| |
| |
| |
In skoan foarnimmen komt faak te let...
Snein, frijdei!
It toanielselskip fan Noarderein hat in autobus ôfhierd en giet hjoed út te toeren, de Ofslútdyk del en Hollân yn. Doel fan de reis is Egmond oan See.
It tsjerkepleintsje is it plak fan de ôfrit. De trouden meie har oare helte meinimme; it jongfolk in freon of freondinne.
‘Wolle jo mei?’ hat Sibbele fan 't wike oan Froukje frege. ‘Jo kinne dan ek ris by Fokje sjen.’
‘Dat koe oars moai,’ seit Froukje, ‘ik sil heit-en-dy freegje wat dy der fan sizze.’
Feike en Houkje ha it ôfkard, dat sadwaande komt Sibbele sûnder selskip. Hy is der net minder fleurich om. Fansels is er de lette kant neist.
‘Woe âlde Fogel jo net helpe ta de board, Sibbele?’ ropt ien fan de mannen him al yn 'e mjitte.
‘Ik moast earst de hinnen ferweidzje en de hoanne oan 't tsjoar sette,’ seit Sibbele. Wylst komt er mei in stik iten yn wat pompier berôle, mei in toutsje dêromhinne, de bus yn skaaien. Lyk as altyd hat er in stive striehoed op, giel fan âlderdom. Neist ien fan 'e jongfammen giet er sitten.
‘Ik wol hjoed ris wat oare oanspraak ha,’ seit er.
‘Foldocht dy yn de Ford Sedan jo dan net?’
‘Och, dat kin ik oars net sizze, mar ûnder fjouwer eagen bin ik wat bleu, wat ferlegen.’
‘Dus de hoanne moast hjoed oan 't tsjoar?’
‘Op snein, wisseker! It moat gjin oanstjit jaan. - Mar dêr wol ik it no hjoed ris net oer ha - net ienkear wer,’ en hy bûcht him oer nei syn sydselskip, as woed er belidenis fan sûnde dwaan.
Alleman mei Sibbele graach, de froulju likegoed as de manlju
| |
| |
en de jongfammen soene heimlik ek allegear jitte wol in kear mei him út wolle.
‘Binne jo goed fan ferline sneintejûn ûntkommen, Sibbele?’
‘Ja, oars bêst, mar doe't ik kaam, wie se al op bêd. De doarren sieten op 'e skoattel.’
‘Wêr soene jo hinne?’
‘No, dat docht der net ta; de ferkearing is no wer út, ik ha in ôfskriuwer krige. Ik sis dat no mar, dan witte de froulju mar, dat se har hjoed oan my net fertaaste kinne.’
‘Mar hoe kaam dat sa mei dy oanriding?’
‘Och, dy fint hat net by syn sûpe en stút west. Dy seach net út syn doppen, fansels.’
De oaren knypeagje inoar oan.
‘Ik moast ien fan beiden, dy wite kat dearide of der in stedman oan weagje. No, dan dy stedsjer mar, net? Hawar, hjoed lit ik my ride. Dat is miskien al sa goed. En it kin my fannacht noait te let wurde.’
‘Wy moatte hjoed al effen by Fokje sjen, net?’ oppenearret ien fan 'e fammen har.
‘Wêr sit dy?’
‘Paviljoen “Kerdijk”, Egmond oan See.’
‘Ja, ja, dat moat wêze!’
De autobus weaget en soeit de bochtige púndykjes fan Fryslân del. Elk doarp dat it trochgiet, moat der songen wurde. Ridlik gau snuorret it de Ofslútdyk oer. De fiskersjollen lizze te widzjen yn 'e sneinsrêst. De Sudermar tilt fan de wjerskyn fan de sinne yn tûzenen fan weagen. Wol hat er no de têdens en de wurgens oer him fan in fersleine ridder, dizze binnensee.
Oer it bliere, hast heuveleftige Wieringen, giet it Noard-Hollân yn, in kâlde neakene oarde sûnder folle karakter. Mar dit hindert de Noardereinsters neat. De sinne skynt, yn 'e fierte blinke de dunen al, mei in fleurich sin giet it der op ta.
‘Wat sille wy no aanst earst.’
| |
| |
‘Earst fuotwaskje,’ fynt Sibbele, ‘dêrfoar binn' wy hjoed nei see.’
