Het tweede gezicht (onder pseudoniem Mani Sapotille)

[p. 66]

De man die niet voor de koning wilde buigen

Er was eens een koning die zich zó ver boven het volk verheven voelde, dat hij de ingang tot de zaal waar hij op een machtig-grote zetel troonde, zó laag had laten maken, dat iedereen die hem wilde bezoeken eerst diep moest buigen. Het idee was niet van hemzelf geweest. Reeds zijn overgrootvader had in een ander kasteel ook zo'n lage ingang tot de troonzaal gehad, en die overgrootvader had het idee weer van zijn raadsheren gekregen die wisten dat andere koningen in vreemde landen ook al van die lage ingangen hadden gehad. Maar hoe oud het idee ook was, de koning vond het nog steeds een prima idee. Het werkte dan ook uitstekend: iedereen die de koning bezocht, moest zich diep bukken om niet zijn hoofd te stoten en maakte op die manier een diepe buiging voor de koning. Het was de enige ingang tot de zaal en niemand kon de koning dus rechtop lopend bezoeken. Niemand kon eraan ontkomen zijn nederigheid aan de koning te tonen. Voor de dienaren van de koning was het gemakkelijk. Als zij bijvoorbeeld het eten brachten hoefden ze niet nog een extra buiging voor de koning te maken: zij bukten zich als ze binnenkwamen en hadden dan meteen een buiging voor de koning gemaakt. Niemand die op bezoek wilde gaan bij de koning maakte ook maar enig bezwaar tegen de lage deuropening, want iedereen kwam er om een gunst van de koning te verkrijgen en dan was men graag bereid zich nederig te gedragen. De mensen kwamen er om een verhoging te krijgen van de toelage die ze maandelijks uit de schatkist van de koning ontvingen. Of ze kwamen er om geld van de koning te lenen. Dat geld moest later wel weer teruggegeven worden (en dan nog wel meer dan ze geleend hadden), maar er was niemand die daarop mopperde. Het was tenslotte gemakkelijk als je

[p. 67]

geld kon lenen van de koning, wanneer je meer nodig had dan er zich in je beurs bevond. Ook bezochten de mensen de koning alleen maar om hem vrolijk te stemmen. Deze mensen hoopten dat de koning hen dan later direct zou helpen, als ze hem eens nodig gingen hebben. (Weliswaar hielp de koning dan niet altijd meteen als ze later in moeilijkheden zaten, maar de koning was wèl gevoelig voor bezoeken die hem plezier deden en hij was er nog gevoeliger voor wanneer men een cadeautje voor hem meebracht.) Klachten over de lage deuropening waren er dus niet. Het was wel eens gebeurd dat iemand er flink zijn rug aan had gestoten, maar die was toen ook meteen op zijn kin de zaal ingeschoten - zoveel nederigheid verlangde de koning nu ook weer niet. De man heeft niet geklaagd; klachten achteraf helpen toch niet meer. Bovendien: wat de koning deed was goed en het hele volk sloeg zich dan ook trots op de borst vanwege de te lage deuropening. De koning zelf had geen last van het te lage deurgat. Hij verliet slechts enkele malen per jaar de zaal. Dan kwamen er metselaars en timmerlieden die een gedeelte van de muur sloopten om de deuropening zo hoog te maken dat de koning er kaarsrecht doorheen kon, zoals altijd statig schrijdend. Was de koning terug, dan werd de deuropening weer op de oude hoogte, of misschien is het beter te zeggen: laagte, teruggebracht. Op die manier werd er ook nog werk geschapen voor de ambachtslui.

Nu was er in dat land een man die de koning nog slechts éénmaal in zijn leven bezocht had. Dat was geweest toen hij als kleine jongen met zijn vader mee mocht en hij nog rechtop lopend onder de koninklijke deur door kon. Het was vreemd dat hij sinds die keer niet meer bij de koning was geweest, want alle mensen van het volk bezochten de koning om de paar jaar. Die man wilde echter de koning niet bezoeken, omdat hij weigerde de lage deuropening te passeren. Hij zei: ‘Ik weiger te buigen voor de koning. Hij is een mens en ik ben een mens. Maar ik werk, terwijl hij de hele dag op zijn mars zit. Omdat ik nuttiger ben dan de koning, ben ik meer

