Verzameld werk. Deel 3

[p. 1074]

1961
Enige notities ten dienste van een spreekbeurt door Fred van Leeuwen te houden op 18 maart 1961 te Den Haag voor het Algemeen Nederlands Verbond

Zoals uit de bundel ‘Au Pays du Tendre mosan’ zal blijken, is het Limburg van p.k. niet zo grensgevoelig als op de provinciekaart is aangegeven. Het is zeker het landschap dat rond Maastricht ligt en bij uitbreiding eer iets hoger-opgaande naar de bron van de Maas in Frankrijk dan afdalend naar de Noordzee.

Het is in ieder geval hoofdzakelijk een populieren-weide-beem-de-land met groepen zilver- en andere wilgen, geschikt om onder het over de Maas hangende loof ‘oordelen van Paris’ te houden of uit te spreken, al of niet in een bloementaal. Een en ander begeleid door de zomermuziek van de Maas, de dan nogal dichterlijke en keuvelende. Maar die Maas en dat Limburgse land herinneren zich veel van oud-Griekse overleveringen, al zijn er boomsoorten van Perzië en het Verre Oosten graag favoriet. Zo zouden de beoordeelde bevalligen evengoed kersen met een ziel kunnen zijn, dan de stukjes vlees, zoals zij of die op de Burgerlijke Stand zijn ingeschreven.

Ik vind dit soms zo vermakelijk, het verschil tussen die Burgerlijke Standsmuzen en de muzen, die mijn Limburgse landschappen verlevendigen.

Dat door de landschappen mijn schilder is heengegaan en ook mijn ornamentist is zeker. Ik zou haast durven zeggen mijn regenboog heeft er ook boven gestaan. Maar dan moet ik oppassen met de fiscus; die zou wel eens kunnen redeneren: als die regenboog Uw eigendom is, zult U er ook wel inkomsten uit hebben getrokken! Inderdaad, dat heb ik gedaan in de vorm van tantièmes van kleuren. Alleen: die kleuren kun je niet uitgeven bij betalingen.

Het zal overigens niet zo gemakkelijk zijn, U nog veel onbekends te vertellen. Ik blijf mij een verloren componist voelen, later onder de goede leiding van Robert Graafland een schilder en uiteindelijk de dichter p.k. Maar hoe de tonen, de geuren en de kleuren in hun persoonlijke rhythmen over en onder elkaar zijn gaan zweven en

[p. 1075]

‘dansen’, dit alles moeten mijn gedichten maar illustreren, doch niet alleen de kleingedichten, ook die uit het ‘Pays (du) Tendre mosan’, die bredere ‘velden’ openleggen en laten aanschouwen.

Er is een toenemende voorkeur om in een stad, alleen met witte, gele, oranje, rose en vermiljoene deuren en muren te wonen. Alleen de huisnrs mogen in meigroen zijn.

Wat het lichter genre van oden aan het vrouwelijk schoon betreft, er is mij lang geleden, toen men mij vroeg, waarom ik niet langer in Amsterdam (1915) ben gebleven, wel eens naar de oorzaak gevraagd. Ik zeide toen, dat dit ook lag aan de meisjes te Amsterdam, die nog al lang waren, - toen langer dan in Limburg - en dus ook langere benen hadden. Dat komt sierlijke benen niet ten goede. Het kwantum lok-vlees verdeelt zich dan over een te grote uitgestrektheid, wat voor de innemendheid van de opbouw van kuit en dij niet bevorderlijk is.

Daarop kreeg ik van de aanwezigen bij het gesprek te horen, dat Limburg percentsgewijze over animerender beenwerk beschikte, en de vermaarde portretschilder Anton van Welie, ook aanwezig, wist mij zelfs te vertellen, dat naar het oordeel van de kunstenaars de benen van de Venlose meisjes tot de mooist-gevormde van de Elf Provincieën behoorde(n). Ik was blij dit van zulk een deskundige te vernemen en zoveel begrip voor mijn eigen standpunt te hebben gevonden.

Want men moet het ‘vrouwelijk schoon’ niet onderschatten in het landschap en in dit geval in het Limburgse Maasland. Het zijn niet alleen de canadassen langs de Maas, in de beemden en elders, die door hun bladerengeruizel de sfeer geven, die een Limburgs dichter dierbaar kan zijn. Ook dat wat de bodem der landstreek het naast is, is van argumenteel belang en dat zijn, vlak boven het contact met de voeten, de kuiten. Op een aantrekkelijke kuit moet een dichter alexandrijnen kunnen schrijven, maar of hij zich in Holland alleen maar kan bepalen tot maximaal vijfvoeters, dat is een kwestie die hier niet aan de orde komt, in ieder geval hier niet urgent is.

In de inleiding tot het voordragen van gedichten bij de a.v.r.o. heeft Willem Brandt gezegd, dat de dichter Pierre Kemp tussen Noord-Nederland en de Vlaamse letterkunde staat, iets als: tussen de beide groeperingen in staat Pierre Kemp, de Limburgse dichter enz. enz. Het was op 20-1-1961, te (2.20) 14.20 bij het voordragen van het gedicht ‘Harmonie’ door Anny Schuitema.

[p. 1076]

Mocht U nog gegevens toegelicht willen hebben, ik houd er mij gaarne voor aanbevolen. Nu moet ik mijn middagdutje gaan doen en naar het overdaagse dromenland toe.

Met super-mosaanse dichter-groet en U alle succes wensend met Uw voordracht,