|
| |
| |
| |
X. Hoofdstuk.
Eenige dagen na de aenneming in het huisgezin van de kleine Maria, bevonden zich de twee vrienden op de studiekamer van Frederik. Deze laetste lag in eenen donsigen zetel uitgestrekt; een ligte nachtrok omgaf hem het lichaem en zyne voeten verborgen zich in een paer geborduerde muilen welke langs binnen met ryken bont bekleed waren. Het wezen des jongelings, alhoewel hy zich zigtbaer herstelde, was nog buitengewoon bleek; zyne wangen waren nog een weinig ingevallen; doch zulks deed niet het minste nadeel aen zyn voorkomen en verleende daeraen zelfs eene zekere soort van dich-terlykheid welke, in de oogen der gevoelige vrouwen, verleidend zou toegeschenen hebben. De genezing scheen volkomen en slechts nog eenige dagen waren er noodig om Frederik de volle gezondheid terug te geven. Eenige stappen van hem verwyderd, zat Frans voor eenen schilderezel en hield zich onledig met een tafereeltje te vervaerdigen waervan zyn genezende vriend het onderwerp uitmaekte. De kunstschilder had hier slechts de bloote natuer eenvoudiglyk na te volgen om een echt schoon gewrocht te doen geboren worden.
| |
| |
Aengenaem was het om thans het wezen van Frans te beschouwen. De jongeling had zyne vorige blygeestigheid byna gansch hernomen en, kwam hem ook van tyd tot tyd de treurige gedachte aen den afgestorven Walter door den geest, dan wist hy dezelve weldra op zyde te schuiven, niet uit ongevoeligheid, maer om door eene treurige uitdrukking geene droeve gewaerwording in het hart van zynen vriend te verwekken.
Eenigen tyd nog bleef Frans voortschilderen, terwyl Frederik zich zachtjes in de lezing van de gedichten van Tollens verdiepte, welke schryver toen zich ook in Zuid-Nederland, eenen welverdienden naem begon te verwerven. Wanneer de kunstenaer zag dat zyn vriend het boek op zyne knien liet neêrzakken, legde hy insgelyks zyn palet neder en wendde het hoofd tot Frederik. Deze sprak:
‘Weet gy wel, vriend Frans, dat Tollens een groot dichter is? dat hy zich eenen naem zal verwerven die vele andere en voor langen tyd zal overschaduwen?’
‘Daer ben ik ten hoogste van overtuigd’ antwoordde Frans ‘en bejammer het meestendeel onzer vrienden die of niet lezen of zich met werken in uitheemsche talen geschreven, verlustigen, terwyl zy in hunne eigene tael meesterstukken in meer dan een vak bezitten, welke voor geene der andere volken moeten onderdoen. Dat is onbegrypelyk!.... Geene enkele natie mogelyk, bezit eenen man als Tollens; hy is de schryver wiens werken my de meeste zuivere voldoening kunnen doen smaken. Ik lees niet geerne de zoo genoemde poëten die immer de trompet aen den mond hebben en dingen uitbazuinen, die wel veel geschar houden; maer slechts hooge woorden en geluid zyn. Wat zulke mannen verachten, omdat zy het niet begrypen, dat durft Tollens aenvatten
| |
| |
en zyn vermogend genie weet het dichterlyk uit de kleinste zaken te doen uitstralen. Geen dichter is mogelyk meer beschavend dan hy: zyn woord rigt zich tot alle standen; het wordt en van de geleerden en van het volk verstaen en raekt de harten van beiden.’
‘Voor my’ zegde Frederik ‘is poëzy gevoel en moet haren zetel in het hart hebben. Zoo schynt het my dat Tollens het ook verstaet, terwyl de meeste anderen slechts voor het oor en voor den geest werken. Alle ware poëzy is eenvoudig, alle opgeblazene woorden kunnen niet dan opgeblazen gevoelens afschilderen en het natuerlyk moet, in dit laetste geval, bedekt worden, zoo niet gansch verdwynen.’
