Komplot op volle zee

[p. 71]

De Duinkerkers

Derck zwaait nog steeds wild met het touw om zich heen als Harmen al door drie man van hem wordt weggesleurd. Hij snikt en denkt niet meer na. Hij gelooft dat ze het allemaal op hem gemunt hebben.

Intussen is het schip in rep en roer. Meteen na het alarm zijn de maats het dek opgehold. Gekleed; 's nachts uitkleden doen ze niet. De konstabel heeft de kruit- en wapenkamer ontsloten en wacht op bevelen van de schipper. Midscheeps op het kuildek schreeuwen de mannen dooreen en botsen in het donker tegen elkaar op. De Duinkerker kapers, die moordenaars zijn gesignaleerd, beweert er een. ‘Wel tien schepen!’ Niemand kan in het donker zo gauw zien wie het roept. ‘Te wapen!’ klinkt het dan van een paar kanten. Twee mannen beginnen aan een op dek staand, licht kanon te sjorren. De stuurman beveelt stilte. Daar beent de schipper over het halfdek. Zijn slaapmuts nog op, maar verder snel in broek en wambuis geschoten.

En achter hem ziet Derck Isaäc in een lichtgele damasten kamerjas. Dat rederszoontje, dat vanmiddag eerst zogenaamd vriendelijk tegen hem was om daarna extra uit de hoogte doen.

Derck laat het stuk touw zakken. Natrillend staart hij naar Harmen, die aan de overkant van het dek vloekend en tierend op de planken ligt. Boven Dercks hoofd bewegen de touwen van het want. De uitkijk komt uit de mast omlaag, springt naast hem en legt zijn arm om zijn schouder.

‘Kom jong, beheers je.’

Derck slikt en wijst naar de scheldende man.

Aan dek is het rustig geworden. De bootsman klimt met een kaarslantaarn het bakdek op. Hij snauwt Harmen stil en loopt daarna op Derck af, die hij de lantaarn bijna in zijn gezicht stoot. ‘Wat betekent dat? Je gaat als bezeten te keer. 't Is hier het dolhuis niet!’

Voor Derck kan antwoorden, dringen de schipper en de rederszoon op hem af. Achter hen volgt de rest van de bemanning. Ze willen allemaal weten wat er aan de hand is.

Het is nu doodstil. De drie mannen laten Harmen los, die zwijgend overeind komt.

‘Waarom sloeg je alarm, jongen?’

De stem van de schipper klinkt nors en ontevreden. Hakkelend vertelt

[p. 72]

Derck hoe hij plotseling hoorde dat vlak achter hem iemand in de pek trapte. Hoe hij zich omdraaide en Harmen met uitgestrekte armen op zich af zag springen. ‘Hij besloop me... om me bij mijn keel te grijpen.’ ‘Go, trapte die in de pek die jij zelf gemorst had?’ De rijke jongen knikt naar hem.

‘Ja,’ zegt Derck stuurs. Nou doet hij weer aardig, denkt hij.

‘Het is niet waar,’ protesteert Harmen vanaf de overkant.

De bootsman draait zich onmiddellijk om. ‘Wel waar!’ briest hij. ‘Met permissie schipper,’ voegt hij er snel tussen, voor hij verder uitvaart. ‘Wat voor de donder had jij vooruit op bakdek te zoeken, kerel. De scheepsjongen had hondewacht.’

‘Zou... zou het een begin van muiterij zijn?’ hoort Derck Isaäc de schipper toefluisteren.

Sinjeur Claeszoon bijt nijdig van zich af. ‘Isaäc, jongeheer, met die onzin moet je me niet aan boord komen. Op een schip waar ik het bevel voer, wordt niet gemuit.’ Dan keert hij zich naar hem. ‘Ben je geschrokken, jongen?’ Zijn stem klinkt anders dan in het begin. Wel grommend nog, maar toch ook vriendelijk.

‘Ja,’ zegt Derck. ‘Maar ik heb van me afgeslagen, hoor. Die rotzak krijgt me niet. Ik sla hem met mijn touw...’

Maar de schipper luistert niet verder. ‘Bootsman.’

‘Ja, schipper.’

‘Is er wel meer wat tussen die twee geweest?’

De bootsman haalt zijn schouders op. ‘Ach, onnozel gekrakeel. Wat woorden nou en dan. Niet de moeite waard om voor op de kampanje te komen.’

‘Morgen gaat hij voor de mast,’ beslist Claeszoon. ‘Dan zal ik vonnis vellen. Denk er allemaal goed om. Ik duld geen vechtpartijen op mijn schip. Konstabel!’

‘Ja, schipper.’ De stem komt ergens vanuit het donker op het kuildek.

‘Sluit Harmen Lanckpoot tot morgen in de ijzers.’

