Volledige werken. Deel 8

IV.

Nadat Karel zijne krijgsdienstjaren had geëindigd, kwam hij terug naar zijne geboortestad en hernam weldra zijn vorig werkzaam leven. Hij sprak aan zijne moeder geen woord meer over Isabella, en bleef het meisje vluchten, ten minste schuwde hij de gelegenheid om ooit met haar in gesprek te treden. Hij was echter de vroolijke jongen van vroeger niet meer en zijn leven bleef afgezonderd. Hij

[p. 206]

vluchtte de vermaken en bracht zijne ledige uren door met in het een of ander boek te lezen en zijne geleerdheid daardoor te vergrooten. Dit afgezonderd en mijmerend leven belette hem nogtans niet voor zijne moeder zoo liefderijk als immer te wezen, en de brave vrouw, die verder op de handelwijze van Karel weinig acht sloeg, voelde zich weêr zoo gelukkig als voor dat Karel in den krijgsdienst was getreden.

Wie echter in het binnenste des jongelings hadde kunnen lezen, hadde afgeschrikt voor de driften, welke, als een verwoede storm, in zijne ziel onophoudend losbraken. Het vuur der wraak was in zijn hart ontvlamd, en het voorwerp dier wraak, men zal het licht raden, was de verachtelijke Petens, de wellusteling, welke Isabella in het ongeluk gestort had. Wat al plannen Karel maakte om zich op dien verleider te wreken, is niet te beschrijven. Dan, telkens kwam hem de onmogelijkheid om zijne wraak uit te voeren voor oogen en dan was het hem alsof hij zich als een woest dier in eene ijzeren kevie opgesloten voelde en in de onmogelijkheid was die gevangenis te vluchten. Die toestand kon niet nalaten eenen nadeeligen invloed op zijne gezondheid uit te oefenen en hij vermagerde zichtbaar.

Zijne moeder werd zulks gewaar, en zij smeekte hem nu van levenswijze te veranderen en meer verzet te zoeken. Karel overtuigde zich van de waarheid dier gezegden en hij was redelijk genoeg, om aan de stem zijner moeder gehoor te geven.

Nog denzelfden dag, dat hij die teedere vermaning ontving, wilde hij eene proef van zijnen goeden wil geven, en daar het in het diep van den winter was, nam hij zijne schaatsen en trok, in het gezelschap zijner broeders, naar het ijs om zich aldaar met schaatsenrijden te vermaken.

Terwijl hij volop bezig was met zich aan dit tijdverdrijf over te geven, zag hij eensklaps een' rijder naast zijne zijde voortstuiven. Het bloed snelde hem, op dit zicht, als het ware, naar het hart terug, want in den rijdende had hij den hatelijken Petens herkend. Weldra echter herstelde hij en, als door eene hoogere macht voortgedreven, begon hij zijnen vijand na te sporen. Allengs verwijderden beiden zich meer en meer van de menigte en eindelijk bevonden zij zich alleen op eene vlakke uitgestrektheid. Daar deden zij eenige toeren rond, en nu begon de jonker zijnen ongezochten maat te herkennen. Petens herinnerde zich dit wezen, niet alleen als een der oude gebuur kinderen

[p. 207]

van Isabella, maar ook als dit zijnde van eenen man, welke hem sedert eenigen tijd dikwijls onder de oogen was gekomen en hem telkens, bij de ontmoeting, op eene wijze had aangestaard, waarin niets vredelievends lag opgesloten. Nu hij zich met dien onbekenden jongeling zoo gansch alleen bevond, begon de jonker eenige achterdocht gewaar te worden, en maakte zich bereid terug naar de menigte te keeren.

Karel scheen zulks te raden, want eensklaps eenen streek doende, bevond hij zich voor den jonker en staarde hem met vurige blikken aan.

‘Wat moet gij van mij hebben, mijnheer?’ zegde de jonker eenigszins bestaan.

‘Ik moet u eene vraag doen,’ sprak Karel.

‘Welnu, doe dan.’

‘Indien men u beleedigde, mijnheer, doodelijk beleedigde, wat zoudt gij doen om u te wreken?’

‘Dat is eene moeilijke vraag,’ zegde de jongeling half lachend.

‘Spot niet, mijnheer,’ grijnsde Karel, en zijne vuisten wrongen zich ineen, ‘bij God, spot niet; maar antwoord!’

‘Ik zou mijne rechten inspannen,’ stotterde de jonker.

‘Dat is te zeggen, gij zoudt u tot den tribunaal wenden. Maar de beleediging is van zulk eenen aard, dat er het recht niets aan doen kan.’

‘Dan zou ik, op mijne beurt, mijnen vijand met dezelfde munt trachten te betalen.’

‘Dat is te zeggen, dat gij hem in het geheim zoudt aanranden. Ah! ik dacht het wel, gij zijt ook een lafaard; het kon niet anders.’

‘Mijnheer!!’

‘Zwijg, zeg ik u,’ onderbrak Karel, ‘zwijg, of ik volg uwen raad, en sla u hier, zonder dat iemand ons kan bespieden, het hoofd op het ijs aan stukken.’

