Volledige werken. Deel 11

[p. 113]

Snoeverij is geene liefde.
Eene oude geschiedenis.

Eenige mijlen van de stad Luxemburg, dicht tegen de Fransche grenzen, verheft zich een ontzaglijke puinhoop op de helling van eenen heuvel. De reiziger, wiens ziel voor het bezichtigen der middeleeuwsche oudheden niet gevoelig is, zou licht voorbijtrekken en die puinen voor een stuk van de rots zelve, waarop zij zich bevinden, aanzien: doch hij, die gewoon is de gedenkstukken van vroegeren tijd op te sporen, wordt weldra gewaar, dat de twee stompen, welke zich uit de rots verheffen, eertijds twee zware torens gevormd hebben, en bij een nader onderzoek, ontdekt hij weldra de vervallen muren van het eerst ontzaglijke slot, en kan zich het reuzengevaarte, met een weinig verbeelding, weldra gansch en geheel voor het oog tooveren. Die puinen dan zijn het overblijfsel van het oude slot van Hesperange, en in de zestiende eeuw, waarin het kleine verhaal, dat hier volgt, plaats grijpt, bestond hetzelve nog gaaf en ongeschonden.

Op den avond van den vijfden oogst van het jaar 1530 was het slot van Hesperange in de diepste treurigheid gedompeld. De markiezin, eene jonge vrouw van omstreeks de vijf en twintig jaar, wandelde mistroostig en eenzaam door de hooggewelfde gangen van het reusachtig kasteel, denkende aan haren gemaal, welke ten strijde was getogen en sedert lang geene tijdingen meer had gezonden. Bij het minste gerucht, dat de markiezin in de verte kon hooren, bleef zij stil staan en telkens vermeerderde hare droefheid, wanneer zij het gerucht zich hoorde verwijderen of zich overtuigde, dat zij niets gehoord had dan het klapwieken van eenen nachtuil, die uit den toren vloog, of het gebas der jachthonden op het voorhof. Eindelijk toch scheen zij een naderend gerucht in de vallei te hooren, en ditmaal bedroog zij zich niet; het was werkelijk een ruiter, die, op een moedig ros gezeten, door de vlakte heenrende en den omtrek van hel gekletter zijner wapens en van de hoeven zijns paards deed weergalmen. De markiezin begaf zich aan het vensterraam en, op het uitstek leunende, kon zij zich weldra overtuigen, dat de aankomende een ruiter van het gevolg van haren gemaal was. Het hart klopte haar van vreugde, van angst en van onrust. Wat nieuws mocht de bode brengen, welke woorden ging

[p. 114]

zij uit zijnen mond vernemen? Was haar gemaal nog welvarend? Was hij in den strijd mogelijk gewond geworden, of was hij reeds dood?... Haar angst vergrootte, toen zij gewaar werd, dat de ruiter, dichter bij het slot naderende, allengs den loop van zijn ros vertraagde. Hij heeft denkelijk slechte tijdingen te brengen, dacht de vrouw, anders zou hij met meer drift de muren van het kasteel naderen. God! God! wat mag er gebeurd zijn! Wat ga ik vernemen!

Intusschen naderde de ruiter tot voor de valbrug. De schildwacht, die op de vesting stond, en hem van daar had zien aankomen, riep eenige woorden met eene heesche stem. Dan verscheen er een paadje, die op den horen blies en de valbrug werd neergelaten. De ruiter, op het binnenplein gekomen, stapte van zijn paard en werd onmiddellijk bij de markiezin ingeleid. In hare tegenwoordigheid gekomen, boog hij zich ootmoedig, en met eene diepe droefheid op het wezen, bood hij der edelvrouw eenen bebloeden zijden sluier aan, zonder een woord te spreken. De markiezin greep den sluier, drukte hem op haar hart en, terwijl een stroom van tranen aan hare oogen ontsproot, riep zij uit; ‘ô hij is dood! God!....’ Meerder kon de gevoelige vrouw niet zeggen. Zij ging zich in haar vertrek opsluiten en bracht dagen, ja, weken lang door met haren afgestorven gemaal te beweenen.

