De bonte storm

[p. 53]

VIII. Twee moeders complotteren

Tielke's moeder schommelt uit haar duister winkelhuis het kille, witte winterlicht in. Uit de smalle straat vol huizen, modern van pui, doch met achttien-eeuwse bovenverdieping, werkt ze zich naar de markt, het machtige plein, waarop troont het hoge Renaissance-stadhuis.

Met even grimmige zelfbespotting herinnert ze zich het bal der ‘Greune’ in 1899 waarop ze voor het dansen van een quadrille 'n eerste prijs verwierf. Je raakt invalide in het huwelijk, moppert ze gelaten. Aanhoudend in huis, maakt je zwaar. Het gesloof in de keuken, de winkel en met de kinderen bederft je gang en je voeten. Enfin, mijn fortuin is gemaakt...

Ze denkt aan Tielke. Met enige ongerustheid. Een door en door braaf kind, zeker, maar wat... ja, wat?... wat onhandig, te jong en niet jong genoeg voor haar leeftijd... Ma Lemkes vreest - waarom? - iets ongelukkigs voor haar... dat ze, juist door haar ernst en onschuld, van haar kansen niets terecht brengt...

Als voluit op haar gevoel levende vrouw, kan zich Ma Lemkes voor een jong meisje geen andere bestemming indenken dan het huwelijk. Het klooster? Iets voor heiligen en wat moet blijven zitten. Ze is goed en degelijk katholiek, geeft veel aan de missies, maar een kind in het klooster, dàt zou ze toch niet graag beleven... Begraven zijn ze... Niet dat de trouw nu alle-

[p. 54]

maal gelukkig maakt... Waarachtig niet... En toch, dàt is leven... een man verzorgen... en vooral de kinderen... veel last en je zou ze toch niet willen missen... Kon je altijd maar blijven als nu... 's avonds thuis, na winkeltijd... onder de lamp... Brave kinderen had ze... Niettemin, er komt een dag dat de vogeltjes moeten uitvliegen... een eigen nestje bouwen... Liever dan triestige oude vrijsters te worden...

Madam Lemkes heeft instinctmatig stilgehouden, voor het huis waar de weduwe Cloquet woont, en verzamelt haar krachten om de twee hoge duistere trappen te beklimmen.

- Als die Nes maar wou, denkt ze nog op de eerste zes treden. Dan vordert het opstijgen al haar energie en bezinnen.

- Kom mer binne, kreunt Madam Cloquet, wanneer haar vriendin ademloos aanklopt.

Ze staat niet van haar chaise-longue op; ze voelt zich vandaag bijzonder miserabel.

- Dat kos tich e jaor vaan de leve es te die trappe moos opkretse... hijgt de binnentredende.

Even met haar ziekte en invaliditeit koketterend, maakt Madam Cloquet een lijdelijk gebaar naar een leunstoel.

Ze ziet veel ouder uit dan Berb, ofschoon ze van dezelfde klas is geweest. Allerlei kwalen hebben haar voortijdig versleten.

- Kon ik nog maar eens beneden komen, zucht ze. Enfin, niet lang meer, dan dragen ze me wel over de markt...

Ze laat het totaal vergrijsde hoofd achter-

[p. 55]

over zinken in haar leuningstoel... wacht even en vervolgt dan:

- Ik ben al blij, als ik wat over de kamer kan ronddazelen...

Berb poogt haar wat te troosten. Ze kon nog best genezen. Die maagziekte gaat wel over. En dat ‘haaf beslaag’ duurt nooit langer dan drie jaar. Nog een jaartje geduld.

Madam Cloquet luistert gelaten en ongelovig... Het kan haar ook weinig meer schelen.

Plots verjongt haar gezicht... een glimlach van bijna jeugdige guitigheid straalt...

- Ik weet waarvoor je komt!

- Ik passeerde hier toevallig, ontwijkt de andere en voegt er in volmaakt vrouwelijke inconsequentie aan toe: en kom je eens over de kinderen spreken...

- Dat doen we al twintig jaar... waarvoor zouen we 't nu laten... Of 't wat helpt is wat anders...

- Tielke wordt twintig...

Mijn Nes is drie jaar ouwer...

- ... en ik maak me bezorgd over het kind. Ze kon niet braver en vriendelijker zijn... maar, ik weet niet... haast zei ik... ze moest wat gekker wezen...

- Nes dan! Al zegt die 't me niet, ik weet toch, dat hij met plannen rondloopt om Redemptorist of zo wat te worden... Ik voel ook, dat hij me dat leed, zolang ik leef, besparen zal. Hij wacht... het kan nog een paar jaar duren. Hij maakt zich iets wijs van een roeping.

[p. 56]

- Waarom zou dat niet kunnen?

