De bonte storm

[p. 146]

XIX. Kindercarnaval en phenomenen

- Slevenier is mèt de gekke! zeggen de mensen Maandagmiddag weer.

Inderdaad. De lucht is smoezelig van lente. Het lijkt wel, of de aarde de hemel mest om hem vruchtbaar te maken.

Het weke, tedere azuur der lucht schijnt vuil te wezen van lauwheid. Vette, morsige streepwolken beloven warme regen. De roekeloosheid der natuur welt overmoed onder de mensen. Ze vertrouwen het voorjaar en komen zonder jassen aan naar het Vrijthof. Niet alleen jongelui doen zo voorbarig, zelfs leden van Gedeputeerde Staten wandelen op z'n zomers in gewoon colbertje rond.

De middag der phenomenen en van kindercarnaval. Je kunt dan merken, wat het volk in de loop van het jaar het diepst beroerde of meest vermaakte. Dat zal op een of andere manier in phenomenen tot uiting komen.

Een boerenfanfare kraakt op de kiosk een mars, daverend genoeg om niet alleen de wallen van Jericho doch zelfs om heel de Chinese muur te doen instorten. De kinderen komen opdagen in lange reien. Het wordt hun uur.

Uit het Villapark laat de Hollandse kolonie een sliert Hollandse boertjes en boerinnetjes los. Melk-en-bloed, fonkel-nieuwe Germaantjes. De Limburgse elementjes prefereren voller kleur: geel, groen, rood. Men ontwaart rasver-

[p. 147]

schil. Veel donkere kopjes, zwarte en bruine ogen en lokken, dieper van gelaatskleur, geler, bruiner, minder rose op de wangen, een brikkenrood, hier en daar koffiekleurige nekjes. Waals en Spaans bloed. De volksbuurten sturen er honderden naar het centrale plein. Het ingeboren element overheerst door getal en rythme. Het kan ze niets schelen, wanneer hier de kleurige spullen door elkaar gereten worden.

't Is maar één keer Vastenavond. Zelfs de driejarigen voelen zich al doordrongen van de traditie.

Nu komen ook de phenomenen los. Die hebben de kinderen nodig als stemming makend milieu.

Beweging uit de Grote Staat. Iets in tafelkleden gebonden, met een hondensnoet voor en een dameshoed uit 1883 op, komt in golvenden galop aansnellen, gevolgd door twee pages: een wezen dat zich in stro inweefde en iets dat onder zakken leeft. Het tafelkleden-phenomeen maakt soms ellenhoge sprongen, geaccentueerd door het opsteken van een rode parasol, waarop in grote letters: Wie was Dibbets?

Het phenomeen bemoeit zich evenwel weinig met politiek. Belaagt veel liever allerlei bakvissen, die hij even aan het hart drukt en wier amoureuse geheimpjes hij dwaas gecamoufleerd uitbrult. De pages slepen of en toe slachtoffers bij. Met tientallen stormen de kinderen aan en beginnen een woeste rondedans.

Vastenavondshoornen worden gestoken. Een

[p. 148]

Chaplin-imitatie, geflankeerd door twee van venstergordijnen gesluierde oude wijven, treedt op. Op zijn rug een bord: in de bodemloze put.

Ah, locale politiek! Charlie loert op gemeenteraadsleden. Wanneer er een verschijnt, heffen de als oude wijven verklede vrienden hem op hun schouders en op de volksvertegenwoordiger daalt in sappige volkstaal een ongenadige critiek veer. Vluchten baat niet. Wel: ‘faire bonne mine à mauvais jeu’. Met Carnaval heeft men de waarheid te verdragen.

Plots stuiven de kinderen weg. Een grotere attractie arriveerde. Het zestigjarige Ierse kindergekje - dol op meisjes tussen twaalf en zestien - kwam weer over uit Verviers, om hier met zich te laten sollen. Een koket grijsaardje, keurig gekleed, met bruin gelakte operettelaarsjes aan. Toeki, Toeki, Toeki! klinkt uit honderden kinderkelen zijn scheldnaampje. Het kwastje lacht vriendelijk hulpeloos.

- Allei, awwe labbedie! gillen een paar woeste brunetjes en grijpen hem bij de polsen.

Het ventje heeft niet alleen een jong hartje maar ook jonge beentjes. In razende vaart sleurt de veelkleurige jeugd hem van de ene hoek van het Vrijthof naar de andere. De groten kijken hoonlachend toe.

- Zou zoe get neet liever aon z'n doedshummeke moote dinke! schuddebolt een dikke madam.

Gillend rennen de kinderen uiteen. Iets beerachtjes komt aansnellen, in de hand een kana-

[p. 149]

rievogelkooi waarin een bokking op het stokje.

- Du altes Don Juan! Willst du wol einst aufdonneren! Verrückter Dackel auf zwei Pfoten! briest het dier-phenomeen.

Dan heroveren de kinderen hun speeltuig.

- Veur vief cent maag ste kieke-n-in de woonderkis! Veur eine cent geit auch!

Een heraut die aan een koffiemolen zwengelt heeft het geproclameerd. Hij stelde zich samen uit stukken militairisme en kussenslopen. Achter hem hobbelt een kinderwagen, waarover een vloermat. Dit voertuig wordt voortbewogen door een wezen dat zijn gewaad volnaaide met waardeloos Duits bankpapier. Een emaille soepterrien, omgekeerd en met kunstbloemen versierd, dient als hoed. Grauw, bits masker met twee resterende tanden, completeert deze nachtmerrie.

- Wee waor Dibbets? krijt de heraut. 't Geheim berös in et kuitske.

Hij grijpt een paar bekenden en dwingt ze. onder bedreiging van onthullingen. cijns af. Het geld verdwijnt in het laatje van de koffiemolen.