‘De poëzy zoo als alle andere dingen’ hernam Frans ‘schynt my op eene baen te loopen welke tot de wezenlykheid geleidt. Gaet de beschaving des geestes voort, dan zullen wy het getal der poëten allengs kleiner zien worden, en diegenen welke overblyven, zullen de opgeblazene uitdrukkingen vermyden; zy zullen het klatergoud, dat in hunne gewrochten tot hier toe met eenen valschen schyn geblonken heeft, allengs doen verdwynen en het eenvoudige op de gemaektheid doen volgen.’
‘Dat zal een groote stap zyn, vriend Frans; doch daer zal de verbetering, hoop ik, niet ophouden, en men zal verder gaen. Aen de natuerlyke zuivere uitdrukking blyvende vastkleven, zal de poëzy eene hoogere vlugt nemen en men zal de aerdsche voorwerpen verlaten om tot het domein van hoogere dingen op te stygen. Het inwendig geestenleven, waervan wy thans by enkele dichters slechts eene flauwe strael zien doorschynen, zal bekend gemaekt worden en er zullen nieuwe
| |
| |
schatten voor de geesten worden blootgelegd: schatten welke al wat tot hiertoe bekend is in pracht en rykdom zullen overtreffen. Er zal zich een gansch nieuw ryk voor onze blikken ontsluiten en wy zullen verbaesd staen, ziende welke rykdommen er zoo lang voor de oogen van onze geesten, voor het gevoel van onze harten zyn verborgen gebleven.....’
Frans had, gedurende die laetste gezegden, de oogen van zynen vriend niet afgewend en meende te bemerken dat Frederik, zich in die beschouwingen met geestdrift verdiepende, er reeds eenige inwendige ontsteltenis door gewaer werd. Hy besloot alsdan zich niet verder aen die samenspraek over te geven en de gedachten eenen anderen loop te doen nemen; want Frans had besloten al de zielontstellende gewaerwordingen zoo veel mogelyk van den geest zyns vriends te verwyderen. Hy bleef dan eenige stonden, zonder nog op Frederiks woorden te antwoorden en stapte eenige keeren in het vertrek op en neder, terwyl zich eene treurige aendoening op zyn wezen schilderde. Wanneer Frederik zulks opmerkte, vroeg hy aen zynen vriend, waerom hy er eensklaps zoo onrustig uitzag:
‘Ik denk aen Duitschland’ sprak Frans ‘ik heb aen mynen vriend Van Hardenhoek geschreven en hem verzocht by de moeder van Walter uit mynen naem, een bezoek af te leggen en de brave vrouw zoo goed mogelyk te troosten; ik ben nieuwsgierig te vernemen in hoeverre hy in die pooging gelukt is. Ik had reeds gister een antwoord verwacht; doch heb niets ontvangen: dat maekt my onrustig. Van Hardenhoek is nogtans een man van zyn woord en ik kan my die nalatendheid moeijelyk uitleggen.’
| |
| |
‘Onze harten’ zuchtte Frederik ‘hebben, sedert eenigen tyd, zware slagen moeten ondergaen, myn beste vriend. Gy, hebt Walter verloren; beide hebben wy eenen jongsten vaerwel aen Wolfang moeten zeggen en dan hebt gy nog meer dan ik geleden met mynen smartelyken toestand, gedurende de laetste dagen, na te zien. Frans, Frans, gy hebt eene moedige ziel, gy die dry rampen doorgestaen hebt, waervan eene enkele my tot den boord des grafs gebragt heeft....... Gedenkt het u nog, myn beste, hoe Wolfang ons het alles voorzegd heeft? Gedenkt gy den stond nog waerop hy ons zegde, dat de arme Walter stervend was, en dan het visioen van 's nachts, wanneer Walter ons zynen laetsten vaerwel gebragt heeft?.....’