- Waarom? Ik weet 't niet en toch ben ik zeker ervan, dat hij voor het klooster niet bestemd is. Eeuwige kuisheid... dat zou gaan. Eeuwige armoede, mits niet te erg, ook nog. Maar eeuwige gehoorzaamheid? Neen! 't is een goeie jongen, stil bescheiden, matig... maar: eigenzinnig, zelfstandig, vlug op zijn point d'honneur. Bovendien... ik weet nu eenmaal dat Nes vroeg of laat anders wordt. Pierre zaliger was ook zo'n halve pater. Tot zijn dertigste. Daarna zag die kans om in drie jaar meer stommiteitjes uit te halen dan een van tien jaar jonger. Onder drang van een oom trouwde hij. Elf jaar rustig levensgeluk hebben we gedeeld. 't Was een goeie vent... als je 'm in zijn wezen liet.

Madam Cloquet sluit de ogen... staart even in zichzelf en herleeft voor enkele momenten het toch al verre, gelaten betreurde verleden... Berb zwijgt, een beetje getroffen door de innigheid van toon, waarmee de weduwe sprak.

- Nes moest maar trouwen, zegt de invalide na enkele minuten peinzen. Het klinkt gedecideerd, doch kalm en zonder energie.

- Wie zal hem kunnen behagen? weifelt Tielke's moeder.

- Och wat, voor mijn man zaliger zijn schade in het boemelen begon in te halen, verbeeldde die zich een groot kunsthistoricus te zijn. Toen we getrouwd waren wend 't een kegelaar.

- De mijne zong... nu is 't een van de

[p. 57]

duurste duivenmelkers. Je hoort niks dan van Barcelona, Madrid, Lyon...

- Ik beleef 't niet meer, maar 't zal me bij Onze Lieve Heer niet verwonderen, als Nes koning van een handboogschutterij of zo wordt... Over wat anders... hoe maakt Tielke het?

- Ik heb dezelfde zwarigheid... Niet dat ze van een klooster spreekt, of er maar over denkt... geen sprake van... en toch ben ik bang, dat ze vroeg of laat er naar toe wil. Door die plagerijen van die snotneuzen van de Burgerschool wil ze niet meer in de winkel. Ze wil nu Middelbaar Frans studeren. 't Kan Been kwaad, maar...

- Wat zou 't jammer zijn, als een zo mooi en braaf kind niet trouwde.

- Dat meen ik ook. Soms staat me 't huilen nader dan het lachen, als ik aan het arme schaap denk. Ik ben zo bang, dat Tielke wat boven het hoofd hangt.

- Kom, kom; superstities. Dat maakte ik me ook wijs, toen ik jong was. Toch kwam alles goed terecht. Het meisje ontpopt zich vandaag of morgen misschien heel antlers dan je voorziet; veel slimmer in het vrijen dan je lief kan zijn.

- Ze is niet dam en ook geen kwezel, kwam Madam Lemkes iets gepikeerd ertussen, ze heeft een heldere kop en er zit leven genoeg in, maar ze geeft zich niet...

- We hebben allebei hetzelfde op het hart,

[p. 58]

suste de zieke, laten we 't maar niet verbergen voor elkaar. Allebei zouen we de hemel zegenen als de kinderen wat voor elkaar voelden.

- Tielke ziet erg tegen Nes op.

- En Nes kijkt erover heen, net als over alle andere meisjes. Toch lijkt 't me geen vrouwenhater. Dan zou ik 't zelf wel ondervonden hebben. De kinderen zijn onwetend in die dingen, die ze van elkaar moeten leren.

- Kon je ze maarr eens samen op een feestje krijgen!

- Mijn Nes op zo een ijdelheid! Onmogelijk.

- Carnaval staat voor de deur.

- Ik zou 't tot een van mijn mooiste dagen van mijn leven rekenen, wanneer ik de jongen als Pierrot, of voor mijn part met een beddelaken om en gemaskerd, voor me zag! Dan kwam alles terecht.

- Tielke deed het vorig jaar zo'n beetje mee op de Redoute. ‘Et Ruuske’ noemt haar sindsdien Ser Dulkeners, die kwast.

Een kennis van Nes. Die heeft nogal invloed op hem, al is 't ook zowat 'n fuifnummer.

- Ik heb een plannetje. Nol Wienblom, Staaf Dausberg, Rieteke van Sichem en Gonneke Dupont hebben een clubje gevormd. Ze willen Tielke graag erbij, maar dan zou ze Nol z'n broer, dat stuk electricien op de mijn Limbourg-Meuse tot cavalier krijgen. Van dat dubieus heertje moet ze niets hebben. Als Nes...

- Mijn godgeleerde jongen!... Madam Clo-

[p. 59]

quet schoot in een hoge schaterlach... Ik zie Nes al charlestonnen!...! Toch zou 't zo kwaad nog niet zijn...

- Probeer het eens; ik zie er wat in.

- Proberen is riskeren... Enfin, wie weet...