Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur. Deel 4

De geschreven literatuur van 1923 tot 1975

[p. 1]

Op weg naar eigenheid, thuis en overzee eenlingen en vroege nationalisten 1923-1957

[p. 3]

De jaren 1923-1957 zijn bovenal een tijd van steeds verdergaande profilering van de verschillende culturele segmenten van de Surinaamse samenleving. Vóór de Tweede Wereldoorlog speelt die profilering zich vooral af langs religieuze lijnen. De oriëntatie op Nederland vindt haar bedding in het Algemeen Nederlandsch Verbond en de vereniging Oost en West.

Door de oorlog wordt Suriname sterker op zichzelf aangewezen en de eerste ideeën over politieke zelfstandigheid worden geformuleerd. De Noord-Amerikaanse cultuur doet zich nadrukkelijker gelden.

Na de oorlog spelen de Sticusa en het Cultureel Centrum Suriname een stimulerende rol op velerlei vlak. Die rol wordt ook bekritiseerd: sommigen zien deze instellingen als instrumenten van Nederlandse cultuurpolitiek. Maar langzaam maar zeker komt een steeds grotere oriëntatie op het eigen land en de eigen regio op gang. Sociaal-culturele organisaties leggen het fundament voor de letterkundige doorbraak na 1957. Het toneelleven bloeit in de jaren '50. Het creoolse volkstoneel komt op en voorzichtig ook het hindostaanse theater. In de herwaardering van het Sranantongo is een belangrijke rol weggelegd voor J.G.A. Koenders en zijn maandblad Foetoe-boi , en in het theater voor Sophie Redmond. De hindostanen krijgen hun eerste dichter met de nog in India geboren Rahmān Khān.

Het tijdvak laat tevens de opkomst van de Surinaamse literatuur in Nederland zien. Albert Helman manifesteert zich als de eerste Surinaamse migrant-schrijver. Hij wordt gevolgd door anderen die vooralsnog als eenlingen zijn te beschouwen: Anton de Kom, Rudie van Lier, Hugo Pos. Na de oorlog formeert zich in Amsterdam een groep rond Eddy Bruma: Wie Eegie Sanie, waar taal en cultuur cruciale factoren zijn in het ontwikkelende denken over dekolonisatie, nationalisme en Surinaamse identiteit. Midden jaren '50 verplaatst de kern van Wie Eegie Sanie zich naar Suriname. Een nieuw tijdvak zal aanbreken met de dichter Trefossa.