Volledige werken. Deel 8

III.

Karel had reeds twee jaren bij den krijgsdienst doorgebracht en, daar hij van een goed gedrag was, had hij de toegenegenheid zijner overheid verkregen en hij kon over zijn lot tevreden zijn, voor zooveel men zulks wezen kan, wanneer men, van eene geliefde familie gescheiden, dikwijls aan huis denkt en in zich een gedurig verlangen voelt om in het midden der zijnen terug te wezen. De jongeling had gedurende die twee jaren weinig of geene tijding van huis gekregen. Hij lag in garnizoen te Luik en slechts tweemaal was het hem vergund geweest het bezoek van een' zijner stadgenooten te ontvangen, welke hem de groetenissen van de familie medebracht en hem berichtte dat zijne moeder, broeders en zuster zich in den besten staat van

[p. 202]

gezondheid bevonden. Karel had wel telkenmale lust gevoeld om bij dien stadgenoot naar meer personen te vernemen, zooals bij voorbeeld naar de dochter van den ouden Martens; doch hij wist niet hoe zulks kwam, maar telkens dat hij den naam van Isabella op de lippen had, was hem het schaamrood op de wangen gekomen en had hem belet den geliefden naam uit te spreken.

Het verlangen om voor eenige dagen zijne geboortestad weder te zien, was na het verloop van de twee jaren zoo brandend geworden, dat hij er ernstig aan dacht een middel te zoeken om aan dit verlangen te voldoen. Hij sprak dientengevolge aan zijne overheid en, ofschoon er op dit tijdstip geene verlofpassen werden afgeleverd, maakte men echter eene uitzondering voor Karel, als om hem voor zijn voorbeeldelijk gedrag te beloonen, en hij kreeg voor vijftien dagen verlof.

Pak en zak waren al spoedig gemaakt en Karel begaf zich op reis. Toen hij den tweeden dag, in het laat van den namiddag, de poort zijner geboortestad naderde, klopte hem het hart hevig in den boezem bij de gedachte, dat hij binnen weinige stonden zijne bloedverwanten zou in de armen drukken en haar zou wederzien, wier beeld en aandenken nog geenen enkelen dag uit zijnen geest waren geweest. Zijne aandoening vergrootte nog, toen hij de straat, waar hij woonde, intrad. Zijn oog viel op twee kleine huisjes en wendde zich beurtelings van het eene naar het andere. Het eene was zijne eigene woning, het andere de woon van Isabelle. Het was aan deze laatste dat hij eerst naderde en na eenige stonden geaarzeld te hebben, scheen hij eindelijk eene beslissing te nemen en stapte, moedvol en met een vroolijk wezen, de woon van vader Martens binnen. Hij kwam ongemerkt tot in de achterkamer en daar vond hij het kleine huisgezin bij elkaar. Zijn blik viel op Isabella. Doch deze had niet zoodra den jongeling ontwaard, of zij liet een' lichten gil, vloog van haren stoel recht en vluchtte het vertrek uit.

Karel wist niet wat uit die vreemde handelwijze op te maken; hij staarde bedwelmd rond en nu viel zijn oog op den ouden Martens, die, in eenen hoek der kamer gezeten, bezig was met sprakeloos eene wieg te schommelen. Karel naderde de wieg en ontwaarde daarin een kindje, dat, met den blos der frissche gezondheid op de wangen, in zachten slaap scheen gedompeld. De jongeling voelde zich, bij dit aanschouwen, onwillig koud worden. Hij wierp eenen blik op den ouderling en sprak eindelijk met eenen beklemden boezem:

[p. 203]

‘Welnu, vader Martens, herkent gij mij niet meer?’

‘Wel duivels, Karel, zijt gij het! Bij mijn woord, haddet gij niet gesproken, ik zou mij moeilijk uw gezicht te binnen gebracht hebben. Zit neêr, jongen. Hoe gaat het? Komt gij met verlof?’

‘En waar is Isabella?’ vroeg Karel. ‘Zij is daar bij mijne inkomst verschrikt weggeloopen: ben ik dan zoo vervaarlijk geworden, vader Martens?’ en Karel deed moeite om te glimlachen.

‘Zij is inderdaad weg,’ zegde de oude, het oog rondwendende; ‘ik versta het... Ziet gij, Karel, zij zal beschaamd geweest zijn...’

‘Beschaamd?’ zegde Karel, ‘en waarom?’

‘Ziet gij dit arm schepseltje niet?’ vroeg de oude.

‘Haar kind!’ gilde Karel, en zich een weinig bedwingende, voegde hij erbij: ‘zij is dan getrouwd?’

‘Zij is bedrogen,’ zegde de oude, en hij liet het hoofd op de borst zakken.

Karel meende door den grond te zinken. Strunkelend en sprakeloos verliet hij de woning en was blijde zich op straat te bevinden, om de volle lucht te kunnen inademen. Na eenige stonden borsten hem overvloedige tranen uit de oogen, en hij weende vrij voort; want de schemering, die reeds gevallen was, belette dat de voorbijgangers zijne tranen konden bemerken. Hij sloeg eenen blik op de woning zijner moeder; doch hij wilde er niet binnentreden; want hij voelde genoeg, dat hij op dien stond den storm, die in zijn hart woedde, niet kon bedaren en niet geschikt was om met een gerust hart den zoen te ontvangen, welken hem zijne moeder bij de aankomst bewaarde. Hij trok verder de stad in, en toen hij omstreeks een uur gebruikt had om zijn gemoed tot stilte te brengen, besloot hij zijn huisgezin te gaan vinden.

