Volledige werken. Deel 8

VIII.
Het witte kleed van Trees.

Het toeval, dat Trees zoo voordeelig was geweest om haar, bij de afwezendheid haars vaders, toe te laten eenen vroolijken avond door te brengen, was ook voor Gaspar niet ongunstig geweest, en, zijne werkzaamheden te Baasrode spoediger dan hij berekend had verricht zijnde, werd het hem gegeven denzelfden dag, toen Trees des avonds naar het bal was getrokken, naar Antwerpen terug te keeren. Doch het toeval, juist met voor twee stervelingen gunstig te willen wezen, werd voor beiden rampzalig. Twee wenschen, toevallig voldoen, moesten slechts eene ramp voortbrengen.

Juist toen Trees, met haar vroolijk gezelschap, den eersten stap, dien avond, in de balzaal plaatste, stapte Gaspar de stadspoort binnen, een weinig van den langen weg, dien hij afgelegd had, vermoeid; doch een weinig tevreden dat hij zijne stille woning ging weêrvinden, en gedurende de Carnavaldagen op zijne dochter zou kunnen waken, al ware hij dan ook verplicht geweest met haar het een of ander vroolijk feest bij te wonen. Die opoffering getroostte hij zich vooraf; want hij verstond, dat Trees, jong zijnde, zoo niet gansch van alle vermakelijkheden mocht verstoken blijven, en wanneer hij bij haar was, wanneer hij haar begeleidde, zou hij wel den slechten aanhang afgeweerd hebben. Die gedachte zelfs van zijne dochter eenig vermaak te kunnen verschaffen, deed zijn hart goed en hij zette er zijnen stap te spoediger om voort.

Hij naderde eindelijk zijne woning, waar, in tegenoverstelling van de andere kwartieren der stad, alles stil en kalm was. Met de grootste voorzichtigheid ontsloot hij de deur, ten einde zijne slapende kinderen

[p. 92]

niet te ontwaken, en trad binnen. Na een weinig gegeten te hebben, was hij bereid zijne ruststede te betrekken, toen hem op eens den lust te binnen schoot een stil bezoek bij zijne kinderen te gaan afleggen, en, met hen te zien slapen, zich te overtuigen dat allen zich in goede gezondheid bevonden. Zonder het minste gerucht te veroorzaken, klom hij, van eenen kleinen lantaarn voorzien, den steilen trap op die tot eene soort van zolder en zoogenaamd hangend kamerken toegang verleende. Die vaderlijke liefdevolle bespiegeling deed zijn hart van zacht genot kloppen!... Hij trad eerst op het zolderken en, bij het flauwe licht des lantaarns, zag hij zijne twee frissche zoontjes, als twee lenterozen blozend, in den slaap gedompeld, in elkaars armen liggend en met eenen zaligen glimlach om de lippen. Zij droomden ongetwijfeld van aangename gewaarwordingen, van die zacht fantastische dingen, welke het jonge brein, in zijne onschuldige en reine verbeelding, alleen scheppen kan. Gaspar bleef eenige stonden zich in het beschouwen van dit lieve tafereel verlustigen en denkelijk ware hij uren lang in beschouwing blijven staan, indien hij niet gevreesd hadde de kleinen uit hunne aangename droomen te ontwaken.

Weêr even stil verliet hij het vertrek en nu dacht hij aan zijne dochter, die hij, niettegenstaande eene zekere lichtveerdigheid, welke hij immer in haar had zoeken te beteugelen, toch ook zoo innig liefhad. - Een gevoel van eerbied belette hem de kamer te ontsluiten en hij bleef voor de deur staan, waartegen hij het oor vestigde, ten einde de ademhaling der slapende te kunnen ontdekken en, daarbij, zich te overtuigen dat ook zij eenen weldoenden en kalmen slaap genoot. Hij luisterde zonder zich te roeren; doch geen het minste gerucht trof zijn gehoor, aan wiens scherpte hij echter nooit nog had getwijfeld. Hij verdubbelde zijne aandacht en roerloosheid; doch ontdekte niets. Thans werd hij ongerust. - Een twijfel vloog hem door den geest. - Zoo het meisje zich in de kamer niet bevond, zoo zij nog niet te huis ware? - Gaspar was de man niet om lang eenen twijfel onopgelost te laten; hij plaatste zijnen lantaarn op den grond, den schijn met zorg van de deur afwendende, welke hij vervolgens zoo stil mogelijk ontsloot. Hij deed eenen stap in de duisternis, en bleef weêr roerloos staan luisteren; doch thans ook kon hij geen het minste gerucht ontwaren.

Zijn twijfel werd bijna overtuiging en, terwijl hij het bloed naar het hoofd voelde klimmen, naderde hij in de duisternis tot de plaats, waar zich het rustbed bevond en liet de hand op het kussen neêrzakken.

[p. 93]

Zijne hand betastte den ganschen omtrek van de peluw; doch ontdekte niets. Hij liep zijn licht halen en overtuigde zich nu dat het bed ledig was. Het bloed snelde hem, bij dit zicht, naar het harte terug en hij mompelde: ‘Ik ben te laat gekomen, en zij heeft den tijd gehad mij te bedriegen!...’

Met neêrhangend hoofd verliet hij het kleine vertrek en ging zich in de benedenkamer op eenen stoel neêrzetten. Het scheen hem niet moeilijk te gissen om welke reden Trees afwezig was. Hadde hij slechts kunnen raden op welk bal zij zich verscholen hield, hadde hij hoop gehad haar onder de vermomming te kunnen herkennen, o hij zou geenen stond geaarzeld hebben er heen te snellen en zijne dochter uit het midden der losbandigheid te gaan wegrukken. Doch er viel niets te doen, niets dan te wachten, totdat zij, de ongehoorzame, die hem, bij zijn vertrek, haar woord verpand had zich zedig en braaf te houden, van zelve zou terugkeeren...