‘Dat zou eene lafheid wezen,’ zegde de jonker bevend.

‘Lafheid, die gij niet zoudt aarzelen te doen,’ hernam Karel; ‘want gij kunt niets anders, wanneer gij de sterkste zijt.’

‘Maar wat begeert gij dan van mij, mijnheer?’

‘Ik begeer thans van u niets meer,’ zegde Karel; ‘want ik zie wel, dat er geen sprankel van eergevoel in uw hart schuilt. Doch bezie mij eens wel, prent mijne trekken in uw geheugen en telkens dat gij mij zult ontmoeten, gedenk dan, dat ik u totterdood haat en slechts een middel zoek om mij op u te wreken, schrikkelijk te wre-

[p. 208]

ken... Voortaan zal ik u als eene schim vervolgen, en als een helsche geest op uw leven wegen... en nu, maak u weg!...’

En Karel, de baan vrijlatende, liet den jonker vertrekken, die bevend moeite had om zich recht op zijne schaatsen te houden. Karel verbleef nog eenige stonden in die eenzame streek en toen hij zijnen boezem meer bedaard voelde, keerde hij insgelijks terug.

Wanneer hij, na eenige stonden, van verre de menigte in het oog kreeg, hoorde hij eensklaps luide kreten opstijgen en zag het volk met afschrik zich van een punt van het ijs verwijderen en om hulp roepen. Karel versnelde zijne vaart en als hij genaderd was, vernam hij, dat een der rijders door het ijs was gevallen. Men wees hem den put aan en zonder verder iets te hooren, ijlde Karel er op zijne schaatsen naar toe, hield op eenen kleinen afstand van het gebroken ijs stil, liet zich met den buik plat op het ijs vallen en kroop spoedig, doch met de grootste voorzorg, naar de opening. Toen hij zich op den boord der opening bevond, kwam juist de drenkeling voor de derde reis naar boven, en Karel kliste hem bij het haar en hief zijn hoofd uit het ijs. Welk een gevoel verspreidde zich in zijne ziel, toen hij in den drenkeling, dien hij redde, den hatelijken Petens herkende. Eenen stond beschouwde hij als besluiteloos het wezen zijns vijands; doch zijne goede inborst sprak luid op dit oogenblik en hij zag in den rampzalige geenen vijand meer.

Hij poogde den drenkeling op het ijs te trekken, doch de schollen brokkelden af, telkens dat hij het lichaam van den rampzalige op de boorden wilde rukken. Hij was genoodzaakt achteruit te kruipen; want zijn eigen leven was in gevaar, doch zijne vuist loste den drenkeling niet. Na lang vergeefsche moeite beproefd te hebben, gelukte het hem eindelijk het versteven lichaam op het ijs te krijgen, en ditmaal was het ijs sterk genoeg om de beide lichamen te dragen. Karel greep dan den geredde, waarin geen teeken van leven meer te bespeuren was, torschte hem op zijne armen en liep er mede naar den wal. Hier vond hij hulp en bijstand; men bracht den rampzalige in eene bijgelegene woning, waar men hem alle noodige zorgen toediende, en er eindelijk in gelukte hem tot het leven terug te brengen. Later voerde men hem naar zijne woning, waar de twee beste geneesheeren der stad hem kwamen verzorgen.

Karel keerde alsdan met zijne broeders huiswaarts.

Eene maand later kwam er zekeren dag een bediende naar Karel

[p. 209]

vernemen en verzocht hem om bij den heer Petens, die nog altijd krank te bed lag, te willen komen.

Karel volgde den bediende, en stond eenige oogenblikken later voor het ziekbed van Petens.

‘Gij hebt mij verzocht bij u te komen, mijnheer?’ zegde hij.

‘Ik heb mijnen redder willen zien,’ zegde de heer Petens, ‘om hem te kunnen bedanken van mij het leven...’

‘Ik heb daarvoor geenen dank noodig,’ sprak Karel, ‘wat ik voor u gedaan heb, zou ik voor den laagsten der stervelingen doen, dus...’

‘Maar, mijnheer, gij hebt mij gezegd, dat gij mij eenen doodelijken haat toedraagt?’

‘En ik draag u dien nog toe,’ zegde Karel.

‘En wat kan ik doen, om mij met u te verzoenen?’

‘Wat gij doen kunt?...’ hernam Karel. ‘Het zou nutteloos zijn u dit te zeggen: ik ken uwen laffen hoogmoed...’

‘Spreek, mijnheer!... O, ik bid u!...’

‘Welnu,’ zegde Karel, ‘alles is mogelijk; misschien is gedurende uwe ziekte het gevoelen der menschheid in u ontwaakt... Gij kent de dochter van den ouden Martens... Gij hebt haar de eer ontnomen; wilt gij die eer herstellen?’

‘Hoe kan ik? Wilt gij schatten,... geld?...’

‘Zwijg met uw geld!’ riep Karel, ‘ik vraag u of gij hare eer wilt herstellen!’

‘En hoe kan ik?’

‘Hoe herstelt men de eer eener bedrogene? Met haar tot vrouw te nemen!’

De zieke zweeg.

