Komplot op volle zee

[p. 119]

Afluisteren

Ook 's nachts is het warm. Benedendeks woelt Derck onrustig. Boven hem klinken met tussenpozen voetstappen. Met oog op de Barbarijse zeerovers zijn de wachten verdubbeld. Derck schuift de deken van zijn schouder, rolt zich op zijn zij en slaapt opnieuw in.

Hij is in Brabant. Soldaten drijven hun koeien op. Zijn broer wordt geboeid, een lanspunt dreigend op zijn rug gericht, weggevoerd. Maar ook de rest van het gezin en Derck zelf dwingt men mee te gaan. Dicht bij elkaar sjokken ze voort. Links en rechts loopt een soldaat om hen te bewaken. Achter hen volgt de rest van het vendel. De huurlingen roepen tegen elkaar in allerlei talen. Walen zijn erbij en Denen, maar de meesten zijn Duitsers en Duitssprekende Zwitsers. Soms lachen ze. Dan drukt Derck zich dichter tegen zijn vader aan en zijn broertjes en zusjes dringen om zijn moeder. De soldeniers lachen steeds luider, luider en honender, tot het lachen oorverdovend wordt. Vader met zijn krijtwit gezicht omhoog, zijn armen machteloos naar de hemel gestrekt, vloekt en protesteert en valt op de grond. Hij zakt tot zijn middel in het karrespoor, terwijl toch iedereen er gewoon over blijft lopen. Opeens is hij weg. Hij lijkt opgelost in de vertrapte moddersneeuw. De huurlingen juichen en joelen nu allemaal in het Duits. Schor, tegelijk, herhalen ze ritmisch een en dezelfde kreet, die Derck niet begrijpen kan. Toch is dat noodzakelijk, beseft hij. Ik moet. Ik moet, anders maken ze ons allemaal af. Ik moet weten wat ze zeggen, al versta ik geen Duits. Het is het enige wat ons nog redden kan.

Hun koeien worden een klein heideveldje opgedreven. Zijn zusjes en broertjes huilen. Twee soldaten, een lange en een kleine magere richten hun musketten op de dieren.

Nee. Derck staat er zelf. De wapens zijn op hem gericht. Het zweet breekt hem naar alle kanten uit. Een soldaat wankelt op de andere twee af. Een kruithoorn in zijn hand. Hij lijkt wel dronken. Ze hebben iets vergeten, lalt hij. De musketten moeten nog geladen. Hij schaterlacht. Nauwelijks is hij in staat zijn evenwicht te bewaren. Het is Heinrich. Heinrich. Hij is dronken en zwaait met een kruithoorn. ‘Pulver, Mensch. Pulver.’

Zijn moeder en de kleintjes, vreemd genoeg is ook zijn oudere broer klein geworden, strekken hun armen naar hem uit. ‘Derck! Jij zou voor nieu-

[p. 120]

we koeien zorgen! Derck!’ Zijn vader is er ook weer bij. Hij ligt languit in de modder. Broodmager. Het is zijn vader en tevens lijkt hij op Claeszoon. ‘Nieuwe koeien, Derck!’

Hij weet het. Het hangt van hem af. Als hij de soldaten maar verstond, die joelend op hem afkomen. Vuurroeren, musketten. De lopen wijzen naar hem. Heinrich waggelt eromheen, ertussendoor, en gilt maar: ‘Pulver, Pulver!’ Zijn rood opgeblazen gezicht dijt uit. Groter en groter zwelt het op. Harder en harder schreeuwt hij: ‘Pulver! Pulver!’

Derck schrikt er kreunend van wakker. Hij schiet overeind op zijn brits. Gewoon. Hij ligt gewoon op zijn brits in het volkslogies van ‘De Silvere Dolphyn’. Al bonkt zijn hart nog zo wild, alles is rustig. En veilig... Dat hij zich bang voelt is alleen het gevolg van die nachtmerrie. Hij huivert als hij weer terugdenkt aan het walgelijk opgezwollen gezicht van Heinrich. ‘Poelver,’ mompelt Derck. ‘Poelver, zo klonk het wat hij riep.’ Maar poelver, poelver dat is kruit! Hij weet het zeker. In een flits herinnert hij zich hoe de Duitse huurlingen het in Brabant zeiden als ze elkaars kruithoorns leenden bij het laden van hun wapens. En Heinrich schreeuwde het die nacht in Cork. Toen ze hem dronken zagen vanuit het uitgebrande huis. Poelver, daar stamelde hij over tegen Harmen en Rochus, die een vat tussen zich indroegen. Maar... maar dan zat er geen drank in het vat...

