De bonte storm

[p. 30]

V. Een wereldje van schijn

Tussen zelfbewust proletariaat en de nette burgertjes, vlot een sociale groep, waarin de cigarettière de toon aangeeft. Deze sociale groep componeert zich uit nagenoeg niets dan meisjes, omdat de jonge mannen in dezelfde maatschappelijke verhoudingen weinig voorkomen.

Haar psyche groeide uit de film, de valutaweelde in Duitsland en het demi-mondaine leven in Luik.

Centraal; de sigarettenmaakstertjes van enkele fabrieken.

Carmentjes met berekenende sensualiteit, maar zonder veel Sevillaanse hartstocht. Kinderen van elementen uit de arbeiderswereld, die boven hun stand uit willen, zonder daartoe iets te ondernemen. Kinderen van conducteurs, kleine pennelikkertjes, baasjes en winkelbedienden met moderne principes. Kinderen uit omgevingen, waarin men met rare relaties en gemakkelijke bijverdiensten ietwat vertrouwd raakte.

Rond deze hoofdmacht: werkstertjes uit kleinere industrieën (waar een homogene burgerlijk gebarende groep overheerst) als tot fabriekjes uitgegroeide hoedenateliers, werkplaatsen van naaisters, modisten, strijksters en wasinrichtingen.

Met chique toiletjes, poudre de riz, lippenstift, en goedkope odeurs, houden ze de lage

[p. 31]

klasse op een afstand, die evenwel geen eerbiedige is.

De groot-industrie voegt, via haar fijnere afdelingen, nog wat amorele typetjes eraan toe. Ook raken er soms een paar kokette dienstmeisjes en gedegenereerde kantoorkatjes onder. Moreel staan ze op onderscheiden trap. Je hebt de zeer honorabelen, lidmaten van congregaties en patronaten. Die vallen niet op en rekent men tot de onbesproken, uiterst eerbare massa die het volk nog omvat. Dan zijn er de dwaze maagden, onbetwistbaar maagd en even zeker dwaas, die uit stomme romantiek een bedenkelijk vermoeden wekken, die zich schminken, de ogen met belladona bederven, die provocerende toiletjes dragen... die, zonder het te wezen, graag voor demimondain doorgaan. Daarnaast de baldweiltjes, Zondagse habitués der Valkenburgse dancings en van de Luikse Moulin Rouge en Féria. Half-deugdzame kinderen, niet veil voor geld - ze zouden het de verleider in het gezicht slingeren - maar van tijd tot tijd toegankelijk voor cadeautjes, mits aangeboden door een charmante jongen uit de jeunesse dorée of wat zich als zodanig opwerpt. Onverstandige meisjes, wel lichtzinnig, niet slecht.

Dan een tranche genotzoeksters met weinig scrupules: argeloze diertjes. Zich uitlevend zonder bijgedachte. Enkele met nog 'n weinig religieus besef en een van tijd tot tijd ontwakend vermoeden van goed en kwaad. Kinderen, volslagen amoreel. Allen wel gewapend tegen on-

[p. 32]

gewenste gevolgen der aanvallen van vrije liefde.

Enigen - duisterste laag - verzot op mooie kleren, verkwistend, en zonder aarzelen bereid luxe tegen eer om te ruilen.

Heel de groep, devoten van de cinema. Ieder leerde er het zijne. De ene liep er de zucht tot pikante toiletjes op; een ander haar dagdromen van voornaam liefdeleven; deze ontwikkelde er haar erotomanie; die raakte er bezeten van de idee-fixe boven haar stand te trouwen.

Al die dwaze maagden zogen er haar gemoedsleven vol verachting, voor het eenvoudige leven, voor de sleur der bezigheden, voor het alledaagse, fabriek, atelier, dienst, winkel of kantoor, voor de toekomst van haar moeder en een man als haar vader Een bende van door illusies geteisterden.

Romanlezeressen ook. Verslinstertjes van pikant naturalisme en sensuele avonturenromans. Van Courths-Mahler romantiek bovenal. Verliefd op denkbeeldige graven en baronnen, zichzelf verliezend in belaagde kameniertjes en verarmde professorsdochters. Te geraffineerd intussen om het Duitse leesvoer niet te verachten, niettemin zich een roes eraan lezend.

Een schare met organisatiegevoel en groepsbewustzijn. Dominerend zelfs.