[p. 68]

waard. En als ik niet meer waard ben, dan ben ik toch minstens evenveel waard.’ Maar omdat het bedrag dat hij uit de schatkist kreeg steeds gelijk bleef, terwijl de prijzen van de dingen die hij moest kopen steeds hoger werden, begon de man gebrek te lijden. Of hij wilde of niet, hij zou de koning moeten bezoeken om hem te vragen of hij een hoger maandbedrag uit de schatkist kon krijgen. De man vroeg zich af hoe hij de troonzaal in kon komen, zonder te moeten bukken. De oplossing leek hem vrij simpel. Hij wist dat het deurgat enkele malen per jaar verhoogd werd. Dat zou over drie weken weer het geval zijn. Hij zou dan rechtop naar binnen kunnen. Drie weken kon hij het nog wel uithouden. Maar toen hij na die tijd de troonzaal binnenstapte, was er geen mens. Toen pas had hij door welke enorme fout hij had gemaakt: hij had in zijn ijver om binnen te komen helemaal vergeten dat het deurgat alleen groter werd gemaakt om de koning erdoor naar buiten te laten. Als de deuropening vergroot was, was de koning nooit aanwezig. Van woede over zijn eigen domheid en van spijt over de verloren weken sloeg de man zich tegen het voorhoofd. Dat kwam zo hard aan, dat hij even duizelde. Maar toen schoot hem een nieuw idee te binnen. Hij zou eerst zijn achterwerk naar binnen steken, voetje voor voetje achterstevoren naar binnen schuifelen en zich dan oprichten. Hij zou dan geen buiging hebben gemaakt voor de koning, maar hem alleen maar zijn achterwerk hebben laten zien. Toen de koning een dag later weer terug was, gingen de metselaars en timmerlieden weer aan het werk en verlaagden de ingang tot de troonzaal. Nauwelijks waren zij klaar met hun werk, of onze man stapte het paleis binnen en stak zijn achterwerk de troonzaal in. Maar wat gebeurde er? Het metselwerk was nog zo vers, dat het instortte toen hij er in zijn haast tegenaan stootte. De koning werd woedend en liet de vernieler op slag het paleis uitgooien. Voor straf werd zijn maandbedrag uit de schatkist verlaagd.

Toen kreeg de man een nieuw idee. Op een kermis had hij dansers gezien uit een vreemd land. Zij dansten op hun hur-

[p. 69]

[p. 71]

ken en gooiden daarbij hun benen links en rechts uit. Dat moest hem toch ook lukken, als hij goed oefende. Dan zou hij voor de koning kunnen verschijnen zonder dat hij een buiging gemaakt had. Weer verstreken er drie weken voordat hij de vreemde danskunst zo goed beheerste, dat hij er enkele meters mee vooruit kon komen. In die tijd had hij wel honger geleden wegens geldtekort, maar hij had goede moed gehouden. Hij ging naar het paleis, liep tot vóór de ingang van de troonzaal en begon op zijn hurken te dansen of hij zijn leven lang niet anders gedaan had. Hij zong erbij en sloeg op een tamboerijn met rinkelende bellen. Onder de herstelde deuropening door danste hij de troonzaal in, maar hij was nauwelijks een meter binnen, of de koning riep: ‘Gooi hem eruit. Ieder in dit land heeft zijn beroep en ieder kan tevreden zijn met zijn werk. Als iemand iets anders doet, dan wat hem gezegd is, komen er teveel mensen van het ene beroep en te weinig van het andere. Deze man is geen danser en voor straf zullen zijn benen afgehakt worden.’ En het gebeurde zoals de koning gezegd had. De benen van de man werden afgehakt en zijn voeten onder aan zijn romp vastgemaakt. De man voelde zich ontzettend triest, want hij kon nog slechts heel kleine pasjes nemen. Maar zijn humeur klaarde op, toen hij ineens zag dat hij nu rechtop door het koninklijke deurgat zou kunnen lopen. Hij maakte met zijn kleine pasjes de lange tocht naar het paleis en kwam nu zonder ongelukken rechtop lopend door het deurgat. Daarop groette hij de koning en vroeg hem om verhoging van het maandbedrag dat hij uit de schatkist kreeg. De koning stemde daarop toe, zodat de man weer hetzelfde bedrag per maand kreeg als voordat hij de deuropening had laten instorten...