Volledige werken. Deel 8

IV.

De vluchtenden hadden zich op het woord van Gaëtano in verschillende richtingen begeven. Een gedeelte nogtans had het middel niet gevonden om de vlakte te kiezen en hield zich in de kleine omliggende kreupelboschjes verscholen. Zij verloren daar echter hunnen tijd niet en kropen zoo stil mogelijk op handen en voeten tusschen het dichtbewassen loof voort, en wonnen zoo allengs in afstand.

Wat Gaëtano betreft, het was hem niet zoo gemakkelijk als aan de anderen om onbemerkt te vluchten. Julia, die anders eene nog al moedige vrouw was, had zich bij de plotselijke aankondiging van de aankomst der karabiniers verschrikt en diep ontsteld gevoeld, en haar laatste woord was geweest: ‘wederom eene verraderij van Tomaso...’ Verder had zij niets meer kunnen zeggen en leunde half bezwijmd op den arm van Gaëtano. Zij had moeite om den eenen voet voor den anderen te zetten, en de hoofdman zag gemakkelijk dat er met haar aan geen loopen te denken was. Ook had hij niet lang geaarzeld om een besluit te nemen. Terwijl hij de krijgslieden bij de woning zag aankomen, had hij zich met Julia achter eenen grasheuvel verborgen. Nauwelijks waren de karabiniers in de hut getreden of hij oordeelde dat het oogenblik gunstig was en fluisterde Julia in het oor:

‘Hebt gij moed en kracht genoeg om met mij een kwaart uurs verre te loopen?’

‘Onmogelijk,’ zegde de vrouw, ‘laat mij hier liggen en red u; ik weet niet wat mij op dit oogenblik overkomen is; doch ik bezit noch wil noch kracht.’

[p. 169]

‘U laten liggen, doe ik niet,’ zegde Gaëtano; ‘vond men u hier dan waren wij verraden.’

En de jonge vrouw in zijne armen vattende, stond hij eensklaps recht en vlood zonder achterdocht, zonder zelfs het hoofd om te wenden, alsof er geen gevaar geweest ware, van zijne stondige schuilplaats weg. Bij voorkeur volgde hij de wegen, die in de laagten liepen en verliet dan weldra de gewone paden. Zijn weg leidde hem dieper de bergen in en hij stapte op twintig schreden afstand voorbij de uitgezette wachten der karabiniers. Onverpoosd bleef hij zijnen weg voortzetten en wanneer hij omstreeks een kwaart uurs verre was, hield hij stil en plaatste de vrouw terug op den grond, zeggende:

‘Hier mogen wij eenige stonden rusten.’

Julia had thans haren moed als het ware teruggevonden en wilde slechts verder vluchten.

‘Een oogenblikje, cara mia,’ zegde Gaëtano half lachend, ‘hebt gij uwe krachten teruggevonden, ik moet u bekennen dat de mijne een weinig verminderd zijn. Gij zijt een aangename, maar toch nog al een zware last, Julia.’

‘Het is thans geen tijd om te spotten, Gaëtano,’ zegde de vrouw, ‘denken wij liever om verder te vluchten.’

‘Stel u gerust, Julia, hier zijn wij veilig. Doch... stil... hoort gij geen gerucht in de verte?’

‘Het is een paardengetrappel, dunkt mij,’ zegde de vrouw, ‘en.. het zijn de karabiniers, Gaëtano!’ gilde zij weldra.

‘Zwijg,’ sprak de hoofdman, ‘geef mij de hand en volg mij.’

Julia voldeed aan dit verzoek. Weldra naderden beiden eenen kleinen waterloop die uit eene natuurlijkgevormde grot vloeide. De ingang der rots was zeer nauw en, om binnen te treden, waren Gaëtano en Julia gedwongen door het loopende water voort te kruipen. Eenige stappen verder nogtans werd het inwendige der grot breeder; doch de duisternis belette hun iets te ontwaren.

‘Laat u door mij geleiden,’ zegde Gaëtano, en hij deed de vrouw voor hem staan, hield zijne beide armen vooruit en naast hare zijden, en zocht op die wijze den weg. Alzoo belette hij, dat de vrouw eenig leed kon geschieden met in de duisternis tegen de wanden der grot te stooten. Toen zij zoo ongeveer een twintigtal schreden gedaan hadden, hield Gaëtano stil en fluisterde Julia in het oor:

‘Hier zijn wij in veiligheid; stel u gerust; doch heb zorg geen

[p. 170]

enkel woord luid te spreken, gij zoudt ons verraden; want de minste klank onzer stem kan buiten de grot gehoord worden... De karabiniers naderen... Zonder verraad kunnen zij deze schuilplaats niet kennen; dus vrees niets en blijf moedig... Vooral geene halve bezwijming meer, zooals daar straks...’