- Daer is het alweêr, dacht Frans, wil ik uit eenen afgrond boven komen, dan vallen wy oogenblikkelyk in eenen anderen.... Arme Frederik, gy zyt nog ver van genezen te zyn! ô Wie zal my de baen voorteekenen, welke ik met u zou moeten bewandelen; wie zal my de strunkelsteenen aenwyzen, waerover wy telken stonde kunnen vallen?- Die bedenkingen vlogen als een bliksem door den geest des kunstschilders; doch, zonder er zich verder in te willen verdiepen, antwoordde hy op de vragen van zynen vriend Frederik:
‘Ik gedenk my het alles zeer wel..... vriend, zeer wel; doch ik wilde eenige letteren van Van Hardenhoek ontvangen: die duivelsche kerel! hy zal weêr te grooten afschrik hebben om te schryven. Als ik vandaeg geenen brief ontvang, dan schryf ik morgen; want ik moet hem ook zeer gewigtige zaken nopens Daniël, zynen geheimen beschermeling, mededeelen. Die is ook een der ontallyke martelaren voor wie er eene voorzienigheid
| |
| |
noodig is om hen niet in wanhoop te laten omkomen. - De kunst, vriend, is ook al een schoon iets in de wereld! Wee den rampzalige die met een onbedorven hart en met eenen geest, ryk aen schoone inbeeldingen, zich door het flikkerlicht der kunst heeft laten misleiden en, zoo als Daniël, voorgenomen heeft, zich by haer eer en rykdom te verschaffen en terzelfder tyd het hart zuiver van alle laegheden te bewaren! o Hem staen slechts onlusten, onttooveringen en hartscheurende vernederingen in de toekomst te wachten!.....
Hier werden de woorden van Frans onderbroken door een gedruis dat zich voor de deur der kamer, waer de twee vrienden zich bevonden, opdeed:
‘Het is wel! het is wel!’ riep eene stem ‘als hy daer binnen is, dan hoeft gy my niet aen te dienen!....’
En ter zelfder tyd ging de deur van het vertrek open en een lange magere heer trad binnen.
‘Heer Van Hardenhoek!’ riep Frans, den inkomende te gemoet snellende en hem met diep gevoel de hand drukkende ‘wees welkom!’
‘Ja, hier ben ik.’ zegde Van Hardenhoek, terwyl hy zynen gaenstok met ivooren appel in eenen hoek van het vertrek ging plaetsen, en zynen hoed op eenen stoel nederlegde. En dan digter bytredende, hernam hy: ‘Ja, hier ben ik! En dat is ongetwyfeld uw goede makker Frederik, van wien gy my meermaels gesproken hebt; hy is my, schoon voor het uitwendig onbekend, sints lang een vriend geworden.’
En tot by den jongeling stappende, vatte hy hem driftig by de hand en schudde die met een warm gevoel.
‘Wy kennen elkaer, heer Van Hardenhoek’ sprak nu ook Frederik ‘want heeft de vriend Frans u iets
| |
| |
over my gezegd, hy heeft my ook meermalen over u onderhouden.....’
‘Indien hy my maer niet te schoon heeft afgeschilderd, dan is het allerbest’ riep de oude Van Hardenhoek ‘doen wy dan maer of wy sedert jaren innige vrienden waren geweest; en om te beginnen, vriend Frederik, zult gy my het genoegen verschaffen van u terug in uwen zetel te plaetsen en te doen alsof wy oude kennissen waren.’
Met eenen blyden glimlach op het aengezigt, liet zich Frederik terug in zynen zetel neêrvallen en Van Hardenhoek greep intusschen eenen stoel en plaetste zich in het midden der twee makkers.
‘Nu’ zegde Frans ‘ik ben er regt in mynen schik mede, heer Van Hardenhoek, u te mogen zien. Daer nog even spraken wy over u en ik kon niet begrypen hoe het kwam, dat ik nog geenen brief van u ontvangen had.’
‘Dat is enkel de schuld van den knecht uit het gasthof geweest, vriend Frans. Ik was met de beste gevoelens bezield om u oogenblikkelyk te schryven. Ik vroeg het noodige daertoe; want, daer ik weinig van schryven houde, zoo als gy weet, heb ik zelden pen of papier in myn reiskoffer.... Goed! ik wacht een kwartuers en de knecht brengt my eenen inktpot zonder inkt, een ander kwartuers later kreeg ik eene pen die niet versneden was, en nu berekende ik dat, om inkt, papier en een pennemes te hebben, ik denkelyk nog eene uer zou hebben moeten wachten. Ik trok op dien stond myn uerwerk uit en zag dat ik juist van pas zou gekomen zyn om met den stoomboot te vertrekken. Op een, twee, dry, sluit ik myn reiskoffer, doe my naer den stroom
| |
| |
voeren en zie my hier nu in persoon om u mondelings over alles verslag te doen. - Doch eer wy voortspreken, zal ik u regt uit verklaren, dat ik vandaeg nog niets heb genuttigd.....’
