De bonte storm

[p. 110]

XV. Het ontwaken.

Ser had een paar armvolle kussens, die hier en daar over de vloerkleden verspreid lagen, rond de knikkebollende Nes gestapeld, die niet naliet daarin om te zijgen en voort te maffen.

Met Cluysen dronk hij nog even een borreltje en kwam met hem overeen Cloquet zijn eerste roes daar maar te laten uitslapen.

Het licht kon blijven branden. Pie ging naar bed, want voor de komende dagen wilde die in conditie blijven. Ser trok z'n dikke overjas weer aan over het bonte pakje - anders hield een of andere nachtwandelaar hem voor een spokende weerwolf - en liep met stevige pas naar huis.

- Nog licht bij Cloquet? Wat betekent dat? vraagt Ser zich af, wanneer hij de woning van zijn vriend passeert.

Waarachtig madam Cloquet ligt in het raam. Met gedempte stem roept hij een groet omhoog.

- Bent u het, meneer Dulkeneers? Is er wat met Nes aan de hand?

- Niks bezonders. Ze zijn bij bekenden van me nog wat aan 't navieren. Nes zal straks wel komen. Ga maar stil naar bed.

- Goddank, dan ben ik toch weer wat gerust gesteld.

Het raam boven wordt gesloten.

- Heeft ze een voorgevoel van iets? vraagt Ser zich in wantrouwende stemming af.

Hij wandelt traag verder en kijkt nog eens om.

[p. 111]

Juist ziet hij het licht doven.

Moeder kon niet slapen. Wanneer ze begaafd ware geweest met vermogen tot analyseren van gevoelens, had ze kunnen uitleggen, dat ze inzag onvoorzichtig te hebben gehandeld. Van een contemplatief leven opeens over te springen in Vastenavondsvermaken, betekent psychische schokken verwekken die iemand uit zijn evenwicht kunnen slingeren.

Ze was evenwel maar een eenvoudig, net burgermens. Leven en liefde had ze ondervonden en geleefd, niet bestudeerd. Behalve romans van Marlitt, in Franse vertaling, en van Zenaïde Fleuriot, had ze weinig gelezen. Wat feuilletons en sinds haar ziekte de vrome geschiedenisjes in congregatie-periodiekjes.

Maar ze voelde zeer drukkend, dat er iets verkeerd liep. Toen ze een stelletje zachtjes neuriënde jongens en meisjes om half drie hoorde voorbij trekken - het bal was dus afgelopen - kon ze 't in bed niet meer uithouden. Eerst poogde ze wat te lezen. Dan legde ze zich in 't raam om uit te kijken, of haar jongen nog niet kwam. Alsof dat zijn komst verhaasten kon!

Het gezegde van Ser stelde haar wat gerust. Ze kende hem goed genoeg om te weten, dat hij Nes niet in ongelegenheden had achtergelaten.

Ze zou pogen wat te slapen.

Maar telkens rees opnieuw in haar het duistere verwijt iets te hebben geforceerd.

- Als dat nu maar niet een straf van God is, vroeg ze zich angstig af.

[p. 112]

De klokken voor de vroegmissen van Zondag begonnen te luiden. Op straat hoorde je de mensen al naar de kerken gaan.

Een leigrauwe schemer rees...

Nes schiet plots wakker. Met hevig malende hoofdpijn. De zoldering wielt rond. De wanden van de kamer wentelen ook.

De wanden... is dat een droom-kamer? Nooit werd hij wakker tussen zo vreemde muren, waarop allerlei rare, grote schilderijen.

Wat betekent dat?

Er hangt een bittere tabakswalm rond hem. Overal staan lege en half lege roemers... en schaaltjes... op de vloer cigarettenpeukjes.

Nog een moment welft over hem de veiligheid van zijn kalm en rustig verleden... In zo'n kamer sliep hij toch nooit!

Hij bestaart zichzelf. De zwarte Domino!

Een innerlijke kreet van pijn! Hij herinnert zich plots wat er met hem voorviel. Dronken geweest... aan een drinkgelag deelgenomen... Men heeft hem z'n roes laten uitslapen in een vreemd huis.

Wat gebeurde er gisterenavond met Tielke? O ja... er was buiten hem om overeengekomen, dat hij met juffrouw Lemkes zou trouwen... Ze had het naïef-weg uitgebabbeld... En ze liep weg, toen hij, al wat boven z'n glaasje, honend over dat contract sprak.

Arm kind... Ze was weggelopen... Later op de avond danste ze toch nog... Met Ser...

[p. 113]

Rare combinatie, die cynicus en dat onervaren kind... Onervaren... hij niet meer... die Balletdanseres...

O, de verre, schone dagen, toen hij het zuivergekweelde proza van pater Molenaar in Roeping lezen mocht, met volle overgave, aan de schoonheid en de vroomheid daarvan...

Het luidt ergens... De klokken van de Slevrouwe-kerk...

Hoe laat is het?... Kwart voor zeven... Zondag... hij moet Mis horen.

- In Domino-costuum naar de kerk gaan? spot iets in hem. De mensen menen vast, dat je een pater bent.

Dan overvalt hem een vlaag van razende woede. Weg met die vermomming! Hij scheurt ze open en werpt ze van zich. Uit dit huis waar hij niet thuis hoort.

Woont hier niemand? Wie zal hem uitlaten? Komt er niet op aan. Eruit!