‘Weet je het zeker?’ Isaäc deinst achteruit, wringt zijn handen en strijkt over zijn gezicht. Dat betekent muiterij, is hij zich bewust. Waarom anders zouden die kerels met kruit rondsluipen. Ja, als het muiters zijn, is het vat ook aan boord. Tenzij Derck zich vergist.

Maar zijn vriend twijfelt niet. Hij wacht af wat Isaäc zal zeggen.

Vooruit klinkt gejuich. Ze kijken. De voormaststeng staat weer op de fokkemast. Hij wordt vastgesjord. Vrijwel iedereen staat op het bakdek te kijken.

‘We moeten naar de schipper,’ dringt Derck aan.

‘Nee,’ Isaäc draait en stampt. ‘Hij luistert niet. Op een schip onder zijn bevel zal nooit muiterij uitbreken. Dat beweerde hij al aan het begin van de reis.’

Derck schudt zijn hoofd. Als we hem alles vertellen wat we weten, zal Claeszoon ons wel geloven, houdt hij vol.

Isaäc is niet overtuigd. Alles draait om die droom van Derck, zo is het toch. Maar daar kunnen ze onmogelijk mee bij de schipper aankomen.

[p. 121]

Zijn vriend vindt die nachtmerrie er juist niet toe doen. Het enige belangrijke is zijn zekerheid dat ‘poelver’ kruit betekent. Met kruit hebben ze dus Harmen, Rochus en Heinrich in Cork gezien.

‘Hij kan het zomaar gezegd hebben. Omdat hij zich dingen van vroeger herinnerde.’

‘En Harmen dan? Je zag toch hoe snel die zijn flambouw van het vat pakte. Hij was bang voor een ontploffing.’

‘Of voor brand. Brandewijn vat zó vlam,’ reageert Isaäc onmiddellijk.

‘Ja, ja.’ Derck likt zijn droge lippen af en zucht. Hij heeft dorst, bekent hij, als Isaäc hem vraagt wat er is. Het rantsoen is klein. Wat nog niet erg zou zijn als het water niet zout en smerig was. Bruine alg, torretjes en wormen zweven erin.

‘Ons water is goed!’ roept Isaäc uit. ‘Kristalhelder!’ Verbaasd kijkt hij naar Derck, wanneer er ineens een wantrouwende trek op diens gezicht verschijnt. Het duurt een tijd voor Isaäc eruit krijgt wat er aan de hand is, en hij hoort van de praatjes die onder de maats de ronde doen. Dat de schipper wel goed water heeft, maar het apart houdt voor gebruik op de kampanje. Isaäc ontkent het heftig. Wanneer Claeszoon zoiets had bevolen, zou hij het weten. De schipper heeft alleen rantsoenen vastgesteld en gewaarschuwd dat het eten niet gekruid mag worden.

‘Dat was het juist wel.’

‘Wat!?’

Rochus was bij die drie in Cork, herinnert Derck Isaäc. Ze staren elkaar aan. Eerst Heinrich, die over kruit lalde. En nou een kok, die misschien met opzet het eten en water bederft.

Rochus is niet aan dek te zien. Heinrich wel. Hij staat samen met Harmen en Joris wat apart. De drie praten. Ze hebben geen oog voor het werk in de mast. Nu lopen ze gedrieën weg.

Derck stoot Isaäc aan. ‘Kom. Achter ze aan. Ik moet toch op Heinrich letten.’

‘Weet je al iets van die beurs?’ vraagt Isaäc.

Maar zijn vriend schudt het hoofd. Zou die diefstal iets met de rest, met de muiterij, te maken hebben? vragen ze zich af. Het blijft onuitgesproken. De jongens weten van elkaar wat ze denken.