‘Ziet ge wel,’ vervoorderde Karel, ‘ziet ge wel, dat gij gebleven zijt wie gij waart? - En ik ook, mijnheer, ik blijf wat ik was, en mijn haat kan niet uitgedoofd worden.’

En Karel verwijderde zich van het bed om de kamer te verlaten; dan, alsof hij zich bedacht, trad hij terug en hernam nog:

‘Slechts eene zaak heb ik u te belasten, mijnheer. Gij zijt krank, gevaarlijk krank, ik weet het; het ongeluk u op het ijs overkomen, heeft eene ziekte doen ontstaan, waarmede, volgens het zeggen der geneesheeren, gij reeds lang bedreigd waart; gij kunt van die ziekte sterven. Welnu, wanneer gij uwen uitersten wil schrijft, denk er dan niet aan om diegene, welke gij bedrogen en in het ongeluk gestort

[p. 210]

hebt, nog eene laatste schande toe te brengen, met haar geld, van uw geld achter te laten...’

En nu verliet hij voor goed het vertrek, terwijl de zieke, bij het hooren dier woorden, in eene soort van onmacht lag verzonken.

Drie maanden later was de heer Petens dood. De voorzegging der geneesheeren was bewaarheid.

Eenige dagen na de begrafenis van den jonker, stapte Karel de woning van den ouden Martens binnen, waar hij sedert zijn eerste verlof niet meer verschenen was.

Hij vond Isabella alleen met haar kind, dat aan hare zijde zat te spelen.

Het meisje sloeg de oogen beschaamd nederwaarts, doch ging ditmaal niet vluchten. Zij was sedert lang aan de schaamte gewoon geworden.

Karel nam eenen stoel, plaatste zich naast haaren sprak:

‘Isabella, hij is dood, wilt gij thans mijne vrouw worden?’

Het meisje sloeg hare oogen op den jongeling, bezag hem eenige stonden sprakeloos en borst eindelijk in luid geween los.

‘Isabella,’ vervolgde Karel. ‘zoolang hij leefde, kon ik u dit voorstel niet doen. Bemind heb ik u altijd. Mijne moeder heeft mij uwe geschiedenis verhaald, zooals gij ze haar gezegd hebt, en van toen af heb ik u alles niet alleen vergeven; maar ik heb mijne liefde zien aangroeien door al het medelijden, dat ik voor u gevoelde en de bescherming, die ik zag dat gij noodig hadt. - Slechts eene vraag moet ik u doen, Isabella, hebt gij ooit liefde voor hem gevoeld?’

‘Nooit!’ snikte het meisje, ‘nooit!’

‘Ik geloof u,’ zegde Karel, ‘en die gedachte maakt mij zalig, en nu nog eene tweede vraag: Hebt gij ooit toegenegenheid voor mij gehad?’

‘Ik was en ben uwer nog onweerdig,’ zuchtte het meisje, zooveel mogelijk hare tranen bedwingende; ‘doch mijne vroegere vriendschap was liefde en ik heb u immer en u alleen bemind...’

‘Dan wacht ons het geluk!’ riep Karel, rechtstaande en zijne vriendin in zijne armen sluitende: ‘O, dan wacht ons de zaligheid op aarde!’

‘Karel!’ zuchtte het meisje; doch meer kon zij niet zeggen en zij verborg haar aangezicht op den boezem des jongen mans.

‘Verberg u niet, Isabella!’ riep Karel, ‘hef thans moedig en

[p. 211]

fier het hoofd op! Gij zijt mijne echtgenoote en er weegt voortaan geene schande meer op u!’

‘Maar dit kind... Karel?...’ zuchtte het meisje, op haar dochterken wijzende.

‘Dit kind is voortaan mijn kind!’ riep de jongeling en hij vatte het in zijne armen, zoende het op de beide wangen en gaf het dan aan zijne geliefde, zeggende: ‘Tracht het slechts te beminnen zooals ik het zal liefhebben!...’

Isabella drukte nu op hare beurt het kind in de armen en zoende het, terwijl warme tranen over haar aangezicht rolden.

Op dien stond kwam de oude Martens binnen. Hij stond verwonderd van Karel, dien hij sedert zoolang niet meer over zijnen dorpel had zien komen, in zijne woning te ontmoeten. De jongeling legde hem in eenige woorden uit, wat er tusschen hem en Isabella besloten was en de grijsaard viel hem weenend van blijdschap om den hals.

‘Ik zal u eenen gerusten dood verschuldigd zijn!’ zuchtte hij.

Eene maand later werd het huwelijk van Karel gevierd en hij heeft tot hiertoe het grootste huiselijk geluk gesmaakt, dat men genieten kan.

Slechts over een jaar is de rouw voor eenigen tijd in zijne woon getreden. Zijn aangenomen dochterken, dat hij zoo liefhad als zijne eigene kinderen, welke de hemel hem in het huwelijk vergunde, is aan eene kwijning gestorven.

De oude vader Martens leeft nog en mag gerust het einde zijner dagen afwachten; want zijn schoonzoon kan rijkelijk voor het huisgezin den kost winnen.

einde van het achtste deel.