Gul was de ontvangst, zooals men het zich wel kan voorstellen, en Karel deed zijn best om zoo goed mogelijk de smart, die hem inwendig verteerde, te bedekken en eene vroolijke stemming op zijn wezen te doen uitschijnen.

Tot laat in den nacht werd er vroolijk gefeest en men kon zich niet verzadigen Karel over den krijgsdienst te hooren spreken en van hem te vernemen, wat hij zoo al in twee jaren afwezendheid gehoord en gezien had. Dan eindelijk, op verzoek van Karel, dacht men er aan zich te bed te begeven, en toen allen vertrokken, verzocht de

[p. 204]

jongeling zijne moeder bij hem te blijven, zeggende dat hij haar iets te vragen had.

De oude vrouw bleef in de keuken en Karel begon haar te verhalen wat hij bij zijne aankomst in de woning van vader Martens gehoord en gezien had, en vroeg van dit alles den uitleg.

‘Isabella is een ongelukkig meisje geworden,’ zegde de oude vrouw, ‘en ik heb medelijden met haar.’

‘Wie is haar verleider,’ onderbrak Karel, die zijn geduld niet kon betoomen.

‘Wel, die jonge springer, gij weet wel, de heer Petens.’

‘Oh! ik heb het gedacht!’ grijnsde Karel, van zijnen stoel rechtstaande, ‘ik heb het gedacht! Zij beminde hem!’

‘Ik versta u niet, Karel,’ zegde de oude vrouw, ‘wat beteekenen die gebaren, die uitroepingen?...’

‘Maar begrijpt gij dan niet, moeder, dat ik... dat ik haar beminde...’

‘Dat gij?...’ stotterde de vrouw.

‘Dat ik haar nog bemin!’ zuchtte Karel, zich terug op zijnen stoel latende neêrzakken.

‘Dan beklaag ik u ook, mijn goede Karel,’ hernam de vrouw; ‘want Isabella, zooals gij ziet, is een verloren meisje. Doch laat mij u de zaak verhalen. Wellicht zult gij alsdan medelijden met haar hebben, zooals ik mijne tranen heb voelen stroomen, toen zij mij weenend de geschiedenis van haren val verhaalde...’

‘O spreek, moeder, spreek! Is mijn ongeluk onherstelbaar, het kan misschien toch verzacht worden...’

‘Ziehier, Karel. Gij weet, dat het huis, waar de oude Martens woont, aan den heer Petens en na hem aan zijnen zoon toehoort. De jonge springer had eenen langen tijd alle moeite aangewend om Isabella in zijne strikken te krijgen; doch zijne moeite bleef vruchteloos. - Ongelukkig stierf over achttien maanden de vrouw van Martens en gij weet, dat zij de grootste steun van het huisgezin was. Eenigen tijd na haren dood trad de armoede in de woning van Isabella; de oude Martens was niet in staat zijne huishuur te betalen, het slecht saizoen was daar en er was niets te verdienen. De jonge heer maakte van den toestand gebruik en bedreigde Isabella haar met haren ouden vader buiten hunne woon te zetten en hun huisgerief te doen verkoopen, indien zij bleef weigeren zijne liefde te aanhooren. Isabella, tusschen de

[p. 205]

schande en het ongeluk geplaatst, was niet sterk genoeg om aan de bekoring te wederstaan, te meer daar de jonge Petens niets van haar eischte, dat, zegde hij, tegen eer of deugd zou geweest zijn. Van dien oogenblik verkeerde de jonge Petens met Isabella; doch zulks bepaalde zich bij eenige bijeenkomsten des avonds en het ontmoeten opeen bal.

‘Isabella heeft het mij gezworen. Zij was onschuldig tot dan toe en nooit hadde zij haren misstap begaan, indien de minnaar geene tweede list hadde uitgevonden om haar te doen vallen. Op een gemaskerd balfeest, waar zij zich beiden bevonden, wist de jongeling haar eene hoeveelheid drank te doen nuttigen, welke haar in geestbedwelming bracht en haar voor eenige uren als van rede en verstand beroofde. Wat er toen voorviel, kan zij zich niet herinneren; doch eenigen tijd later gevoelde zij hare schande en nu Petens tot zijn doel gekomen was, dacht hij verder niet meer om haar te zien. Later zond hij haar eene som gelds, welke Isabella onaangeroerd terugstuurde.’

‘Die lafaard! die lafaard!’ grijnsde Karel, ‘heb dank voor uw verhaal; het heeft mijne ziel bevredigd. En nu, ga nu ter rust, tot morgen.’

En de jongeling begaf zich te bed, doch bleef den ganschen nacht slapeloos over het gebeurde nadenken.

Karel deed, gedurende den tijd, welken hij in zijn huisgezin verbleef, geene moeite meer om Isabella te zien, die, op hare beurt, zijne ontmoeting zichtbaar vermijdde, en toen de verloftijd verstreken was, keerde de jongeling terug naar zijn garnizoen en hernam zijn vorig soldatenleven; doch zijne makkers werden gewaar dat hij sedert zijn bezoek bij de familie meer ingetogen was geworden en er eene heimelijke smart hem aan den boezem moest knagen.