De maats stommelen omlaag. Brommende stemmen onderdeks. Iemand lacht schor.

Ineens merkt Derck dat Isaäc nog naast hem staat. De andere jongen huivert. Hij trekt de kamerjas steviger om zich heen en schuift zijn handen diep in de wijde mouwen. Die kamerjas, er zitten glinsterende draden door geweven. Wel gouddraad misschien. Het is een uitsloversjas, om te

[p. 73]

laten zien hoeveel geld hij heeft. Die soepjurk, die is zo duur, hij schittert nog in het beetje maanlicht en bij de paar sterren. Dat rijke joch zei er wat van dat hij Harmen een blauw oog had geslagen. Ja, hij hoeft natuurlijk nooit te vechten. Hij heeft geen reden bang voor Harmen te zijn. Harmen...

Derck ziet het vertrokken gezicht weer voor zich, en de geklauwde uitgestrekte handen lijken in zijn gedachten steeds groter te worden. Als hij toch niets had gehoord! Hij krimpt ineen.

Isaäc ziet het. ‘Het is goed afgelopen.’

‘Ja, jongeheer.’ Eigenlijk is hij blij dat de ander nog bij hem is.

‘Je moet me Isaäc noemen.’

Derck haalt stuurs zijn schouders op. Dat zei je vanmiddag ook, herinnert hij zich, maar daarna...

Isaäc denkt aan hetzelfde. ‘Weet je,’ legt hij uit, ‘ik zag de bootsman achter je. Ik wilde je waarschuwen.’

‘Is... is dat waar?’ Derck kijkt Isaäc niet aan. Het klinkt echt, vindt hij. En hij zou het ook graag geloven en dan gewoon tegen de jongen praten, al heeft hij een gekke soepjurk aan. Toch voelt hij zich nog onzeker. Maar waarom zou de ander smoesjes tegen hem ophangen?

‘Kom,’ zegt hij, ‘ik heb nog steeds wacht. Ik moet opletten.’ Hij loopt weer naar voren tot aan het hek boven de boegspriet.

Isaäc blijft nog een tijd bij hem. Ze praten niet meer over 's middags. Maar ook niet over de mislukte overval. Al zijn ze er allebei steeds mee bezig. Ze hebben het over de snelheid van het schip. Ze wijzen elkaar naar de andere leden van het admiraalschap, ‘De Kleen Adelaer’ en ‘De Witte Vrouw’. Zouden ze daar niks van het kabaal gemerkt hebben?

Isaäc gaat naar zijn hut.

Meteen is Derck weer zenuwachtig. Gespitst op elk geluid meent hij telkens iets te horen. Sluipstappen achter zich; een man klimt langszij aan boord; een kerel met een knuppel laat zich langs de touwen omlaag zakken.

Niets natuurlijk.

Wat hij werkelijk hoort is een schrapend geluid op het kuildek achter hem, telkens als het schip een onverwachte beweging maakt. Het is het stuk hout, beseft hij, dat aan het begin van de avond al los op dek lag. Even kijkt hij spiedend rond. Nergens iets te zien. Dan verlaat hij zijn post, laat zich bliksemsnel op het kuildek zakken, grijpt de afgebroken plank en neemt hem mee terug. Weer tuurt hij de horizon af. Had de

[p. 74]

bootsman niet verteld over de Duinkerker kapers, die altijd onverwacht opduiken...? Maar nee, er is niets. Voorzichtig streelt hij het hout. Het geeft hem een gevoel van veiligheid.

Wanneer Derck laat in de morgen uit zijn kooi gepord wordt, is er nog geen tijd voor de berechting overgeschoten. De drie schepen van het admiraalschap zijn bezig hun koers te verleggen. De maats jachten over het schip. Raas worden omgetrokken, touwen gevierd en weer vastgesjord. De schipper laat extra zeilen bijzetten. Telkens wordt Derck omhoog gestuurd. De ene keer balanceert hij over een ra, terwijl een gehaaste matroos hem een paar ingewikkelde strikken en knopen wijst, die hij onmiddellijk moet nadoen.

Hij is nog niet klaar, of hij wordt omlaag geschreeuwd. Een dunne kabel aan de fokkemast is langs een scherp stuk hout geschavield, kapot geschuurd. Hij entert het want in, een rol touw over zijn arm. In het kraaiennest zit Joris al ongeduldig naar hem te zwaaien.

Een paar maal ziet hij die morgen Isaäc lopen. Er schiet geen tijd over iets tegen hem te zeggen.