Sa tinke de oaren der ek oer. Dan giet it kloftsje Friezen de treppen fan de bûlevaar del mank de rigen fan pensjongasten; it rint oan ien wei. De froulju sjugge niget oan de wûnder opgniste typen, de manlju meitsje der in gekheidsje oer.
‘'t Is goed dat ús âld húshâldster dit net sjucht,’ seit Sibbele, ‘want dan rattele in healjier neitiid har it liif noch.’
‘No, fammen, hjirre kinne jim leare, hoe't jimme it oanlizze moatte om in man te krijen,’ seit in jongkeardel.
‘No, 'k wit net, ik leau dat ús froulju hjirre leare kinne hoe't se har oanstelle moatte, dat wy har wol slite wolle,’ fynt in deeglik troud man.
‘Hearre jo it Sytske?’
‘Jawol, hear! As er hjirre in wike omsprong, moatte jimme rekkenje, dan soe it sin wol feroare wêze.’
‘Wat is 't al wat, dêrfoar ha 'k se no al tsien jier lang nommen sa't se altyd wie. En dan krije jo dit op jo brea.’
Sa giet it gekjeiende en hottefyljende de seekant lâns, nei it noarden op.
‘Wat binne se al bare ûngelyk, dy froulju net, as men se yn 't badpak sjucht. Der binne dy kinne amper sydwyn gean, it moat jin oangrize dat se see ynsette, en oaren dy hawwe ljirstikken en stienbillen as in belsk hynder.’
De goadinnen fan de keunst dy't op in rychje foar de manlju útrinne sjugge gnyskjend om.
By in strântintsje wurdt wat iten en dronken. Dan stelle de froulju út om earst Fokje op te sykjen. Misskien dat dy hjoed noch mei harren op en út koe...
Wêrsanne Fokje sit?
Dy hat har fan 'e moarn hastich ferklaaid en opgnist doe't se de kliber bern mei útrist hie. Oare helpsters binne dêrmei de dunen yntein en nei see ta; Fokje hat fierders frijdei!
| |
| |
Se hat de fyts krige en is hastich har freon, dy't hjoed út Fryslân oerkomt yn 'e mjitte gien. Op in ôfsprutsen plak, in útspanning bûten Alkmaar, sille se inoar opwachtsje.
't Is hjoed foar 't earst sûnt de tiid dat se fan dy opslûpene bern wiene, dat se wer ris tegearre wêze sille. Dat wie yn de jierren doe't Feike-en-har op har earste spultsje wennen en hy by harren tsjinne as lytsfeint. Foar 't each fan de oaren kreauden en tsierden se dan wakker, mar it wie dúdlik te fernimmen, dat se it heimlik aardich iens wiene. Wat wie dat in moaie tiid oars, tinkt Fokje by harsels, no't se yn de tún by de herberge kuieret en nei him útsjucht. Doe koe en mocht dat jitte, dat smoezjen sa temûk. Wat hat dy sterke Keimpe har faak by de lurven hân. Soms treau hy har yn de bûthúskast, soms yn 't sânhok ûnder syn bedstee; dan wer hied er har op in klibbe hea te pakken en moast se earst ‘jongesgenede’ sizze ear't er har losliet, doe in kear kaam mem harren oer 't mad yn 't heafek...
O, wat krige se doe in útbrander fan heit te hearren, en dochs, dochs stiene se letter faak ris om in hoekje en joegen hja inoar in lytskert...
Soed er hast komme?
Mar wat is it ek in tocht, alhiel út Fryslân wei, de Ofslútdyk del en nei Alkmaar ta op 'e fyts. Nee, hy komt ferfêst, dêr hoecht se net oan te twiveljen, syn wurd kin men wis fan wêze; en dochs is der wat, dat har benearet en de wille wat benimt.
Hè, dêr wol se no hjoed net mei omtize. Nije wike, nije wike sil se dêroer by harsels teriede gean, en dan moat de kûgel mar troch de tsjerke, it komt sa't it komt. Tsjin him wol se it der hjoed net oer ha; dêr sil syn dei net mei fergalle wurde. Lykwols, se leaut net dat Keimpe dêr botte swier oer tilt.