‘Waerom spreekt gy niet eerder’ zegde Frederik, en op den zelfden stond schelde hy den bediende en deed hem eenen ontbyt opbrengen.
‘Wat zou mynheer liefst?.....’ vroeg de knecht.
‘Het eerste het beste!’ riep Van Hardenhoek.
‘En het beste het eerst!’ herhaelde Frederik.
De bediende verstond allerbest de inzigten zyns jongen meesters en eer er tien minuten verstreken waren, was er een prachtig ontbyt opgedischt waer de kostelyke wynen niet by gespaerd waren. Van Hardenhoek wachtte niet om met matigheid aen zynen eetlust te voldoen en, terwyl hy, eenige stonden later, met Frans een lekkere flesch Rhynwyn ledigde, hernam de samenspraek. Frans vroeg inlichtingen, over het huisgezin van Walter en Van Hardenhoek antwoordde hem en deed hem het verhael van zyn bezoek by Elisa en by hare moeder:
‘Ik ken maer eene vrouw’ zoo eindigde de oude heer ‘welke met Klara, de moeder van den afgestorven Walter, kan vergeleken worden, en het is de moeder van Daniël. Beide hebben de grootste smarten onderstaen welke op de wereld het vrouwenhart kunnen overvallen; beide hebben, haer leven lang, onder de nydige slagen van het noodlot gebukt gegaen en toch blyven beide het hoofd nog boven steken. De stryd nogtans dien de moeder van Walter thans heeft door te staen, is wel de verschrikkelykste van haer gansch leven, en om hem goed te begrypen, zou men moeten
| |
| |
weten, hoe groot, hoe onbegrensd de liefde en verkleefdheid waren welke zy voor haren zoon koesterde. Ik heb, gedurende mynen levensloop, vele smarten gezien, myne goede vrienden; doch hevigere dan die van Klara en Elisa heb ik nooit mogen beschouwen. Het gaet uwe verbeelding te boven. De twee vrouwen zyn thans als een paer bloemen die, door den storm ter neêr geveld, zich zonder eene krachtige weldoende hand niet weder meer zullen oprigten. Ook moet gy, Frans, uwe belofte volbrengen; gy moogt niet langer uitstellen om naer Dusseldorf te gaen; gy moet de weldoende hand zyn die de twee vrouwen zal opbeuren en de rust en de kalmte, met het vergeten harer rampen, in heure zielen zal terug doen dalen.’
‘Het is myn hevigste verlangen, heer Van Hardenhoek’ zuchtte de kunstschilder ‘ik zal gaen; doch gy zult my ligt verontschuldigen, indien ik my niet eerder van dien pligt gekweten heb, wanneer gy wilt bedenken welke toestand de myne geweest is.... In Duitschland wordt my een vriend ontroofd en hier kon ik my telken stonden - ik durf het thans bekennen, nu Frederik zoo goed als hersteld is - hier kon ik telken stonde het zelfde verlies ondergaen. En, wat meer is, er hing veel aen myne tegenwoordigheid by Frederik, en kon ik hem verlaten, wanneer hy slechts uit het grootste gevaer verlost was, nog kon hervallen en de hulp eens vriends niet kon ontberen?’
‘Ik versta dien toestand genoeg, Frans, en moet uwe handelwyze goedkeuren: beter is het een verlies trachten te voorkomen dan zich met een dat onherstelbaer is, bezig te houden. Doch er is een middel om het alles ten beste te schikken. Frederik is thans zoo goed
| |
| |
als genezen; zyne ziekte is verdwenen en de herstelling zal zich niet lang laten wachten. Om echter die herstelling nog meer te verhaesten, is er geen beter middel dan met uwen vriend eene kleine reis te ondernemen en hem den weldadigen invloed eener vreemde lucht-streek te doen gevoelen. Welnu, wat belet u van gezamentlyk naer Duitschland te vertrekken?’