Wat er gedurende dien nacht, welken Gaspar wakend en wachtend doorbracht, in zijne ziel omging, kan niet beschreven worden. Zijne dochter! waar was zij? met wie was zij? wat deed zij?... O, de marteling was verschrikkelijk.

Het sloeg vier ure des morgens; de olie was in de lamp bijna verteerd en stuurde nog slechts een weifelend licht door het vertrek. Gaspar begon bijna aan geene wederkomst meer te gelooven en beeldde zich in dat Trees voor goed het vaderlijke huis ontvlucht was, toen hij eensklaps den sleutel in de voordeur hoorde krijschen en zijne dochter voor hem zag verschijnen. Een kreet van angst ontvloog eerst aan den mond des meisjes, wanneer zij haren vader ontdekte, en dan voelde zij zich de spraak benomen en liet zich, half bezwijmd, op eenen stoel neêrzakken. Gaspar hield zijne flikkerende oogen op haar gevestigd; zijne neusgaten bewogen zich stuiptrekkend en zijne vuisten wrongen zich ineen, dat men de gewrichten der vingeren hoorde kraken. De woede, eene verschrikkelijke woede, maakte zich van hem meester. - Alsof Trees zich door de vrees voor het naderend onweder getroffen voelde, vereenigde zij hare krachten, ontdeed zich van haren mantel, en kwam, smeekend en met opgeheven handen, voor de voeten haars vaders neêrvallen.

‘Genade, genade, vader!’ riep zij, ‘o spaar mij! Vergeef mij, en dood mij niet!...’

‘Achteruit!’ riep Gaspar, in woede rechtvliegend, ‘achteruit,

[p. 94]

onweerde! Ik ben u geen vader meer! ik ben geen vader van eene dochter die mij onteert!’

Trees vloog nu ook van den grond recht, deinsde bevend achteruit en, hare handen naar Gaspar uitstekende, als om hem af te weren, hernam zij:

‘O, dood mij niet, vader!’

‘Zwijg!’ donderde Gaspar haar toe, zijne woede eenigszins bedwingende, ‘zwijg en noem den naam van vader niet meer! Antwoord! van waar komt gij?...’

Doch Trees bleef sprakeloos.

‘Maar moet ik het vragen!’ hernam de vader; ‘die opschik zegt hij mij niet genoeg. Dit witte kleed zegt mij duidelijk waar gij geweest zijt. Ha! gij moet mij bedriegen! Gij moet als eene juffer, als eene deftige juffer, naar het bal gaan! Gij moet prachtige kleederen hebben en pronken, terwijl uwe arme broerkens met gescheurde hemden loopen, en gij geenen tijd weet te vinden om de scheuren mijner werk vest toe te naaien. Hier!... weg met die pracht! weg met die ijdelheid!...’

En toeschietende, sloeg Gaspar zijne handen in het wit perkallen kleed van Trees en scheurde het in flarden van haar lijf af. En, alsof die overgang tot daadzaken nog meer zijne woede deed klimmen en hij dezelve tot razernij voelde overslaan, riep hij uit:

‘En nu! maak u weg! vlucht! zoo gij niet wilt dat ik u op den grond verbrijzele; dat ik u als een vuig dier onder mijnen voet verplettere! vlucht! zeg ik u, vlucht!...’

En het razend schuim kwam hem om den mond.

Trees begreep den toestand, snelde den trap op en sloot de kamerdeur achter zich toe.

Toen zij vertrokken was, liet zich Gaspar terug op zijnen stoel neêrzakken. Zijne woede bedaarde en nu ontsprong een tranenvloed aan zijne oogen en hij weende als een kind; hij weende om zijn ongeluk, en om het ruwe tooneel, waartoe zijne onoverwinnelijke drift der gramschap hem geleid had. Het berouw wroette in zijn hart en hij werd beschaamd over zichzelven. O mocht hij wel zijne dochter straffen, indien zij aan hare zucht tot vermaak had gehoor gegeven en het voldoen van die drift sterker dan hare belofte was geweest; mocht hij haar straffen, hij die zoo dikwijls aan zich zelven en aan zijne vrouw zaliger beloofd had, zijne gramschap, zijne woede de beteugelen,

[p. 95]

te overwinnen, en telkens in het geval zijne reden zwakker dan zijne drift bevond en er zich liet door medeslepen. En nu, nu bestond de brave vrouw niet meer, welke met een kalm woord zijne opborrelende gramschap kon doen neêrvallen, die door hare zachte gemoedelijkheid, hem in het vluchten der gramschap zoo goed kon helpen en met hem over zijn hart kon heerschen.- O, nu voelde hij weêr al het diepe, al de uitgestrektheid van het verlies, dat hij ondergaan had en de wonde, nog nauwelijks een weinig geheeld, was weêr op nieuw ten volle opengebroken.

De ziel verscheurd en afgemarteld, bereikte hij eindelijk zijne ruststede; doch de slaap ontvluchtte zijne oogschelen, zoowel als hij weigerde zijne donze vleugels over de bedstede van het meisje uit te spreiden.

Beider hart bleef door droefheid en spijt overstelpt; doch de droefheid, waardoor Trees gemarteld werd en de angst, welke aan haar hart knaagde, waren wel verre weg de onverdraaglijkste.