Dêr komt er oan, dat is him! Ja, hy sjucht har, hy wiuwt. Wat is er ferbaarnd, wat stiet him dat moai. Hy toant der jitte keardeleftiger fan. Sjuch, hy hat in nij pak klean oan. 't Is no al hast in healjier lyn, dat se him foar 't lêst seach; dy jûns doe't sy by
| |
| |
âlde Dieuwke siet en hy der ek kaam; wat in skrik, wat in ûntsteltenis...
‘Goeie,’ ropt er gol, wylst er fan de fyts springt en har in hân jout.
‘Fok!’
‘Keimpe!’
Se wol him in tútsje jaan, wat kin har dy frjemde minsken skele, mar dat is no Keimpe syn begearen jitte net, hjirre yn 't publyk.
‘Hoe is 't mei dy, jonge!’
Se is oandien en der komme har in pear triennen yn 'e eagen.
‘Bêst, ju, skeelt der mei dy wat oan?’
‘Ei nee, ju, wis net, ik bin sa bliid.’
Se wol him yn 'e earm ha, wylst se njonken him rint. Dêr hat Keimpe jitte net sa tige de slach fan; it fielt him wat ûngelokkich ta, mei syn grouwe knûst op it boarst te rinnen. Temûk triuwt se har hantsje yn sines.
‘Keimpe!’
‘Leaf fanke!’
In hiel ein rinne se dan earm yn earm mei de fytsen oan d' oare hân fuort.
‘Wy kinne ommers ek wol ride,’ seit hy ynienen as gong him in ljocht op. ‘Wêr moat it hinne.’
‘Lit ús nei “Kamperduin” gean en dêr wei de dunen yn. Wolst wol?’
‘Ja, do moatst it mar witte, hear. Do bist hjirre bekend, ik net.’
In skoftke neitiid sitte se neist inoar boppe op in dún en sjugge del op it bûnt gewrimel fan lytse minsken op it wide strân; no stoarje se de dizich-blauwe see oer, dan sykje se wer elkoars eagen, dy't lyts wurde fan it gleie ljocht. Dit hat hast it moaiste skoftsje fan de hiele dei west, tinkt Fokje letter.
Echt frouminske dat se is, hat se fan alles yn har fytstaske meinomd. Fruchten, snobberij, iten, ja ek jitte in pear fjildflessen mei limonade deryn.
| |
| |
Se fytse in eintsje it hurde strân del en kladzje dan fannijs by de dunen op.
‘Sjuchst dat wite gebou, dêr yn 'e fierte? Dat is ús paviljoen.’
‘Witst no ek hoelang as't der bliuwst?’
‘Se wolle my wol hâlde, ek de winter oer. Mar ik tink net dat ik dat oannim.’
Der komt in ûnwennich fielen oer har.
‘En do, Keimpe?’
Hy sjucht har effen ferwûndere oan.
‘Ikke? No, dat is fansels, ik ha my foar in jier besteld, en dat duorret noch oan takomme jier maaie ta.’
‘Sjuchsto net tsjin de winter oan?’
‘No al, no't de simmer amper begongen is? Nee, ik wol by 't winter in boekhâldkursus folgje. Ik ha by 't maitiid it diploma fan in lânboukursus helle. Ik wol safolle as kin meinimme en wiles besykje wat jild oer te hâlden. En dan skielk wol ik mei dy trouwe!’
It komt der allegearre út as wie alles stielen wet, sa't hy tinkt dat it moat. Mar op dit pas nimt hy dochs ek it wisse foar it ûnwisse, want wylst er de lêste wurdmannich sei, hat er de fytsen, dy ballêst, yn 't sân smiten en har yn syn earmen nomd.
‘Lit ús hjirre sitten gean!’
Hy lûkt har op syn knibbel en belibbet dat skoftke fan ynlike nju, dêr't hy lang nei útsjoen hat en dizze moarn fiif oeren om fytse moast. Der is gjin ferwar by har, oars net as stille oerjefte, mar dochs fielt er dat se sûnt dy bernetiid wol hiel folle âlder en wizer wurden is. Soms stoarret se in amerij foar har út, as woe se mei har tinken wat fersette.
‘Ik bin sa wiis mei dy, Keimpe!’
‘Dy blikstiender, oars wie 't ek net bêst! Dan soe ik dy ek net sa knoffelje kinne.’
‘Do moatst net sa bluisterich wêze.’
