Volledige werken. Deel 8

[p. 27]

V.

De verwijdering van Trees uit den familiekring had bij Frits geene enkele aanmerking doen ontstaan. Hij hield zich onverschillig en alsof er niets gebeurd ware. Alleenlijk bemerkte men, dat hij zijne ingetogene levenswijze eenige verandering deed ondergaan. Hij werd sprakeloozer; zijne vroeger natuurlijke vroolijkheid werd in eene gedwongene blijgeestigheid herschapen, en zichtbaar was het, dat hij zichzelven meestal moeite aandeed om vroolijk te schijnen. Ook bleef hij niet meer zoo gestadig te huis en begon met des avonds zijne woon te verlaten en telkens eenige uren in eenzaamheid door de straten te wandelen.

Jan, wiens waakzaamheid thans gaande was, vatte alras achterdocht op en besloot zijnen broeder zoo weinig mogelijk uit het oog te verliezen. Ongemerkt volgde hij hem zekeren avond op en na hem lang door de eenzame straten te hebben nagestapt, zag hij hem eindelijk de wijk naderen, waar Trees hare tijdelijke woon had gevestigd. - Het hart van Jan klopte hevig; want hij stelde zich voor, dat Frits de stoutmoedigheid zoo verre zou gebracht hebben, van het huis zelve binnen te treden, niettegenstaande de bekende verwijdering, welke sedert lang tusschen hem en zijne moei bestond, die hem over jaren reeds de intrede harer woning ontzegd had. Dan de vrees van Jan was ijdel. Frits bleef wel eenige stonden voor de woning toeven, sloeg eenen onderzoekende blik op den bruinen voorgevel der kleine woning, scheen eenen stond met aandacht te luisteren; doch welhaast trad hij voorbij en verliet de straat.

Jan bleef hem immer in de verte opvolgen.

Na een kwaart uurs nog die wonderbare jacht te hebben voortgezet, zag Jan eensklaps zijnen broeder bij de intrede van eenen gang stil houden en binnenstappen. De duisternis was allengs dikker geworden en Jan waagde het te naderen. Aan den gang gekomen, hoorde hij spreken en herkende de stem van Frits. Hij naderde nog dichter en ging naast de deur post vatten. De donkere schaduw, die juist op die plaats nederviel, maakte hem als onzichtbaar en hij luisterde. Niet al wat er gezegd werd, was voor hem verstaanbaar; doch ziehier het gedeelte der samenspraak, dat zijn oor trof:

‘Uw plan is geenen halven cent waard,’ zegde Frits; ‘dat alles zou

[p. 28]

te lang duren; te meer eene gelegenheid, waarop ik niet had durven hopen, doet zich morgen voor en ik mag ze niet laten ontsnappen.’

‘Dus zou het morgen reeds moeten?...’ onderbrak eene aan Jan onbekende stem.

‘Morgen, ja; zij zijn beiden op eene feestpartij genoodigd en vroeger dan tien ure zullen zij niet terugkeeren. Wanneer zij den hoek der vesting zullen omgedraaid hebben, dan komt gij beiden uit uwen schulhoek. Gij belet haar te roepen: een zakdoek in den mond gewrongen is daartoe voldoende, en terwijl zich een met de oude belast en haar, gekoord, zachtjes op den grond legt, strijkt de andere met het meisje door. Ik sta op eenigen afstand en beiden brengen wij haar bij moeder Barbel, die ons zal verwachten. - En het overige zal ik dan wel alleen verrichten...’

‘Ik heb u begrepen,’ zegde de onbekende stem.

Ook Jan had alles begrepen. Hij wist dat zijne moei en Trees beloofd hadden den volgenden avond bij eene goede kennis, op een naamfeest tegenwoordig te zijn, en het beraamde plan was dus tegen haar ontworpen. Frits stelde zich voor de minnares zijns broeders te schaken en haar de prooi zijner drift te doen worden. - De haren van Jan rezen te berge; zijne vuisten krompen stuiptrekkend ineen; zijn hart klopte dat hij het hooren kon, en de overmaat van woede deed hem bijna machteloos ten gronde zinken. Ook had hij verder niets meer van de geheimzinnige samenspraak kunnen verstaan, en toen hij door eene bijna bovennatuurlijke macht, welke hij op zijnen geest uitoefende, zijne kalmte eenigszins herwonnen had, hoorde hij stappen naderen en had slechts den tijd om zich tegen den muur gedrukt te houden en zoo aan het oog van Frits, die op de straat trad, te ontsnappen.