Beiden luisterden thans met de diepste aandacht. Zij hoorden voor het oogenblik niets dan het eentoonig gemurmel van het beekje en de zware hijgingen van den boezem van Julia. Dan eensklaps hernam het geluid van het getrappel der paarden en nu hoorde men hetzelve allengs dichter en dichter komen. Eindelijk hield het aan den ingang der grot stil.

‘Stil!’ fluisterde de hoofdman, ‘stil, zeg ik u, stil op uwe eeuwige ziel! Betrouw u op mij; doch laat mij aandachtig luisteren.’

En na eenige stonden zegde hij zoo stil mogelijk, doch met eenen verschrikkelijken toon in zijne gesmoorde stem:

‘Uwe wraak zal voldaan worden, Julia, ijselijk voldaan worden... Tomaso is bij de karabiniers! hij heeft ons verraden! sbirro maladetto! dood aan hem!... Kom, Julia, wij zullen ons redden; want de verrader is zijnen hoofdman toch niet te slim geweest...’

En dezelfde handelwijze hernemende, begonnen beiden weer tastend in de grot voort te strunkelen.

‘Sta,’ zegde Gaëtano na eenige oogenblikken, en hij begon eenen zwaren steen te wentelen. Wanneer hij zijn werk scheen volbracht te hebben, hoorde men de karabiniers aan de kleine intrede der rots en op hetzelfde oogenblik werd er een geweerschot gelost. De gansche grot dreunde alsof ze ging instorten.

‘Laat ze hun buskruid maar verkwisten,’ zegde Gaëtano, ‘en volg mij. Julia.’

Beiden kropen nu door eene tweede opening en bevonden zich in een ander onderaardsch verblijf, dat, aan de frissche lucht te oordeelen, die daarin waaide, veel grooter en ruimer dan het eerste zijn moest.

‘Hier is de veiligheid,’ zegde Gaëtano. En zonder tijd te verliezen, begon hij, zoo goed mogelijk, de opening weder met stukken rots te vullen, die hij in de duisternis ter hand kon krijgen. Eens dit werk verricht, nam hij Julia bij de hand en beiden verwijderden zich. De kreten der karabiniers weêrgalmden nu in het eerste vertrek der grot, waar men eene fakkel ontstoken had, en Gaëtano hoorde de vloeken,

[p. 171]

die men Tomaso naar het hoofd wierp, omdat hij, zoo men zegde, eene valsche inlichting gegeven had.

Gaëtano ging intusschen voort met zich te verwijderen, en na nog eenigen tijd tastend te hebben voortgesukkeld, bevonden de twee vluchtelingen zich eindelijk aan de andere geheime opening der rots. Een deel braambosschen bedekten dien ingang. Gaëtano wendde de breede takken der struiken weg en nu waren beiden weêr in de opene lucht.

De grootste stilte heerschte in den omtrek en Julia verzocht om eenige stonden op het gras te mogen rusten. De hoofdman voldeed aan dit verzoek en strekte zich intusschen op den grond uit. Hij hield het oor op de aarde geplaatst en luisterde met aandacht.

‘Hoort gij nog iets, Julia?’ vroeg hij na eene poos stilzwijgen.

‘Niets,’ zegde de vrouw, ‘ik hoor niets meer.’

‘Ik hoor de karabiniers nog in de verte; doch wees gerust; zij verwijderen zich.’

En na eene tweede poos stilzwijgen, hernam hij, rechtstaande:

‘Thans, Julia, hebben wij genoeg uitgerust: ik heb aan Andrea en Tonino beloofd binnen twee uren op de via romana, bij het steenen kruis te zijn, en wij zijn daar tamelijk ver van verwijderd.’

‘Ik volg u,’ zegde Julia, en zij greep den arm van Gaëtano vast. Beiden hadden weldra het gewone voetpad bereikt en nu zetteden zij hunnen weg snel voort. De maan, die intusschen op den horizont verschenen was, verstrekte hun tot geleidster en eenige stonden voor het vastgestelde uur verschenen zij op de bestemde plaats, waar Andrea en Tonino reeds sedert een half uur zaten te wachten.

Datgene wat men het steenen kruis noemde, waren slechts twee steenen palen, kruiswijze in elkaar gewerkt, en bevond zich ter zijde van de groote baan. In grove ongekunstelde letters kon men op den steen lezen: ‘Pregate per l'anima di Giovani da Covigliaio. Anno 1790.’

Het eerste woord dat, bij de aankomst, aan Gaëtano's mond ontviel, was:

‘Weet gij of er iemand van onze mannen is achterhaald geworden?’

‘Ik geloof het niet,’ zegde Tonino; ‘doch wij kunnen u niets zekers berichten. Wat mij betreft, ik heb mij schuil gehouden, en heb de karabiniers later van verre kunnen naspeuren. Zulke mannen

[p. 172]

zullen ons nooit in hunne netten krijgen; zij zijn nog niet slim genoeg om voor- en achterwacht te houden.’

‘Zij vreezen zich te onsterk te bevinden,’ zegde Gaëtano, ‘en in klein getal overrompeld te worden.’