Eenige maanden later was de droefheid der markiezin grootendeels gestild, alhoewel zij nog immer inwendig haren echtgenoot betreurde. Daar zij eene rijke weduwe was en nog in den bloei van hare schoonheid, duurde het niet lang of meer dan een baron en ridder kwamen om hare hand smeeken. Drie edelheeren, inzonderheid, vervolgden de vrouw met hunne liefde. De eene was een baron, die zijn leven op de jacht doorbracht; de tweede een graaf met een paar zwarte knevels en eenen baard, welks weêrga men geen twintig uren in den ronde zou hebben kunnen vinden. De derde was een tamelijk jong ridder, bijna van denzelfden ouderdom als de markiezin en die, van een zwaarmoedig, doch braaf en oprecht karakter, zijne liefde slechts door den diepsten eerbied te kennen gaf.

De markiezin gevoelde, dat zij eindelijk toch eene keus moest doen en noodig had zich eenen verdediger uit te kiezen, welke haar en hare bezittingen in die tijden van onlusten zou hebben kunnen beschermen. Zekeren dag kwam de baron zijn gewoon bezoek afleggen, sprak een uur lang van zijne innige liefde, en daar de markiezin hem gerust liet voortgaan, zwoer hij de duurste eeden, dat hij bereid was alles

[p. 115]

voor haar op te offeren; dat zij slechts eenen wenk te doen had, en dat hij gereed was zijn leven te eindigen, met zijnen dolk door zijn hart te jagen.

‘Al woorden in den wind, heer baron,’ zegde de markiezin. ‘Indien ik u zulks gebood, ben ik zeker, dat gij anders zoudt handelen.’

‘Spreek, liefste mijner ziel!’ riep de baron, zijnen dolk in gereedheid houdende. ‘Een enkel woord en.....’

‘Ik verzoek u morgen ten eetmaal. heer baron,’ onderbrak de vrouw: ‘en ik zal mij alsdan verklaren en eene keus doen: want gij weet dat gij twee medevrijers hebt.’

De baron vertrok blijmoedig en ging het overige van den dag in het jachtvermaak doorbrengen.

Nog geen half uur was de baron vertrokken, of de graaf trad binnen. Op zijne beurt begon hij van zijne liefde te spreken en smeekte de edelvrouwe, dat zij hem toch eindelijk het jawoord zoude geven.

‘Ik ben besluiteloos,’ zegde de markiezin; ‘ik weet niet wie van de drie mij het meest liefheeft. De baron zegt mij te beminnen en wil het met alle middelen bewijzen. Daar straks nog wachtte hij slechts op eenen wenk van mij, om zich eenen dolk door de borst te stooten.’

‘En denkt hij alleen bekwaan te zijn zulke opoffering te doen!’ riep de graaf. ‘Spreek een woord, genadige vrouw, mijn afgod! en ik doorscheur mij den boezem, ik laat mij in mijn zwaard storten; ik werp mij van het hoogste der rots in den afgrond! Doe hier het marteltuig van uwe pijnbank brengen, en ik laat mij de ledematen uiteen rekken, mij de leden plat slaan, mij het vleesch met tangen afknijpen! Ik zal alles met blijdschap voor u onderstaan en u daardoor trachten te toonen, hoe sterk mijne liefde is.’

‘Morgen,’ zegde de markiezin, ‘verzoek ik u ten eetmaal, en ik zal alsdan eene keus doen.’

De graaf vertrok insgelijks met de blijdschap in het hart en ging zich bezig houden met zijne zwarte knevels en zijnen baard met welriekend water te wasschen en te balsemen.

In den namiddag verscheen, volgens gewoonte, de derde vrijer, de jonge ridder Joris, op het slot van Hesperange. Reeds een uur zat hij bij de jonge weduwe, en beiden hadden slechts eenige onbeduidende woorden gewisseld. Eindelijk sprak de markiezin, zich geweld aandoende:

[p. 116]

‘Ridder Joris, ik ben voornemens mij in het huwelijk te begeven. Zeg mij eens, indien ik tusschen den baron en den graaf eene keus moest doen, wien zoudt gij mij aanraden?’

Joris scheen als door den bliksem getroffen en voelde zijn bloed naar zijn hoofd snellen. Hij antwoordde:

‘Kunt gij die veronderstelling doen, markiezin?’

De vrouw ging voort, zonder rechtstreeks op de vraag van den ridder te antwoorden:

‘Beiden willen mij de grootste bewijzen hunner liefde geven. Zij wilden zich nog vandaag, op een woord, op een' wenk van mij, met hunnen dolk hun eigen hart doorbooren, om mij de oprechtheid hunner liefde te bewijzen.’