Even later zijn ze onderdeks. In het schemerdonker sluipen ze de mannen achterna. Het ruikt hier muf, merkt Isaäc. In mijn hut heb je dat niet.

Harmen gaat de schiemansbergplaats binnen. Joris en Heinrich volgen. Zacht gestommel.

[p. 122]

De jongens hurken naast de deur en drukken hun oor tegen het hout.

‘... Pulver, jawohl!’ horen ze Heinrich zeggen. Derck stoot Isaäc aan. ‘Hoor je wel?’

‘Sssst.’

Binnen deelt Harmen kennelijk de lakens uit. Zijn anders ontevreden stem heeft een gespannen opgewonden klank. Beslister ook en nog killer. De jongens verstaan niet alles. Vooral omdat Joris er af en toe instemmend doorheen bromt. Maar de hoofdzaken vangen ze wel op. De maats die in het komplot zitten zullen in het ruim geroepen worden. Daar ontvangen ze een paar handenvol kruit in een doek. Kogels die ze in hun zak moeten bergen. En reeds geladen pistolen uit de lading voor Venetië. Vannacht bij het begin van de hondewacht zal het teken gegeven worden: een fluitsignaal.

‘Vannacht,’ hijgt Isaäc. Zijn handpalmen zijn klam geworden. Hoeveel man doen met ze mee? vraagt hij zich af. En waarom? Hij weet zo gauw geen reden te bedenken. Hij voelt zich leeg. Hoe kun je ooit de lust om te vernielen en kapot te maken verklaren? Als je zelf wat stuk maakt, weet je het ook niet. Of is er wel meer? - Binnen verrollen ze iets. Het vat? Het vat kruit?

Derck rukt aan zijn arm. Ze kruipen achteruit, komen overeind.

‘Staan blijven!’ snerpt Rochus achter hen. Hij klemt zijn hand om Isaäcs nek, graaft met zijn gespreide vingers in de nekspieren. Isaäc voelt zich als verlamd. Koud. Tot plotseling zijn adem weer loskomt en hij het uitgilt van pijn.

‘Harmen, Harmen, Harmen!’ waarschuwt Rochus totaal overbodig. Want de drie mannen zijn al naar buiten gestormd. Joris heeft Derck die zich los had gerukt, bij zijn arm gegrepen.

Ze stompen de jongens de schiemansbergplaats in.

‘Wat doen we met ze? Maken we ze...?’ sist Rochus. Hij grijnst al.

‘Die jood is een mooie losprijs waard,’ beslist Harmen. ‘Maar die andere, daar heb ik...’

‘Ach Harmen, het is een jongen,’ komt Joris ertussen.

De jongens zijn overeind gekrabbeld. Isaäc schuift zich snel voor zijn vriend. Hij trilt, hij heeft zich maar half in bedwang als hij uitstoot: ‘Mijn vader betaalt ook voor Derck.’

Harmen schudt met een wild gebaar zijn hoofd. Komt straks ook wel, vindt hij. Ze kunnen nu niet meer wachten. Er moet gehandeld worden voor ze de jongens zullen missen. Dan maar een paar uur eerder. Joris

[p. 123]

en Heinrich rollen het vat de schiemansbergplaats uit. ‘Naar het ruim,’ beveelt Harmen. Zelf waarschuwt hij de maats aan dek hun wapens te halen en Rochus...

‘Wat moet dat met dat vat!’ De bootsman is omlaag gekomen en heeft Joris en Heinrich betrapt. Harmen en Rochus wenden zich razendsnel naar de deur.

‘Wat moet...’ Maar nu breekt de schorre stem af. Binnen horen ze een zware plof op het hout.

Joris en Heinrich verschijnen weer in de deuropening en slepen de bewusteloze bootsman achter zich aan.

‘Mooi werk,’ prijst Harmen. ‘Joris, Heinrich, omlaag. Rochus, hou de wacht. Als ze een kik geven maak je ze koud.’

De mannen verdwijnen. De deur klapt toe. De jongens horen van buiten een schurend geluid tegen het hout. Rochus zet een balk schuin. Ze zitten in de val.