‘Dat is eene heerlyke gedachte!’ riep Frans uit ‘wat dunkt er u van, Frederik?’
‘Ik stem er volkomen in toe’ zegde de jongeling ‘indien wy den geneesheer kunnen overhalen.’
‘Bah! geneesheer’ zegde Van Hardenhoek ‘Frans is uw geneesheer en de vreemde luchtstreek zal u meer goed doen dan al de apothekers winkels van Antwerpen u te samen zouden verschaffen! Vertrekken vrienden, vertrekken! Is het besloten?
‘Het is vast besloten’ zegde Frederik ‘myn moed zal my krachten verleenen!’
‘Bravo, zoo!’ riep Van Hardenhoek ‘en laet nu de uitvoering maer zoo haest mogelyk op het besluit volgen.’
‘Morgen vertrekken wy!’ riep Frans ‘zyt gy te vreden, Frederik?’
‘Volkomen!’ antwoordde de jongeling.
‘En nu, Frans’ hernam Van Hardenhoek ‘nu eenige inlichtingen over Daniël?’
Het wezen van den kunstschilder kreeg, by die ondervraging, eene ernstige uitdrukking en hy antwoordde:
‘Het is tyd, heer Van Hardenhoek, het is hoog tyd om uwen rol van voorzienigheid aentenemen. De jongeling gaet onder den stryd bezwyken; lang heeft hy het hoofd boven gehouden en tegen hel lot geworsteld.
| |
| |
Wat er in de kunst, op eene eerlyke wyze, kan aengewend worden, heeft hy beproefd; geene middelen heeft hy verwaerloosd en, niet niettegenstaende zyne kunde, niettegenstaende zyn echt kunstryk genie, heeft er zich op geene plaets een uitzigt vertoond; geene enkele weldoende hand is hem toegereikt geworden. Ontmoediging is al wat de jongeling met zyne poogingen gewonnen heeft..... - Voeg nu by dit alles zyne ongelukkige liefde, waerover ik reeds andermael gesproken heb, en die hem de gezondheid benomen heeft, en dan de armoede, de echte, de bedekte armoede die er in het huisgezin heerscht en gy zult verstaen tot welke hoogte de rampen geklommen zyn.....’
‘Dat is te ver, dat is te ver!’ zuchtte de brave ouderling, terwyl er een traen in zyne oogen parelde. ‘Ik had dit alles eerder willen weten!.....’
‘Het is slechts van gister’ hernam Frans ‘dat ik al de uitgestrektheid der rampen heb leeren kennen, en waert gy heden niet ter goeder uer aengekomen, dan had u morgen een brief van alles onderrigt.’
‘Kent gy eenen zekeren toonkundige met naem Marten?’ vroeg Van Hardenhoek.
‘Het is de beste vriend van Daniël’ antwoordde Frans ‘door hem zult gy alles kunnen weten, wel te verstaen, indien gy hem vertrouwen inboezemt en hy u uitleg wil geven.’
En de jongeling wees den woon van den toonkundigen aen den heer Van Hardenhoek. - De oude stond nu op en, de twee vrienden de hand drukkende, zegde hy:
‘Myne brave vrienden, er zal mogelyk eenigen tyd verloopen, voor wy elkaer nog zullen kunnen zien; ik
| |
| |
zal hier te Antwerpen, ik voorzie het reeds, mogelyk vele zaken te verrigten hebben. Er is hier eene streng in de war die ik slechts met moeite zal kunnen ontknoopen. Gaet gy intusschen morgen naer Duitschland; daer zal Frederik zich volkomen herstellen, en gy, Frans, zult er diepe wonden kunnen verzachten, terwyl ik hier andere niet min groote smarten zal poogen te genezen. Het is schoon, myne jonge vrienden, wanneer men weldoende handen kan uitreiken en zyne medemenschen behulpzaem wezen. Het is op die stonden dat ik God bedank over het fortuin dat hy in myne handen ter bewaring gesteld heeft.....’
‘o Mynheer, dat zyn schoone gevoelens’ zuchtte Frederik ‘gy zoudt er myne vriendschap voor eeuwig door winnen, indien dezelve u niet sedert lang ware opgedragen geworden.’