Pas na de noen laat de schipper de bemanning verzamelen. Twee maats sjouwen vanuit zijn hut een tafel op dek. ‘De Kleen Adelaer’ en ‘De Witte Vrouw’ naderen tot minder dan een scheepslengte. Het rumoer 's nachts is op beide schepen gerapporteerd. De schippers willen de berechting nu van dichtbij laten zien. Het zal de tucht allicht ten goede komen, redeneren ze.

‘Het mankeert er nog maar aan dat ze een sloep uitzetten hè, en hier aan boord komen,’ hoort Derck Joris foeteren.

Derck draait zich om.

Joris en Rochus staan in een kring van mannen. ‘'t Wordt allemaal zo hè, zo gewichtig afgehandeld. Neem die tafel. 't Lijkt bijkans of je voor de schout of voor de baljuw staat. Je zou zeggen dat er wonderwat gebeurd was. Maar d'r is toch niks aan de hand. Een hand, ja een handgemeen, dat is het nou, een handgemeen waar helemaal niks achter zat.’ Joris zoekt verder naar woorden... ‘Hé, zeg jij, hé Rochus, doe jij nou eens je mond open. D'r steekt niks achter, zo is het toch. Waarom moet er dan voor een gewoon vechtpartijtje zo'n hoop poppekast...’

De magere kok trekt grote ogen en wiebelt zijn hoofd op en neer. ‘Nee, natuurlijk niet Joris, je zegt het, er steekt niks achter. Een vechtpartijtje zoals je zegt hè. Lekker, een beetje vechten.’ Ineens wijst hij giftig naar

[p. 75]

Derck. ‘En Harmen hè, Harmen had gelijk.’

‘Nee, nee, je zoekt iemand van je eigen postuur,’ roept Klaas, de man die 's nachts in het kraaiennest zat.

Anderen vallen hem in de rede. Iedereen praat door elkaar.

Derck wendt zich af en kijkt naar de andere schepen. Daar hangen de mannen in het want om beter te kunnen zien hoe alles aan dek van ‘De Silvere Dolphyn’ zal verlopen.

Ze zullen ook naar hem kijken, beseft Derck. Direct zal alles om hem draaien. Omdat hij geschreeuwd heeft. En ze zullen hem een idioot klein kind vinden dat zijn eigen boontjes niet kan doppen.

Hé, het is stil.

Allemaal tegelijk hebben de mannen hun mond gehouden. Nu ziet hij waarom. Isaäc loopt over dek naar hem toe.

‘Nou, dat is wel spannend,’ zegt hij en komt naast hem staan.

Derck knikt stroef. ‘Ik wou dat ik niks had laten merken,’ zucht hij.

‘Je had toch gelijk.’

‘Dat vind je, hè?’

‘Natuurlijk.’ Voor Isaäc spreekt het vanzelf. ‘Zeg,’ vertelt hij, ‘ik vroeg aan de schipper of hij een boek had waar alle straffen instonden. Maar toen zei hij dat hij zelf de wet was aan boord. Als hij recht sprak deed hij het op zijn manier. Daar had hij geen boeken voor nodig.’

‘Boeken,’ Derck fronst even verbaasd zijn voorhoofd. ‘O, ja, jij kunt lezen,’ beseft hij dan pas.

‘Ja, logisch.’

‘Ja.’ Derck veegt met zijn voet over de planken. Hij durft niet te bekennen dat hij het niet kan.

‘Daar is de schipper.’ Isaäc loopt weg naar de tafel.

Meteen fluistert Rochus zo hard dat Derck het wel moet horen: ‘Als je maar rijke vriendjes hebt, dan kun je je alles permitteren.’

De schipper staat nu achter de tafel. Naast hem, ieder aan een kant, Isaäc en de stuurman.

De konstabel schuift Harmen die er moe en vuil uitziet, naar voren.

Derck voelt een hand in zijn rug. De bootsman duwt hem tussen de mannen door. Ja hoor, ze kijken, ze fluisteren. Van de andere schepen klinkt geloei. En al kan het net zo goed om Harmen zijn, of juist om de lange vent, toch buigt Derck zijn hoofd.

De schipper praat niet lang. Eerst buldert hij een korte toespraak, waarin hij zegt niet van vechtpartijen en ruzies aan boord van zijn schip gediend

[p. 76]

te zijn. En meteen daarop vraagt hij, snauwend bijna, aan Harmen wat die nou eigenlijk van plan was.

Lanckpoot begint op Derck te schelden. En hoewel de helft langs Derck heengaat, voelt hij dat hij vuurrood wordt. Nu, als middelpunt van de hele bemanning, weet hij niet wat hij zeggen moet. Hij zou Harmen getreiterd hebben en expres in de weg gelopen. De kerel beweert ook dat Derck hem in het ruim heeft willen stoten. Gisteren nog bij het inladen. Nou moet ik toch van me afbijten, denkt Derck woedend, want er is niks van waar, hij liegt alles aan elkaar.

