Het tweede gezicht (onder pseudoniem Mani Sapotille)

[p. 87]

Waarom de klokken luiden als het hard waait

Op een zondagavond zat de penningmeester van de bond van lijkbewassers het geld te tellen dat die maand was binnengekomen. Bij het licht van een bureaulamp sorteerde hij het geld dat uit giften en betalingen was verkregen: de verschillende bankbiljetten legde hij op stapeltjes en de verschillende munten zette hij keurig in rijtjes: guldens, kwartjes, dubbeltjes, stuivers, centen en de knopen op een apart hoopje. De opbrengst van deze maand bedroeg aanzienlijk meer dan anders. Dat was zeker te danken aan de intensieve reclamecampagne die de bond van lijkbewassers pas had gehouden. De bond had de mensen aangespoord zich eens goed te bezinnen op hun leven. Als gevolg daarvan hadden vele mensen die het niet meer zagen zitten, de pijp aan Maarten gegeven, waren zelf het hoekje om gegaan en zonder verder tegensputteren gestorven. Dat de campagne zo'n succes had gehad, was grotendeels te danken geweest aan de penningmeester. Toen er op de vergadering gevraagd was wie de campagne wilde gaan opzetten, had de penningmeester van de lijkbewassersbond uitgeroepen ‘Laat mij dat varkentje maar eens wassen’ en hij had woord gehouden en zijn werk grondig gedaan. Nu zat de penningmeester de financiële vruchten van de campagne te tellen en hij dacht: ‘Dankzij mij is de campagne een groot succes geworden, ik zou me best eens op een heerlijke fles markoesasap mogen trakteren.’ Maar hij zette die gedachte meteen weer van zich af.

Toen trad de duivel binnen in de persoon van de voorzitter van de lijkbewassersbond.

‘Goedenavond, mijnheer de penningmeester. Ik kom u de complimenten overbrengen van de hele bond. Iedereen die ik gesproken heb, is bijzonder tevreden met het resultaat van uw

[p. 88]

campagne.’

‘Echt waar?’

‘Zeker weten. De bondsleden zeiden er zelfs bij dat u voor zo'n prestatie wel iets extra's verdiend heeft.’

‘Wel alle duivels, maar de maandopbrengst is toch niet voor mij bedoeld?’, zei de penningmeester.

‘Nee, dat zegt ook niemand’, zei de duivel in de voorzitter.

‘Maar als u niet zo'n goede reclamecampagne opgezet had, waren er velen nu nog aan het twijfelen geweest of ze wel of niet dood zouden gaan, terwijl hun tijd al lang gekomen was, en dan lag er nu veel minder aan contanten hier op de tafel. En als u er een klein bedragje van reserveert voor een fles sap, dan blijft er nóg meer over dan in normale maanden. Geeft u mij maar zes gulden, dan zal ik morgen een fles voor u kopen.’ Hoofdschuddend nam de penningmeester een rijtje guldens.

‘Ik weet het niet...’, zei hij.

‘Maar ik weet het wel’, zei de duivel, ‘u moet het maar zien als een onkostenvergoeding.’

‘Jij bent me een duivel’, zei de penningmeester.

‘Maar wel een heel plezierige’, lachte de voorzitter en de duivel in hem lachte heel hard mee.

Twee dagen later reed de penningmeester in zijn auto op een afgelegen weg. Hij was op weg om een zojuist gestorvene te gaan bewassen die verdronken was in een beerput en nu zo'n onaangename geur verspreidde dat niemand meer het huis in durfde waar men hem had neergelegd. Er was dus grote haast bij. Het was donker en het zicht was niet al te best, want de rechterkoplamp van de auto was kapot. Plotseling zag de penningmeester iets bruins aan de rechterkant van de weg. Even klonk er een doffe klap en iets wat op een schreeuw leek, toen was het stil. ‘Een haas’, schoot het door hem heen en hazen zijn geen klanten van lijkbewassers, dus kwam het niet in de penningmeester-lijkbewasser op om even te stoppen. Al snel was de auto een heel eind voorbij de

[p. 89]

plaats waar de botsing had plaatsgevonden. ‘En als het nu eens geen boshaas geweest is, maar...’, dacht de penningmeester. ‘Maar ja, ik kan nu toch onmogelijk meer terugkeren. Het lijk wacht. En ik moet de slogan van onze reclamecampagne waar maken: “U beweent en wij bewassen.”’

Toch bleef de twijfel knagen: was het wel een dier geweest dat daar de weg overstak? Was het niet een klein kind geweest, zoals hij een fractie van een seconde gedacht had? Nee, dat kon toch niet. Of wel? Toen hij aankwam bij het huis waar hij zijn moest, twijfelde hij nog steeds. De familieleden van de overledene zaten met wasknijpers op de neus op het erf te wachten. Een onbekende man kwam naar hem toe. Het was de duivel in de persoon van een oom van de overledene.

‘Goedenavond, mijnheer de lijkbewasser’, sprak hij door zijn neus, ‘wat ziet u bleek en waarom trilt u zo?’

‘Ik heb een aanrijding gehad onderweg en ik ben doorgereden omdat ik haast had. Maar nu weet ik niet zeker of het wel een boshaas was, zoals ik eerst dacht en niet een klein kind.’