‘En gij hebt het woord niet uitgesproken, gij hebt den wenk niet gegeven, markiezin?’

‘Nog niet, ridder Joris,’ zegde de vrouw met eene zichtbare ontevredenheid.

‘Waarom de proef niet genomen?’

‘Ridder,’ zegde de markiezin, ‘morgen verzoek ik u ten eetmaal; de baron en de graaf zullen ook komen, en ik zal u allen mijne keus doen kennen.’

Joris vertrok met eene diepe droefheid in de ziel en bracht den ganschen dag door met mijmerend de omstreken van zijns vaders slot te doorkruisen.

Des anderdaags, op het gestelde uur, waren de drie minnaars aan het kostelijke eetmaal gezeten.

Na eenige spijzen genuttigd te hebben, sprak de markiezin:

‘Mijne brave edelheeren, reeds meer dan eens hebt gij mij gezegd of doen verstaan, dat gij mij bemint. Gij allen doet dezelfde eeden; uwe liefde schijnt even sterk, en ik draag u allen de grootste achting toe. Ik heb u beloofd heden eene keus te doen, en die keus zal van eene proef afhangen.

Op denzelfden stond bracht een bediende eene zware pastei op de tafel. De markiezin ging na eenige stonden voort:

‘Heer baron en gij heer graaf, gij hebt mij gisteren voorgesteld u op een woord van mij te doorsteken, ten einde mij een onwedersprekelijk bewijs uwer liefde te geven. Dat heeft mijn hart goed gedaan, mijne heeren; want zoo versta ik ook de liefde, en ik wil mij thans van uwe gevoelens verzekeren. Gij, ridder Joris, hebt mij zooveel

[p. 117]

niet beloofd: doch ik laat u insgelijks tot de proef toe... Die pastei is vergiftigd: wie er de eerste durft van eten zal mij getoond hebben, dat hij mij waarlijk liefheeft. Het is wel waar, dat hij een half uur later zal dood zijn: doch ik zweer u, in dit geval, dat ik nimmer een huwelijk zal aangaan en hem, die zich voor mij zal opgeofferd hebben, tot den dood getrouw blijven.’

Terwijl de markiezin die woorden uitsprak, hadden de baron en de graaf hunne zetels achteruit geschoven en staarden verbaasd op de vrouw. De markiezin zweeg stil en geene aandoening verscheen op haar aangezicht. Joris wierp eenen scherpen blik op haar, greep een mes en sneed zich een stuk van de pastei en nuttigde hetzelve, zonder iets te zeggen.

Op denzelfden stond reikte de markiezin hare hand aan den jongen ridder en sprak met eene blijde stem:

‘Ridder Joris, gij zijt mijn bruidegon en ik hoop, dat wij te zamen gelukkige dagen zullen slijten. Ik heb u willen beproeven; wees gerust; het voedsel, dat gij genuttigd hebt, zal u geen letsel doen: het was slechts eene list, mijne heeren, mijne keus is gedaan.’

De baron en de graaf verlieten stampvoetend en beschaamd de zaal. Toen zij vertrokken waren, vroeg de markiezin:

‘Dacht gij waarlijk, mijn goede Joris, dat er vergift in was?’

‘Ik dacht,’ zegde Joris: ‘er is vergift in, of het is eene list. Is het eene list, dan win ik mijne geliefde: is het waarheid, dan verlies ik slechts eene hatelijke vrouw en ik dood mijn eigen, om tenzelfden tijd mijne liefde te dooden, die toch nooit zou gestorven zijn, welken haat ik ook voor u hadde kunnen opvatten.’

‘Gij bemint mij dan wel hevig, mijn goede Joris?’

‘Vraagt gij het nog, mevrouw?’ zegde de jongeling, zijne geliefde in zijne armen drukkende.

‘En waarom hebt gij dan voor mij niet gesproken? Kondet gij dan in mijne blikken alles niet lezen?’

‘Denken wij slechts aan de toekomst, mijne lieve,’ antwoordde de ridder.

Nog denzelfden dag werd het huwelijk in de kapel van het slot van Hesperange gevierd, en de getrouwden sleten het overige hunner dagen in geluk en vreugde.

De baron en de graaf verschenen sedert dien dag niet meer op het slot. De eerste troostte zich met nog meer dan ooit te jagen, en de andere met nog sterker zijne knevels en zijnen baard te balsemen.