Jan voelde, op dit oogenblik, den geest zoo verward, dat hij nog eenige stonden, als door den bliksem getroffen onroerbaar staan bleef en Frits traagzaam de straat zag verlaten. Dan, die soort van geest- en krachtverlamming eindigde alras, en nu verliet hij zijnen schuilhoek en volgde werktuigelijk denzelfden weg, welken Frits had genomen. Wat hij doen ging, dat wist hij niet; wat hem best te doen stond kon hij, op dit oogenblik van geestverbijstering, niet beoordeelen; doch, in alle geval stapte hij voort en kreeg alras zijnen broeder, zijnen vijand, terug in het oog. Wat zou hij thans doen? Zou hij den stap nog verhaasten, Frits inhalen, hem zijne voorgeslagene wandaad verwijten, en hem

[p. 29]

dan als een onrein dier onder den voet verpletten? Of wel zou hij de huichelende boosheid met list beantwoorden en wachten totdat hij hem op heeter daad, op het punt van het schelmstuk uit te voeren, zou betrappen, en hem dan zijne wraak doen gevoelen?... Maar neen! dat was te veel gewaagd: een begin van uitvoering van het helsche plan was reeds te veel en beter was het alle gevaar uit den weg te ruimen, en de vrouwen voor allen aanslag te bevrijden.

Jan nam een besluit en verhaastte zijnen tred, om zijnen broeder in te halen en hem uitleg over zijn gedrag te gaan eischen. Op eenen oogwenk was hij bij Frits genaderd en hem de zware hand op den schouder drukkende, deed hij hem half omwenden en dan, zooveel het de duisternis toeliet, hem strak in de oogen ziende, sprak hij met eene door de woede ontstelde stem:

‘Sta! ik moet u spreken...’

‘Zie dan! zijt gij het?’ zegde Frits, met eenen spottenden grimlach.

‘Gij ziet het,’ hernam Jan, ‘ik ben het zelf!’

‘Welnu, dan hebben wij gezelschap om te zamen naar huis te gaan...’ en Frits wilde voortstappen.

‘Hier!’ zegde Jan, en hij greep zijnen broeder bij den arm, ‘blijf hier! Wat wij te zeggen hebben, kan te huis niet gezegd worden.’

‘Welnu! om den duivel! Zeg dan wat gij te zeggen hebt; maar laat mijnen arm los. Gij nijpt mij met uwe matrozenhanden, alsof ik deel van het loopende want uwer schuit maakte.’

‘Hou dien spot in, zoo gij niet wilt, dat ik u met mijne vuist den kop insla!...’

‘Ah bah! mijnheer de matroos, meent gij het zoo? Welnu, spreek dan, wat is er?..’

‘Antwoord!’ zegde Jan, met eene ontstelde stem, ‘waarover hebt gij daareven in dien gang gehandeld? Op wiens hoofd moet de aanslag vallen, dien gij daar gesmeed hebt? Van welke vrouwen spraakt gij?...’

Frits antwoordde niet; doch zijne oogen schenen als twee vuurkolen in de duisternis te lichten. Zijne borst golfde en hoorbaar kwam hem de adem uit de neusgaten. Met eene verkropte stem sprak hij:

‘En zoo het mij niet lust op uwe vragen te antwoorden?’

‘Dat zou er toch niets aan doen,’ hernam Jan; ‘want ik zal het voor u zeggen: gij hebt het helsche voornemen gemaakt mijne vrouw te onteeren!...’

[p. 30]

‘Zij is nog uwe vrouw niet.’

‘Zij is het reeds voor God! Ik heb haar jawoord, en haar hart bezit ik reeds lang!’

‘En hebt gij daar meer recht toe dan ik?’

‘Of ik daar recht toe heb? Weet gij dan niet dat zij mij bemint?’

‘En het is daarom, dat ik u te meer haat...’ grijnsde Frits nu. ‘Hoor!’ ging hij voort, ‘ik bemin Trees! Zij moet de mijne worden; zij moet aan mij zijn!.. Dat is eene drift, die sterker is dan alles, begrijpt gij!.. En gij kent mij?... Zie, Jan, ik heb u nooit wel kunnen lijden; doch ik wil u thans eenen goeden raad geven... Ga, vertrek, en geef mij gewillig Trees over!...’

‘Geen woord meer,’ onderbrak Jan, ‘of ik kan mijne woede niet meer bedwingen, en ik verpletter u voor mijne voeten!...’

