De bonte storm

[p. 181]

XXIII. Parade der overwinning

De Delwailles hadden hun beste beentje voorgezet. Een buurvrouw, gewezen keukenmeid bij 'n rechter, was komen koken.

Peer Delwaille kraamde onder het eten alle hem bekende in 't geheel niet of maar half begrepen geleerde woorden uit en liet met veel zelfverloochening na zijn bord uit te likken. Meer hield zich deftig en zweeg waardig. De zoon liet zich niet zien; die zou Woensdagmorgen wel opduiken. Na het middageten, waarbij onder de naam van wijn een fles stroop met azijn werd geledigd, zegen de ouwelui - die geen al te lange nacht hadden gemaakt - enigszins ongegeneerd op de canapé tegen elkander in slaap. Nes voelde zich in slavernij, doch, niettegenstaande zekere, zijn goede smaak kwetsende, dingen, tevreden met zijn lot.

Tegen de namiddag acht Polke het moment gekomen haar verovering te gaan vertonen.

Eerst even een wandeling rond de stad. Ze zal met Nes over het wegje kuieren waar jaren geleden haar jongen van haar werd weggerukt. Haar jongen, de enige waarvan ze in alle reinheid des harten hield. Hij is sinds een half jaar getrouwd en begint nu al suf burgerlijk en overvoed uit te zien. Om die vent treurt ze waarachtig niet. Maar eenmaal was het haar jongen,

[p. 182]

toen leek alles mooi en goed te worden in de wereld...

Nes heeft iets van hem... niet in zijn liefde voor haar.

Ze weet dat Nes, door toevallige omstandigheden en wat bedoezeld van champagne, zwaar verliefd op haar raakte, zó erg, dat hij niet meer critisch kan zijn. Met hem moet ze klaar komen voor het ontwaken, dat, zeker als een noodlot, volgen zal. Zij zelf beging een verleden... uit wanhoop, uit zwakheid, wraakzucht, levenslust... Genieten, genieten, het weinige wat haar bestaan vermag te bieden, enkele korte jaren. Laat de mensen kletsen wat ze willen...

De jonge Cloquet verloochent zijn vroegere hoge ideeën in vrij banale sophismen. Polke luistert zonder te verstaan... Laat hem maar praten, dan kan ze zoveel te beter denken...

Zachtjes begint ze te snikken... ze passeerde de plek waar haar levensgeluk werd stukgescholden... Het mengsel stroop-azijn werkt wellicht als een laxerend middel op haar gemoedsleven, ze barst tenminste plots in een overvloedig en uitbundig schreien uit.

Nes heeft van die dingen absoluut geen routine en kijkt beduusd toe. Eerst komt ergernis bij hem op. Waartoe die comedie? Dan merkt hij, dat er wat echts achter schuilt, waarvan hij niet de directe oorzaak kan wezen.

- Iech bin toch zoe'n erm sjaop! huilt Poelke schokkend, slaat haar arm om zijn hals en schreit op zijn schouders verder. Wat rade-

[p. 183]

loos streelt hij haar van tranen vochte wang.

- Iech bin toch ene gek! schatert ze plots. Ze rukt zich los en gichelt een vette, gedesespereerde lach, die Nes schrikken doet. Dan valt ze hem opnieuw om de hals, zoent hem hartstochtelijk en laat zich verrukt weder zoenen.

- De moos miech noets mie allein laote! smeekt ze met heftige innigheid. Ze voelt zich bij hem veilig en komt dra tot rust. Ze heeft natuurlijk een verklaring te geven van haar zonderling gedrag... Ze vertelt, halve waarheden erger dan hele leugens, herinneringen waaruit het slechte vergeten werd en waarin ze tenslotte zelf is gaan geloven. Ze speculeert op het medelijden van Nes. Dit ontwaakte inderdaad, hoewel meer als rechtvaardiging voor eigen gedrag, als verontschuldiging tegenover de buitenwereld, dan als werkelijk mededogen.