‘En do net sa sedich en bedêst. Sa wiest earder ek net.’
| |
| |
‘Doe wiene wy noch grutte bern. 't Is no sa hiel oars wurden.’
‘Net safolle, ju! Doe frijden wy yn 't geheim en no feitlik noch.’
‘Fynst dat net raar?’
‘Hjoed fyn ik it noch wol moai. Mar asto takomme winter wer thús bist, dan wol ik by jimmes oan hûs komme. Dan moatte wy mar mei iepen kaart spylje. Dat briefskriuwen altyd, dat 's ek in kâlde gedoente.’
‘Skande, en do hast my wit hoe faak skreaun, datst sa wiis mei in brief fan my wiest.’
‘No ja, mar dan moatsto ek wer ien werom ha; no ik koe slim de iene fan d' oare oerskriuwe!’
‘Dêr hie it soms wol fan, dat ha 'k wol ris tocht, ja wier, en dochs wie ik altyd sa bliid as der wer wat fan dy lei. Hast by 't simmer ek ris yn Noarderein west?’
‘Nee, dêr mocht ik net komme, salang asto dêr wiest; no, en doesto hjirre hinne gongst, wie der foar my ek neat mear te krijen.’
‘Nije wike, dan sille heit-en-dy it witte...’
‘No, dat 's bêst, mar om jimme heit-en-dy fyts ik fansels net alhiel nei Noarderein ta.’
‘Dat moatst al ris dwaan, Keimpe. Ja, toe, silst my dat ûnthjitte; ear't ik thús kom moatsto der in kear west ha.’
‘Do bist ek in moaienien. Dus, ik moat de slimste buoi mar opheine.’
‘Nee, Keimpe, dêrom net, dat bedoel ik der net mei. Heit-en-dy steane my op 't lêst it neiste, dat fielst ek wol. It weaget foar my op 't lêst swierder as foar dy... Ik soe 't sa moai fan dy fine. Wolst my dat ûnthjitte?’
‘Ja, och ja... Nee, dat doch ik net. Dat is gjin spul. Do moatst der ek wêze. Dan komsto mar ridlik gau ris in kear thús. Wy prate ôf, hjoed in fjirtsjin dagen.’
‘As ik dan frij krije kin!’
| |
| |
‘Wat, silsto der no foar opstrûpe? Nee, hear, asto fan 't wike nei hûs skriuwst, dan seist dat der fuort mar oerhinne, dat ik dan ek kom...’
‘Do fielst sels wol, dat it net goed is, dat jimme heit-en-dy my net komme te sjen, wylst se witte, dat wy ferkearing ha. No, dan daliks mar mei de stikken foar 't ljocht, mar tegearre...’
‘Do hast gelyk. Wat bisto in leave jonge, do bist myn skat, ik wol dy noait wer, noait wer misse...’ en hja pattet him ferheftich.
‘Hei! Fokje! Hei!’
De paljaseftige figuer fan Sibbele, mei efter him oan de oare ferwûndere ‘hei’-roppende kliber artysten fan Noarderein komt oer in dúnklinge hinne te foarskyn.
‘Hoe is 't mei Fokje?’ Sibbele stekt har mei in frjemde earmswaai in hân ta. En wylst er Keimpe in hân jout: ‘Ja, no sjuch ik it net!’
Mei syn ûnsteurberheid, dêr't er grutsk op is, ferpraat Sibbele eltse sneue sitewaasje, sels dizze.
Fokje slokt nei de siken en kin gjin wurd útbringe om Sibbele wizer te meitsjen. Keimpe sels hat dêr gjin behoef oan; dy hat in flokwurd net wjerhâlde kinnen.
Ek de oaren binne, heal dryst, heal betommele, tichterby kommen.
‘Wa yn 'e goedichheid kin dat wêze?’
Noch is it riedsel net ta 'n oplossing brocht, dat harren dreaun en fitere hat de dunen yn, sûnt de âld direktrise harren fernijde, dat juffer Feikema ‘een kennis uit Friesland verwachtte.’
Einlings is der ien fan de âlde froulju, dy't it sjucht.
‘Wrachtsjes, dat is Keimpe fan Boate en Lys!’
