vriendje!’ riep hij. ‘Wilt ge dat kind wel eens spoedig loslaten? Of denkt ge, dat wij strijd voeren tegen kinderen? Schaam je! Neem uit het kasteel wat van je gading is, maar doe geen leed aan een kind.’

Jarich liet evenwel zijne prooi nog niet los. Hij trok Eelco met kracht mede in de richting van de poort, in de hoop, dat de duisternis hem wel spoedig aan het oog van zijn vervolger zou onttrekken. De Hollander volgde hem op de hielen, wat te gemakkelijker ging, omdat Eelco zich geheel liet sleepen.

‘Laat dat kind los!’ schreeuwde de Edelman, die voortdurend, door de duisternis misleid, in de meening verkeerde, dat er slechts één kind was. ‘Laat los, schurk, of zoo waar ik Robert de Gluves heet, ik rijg je aan mijn zwaard, al waart ge ook mijne beste vriend!’

Jarich begreep dat het ernst werd, en dat hij zich moest haasten, als hij zijn leven liefhad. Reeds hoorde hij den Edelman vlak achter zich. Hij mocht geen tijd verliezen. Of hij moest den jongen loslaten, òf hij moest

[p. 84]

den strijd aanbinden tegen den Hollander, doch dit laatste was hem natuurlijk onmogelijk, omdat hij Sytske in zijn arm had.

Vlug liet hij den jongen los, - en in hetzelfde oogenblik verdween hij in de duisternis.

Eelco liep schreiend op den vreemdeling toe.

‘O, Sytske, Sytske! Die leelijke man zal haar kwaad doen. O, Heer, neem hem toch Sytske af!’

‘Kom maar hier, ventje, wees maar stil, hoor, die leelijke man zal je geen kwaad meer doen. Wees maar niet bang.’

‘O, maar hij heeft Sytske meêgenomen, Sytske, mijn lieve zusje, en hij zal haar kwaad doen. Hij is een slechte man, want hij heeft Feiko ook al doodgeslagen met zijn zwaard. Hu, zoo akelig! Ach, ik wou, dat mijn lieve Vader maar hier was.’

‘En wie was Feiko?’

‘De dienaar van Vader. O, wat is het toch erg. Ach, had ik Sytske maar....’

‘Kom, kom, Sytske zal wel terug komen en je vader ook. Wees stil en zoek maar een plaatsje op, waar niemand u vinden kan.’

‘Neen, ik blijf bij u, Heer, och, laat mij maar bij u blijven; ik ben zoo bang!’

‘Dat kan wezenlijk niet, mijn jongen; aanstonds moet ik weer weg, naar eene andere plaats.’

‘Neen, och neen, blijf toch hier; ik ben zoo bang, en ze zullen mij kwaad doen.’

De Hollanders kwamen, moe van het rooven en plunderen, op de binnenplaats. Het werd een vreeselijk gejoel

[p. 85]

van al die mannen, verhit als ze waren door den strijd. Ook een Edelman kwam naar buiten.

‘Wie is dat jongetje, Robert?’ vroeg hij.

‘Ik weet het niet, Heer, ik denk, dat hij hier thuis hoort. Ik geloof, dat men bezig was, het kind onder al deze drukte weg te voeren, en hij zegt, dat zijn zusje meêgenomen is.’

‘Ja, ja, Sytske is weg,’ schreide Eelco, die zich onder zooveel mannen opnieuw angstig maakte, en dicht tegen zijn redder aandrong.

‘Zoo, - ja, dat gaat zoo in den oorlog. Laten we ons nu in vredesnaam niet met kinderen bemoeien,’ sprak Heer Jan van Beaumont kortaf. ‘Geef het sein tot verzamelen, hoornblazer, opdat we ons met den Graaf vereenigen. We kunnen hier niet langer toeven.’

Een oogenblik later klonk het schetterende geluid eener trompet. De Hollanders, die zich nog in het kasteel bevonden, sloten zich bij de anderen aan.

‘Voorwaarts, mannen!’ riep de Heer van Beaumont, zich aan hun hoofd stellende. Robert de Gluves, de redder van Eelco, plaatste zich naast hem. Hij was de schildknaap van den hoogen bevelhebber. Opeens ontwaarde hij het knaapje naast zich.