- Allei, Vrief d'n pupse oet. Gaw kieke... en zwiege! ordonneert het bankbiljetsel.

Even wordt het vloermatje opgeheven. In het kinderwagentje ligt een duiveltje waarnaast een karwats en een sabeltje.

Naklanken van de Dibbets-affaire in Raad en pers. De tyran van 1830-1839 herleefde voor enkele dagen weer in de memorie.

Vijf klu-klux-klans komen achter elkaar aan-

[p. 150]

geslopen. Op hun borst de letters L.L. Ze parodieren de Limburgse Liga en zoeken òf bekende geheime Liga-leden òf Hollanders op, om zich mee te vermaken.

Een Groninger! De K.K.K. penningmeester richt tot hem het woord:

- Voor een dubbeltje, voor tien centen meneer, onthullen wij waar het geheime genootschap vergadert! Dien uw vaderland!

Om ze kwijt te raken offert de man. De vier toeziende spookgestalten zingen vierstemmig:

En in de vloere, vloere, vloere, vloere, vloere pisbak.
En dao komme ze bie-ein...

Die drastische tekst dient alleen voor heren. Dames krijgen te horen:

In 't groene dal, in 't stille dal
waar kleine bloempjes bloeihoeien...

Door heel dat zotte, fantastische, futuristische, bijna gehallucineerde doen, slingeren zich onverpoosd en onvermoeibaar de fleurige reien der kinderen.

Vier van de ‘Zes hertekes’ wandelen tussen de menigte. Rieteke en Staaf, Gonneke en Nol. Ze praten na over de genoegens der beide verlopen avonden: Wie ze beet hebben genomen, wat voor mystificatie ze brouwden, hoeveel ze er hier voor niks laten lopen.

De twee mooiste avonden moeten nog komen. Eerst intrigeren in de grote café's, dan naar de Redoute-bals!

[p. 151]

- Snap jij nu wat van Nes?

- Hoe zich die gedraagt!

- Is het waar, dat die met 't Poeleke...

- Poeleke den Dweil!

- Onnozele jongen...

Nes zit met iets als gewetenswroeging voor zijn schrijftafel.

Hij durft niet uitgaan... uit angst voor de onbarmhartige waarheid, die met Carnaval luidop wordt uitgekreten. Toch trekt hem iets naar de menigte. Hij lijdt onder de eenzaamheid...

Moeder kan hij niet recht in de ogen zien. Ze vraagt niets, maar haar bekommerd gezicht getuigt ervoor, dat ze veel gist. Ze durft evenwel niet goed wat zeggen of raden. Wanneer buiten in donkerte en nacht de bonte storm raast, bidt ze, dat het toch niet slecht aflopen mag met haar jongen.

Tielke zit stil thuis. Ze leest ‘La peur de vivre’ van Henri Bordeaux. Het opofferende meisje... Ook zij wil iets opofferen, haar nauw ontloken illuzie... Meer nog als het moet, om te voorkomen, dat hij op het verkeerde pad raakt.

Nes denkt aan het lieve meideke. Vaag herinnert hij zich wat er 's nachts voorgevallen is. Zijn harde woorden, zijn vloeken.

Hevig medelijden met het reine, zoete kind overvalt hem.

Hij zal alles goed maken. Als ze tenminste nog met hem te doen wil hebben.

[p. 152]

Vijf minuten later belt hij aan ‘Au Coq blanc’. Het brutale zusje opent en bijt hem zachtjes een hartig ‘Sjoene jas’ toe.

Of Tielke er is?

In de huiskamer. Ga maar door.

Pa Lemkes, nauwelijks op de hoogte van iets, zegt hem neutraal goedendag. Ma groet erg stijf. Na enig gehinderd gepraat, waagt Nes te vragen of Tielke vanavond mee mag.

- Dat was afgesproken, antwoordt de moeder wat kil, maar 't kind is wat vermoeid. Ik weet niet of ze kan.

Tielke toont zich milder gestemd. Hem nu afstoten, lijkt haar te gevaarlijk. Niet om haar zelf - ze denkt er niet meer aan - om hem te redden uit de handen van die...

Wil Tielke niet eens op het Vrijthof gaan kijken. De anderen zijn er zeker ook.

Tielke peinst even... Samen, overdag en onverkleed over straat...

Wat Nes opeens bezielt? Het komt uit hem zelf ditmaal, dat merkt ze... Wat zullen de mensen zeggen?... Als ze niet meegaat en hij ontmoet dan die lel...

Wanneer ze op het Vrijthof aankomen, verlaat de fanfare juist de kiosk. Een violette schemer valt. Als in paarse dampen staan de zes hoge torens der kerkengroep tegen de nu kopergroene, zeer ijle lucht. Geweldig rijzen de donkere silhouetten van de St. Servaas en St. Jan boven het bruine plein.

Tegen die monumentale achtergrond, som-

[p. 153]

ber violet-paars van stemming, slieren de reien der uitgelaten kinderen nog immer voort, vlekt en wielt nog aldoor een wemel van kleine plek jes rood en wit en groen en geel en blauw. Hel en klein zingen de stemmetjes:

Hup, Marjenneke, pup Marjenneke,
tege de Vastelaovend.
hup, Marjenneke, pup Marjenneke,
tege de Carnaval.

Een wondere, bijna weemoedige vrede zinkt met de purperen duisternis over de dingen.

- Het leven kan zo mooi zijn! fluistert Tielke wijsgerig.

Nes zucht onwillekeurig... er dreigt iets...

In de Grote Staat roffelen trommen. Een machtig complot rukt uit. De bonte storm steekt weer op. De dolle nacht begint!