Intussen overweegt Polke in welk uiterlijk ze haar buit vertonen zal. Vanavond wil ze de voldoening smaken, benijd te worden, omdat zij kans zag iets degelijks te bemachtigen. Als Toreador lijkt Nes een mooie jongen. Ze voelt weinig voor concurrentie straks. Ze wil onder haar vriendinnen paraderen, zonder veel risico. Haar nederlaagje tegen Maike Séguin-en-nog-wat heugt haar! Die mag zich nu in een glorie van hoge afkomst hullen. Ze werd deftiger dan wat er aan rijkdoende fatjes in Gloria komt.

- Kom de stad in en trek je zwarte Domino aan!

[p. 184]

Ze wacht even beneden op de Markt. De buren gluren achter de gordijntjes.

Ongelukkig toch, dat zo'n nette, knappe jongen opeens in zo'n meid verslingert raakt, denkt men hier en daar.

Madam Cloquet meent dat Nes nog komt eten en moppert over laat komen.

- Ik heb al gegeten en ga weer uit... het leven leren kennen.

Die sombere, bijna streng uitgesproken mededeling geeft haar een steek in het hart.

Nes trekt haastig zijn Domino aan en holt naar beneden.

Moeder, die iets vermoedt, strompelt naar het raam. Ze ziet haar jongen met die lellebel gearmd wegstappen. In opperste schrik drukt ze het bleke, oude gezicht tegen de ruiten en stuurt hem een stomme bede om redding na.

Plots wendt Nes zich om en ziet het grijze hoofd van zijn moeder tegen de zwarte ruiten. In felle wroeging kijkt hij haastig voor zich. Ook Polke gluurt even om, begrijpt en overziet, met een stille vloek in de gedachten, de moeilijkheden.

Als beiden in de Grote Gracht zijn verdwenen, wankelt de moeder terug. Ze gaat naar de werkkamer van Nes en zinkt op de stoel voor zijn schrijftafel neer. Wat wil ze niet geven, om hem hier weer te zien, streng, fanatiek, onervaren, doch ook onbedorven en onbedreigd! Weer bezig met zijn boeken, waarvan zij niets begrijpt.

[p. 185]

Het hoofd valt haar op de magere armen en ze snikt stillekes haar harteleed uit.

- O God, laat alles toch goed eindigen. Straf mij niet zo! Ik meende 't goed met hem.

Vóór de laatste grote slag kwamen de meisjes in Gloria nog eens samen. Verlept, moe, geradbraakt, met verzakte gezichten, schrikkelijk van ontnuchtering.

Wanneer Nes en Polke binnenkomen zijn de vriendinnen juist bezig met het verscheuren van Maike Séguin. Séguin de Vilfort! verbetert men aanhoudend. Ze loopt nog altijd met het Hasseltse bankiertje. 's Maandags vertelde ze aan al haar kennisjes over de grote ontdekking: ze was feitelijk van adel. Dinsdags groette ze al minzaam uit de hoogte. Was haar grootmoeder geen ‘mooswief’ geweest? En haar ‘noonk Lerang’, had die niet drie jaar op de schans gezeten, wegens stelen? En die kale sergeant, haar pa, hoe dikwijls kwam de deurwaarder al bij hem op visite?

De successen der meisjes zijn dit jaar niet bijster. Ze zitten dus in kregele stemming samen. Goed geamuseerd, zeker, zeker, maar de grote romantiek bleef voor haar achterwege. Ja, die kets van Séguin had geluk! Polke? Misschien, dat moet nog blijken. Ze voelen zich gedisponeerd om gelukkiger avonturierstertjes eens flink te benijden en door te halen.

Het hooghartig gedoe van Maike stemt ze iets milder voor Polke Delwaille. Die durft haar

[p. 186]

cavalier tenminste nog eens mee te brengen. Wordt het wat - geen gunt het haar van harte - dan komt ze hier toch niet meer over de vloer.

De ‘Kunstenaarskapel uit Breda’ speelt haast voor niets. Er zijn maar weinig heren. De meisjes hebben geen lust om onder elkaar te dansen, ze voelen zich afgemat, slecht gehumeurd en sparen haar energie voor de avond.