En, by eenen laetsten handdruk, snelde Van Hardenhoek het vertrek uit, en ging nog eenige verdere inlichtingen over zynen beschermeling zoeken intewinnen, alvorens zich by den aengewezen Marten aen te bieden.
‘Dat is een opregt menschenvriend’ zegde Frans, wanneer de oude heer vertrokken was ‘een edelmoedig karakter, eene edele borst, zoo als ik ze geerne zie.....’
‘Waerom is de gansche wereld door zulke zielen niet bewoond!’ zuchtte Frederik ‘dan zou de aerde geene treurige plaets meer wezen.’
‘o Daer zyn er, Gode zy dank, myn vriend, meer dan wy zouden gelooven, die aen den heer Van Hardenhoek gelyken. In Duitschland zult gy twee andere zielen ontmoeten, welke u ook de wereld zullen doen beminnen en u zullen betoogen, dat de schepsels, naer Gods
| |
| |
gelykenis gemaekt, toch immer eenen trek van hun voorbeeld bewaren. Het is eene zieldoodende wysbegeerte welke ons zou willen doen gelooven, dat het menschdom als uit een deel woeste dieren is samen gesteld, wier leven slechts een gedurige oorlog is, die het geluk niet kennen dan wanneer het zich onder eenen vleeschelyken vorm aenbiedt en die de gevoelens der harten berekenen voor alleer er de uitwerking te willen van gevoelen.’
‘Het is wel waer, Frans, doch eilaes! die reine zielen zyn uitzonderingen op de aerde. Van tyd tot tyd ontmoeten wy er eene op onze droeve levensbaen, zoo als men weleens in de woestynen van Arabiën een frisch oasis mag ontdekken. Doch hoe is het met het algemeen gelegen! hoe treurig is niet de omgang met de meesten der menschen! hoe onttooverend is de vriendschap welke men met de menschen kan aengaen!’
‘Wy zyn dikwils onregtveerdig in ons oordeel, vriend Frederik, omdat wy al te streng zyn. Geen mensch bestaet op de wereld of hy bezit goede en heeft slechte hoedanigheden. Wy zyn eerder genegen om de laetste dan wel de eerste optemerken en zoodra wy eenen onedelen drift in iemand ontdekken, besluiten wy aenstonds dat er niets goeds in dien mensch zit. Weet gy wel, vriend, dat diegenen welke het meest door hunne deugden uitgeblonken hebben, soms hun gansch leven hebben moeten stryden, om niet onder den eenen of den anderen verlagenden drift neêr te bukken? - Het is eene byna algemeene wet, dat wie in de deugd zich boven anderen verheft, ook terzelfder tyd, indien hy eene andere rigting nam, in het slecht boven de anderen zou uitsteken. Ik spreek niet van de zoogenoemde deugd- | |
| |
zame menschen, welke deugdzaem zyn, omdat zy tot niets anders in staet zouden wezen. Dat zyn lauwe geesten die nooit geene worsteling gekend hebben, die nooit geene verzoekingen hebben moeten onderstaen: hunne deugden zullen niet zwaer in de balans wegen. Iemand die nimmer gevallen is, kan min deugdzaem zyn dan een die honderd duizend malen is te neêr geslagen geweest; doch die moeds genoeg bezeten heeft om ook duizendmael weêr regt te komen en den stryd tegen den ouden vyand op nieuw aen te vangen. De kroon der martelaers is schooner dan die van de onnoozelen en niet vervolgde zielen!’
‘Wat wilt gy uit dit alles besluiten, vriend Frans?’
‘Ik wil daeruit besluiten, myn beste, dat wy dikwils ons deerlyk zouden misgrypen, wanneer wy een oordeel over iemand, by den eersten aenblik, zouden willen vellen. - Veronderstel eens dat een deugdzaem man u voor den eersten keer voorkomt, terwyl hy door eenen onedelen drift overvallen, er onder bezweken ligt........ Zult gy hem nu voor slecht houden: ja, niet waer, indien gy op dien stond zelven een vonnis zoudt stryken? En voelt gy nu reeds niet hoe ver gy zoudt kunnen verdwaeld wezen?’