‘Hier blijven, hoor ventje!’ riep hij hem toe. ‘Je moogt niet met ons meêgaan.’

‘O neen, ik ben zoo bang; neem mij toch mede,’ schreide de verschrikte knaap.

Daar klonk onverwachts een donderende kreet den Hollanders in de ooren:

‘Friesland! Friesland! Den dood aan de Hollanders! Friesland! Friesland! Valt aan!’

[p. 86]

Het waren de Friezen, die Graaf Willem verslagen hadden. Toen zij, in den waan dat de Hollanders tot den laatsten man toe gesneuveld waren, luide hunne juichkreten over de behaalde overwinning door Gaasterlands heuvelen deden weerklinken, drong hun plotseling de mare in het oor, dat een deel van dat leger overwinnend Friesland was ingetrokken in de richting van Waringha-state. En als uit één mond had het toen geklonken:

‘Naar Waringha-state! Niet rusten, voordat de laatste Hollander van den Frieschen grond is verdreven. Naar Waringha-state!’

‘Valt aan! Niet wijken! Holland! Holland!’ riep de Heer van Beaumont, en donderend riepen zijne volgelingen: ‘Holland en Beaumont!’

Buiten de poort kwam het tot eene botsing, doch Heer Jan bemerkte al spoedig, dat de kans gekeerd was. De macht van de Friezen overtrof de zijne wel meer dan tienmaal. Wel streden zijne mannen dapper, ja, met leeuwenmoed, doch tegen zulk eene overmacht viel niet te kampen. Het einde moest eene smadelijke nederlaag worden.

‘Slaat ze dood, zooals we het den trotschen Graaf hebben gedaan!’ klonk het woest uit der Friezen mond. Die kreet drong door tot Heer Jan, en eene doodelijke bleekheid overtoog zijn gelaat.

‘De Graaf dood? Mijn dappere Neef gesneuveld?’ mompelde hij droevig. ‘Nu rest mij niets, dan hier te sterven. - Valt aan! Holland! Holland!’

Gedurende een korten tijd gelukte het hem tegen de overmacht der Friezen stand te houden, doch al meer en

[p. 87]

meer drong de mare van des Graven dood tot de Hollanders door, en dat werkte slecht op den geest zijner krijgers. Alom begon een diepe neerslachtigheid onder hen te heerschen en zacht ging het van mond tot mond:

‘De Graaf is dood en het leger verslagen! Wat zal er van ons worden?’

De strijd werd aan de zijde der Hollanders al flauwer en flauwer gevoerd. Het was duidelijk, dat hun de moed begaf. De Friezen daarentegen, dronken van geestdrift over de behaalde overwinning, drongen steeds krachtiger op de Hollanders in, van wie zich een groote vrees meester maakte.

‘Vlucht! Vluchte, wie kan!’ riep men elkander toe.

Die kreet bracht alles in de grootste verwarring, en als Heer Jan van Beaumont, dapper ter zijde gestaan door zijn wakkeren schildknaap, zich niet te midden der vijanden geworpen had, roepende: ‘Liever sterven dan vluchten! Het vluchten blijve aan de lafaards! -’ zeker zouden dan de krijgers als hazen op de vlucht geslagen zijn.

De dappere houding van hun aanvoerder bracht hen weder tot bezinning, en weer vielen zij op de Friezen aan. Bij tientallen stortten de dooden en stervenden tegen den grond. Het was een vreeselijk gevecht.

Toch konden ze niet langer stand houden. Steeds moesten zij wijken, in de richting van de kust, doch nu was het geen smadelijke vlucht, neen, het was een terugtocht met het zwaard in de vuist. Steeds dunden de gelederen...