Polke heeft van haar stille triomf genoten. Verder nu. Eens een van de grote café's in.

Naar de ‘Chapeau d'or’, waar de deftige mensen komen. Angstig geeft Nes aan dit verlangen toe. Op de vooravond wordt daar dapper geïntrigeerd, door zwaar vermomde vrouwen en mannen uit de burgerij. Die weten alles, kennen iedereen en zeggen je, geestig verhaspeld, de raakste dingen. Ze zullen hem in zijn zwarte Domino wel herkennen.

- Poeleke! kraait een imitatie-vrouwenstem al bij het wegschuiven der zware tochtgordijnen. Polke verbleekt en Nes kleurt onder zijn masker. Al die bourgeoisie kijkt met harde ogen. Maar ergens in een hoekje gaan zitten.

Een compositie van speelkaarten waarboven een zeehondenkop, musicerend met een potlepel op een koekenpan, sluipt op beiden af. Twee corpulente mosgroene dames-domino's volgen.

- Meh, jungske, jammert de zeehond in falsetstem, wat moot iech noe toch zien? Is dat 'n vrijage veur 'n theoloogske? Aoch, aoch, aoch, waors-tich mer noets in de Redot gekoume! En

[p. 187]

zoe e leuk en leef meideke maak-ste nog oongelökkig debij.

Dan fezelt het gedrocht het hoofd tegen Polke's hart leggend:

- Iech huur die stout herteke kloppe! Wie dörfste auch hei te koume. Blief in Gloria! Haaw-dich aon dien bamboucheurs en laot dat hèllig vaat hei los.

- Geef 'm miech, Poeleke, er geit tiech toch mer kapot, bast een royale vrouwenstem uit het mosgroene.

- Sjien-hèllige Bid-voor-ons, smaalt de andere, dörfste de maske neet aof te doen. Eederein wèt d'n blamage toch.

- Bis zoe wies es dene peer-zaoliger, troost de zeehond, dee trouwde zich tenslotte toch 'n nette vrow. Dink aon 't geofferde lemke!

Polke betreurt haar onvervaardheid. Hier weg, onveilig terrein. Schijnbaar rustig verlaten ze het café, honend door iedereen aangegaapt!

- Poeleke, compleminte van lutenant Hazelt! roept een dikke, zwarte kroeskop, achteloos.

- En van Harie oet Sitterd!

- Vaan et Meulepeerd en den Taarpot auch! Buiten voelt Polke haar gelaat branden. Nes begrijpt niet wat en wie bedoeld worden; hij voelt zich bovendien al te zeer haar eigendom.

Ze laat nu haar buit bewonderen in enkele kleinere kroegjes waar ze vaker komt, waar men haar dus kent en met zeker ontzag - niettegenstaande trouw lidmaatschap der socialistische

[p. 188]

partij - opziet naar een jongmens uit de bezittende klasse.

In ‘'t Wit meuleke’ zitten enkele nog half zatte ouwere kerels om de kachel te soezen. Ze worden wakker en prijzen Polke als ‘e nögger wijfke’.

Tante Leen houdt een frites-zaakje op de Varkensmarkt. Daar even wat eten en Nes laten zien. Het flosse mens looft Polke, omdat ze toch verstandig wordt.

- Jeh, blaat ze, ze heet get väöl chance gegad. Net wie mie Fèllemieneke!

Nog even naar ‘Het gouwe peerd’, een grote, nette volksherberg. Hier komen de door-en-door-fatsoenlijke mensen uit de achterbuurten. Wat zullen ze haar dat burger-heertje benijden. Voor het buffet promoveert ze Nes tot candidaatnotaris.

- D'n duvel guut et op de groetsten houp! greint de waardin, die haar mooi dochtertje verlekkerd weet op een glasblazer.

Nu naar huis: Balletdanseres worden.

In de drukke delen der stad begint de bonte storm in laatste kracht te razen.