Maar hij hoeft zichzelf niet te verdedigen. De bootsman komt ertussen.

‘Het is gelogen, schipper. Ik had het jong vooruit aan het breeuwen gezet.’

Harmen wil er nog een draai aan geven, maar wordt onmiddellijk afgeblaft. De schipper lijkt razend. ‘En daaromme ten leste,’ besluit hij, ‘en temeer nog om je leugens, Harmen Lanckpoot, word jij gelaarsd. Vijftig slagen krijg je op het natte gat.’

‘Veel te weinig,’ gromt achter Derck de bootsman. ‘Vijftig slagen, dat is toch niks. Claeszoon is maar een goedzak.’

De stuurman wenkt. Heinrich en Kurt binden Harmen over een kanon. Die spartelt tegen.

Derck durft weer op te kijken. Rochus de kok en Joris staan druk te fluisteren, ziet hij. De lichtmatroos Reinout is er ook bij. Andere maats letten alleen op de voorbereiding van de bestraffing en wijzen spotlachend op Harmen, die nu machteloos voorover op de bronzen loop ligt. Klaas smijt een puts water over zijn broek. Het spat in het rond. De bootsman zwaait met een dik stuk geteerd touw en kijkt naar de schipper.

‘Vijftig slagen!’ roept die nogmaals.

Maar het bevel gaat verloren in een plotseling luid geschreeuw. Eerst alleen vanaf de andere schepen. Dan klinkt het alarm ook vanuit het kraaiennest. ‘Een zeil, een zeil in zicht!’

Een zeil? Wat voor schip?

‘Een Duinkerker aan bakboord. Een kaper aan bakboord!’

Vergeten de bestraffing. Iedereen dringt naar de verschansing. Derck staat vooraan. Ja, schuin opzij van hen aan de loefkant zodat hij de wind vol in de zeilen heeft, loopt een pinasfregat snel op het admiraalschap in. Een klein schip, kleiner dan ‘De Silvere Dolphyn’, maar sneller, zwaar bewapend en propvol buitbeluste vechters.

Een man naast Derck laat zich op zijn knieën zakken. Het is de schie-

[p. 77]

[p. 78]

man, die voor de touwen moet zorgen. ‘Ze geven geen genade, nooit, die moordenaars,’ jammert hij. De stuurman schopt hem weer overeind.

Boven het rumoer uit loeit de schipper zijn orders. ‘Busschieters bij het kanon! De geschutspoorten open!’

Harmen wordt inderhaast bevrijd. Samen met het merendeel van de sterke maats verdwijnt hij onderdeks. Om daar de luiken voor de geschutspoorten, die aan wal zijn dichtgebreeuwd, zodat er geen water naar binnen zou slaan, open te stoten en te wrikken. Het is van het allergrootste belang dat dat het eerst gebeurt. Want onderdeks staan de zwaarste kanonnen. De vijftien- en twaalfponders die op de dekken te zwaar zouden zijn.

Derck en de kok zijn met de konstabel meegestuurd. De kruitkamer in. Een voor een rollen ze de vaatjes kruit naar buiten. Rochus sjouwt pieken en musketten het dek op.

‘Dat wordt lekker vechten,’ grinnikt de kok. Hij likt zijn lippen af. ‘Lekker. Ze krijgen d'r van langs. Wat zullen ze kermen. Wij zijn toch sterker.’

Derck hoort ineens weer wat Isaäc gisteren zei: vechten is voor het onverstand. Hij richt zich op naar de kok met zijn armen vol wapens. ‘In Amsterdam op de vismarkt,’ zegt hij, ‘zag ik een man met een kapotgeschoten hand en zijn broer of zijn zwager, die lag op sterven door een kanonskogel.’

Rochus begint te rillen. Het ijzer klettert tegen elkaar. ‘Ellendige boerenpummel, Brabantse boerenhond! Je roept het ongeluk over ons op, jij! Jij roept het op! Jij hebt het boze oog! Wat jij aanraakt, komt om in brand en ellende! Eerst Harmen, en nou wij allemaal! Jij roept het ongeluk op! Maar je krijgt het over je eigen hoofd! Ik klop het af!’

En hij hamert zijn knokkels open op de houten deurstijl.

Derck kent het bijgeloof wel. In Brabant klopten ze ook het ongeluk af als iemand het zonder erbij na te denken genoemd had.

‘Doorwerken.’ De konstabel stoot Rochus naar voren. Wijst op Derck. Met een klein vaatje kruit op zijn schouder haast de jongen zich het dek op. Onder zijn voeten wordt weer zwaar gebonkt. Dan klinkt een gedempt gejuich.

De laatste geschutspoort is open.