‘Gij mij verpletteren, diklijf!’ grijnsde Frits, met eenen helschen toon in zijne stem, ‘gij kent Frits nog niet, en hij zal u zijne macht doen gevoelen!’

En snel als de bliksem, vloog hij op Jan toe, kliste zich aan zijn lichaam, trok hem het been onder zijn lijf weg en deed hem op den grond nederploffen. Dan op hem stortende en met zijne eene hand zijne polsen als in eenen ijzeren band gesloten houdende, klemde hij met zijne andere hand hem den gorgel en hield hem onroerbaar liggen.

Die onvoorziene val had Jan bedweld en hem, voor eenen stond, de spraak benomen. Doch alras herkreeg hij zijn bewustzijn en op eenen oogwenk zijnen toestand leerende kennen, gaf hij eene kleine beweging aan zijn lichaam, trok een zijner beenen bij het lijf, gelukte er in zijne knie onder de borst van Frits te brengen en dan, al zijne macht verzamelende, rukte hij den aanvaller van zijn lichaam weg en deed hem eenige stappen verder ter aarde rollen. Beiden stonden te gelijk recht en stormden woedend tegen elkaar in. Een vuistslag viel op den linker arm van Frits neder en deed hem eenen pijnlijken schreeuw uitbrengen, een schreeuw, die aan den grijns eens gewonden tigers geleek. Hij trad vervolgens eenige stappen achteruit en, voor zooveel Jan in de duisternis kon onderscheiden, zag hij hem iets blinkends uit den zak halen.

‘Eene tweede moord!’ gilde Jan, ‘en ditmaal eene broeder moord!...’

Doch nauwelijks was dit laatste woord uit zijnen mond of hij rolde, door een dolkmes in de borst getroffen, op den grond neder, en eene

[p. 31]

zware golp bloed stroomde hem uit den mond. - Bij het opslaan van eenen laatsten blik, zag hij Frits in de verte verdwijnen; doch meer zag hij niet; een doek scheen hem eensklaps voor de oogen te schuiven en het gevoel verging hem.

Toen Jan tot het bewustzijn terugkeerde, voelde hij zich in zijne woning op zijne ruststede uitgestrekt liggen en zag zijne oude moeder in eenen hoek van het vertrek staan weenen, terwijl de vader, naast zijn ledekant gebogen, hem teeken deed niet te spreken.

‘De geneesheer heeft zulks ten strengste verboden,’ zegde de grijsaard; ‘doch heb moed, Jan! Hij heeft ons verzekerd, dat de wonde niet doodelijk is en de genezing slechts van de goede zorgen afhangt.’

En dan zich over het bed buigend en den mond aan het oor van Jan brengende, ging hij voort:

‘Ik moet u iets vragen, en zoo gij er ja op hoeft te antwoorden, druk mij dan slechts de hand, dat is genoeg... Frits is niet terug verschenen... Is hij het, die u gewond heeft?...’

Jan deed met zijne hand en oogen teekens, die klaarblijkend: ja wilden zeggen.

‘Gij zult hem niet verraden... Jan?...’

De gewonde stak zijne hand omhoog, sloeg zijne blikken ten hemel, en wilde zeggen: ‘God zal hem zijne straf wel doen vinden...’

De grijsaard hernam zijne plaats bij het ledekant en bleef over het wraakroepende schelmstuk nadenken, dat hij, van de echte reden onbewust, aan het gevolg van eenen woordentwist, tusschen de twee broeders opgerezen, toeschreef. - Het was slechts den dag daarna, dat Jan, zich buiten doodsgevaar bevindende, alles aan zijnen vader verhaalde en den ouderling smeekte, om Trees zonder verwijl in de woning te doen terugkeeren, en haar dus voor verdere rampen te behoeden; want Frits toch was voor alles in staat.

Wij zullen het lijden van het gevoelige meisje niet trachten te beschrijven, lijden, welk enkel in vergelijking zou kunnen gesteld worden met de meer dan moederlijke zorgen, waarmede zij den gewonde gedurende zijne krankheid omringde.

Frits was en bleef verdwenen.

De policie, voor wie Jan, op aandringend verzoek van den ouden Reim, verklaard had, dat hem de steek door eenen onbekende was toegebracht geworden, doch welke in dien onbekende niemand

[p. 32]

anders dan Frits zag, deed echter nutteloos moeite, om den dader op te sporen. Dat alles maakte, dat het gebeurde met eenen geheimzinnigen sluier bedekt bleef, waardoor het nogtans niet moeilijk was de waarheid te zien glinsteren.