‘Een kind? Zo laat nog op straat? Nee, dat kan toch niet, mijnheer. Het is goed dat u doorgereden bent, want het is hier niet meer uit te houden met dat lijk. Gaat u er alvast naar toe, volgt u de geur maar, dan kijk ik uw auto na.’

Toen de lijkbewasser klaar was, kwam de duivel in de persoon van de oom naar hem toe en zei: ‘U hoeft zich niet ongerust te maken, er is niets aan uw auto te zien. U heeft er goed aan gedaan om door te rijden, want voor een boshaas had u ons niet in die lucht kunnen laten zitten. Dan waren er nog meer slachtoffers gevallen.’

Dat speet de lijkbewasser, want tenslotte moest ook hij om zijn brood denken. Maar hij zei er niets van: ‘Waarschijnlijk heb ik door mijn grote haast duiveltjes gezien.’

‘Ja, waarschijnlijk wel’, lachte de oom en de duivel in hem lachte heel hard mee.

De volgende morgen meldde zich een man aan bij het bonds-

[p. 90]

gebouw van de lijkbewassers. Hij was heel bedroefd, want zijn dochtertje van vier was de avond ervoor vermist en met een ingedeukt schedeltje aan de kant van de weg gevonden. Nu kwam de man, wie de tranen over de wangen stroomden, de lijkbewassing bestellen. De penningmeester wist niet waar hij kijken moest van schaamte en stond in een verschrikkelijke tweestrijd: moest hij deze vader vertellen dat hijzelf schuldig was aan de dood van het kind? Moest hij de man die hier met al zijn verdriet voor hem stond zeggen dat juist hij, de lijkbewasser, degene die materieel voordeel had aan dit overlijden, de dood van het kind op zijn geweten had? Een gammel iemand, die sjagrijnig en zijn omgeving tot last is, goed, die mocht je wel aansporen om eens wat op te schieten met het leven. Maar een onschuldig klein kind doodrijden en daar dan zelfs ook nog aan verdienen, nee, dat was barbaars. En de twijfel verscheurde hem nog toen de afspraak voor de bewassing al gemaakt was en de deur achter de treurende vader gesloten werd.

‘Wat is er met me aan de hand?’, riep de lijkbewasser uit.

‘Dit is de derde keer in één week dat ik me als een goddeloze gedraag. Ik ben voor de dooie dood niet bang, maar ik vraag me af welke onzichtbare duivels me kwellen.’

‘Geen enkele, hier ben ik, u ziet mij’, zei de duivel die plotseling met zijn drietand voor de lijkbewasser stond.

‘Waarom klaagt u mij aan? Wij hebben het samen zo vaak uitstekend met elkaar kunnen vinden. Wij loerden zo vaak al een hele tijd op dezelfde persoon en als het dan zover was, kregen we nooit ruzie over de buit: u het lijk en ik de ziel. En ook nu heeft u zelf uw beslissingen kunnen nemen, zonder dat ik u een strobreed in de weg legde. Ik heb alleen maar wat adviezen gegeven. Twijfelt u aan de juistheid van mijn oordeel?’

‘Ik twijfel niet alleen aan de juistheid van je oordeel’, zei de lijkbewasser woedend, ‘ik twijfel ook aan je macht.’

‘Dat is serieuzer’, mompelde de duivel, ‘want dat zet onze toekomstige samenwerking op het spel.’

‘Ik zal mijn woorden bewijzen ook’, riep de lijkbewasser,

[p. 91]

[p. 93]

‘want ik ga op mijn knieën vergiffenis vragen aan die vader die daar net de deur uit stapte.’

‘Wacht, voordat u domme dingen doet’, zei de duivel. ‘U twijfelt aan mijn macht, maar zeg me wat ik doen moet en ik zal u mijn macht bewijzen.’

‘Ga weg, duivel, je bent zo machteloos als een pad. Je kunt nog geen briesje laten waaien.’ Meteen stak er een zachte wind op, die het gordijn voor het raam even deed opwaaien. De lijkbewasser keek er verbaasd naar.

‘Toeval’, riep hij, ‘als het ging regenen, zou ik je nog niet geloven.’ Meteen kletterden de druppels tegen de wanden en striemden regenstralen door het openstaande raam naar binnen. Verbijsterd zag de lijkbewasser dat alles aan.

‘Storm, een echte storm, die kun jij niet maken, duivel.’ Hij had het nauwelijks gezegd, of het raam sloeg met een klap open, de wind loeide naar binnen, hagel en bliksems sloegen uit de hemel neer. Toen begonnen de klokken van de kerktorens te luiden, ze beierden zwaar als de stem van god. En toen zag de lijkbewasser in, dat het niet de duivel was die dit alles teweeg had gebracht. Het was zijn woord geweest, waardoor hij de duivel op de proef had gesteld en waardoor hij de duivel had kunnen laten doen wat hij wilde. En hij rukte de duivel de drietand uit de hand en joeg hem daarmee weg.

Sinds dit voorval luiden de klokken als het hard waait, opdat niemand denke dat het de duivel is die de mens en de natuur beheerst. Het is de mens die alles bestiert en het is zijn woord dat hemel en aarde kan bewegen, en zelfs dat wat tussen hemel en aarde is: de wind.