Nes grijpt een hoed van de kapstok - zijn overjas en z'n Borsalino liet die in de vestiaire van de Schouwburg! - tast naar het slot van de deur - niet met de sleutel gesloten of op nachtslot, rare lui hier! - opent ze, en smakt ze achter zich dicht.

Leigrauw, demoraliserend, hangt over de stad de schemering. Een klamme, lauw-koele Westenwind waait. Nes rilt even, zonder overjas. Het dringt niet tot zijn bewustzijn door.

[p. 114]

Naar huis? En dan?

Eerst naar de kerk! In wat voor rare gemoedsstemming gaat hij mis horen? Maar in de kerk, in de donkere, warme, O.L. Vrouwekerk, zal hij iets van zijn ware wezen terugvinden.

Een zachte gloed straalt hem, op het Slevrouweplein komende, al tegen uit de Gothische kapel, waarin het miraculeuze beeld van O.L. Vrouw Sterre der Zee troont.

Een veilige schemering heerst in de vroeg Romaanse hallen der zware burchtkerk. Deze gewelven omsluiten in Christelijke liefde...

- Dee maak de zomer bang, fluistert een kwajongen hoorbaar, wanneer Cloquet in het middenschip passeert.

Nes kent die uitdrukking en kijkt instinctmatig naar zijn hoed.

God bewaar me: een panama! Zeker van een van die kerels van gisteren.

Een paar meisjes gichelen. Het schaamrood stijgt de arme jongen naar de ogen. Gauw achter een lege bidstoel gaan staan... zó... en die hoed...weg... in de kerkmeestersbank...

Hij poogt vertwijfeld te bidden... maar plots overmant hem het komische met die zomerhoed... een stille, verbeten schoklach teistert hem... Dat is duivelswerk... Nu krijgt heel zijn afdwaling nog de bekoring van het vrolijke!

De plechtige stilte der kerk geeft hem tenslotte de kalmte weer.

Hij wil nu zichzelf peilen. Meedogenloos onder ogen zien, hoever hij al van zijn verheven

[p. 115]

idealen afdoolde. Eenmaal dacht hij te worden als die priester, die daar, op het hoogaltaar stil en plechtig het grote Mysterie voltrekt. Al het voorbijgaande is onbelangrijk; alleen het eeuwige heeft waarde: te wezen in God!

Binnen een halve eeuw zijn de meesten van wie hier bidden weg uit het tijdelijke - wie kan zichzelf goed wegdenken?... het centrum van bewustzijn...

Zilveren schelletjes tinkelen... De Consecratie... De stilte wordt eeuwig-wijd...

Nes beschouwt leven en levensdoel niet meer. Hij bidt, hartstochtelijk: Christus, steun mij, steun mij, ik wil blijven op de wegen van waarheid en rechtvaardigheid en reinheid en geloof. Christus help mij!

- Wat wil ik verder? vraagt iets in hem. Er blijft een lege stilte in zijn ziel op die vraag. Hij weet het dus niet meer?

Het bloemensnoetje van Tielke voelt hij naar hem staren.

- Ik wil niet! fluistert hij bijna bits.

Profane muziek suist in zijn oren. Gisterenavond! De Balletdanseres... Ontzet gist hij in onnaspeurbare diepten van zijn onderbewustzijn een nieuwsgierigheid naar die.

De Mis moet uit wezen. Hij heeft het ‘Ite Missa est’ niet gehoord door zijn innerlijke strijd.

Naar huis. Eerst de mensen laten gaan. Die verdoemde strohoed! Grimmig lacht hij om de dwaze historie.

[p. 116]

Als de kerk leeg is gaat hij ook. Die hoed mag blijven liggen.

Haastig door Heerenstraat, Vijfharingstraatje en Nieuwstraat naar huis. Iedereen kijkt natuurlijk! Iedereen praat over hem!

Hij voelt het op zijn nekzenuwen...

Gelukkig merkt het ouwe mens niets van die vergeten jas en hoed.

Ze zit al aan het ontbijt. Blij en ongerust meteen kijkt ze hem bij het binnenkomen aan.

- Goed geamuseerd, jongen?

- 't Ging nogal...

- Ik heb je niet horen komen, zegt ze voorzichtig pogende het gesprek op zijn uitblijven te brengen. Nes verstaat eruit, dat moeder vast heeft geslapen.

- Ik was al om kwart voor twee hier.

Madam Cloquet schrikt. Hij beliegt haar! Dat deed die vroeger toch niet.

De jonge man is niet minder geschrokken. Hij heeft gelogen voor hij zich goed rekenschap ervan gaf... Liegen is zo gemakkelijk’... wie zei dat ook weer... gisteren... Een van die Pierrettes...

Een pijnlijke stilte duurt even.

De bange voorgevoelens der moeder komen weer. Er moet wat gebeurd zijn. Niet vragen, niet weten. 't Beste is voorlopig maar te zwijgen.

Ze informeert hoe de costuums waren, of 't druk was, of zich het clubje heeft vermaakt...

[p. 117]

- Of ik me al verloofd heb met Tielke! denkt Nes kwaadaardig.

De moeder heeft iets vijandigs in zijn blik gevoeld. Ook dàt ondervond ze nimmer van hem...

- Die zuurpruimen van Merkelstein hebben zich nog bij ons aangesloten, toen we de meisjes naar huis brachten.

‘Maar een halve leugen’, denkt Nes, die zijn vastenavonds-liefke met die mensen zag weggaan. Hij heeft plezier in de virtuositeit van zo'n halve waarheid.