‘Zulks wil dan zeggen, dat het menschelyk oordeel zwak en onvolmaekt is? Ik heb dat immer geloofd, Frans, en moet u bekennen dat het juist daerom is dat ik zoo weinig aen de redenering hecht. Zie hier wat ik my ten dien opzigte meer dan eens zegde: van al de uitwendige menschelyke hoedanigheden is de redenering, het oordeel de grootste kracht welke de geest kan blootleggen. Indien nu die kracht zoo laeg in graed blyft, indien men van wat het grootste, het zekerste
| |
| |
voorkomt, slechts nog eenen twyfel en niets dan eenen twyfel bewaert, wat is dan de uitwendige mensch, wat is dan de uitwendige kracht des geestes?...... Eilaes! eene zwakke hoedanigheid, iets dat weinig in rekening kan komen, iets waerop men met geene zekerheid kan noch mag bouwen.... Ter zelfder tyd zag ik eene andere baen welke veel glansryker is en waerop men met vasten tred kan voortstappen. Het is de baen die tot het ryk des gevoels leidt, dat Wolfang voor mynen geest ontsloten heeft en waer ik met hem de eerste treden heb op afgelegd. Zoo droog, zoo weinig geruststellend als de redekundige wereld is, zoo weelderig, zoo verzekerend is de oneindige wereld van het zuiver, van het reine gevoel. o Frans, wanneer men daer eens den voet in vrydom op geplaetst heeft, dan zoudt gy niet kunnen gelooven welken blik van diep medelyden men op de zoo gezegde wereldsche wysheid werpt; dan zoudt gy u niet kunnen inbeelden, hoe alles wat buiten den geest, buiten het inwendige zielenleven bestaet, klein en nietig voorkomt!’
‘Vriend Frederik’ onderbrak Frans nu met een luidruchtigen lach ‘ik geef u volkomen gelyk: gy redeneert zeer juist, wanneer gy wilt besluiten, dat de redenering eene kleine, eene ledige zaek is; want het is juist met het redekavelen dat wy vergeten wat er ons te doen staet. Weet gy niet meer dat wy besloten hebben morgen naer Duitschland te vertrekken en dus geenen tyd mogen verliezen om ons voornemen ten uitvoer te kunnen brengen?’
‘Gy hebt gelyk, Frans, gaen wy ons bereid maken; ik voel my reeds, door de gedachten der reis, als een nieuw leven ingestort,’
| |
| |
‘Voorwaerts dan!’ riep Frans, terwyl hy zyne schilderborstels weglegde en zyn palet zuiverde. ‘Wy zullen dit tafereeltje later wel voleinden’ zegde hy intusschen’ het figuer is toch afgewerkt...... Vriend Frederik, bezie het eens wel; wanneer wy van de reis zullen terug gekeerd zyn, zult gy aen dit bleeke wezen niet meer gelyken. De kleur der volle gezondheid zal terug op uwe wangen geklommen zyn en gy zult mogelyk wel een min dichterlyk aengezigt; maer toch een aengenamer voorkomen bezitten, ten minsten voor uwe vrienden, die u liever met den blos der gezondheid dan met den tint der dichterlykheid zien pryken.’
Intusschen waren de twee vrienden werkelyk bezig met de kleine voorzorgen te nemen welke tot het beginnen eener reis noodig zyn. Alles gebeurde ten spoedigste en men was byna gereed om te vertrekken, wanneer de ouders van Frederik nog van niets onderrigt waren. Frans nam het op zich, om hun het voornemen te doen welgevallen en hy was daer weldra in geslaegd, ofschoon de moeder van Frederik zich met vrees van haren geliefden zoon liet afscheiden.
Voor zy vertrokken, werd Clotilde, de gevoelige zuster van Frederik, belast met zich den toestand van Marias broeder aen te trekken en haer vader de benoeming van stuerman voor den braven jongeling te doen bespoedigen. Het brave meisje gelastte zich insgelyks om voor het betalen van het pension van den armen zinneloozen broeder te zorgen. Frans stelde haer daer toe de noodige gelden ter hand. Op die wyze waren alle zaken te Antwerpen geregeld en des anderendags, zoo als het gezegd was, begonnen de twee vrienden hunne reis naer Dusseldorf.
|
|
Auteursrechtvrij