De knuppel in het doksenhok

Dood getij op een ministerie

Ik aarzel niet om hier te schrijven dat voorzover de litera-

[p. 44]

tuur de afgelopen drie-vier jaren afhankelijk was van het initiatief van de Minister van Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur, Alan Li Fo Sjoe, de Direkteur Cultuur, Frank Antonius, en het hoofd Algemene Culturele Zaken, Lothar Stadwijk, we van een dood getij moeten spreken. Ik matig me geen oordeel aan over het onderwijsbeleid, noch over alle takken van cultuur, maar als het over literatuur gaat, weet ik waarover ik praat. Ik kan me niet één eigen initiatief op literair gebied van dit drietal heugen. Het is tekenend dat geen van deze drie aanwezig was op het eerste symposium over Surinaamse literatuur, georganiseerd door de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs in mei 1987. Het weinige dat beleidsmatig bereikt werd, is tot stand gekomen door de Onder-Direkteur Cultuur Friede Alexander-Vanenburg.

De recente financiële toezegging van de Minister aan de enige schrijversorganisatie van Suriname, de Schrijversgroep '77, zie ik als een vorm van zwijggeld na tien jaar van negeren. Verder heeft deze Minister zich beperkt tot het ontvangen van allerlei schrijvers, die weten dat dit de enige weg is om door de publiciteitssluis heen te komen van het meest aculturele instituut van Suriname, de Nationale Voorlichtings Dienst. Het is bijna niet te geloven dat deze zelfde Minister in augustus 1986 bij de prijsuitreiking aan Slory een onvoldoende produktie van Surinaamse literaire werken durfde te constateren.

Frank Antonius is een van de gezelligst pratende mensen die ik ken en je schuddebuikt nog van het lachen wanneer je na een bezoek aan deze man in de auto stapt en je je realiseert dat je wederom concreet geen stap verder bent gekomen.

Laat ik u slechts een paar feiten noemen over het ministeriële beleid of wat daarvoor moet doorgaan uit de afgelopen jaren. In de vier jaar voorafgaand aan de verschij-

[p. 45]

ning in juli 1986, 9 jaar na voltooiing, van Orlando Emanuels Popki patu, heeft de Sectie Literatuur van Acuza geen enkele nieuwe literaire uitgave bezorgd; enkel een van Dobru's slechtste bundels (Festival) werd onder een gewijzigde titel slordig heruitgegeven. Zeer goed bruikbare manuscripten werden zonder behoorlijk advies aan de auteurs door de ministeriële Commissie Beoordeling Literaire Producties onder voorzitterschap van Hein Eersel na maanden en maanden wachten geretourneerd of gewoon terzijde geschoven. In een verslag van een ontmoeting tussen schrijvers en het Direktoraat Cultuur (inclusief die Commissie) in Theater Unique op 18 juni 1984, merkte Carla Tuinfort op: ‘De schrijver Ruud Mungroo wilde weten wat de Overheid in dit geval het Directoraat Cultuur in de toekomst zou gaan doen. Meneer van Amson [toen Onder-Direkteur Cultuur, nu minister van de basketballen en tennisrackets - MvK] gaf daar geen duidelijk antwoord op en herhaalde slechts het rijtje van de zaken, die de Overheid nu al doet met betrekking tot literaire producties.’ Niets dus. Wel werd die avond een snellere afhandeling van voor subsidie ingediende projekten beloofd. Dat hebben we gemerkt. De bundel Nieuwe Surinaamse Verhalen waaraan de halve schrijverswereld meewerkte (aanvankelijk 25 man) lag op 1 november 1985 bij het Ministerie. Een jaar later was de beslissing nog niet rond. Een punt van discussie was bijvoorbeeld de titel. Eigenlijk was als titel De burikikar voorgesteld, maar de ministeriële haarklovers van de Commissie-Eersel meenden dat de burikikar een negatieve naam had in de Surinaamse letterkunde. Maar was in de roman Proefkonijn dan niet geschreven dat het tijd werd dat er in Suriname een monument werd opgericht voor de burikikar?

Een ander staaltje: bij gelegenheid van de 60ste verjaardag van Shrinivāsi werd een voorstel ingediend om een

[p. 46]

tentoonstelling te organiseren. Hoe luidde de eerste reactie? ‘Shrinivāsi? Heeft die niet een Nederlands paspoort?’ Waar ik bij was, stond dezelfde man zich enkele weken later tegenover dezelfde dichter te beklagen dat men hem wel eens vroeg of hij een Nederlands paspoort had...