Heer Jan van Beaumont ging nu in de achterhoede. Deze dappere zocht den dood, doch tot nog toe vond hij

[p. 88]

hem niet. Kwam dat misschien, omdat zijn moedige schildknaap steeds streed in zijne onmiddellijke nabijheid en met groote behendigheid de slagen afweerde, die het leven bedreigden van zijn Ridder? Was het zijn doel zijn Heer te redden, zelfs tegen diens wil? Hij bemerkte door de hitte van den strijd niet, dat de kleine Eelco hem met een doodsbleek gelaat van angst en ontzetting volgde als zijn schaduw. Het arme kind rilde van koude en ontsteltenis; het was slechts half gekleed. Onophoudelijk liep het gevaar onder den voet te geraken, en vertrapt te worden. Reeds hoorde Robert de Gluves in de verte het ruischen der zee.

‘Houdt moed!’ riep hij de weinige mannen toe, die hem nog omringden, doch zelf vreesde hij, dat hij de kust niet tijdig meer zou kunnen bereiken, want telkens vielen er van zijn krijgsmakkers om nooit weer op te staan.

‘Slaat ze dood tot den laatsten man!’ klonk het woest onder de Friezen. ‘Laat er niemand overschieten, die de tijding van de nederlaag kan overbrengen. Slaat dood! Slaat dood!’

En zij voegden de daad bij het woord. Nog slechts tien mannen streden met den moed der wanhoop, en nog altoos had Heer Jan van Beaumont den dood niet gevonden, die hem zoo welkom zou geweest zijn.

Ha! Daar zag Robert de Gluves de zee achter zich, en Goddank! enkele Hollandsche schepen dobberden dicht in de nabijheid.

Maar nog was der Friezen wraak niet voldaan. Verwoed regende het zwaardslagen op de harnassen der Hollanders. Steeds verminderde hun aantal, en - eindelijk

[p. 89]

streden er nog slechts twee mannen: Heer Jan van Beaumont en zijn dappere schildknaap Robert de Gluves.

‘Vaarwel, dappere!’ riep Heer Jan zijn krijgsmakker toe. ‘Nu is het onze beurt! Eindelijk!’

De Edelman hief opnieuw het zwaard op om zich op de Friezen te werpen, doch met krachtige hand werd hij bij den arm gegrepen en achteruit getrokken. Reeds stond hij met den voet in zee.

‘Laat los, Robert!’ riep hij driftig, terwijl hij moeite deed om zich van die ongewenschte hulp te ontdoen. ‘Deze nederlaag wil ik niet overleven. Laat los, ik wil het!’

Robert gehoorzaamde hem evenwel niet. Vlug plaatste hij zich voor zijn Heer en drong hem, de slagen van de Friezen behendig afwerende, met kracht achteruit.

Reeds naderde eene boot om hen op te nemen. Kon hij den strijd nog enkele seconden volhouden, dan waren zij gered, of liever, dan was zijn Heer gered, want aan hem dacht de trouwe schildknaap alleen.

Maar plotseling voelde hij zich bij de hand grijpen, en eene schreiende kinderstem riep:

‘Neem mij mede, Heer, ach, neem mij mede. Ik ben zoo bang...’

‘Terug, kind!’ riep hij forsch.

Daar klotsten de riemen van de boot achter hem, en vele handen grepen den Heer van Beaumont aan en trokken hem binnen boord. Toen volgde met een snellen sprong de schildknaap, doch - waarom, wist hij zelf niet - met het verschrikte kind in den arm. Het was zoo bang voor de woeste Friezen, die dreigend de vluchtelingen volgden, dat het den schildknaap de armen om den hals sloeg.

[p. 90]

Spoedig trok men hen in de boot, en met krachtige slagen verwijderde deze zich van de kust.

Nog verscheidene uren bleef het schip langs de kusten van Friesland kruisen, in de hoop, dat nog meer landgenooten gelegenheid mochten vinden, hun leven te redden, doch - tevergeefs.

Het machtige, schoone leger van Graaf Willem IV was totaal vernietigd. Duizenden lijken bedekten den omtrek van het dorpje Warns. Meer dan twee honderd en veertig Ridders, de bloem van den Hollandschen, Zeeuwschen en Henegouwschen adel, waren gesneuveld, en van hunne volgelingen zouden bijna vierduizend nimmer hun geboortegrond terugzien.

De tijding van de nederlaag verspreidde alom in de Graafschappen droefheid en rouw, doch in Frieslands steden en dorpen jubelde men over de behaalde zege. Overal klonken daar de feesttonen.