‘Ik heb ze den weg naar de rots zien inslagen,’ hernam Tonino.

‘En weet gij wie hun geleider was?’ vroeg de hoofdman.

‘Neen, daartoe kon ik ze niet dicht genoeg naderen. Weet gij het?’

‘Niemand anders dan Tomaso,’ sprak Gaëtano, ‘en nu, vrienden, nu ben ik van zijne verraderij overtuigd en hij zal sterven! Demonio! van mijne handen zal hij sterven, dat gevloekt hondekind!... Gij kunt er de makkers van onderrichten, Tonino; want tusschen dit en eenige dagen kan ik mij in uw midden niet meer bevinden. Ik en Andrea heb eenen geheiligden plicht te vervullen.’ En zich tot de vrouw wendende, ging Gaëtano voort: ‘Julia! daar is mijne hand! en ik zweer u dat Pedro zal gewroken worden; dat ik ten minste alles zal aanwenden om hem te wreken.’

‘Dank, Gaëtano!’ zuchtte de vrouw, de hand des hoofdmans in de hare klemmende. ‘Heb dank... en mijn echtgenoot?’

‘Laat mij begaan, Julia, het is om hem ten dienste te zijn, dat ik mij met Andrea ga verwijderen... Betrouw u op mij... En nu, ga heen met Tonino; maak dat gij morgen vroeg voorzichtig uwe woon terugbereikt; want wij worden met de grootste oplettendheid gadegeslagen; zeg ook aan de vrienden, dat zij tot mijne terugkomst werkeloos blijven, dat niemand de hand aan Tomaso sla en zelfs niet gebare, dat wij van zijne verraderij onderricht zijn. Ga nu.’

Tonino vertrok met de vrouw.

Andrea en Gaëtano bleven eenigen tijd sprakeloos op den kant der baan zitten. Eene zichtbare moedeloosheid had zich op het wezen des hoofdmans verspreid, en hij hield zijne oogen naar den grond gewend, terwijl zijn hoofd allengs op zijne borst zakte. Andrea staarde eenen langen tijd stilzwijgend op Gaëtano, en hem eindelijk de hand grijpende, vroeg hij:

‘Zwarte gedachten kwellen weder uwen geest, hoofdman?’

‘Ja, mijn vriend,’ zegde Gaëtano, ‘bij deze plaats kan zulks niet anders wezen... Gij ziet wel dit kruis, niet waar?’

‘Ik zie het, Gaëtano, en weet dat hier weleer een moord geschied is.’

‘Een moord?’ grijnsde Gaëtano.

[p. 173]

‘Zoo zegt men immers, en zoo gelooft men het,’ sprak Andrea.

‘Nu ja, om het even,’ zegde Gaëtano, ‘een moord... en weet gij ook wie de gemoorde is?’

‘Ik heb zijnen naam vergeten, en gij weet dat ik niet lezen kan... anders zou de steen...’

‘Het was Giovanni da Covigliaio,’ sprak Gaëtano, terwijl een wreede grimlach zijnen mond betrok.

‘Juist zoo,’ sprak Andrea, ‘nu herinner ik het mij.’

‘En weet gij ook wie de zoogezegde moordenaar was, Andrea?’

‘Ik heb het nooit geweten, en ik geloof niet dat er iemand van onderricht zij. De moordenaar is nimmer achterhaald geworden, vermeen ik.’

‘Neen, de moordenaar, want zoo heette men hem, is nimmer achterhaald geworden; doch de moordenaar was ik.’

‘Gij?’ zegde Andrea met verwondering.

‘Ik zelve, mijn vriend.’

‘Dan versta ik waarom gij op deze plaats telkens droefgeestig wordt. Die moord weegt u op het hart, Gaëtano?’

‘Gij bedriegt u, Andrea; die moord verheugt mij op dezen stond de ziel nog, en indien ik hier telkens droefgeestig worde, dan is het aan iets anders toe te schrijven. Het is, dat de herinnering van den gevloekten doode mij eene andere herinnering te binnen brengt, - die van het geluk, dat mij door hem ontnomen werd; want dood en levend is hij mij nadeelig geweest... Doch kom aan, vriend, stappen wij voort; onderwege zal ik u de gansche geschiedenis verhalen. Gij zult uwen hoofdman, die ook reeds lang uw vriend is, leeren kennen. Gij verdient het vertrouwen, dat ik in u stel, en mogelijk met u mijn hart te openen, zal ik mijn gemoed eenigszins ontlast voelen... Gij hebt mij weleer gezegd, hoe de wreede en onrechtveerdige handelwijze eens machtigen, die uwe ouders in de armoede gedompeld had, u den dolk der wraak en der vervolging in handen gegeven heeft. Ik zal u op mijne beurt verhalen, wat mij eenen haat voor het menschdom heeft ingeboezemd en wat mij op den weg heeft gesteld, die er mij toe gebracht heeft om over de vrienden als hoofdman te staan.’

De twee makkers stonden nu recht en wandelden op den breeden weg voort.