‘Dy lytse Keimpe “sturtlear”, dy't earder by Feike-en-dy tsjinne hat?’ freget ien temûk. Yn de feralteraasje falt de skel- | |
| |
namme derút ear't hja it tinke kinne; oan syn troanje kin men sjen dat de jongkeardel it heard hat. En dan flaaikjend om it wer goed te meitsjen: ‘Wat binne jo feroare, wat binne jo in keardel wurden.’
Dan fettet Sibbele de tried wer op.
‘Ja, wy seine wa't dat ris wêze kin, dêr't Fokje har mei ôfjûn hat; mar it wie wol betroud, leau ik, it liket net sa slim...’ En hy falt yn in al te lûd laitsjen.
‘Frek fint!’ seit Keimpe.
‘Stil ju,’ stompt Fokje him mei de earmtakke oan. En dan Sibbele wer, net yn 't minst út it fjild slein:
‘Wat kin 't al seldsum treffe net, hoe is 't jandoarje mooglik! Ja, wy seine tsjin inoar, wy binne no yn Egmond oan See, wy wolle Fokje ek dei sizze en sjen wêr't dy ferkeart. Mar dat jo it hjirre sa bêst ha soene, ja, dat hiene wy net tinke kinnen.’
‘Dan hiene wy har leaver yn frede litten,’ seit de man fan Sytske, dy't it wat ferhimmelje wol.
Dan wurdt Sibbele daliks wer praktysk en as wie der neat bard, sa freget er Keimpe:
‘Binne jo hjirre alhiel op 'e fyts? Keardel, dan kinne jo werom moai mei ús ride. Dat is folle better. Ja, dan is er yn fertroud selskip, dat witte jo wol, Fokje, hen?’
Fokje glimket sa'n bytsje flau.
‘No, hoe sille wy no fierder?’ freget Sibbele, dy't him haadman en oanfierder field hat by it patrûljerinnen troch de dunen.
‘No, minsken, my tinkt,’ sa begjint Sibbele mar wer fan nijs, ‘wy litte it jongpear fierders yn har wêzen en wy prate ôf, hoe let as Keimpe jûn by de bus wêze moat. Dy stiet op it parkearplak efter dat grutte loazjemint te Egmond oan See. Fokje wit wol wêre, tink?’
‘Hoe let sille wy ride?’
‘Noait earder as seis oere,’ stelt Sibbele út, lit ús dat foar ôfpraat hâlde: seis oere.’
| |
| |
De oaren fine it goed.
‘No oant jûn dan!’
Hja wachtsje de jûns oant healwei sanen ta; gjin Keimpe.
‘Dy is yn 'e wjuk sketten, dy wol net mei, moatte jimme tinke.’
‘Hy waard ek raar ferballe tinkt my.’
‘No, dat wy de boel ferballe hawwe dat leau ik daalks noch net!’
‘Nee, ik ek net. Dat is wol iens spul, dêr kinne jimme wol op oan. Ik wol fêst leauwe, dat it al lang gongen hat.’
‘Ja, se seine wol, dat de brieven by âlde Dieuwke kamen, hen! Dy hat dat net earlik ferswije kinnen...’
‘As wy him noch fan efteren yn ride, dan sil er mei, mannen, sa goed is er net.’
Dit is fansels Sibbele, dy't it oppenearret.
As it skimerich wurden is dy jûns, ear't se de Ofslútdyk wer ûnder harren ha, dan moat by eltse fytser, dy't se efterop ride, Sibbele op de lining fan in bank stean en mei syn kop ta it noadlûk út ropt er dan:
‘Bisto dat Keimpe?’
Ek yn Boalsert wurdt jitte oanstutsen. Dat is de fjirde kear yn 'e weromreis. De trouden wolle meast graach nei hûs. Hja sitte foare yn 'e bus; efteryn hingje en lizze de feinten en fammen tsjinmankoar oan en trochinoar hinne. ‘It binneljocht út, sjauffeur,’ ha se kommandeard. ‘Keimpe komt wol.’
De oare moarns, sa'n kâlde, skiere moandeitemoarn, as men faak hawwe kin oer in bliere en sinnige snein hinne, dy moarns ier en betiid fernijt Sibbele it wûnderlike treffen oan Froukje. Dy falt it wat rau op 'e nofteren mage.
Deselde deis jitte giet der in fel en finnich brief fan Houkje nei har grutdochter yn Hollân.
|
|