Op zomeravonden, tegen vallend donker, beheersen ze het Vrijthof. Haar lichte Luikse en Brusselse costuumpjes doen heel en half mondain in de blauwende schemering. Ze bewegen

[p. 33]

zich met gemak, rustig uitdagend, want ze weten, een verschijnsel te zijn geworden in het stadsleven, en voelen, met welbehagen, op halsen armzenuwen de stekende blikken van wat er aan goeden en kwaden tussen de bomen wandelt of op de stoepen voor de café's zit.

Schiepen zij niet de speciale sfeer op de grote openlucht-bals, gegeven ter ere van het jubileum ener katholieke middenstandsorganisatie?

Nu Vastenavond in het verschiet: dagen van onberekenbare mogelijkheden.

Dan laat je ‘Gloria’ in de steek; opereer je bij voorkeur in Staar of Redoute.

‘Gloria’ is goed voor gewone dagen. Dan komt er de boemelende jeunesse, wat verveelde artisten en, bij gelegenheid, uit het Jekerdal verdwaalde Walen.

Met Carnaval trekt de nieuwsgierige, brave burgerij, wel gemaskeerd, er naar toe. De stoutmoedigsten der Derde Orde wagen er zich. Romantiek van ‘e dröpke mèt sòkker’ en citroenlimonade, van nette dagmeisjes en degelijke slagersknechts. Eruit dan!

Wat een avonturen wenken in Staar, Redoute, Palace en op andere grote bals!

Herinner je Marieke Dezoei. Sloeg die daar niet de onervaren, half suffe zoon van een Zevendedags Adventist - hoofdcommies in Rijksdienst - aan de haak! Nu leeft ze toch maar fijn onder de hoge lui in Heerlen, waar haar

[p. 34]

man een positie aan de Staatsmijnen heeft!

En wat heeft Philomène Vanwezet geen chance gehad! Met die gekke apotheker uit Aken. Ze moesten trouwen later, maar ze zijn ook getrouwd. Moeite heeft het wel gekost. En als ze die ouwe majoor - zijn erfoom - niet vertederd had... Een man van eer, die; hij commandeerde eenvoudig! Jammer, dat ze nu zo dikwijls afgepruggeld wordt. Hij leeft ook niet solied...

Bella Immerstal dan. Zij veilig in Indië, met een rijke planter. Houdt er zès bedienden op na!

Als Lewiske Hoogenraad maar haar nagels had gepoetst, wie weet... Het moet een mijningenieur uit Mons zijn geweest, die gek op haar was. Twee avonden waren ze samen uit geweest. Zij, mooi verkleed, leuke Pierette, goed gemaskerd, altijd handschoenen aan. Ze had zich thuis laten brengen in het portaal van een groot huis in het Villapark. De derde avond, in de Redoute, vergeet ze haar handschoenen. De verliefde Waal neemt opeens haar rechterhand, kijkt naar de vingertoppen, ziet de rouwrandjes op de nagels.

- Sacré nom de... Canaille... heeft de kerel gevloekt en liep weg!

Sindsdien weten ze wat manicure is!

Zij vooral gaan zich elegant verkleden. ‘Weldons’ Carnavalnummer circuleert.

Als echte romantici zullen ze nu eens de we-

[p. 35]

reld van de werkelijkheid ontvluchten. Bajadère worden, haremdame, zigeunerin, iets van ander land en andere stand. Of Pierette, Arlequine, een ander conventioneel Carnavalstype, maar immer net-mooi, nogal-deftig en even-pikant. Geen pungelige, flodderige rommel om het lijf, herinnerende aan de schamelheid van verleden en omgeving. Ze voelen zich nog te dicht bij de ordinaire volksarmoede, te dicht bij het crapuul, dat zij verachten - en dat zich over haar walg wreekt met meedogenloze onthullingen en scheldpartijen - en waarheen ze een terugvallen vrezen.

Voor wat rotzooi deinzen ze niet, maar ze schuwen toch de kroegen der achterbuurten. Haar filmromantiek heeft ze blind gemaakt voor de originaliteit en de schilderachtigheid van het leven der mijnwerkers, glasblazers, zakkendragers en andere arbeiders met standsfierheid. Het pauperisme van London - de Chinezenbuurt - en van Parijs - de Ellendigen van Victor Hugo - dat is wat anders. Maar liever niet dat van Bosserveld, de Acht Zaligheden of Raamstraat; je komt er maar schoolvriendinnetjes tegen.

Ze haten het eerlijke proletariaat even verbeten als de onbereikbare aristocratie. Ze ontloken immers in omgevingen die zich omhoog liegen, eigen wezen en waarde graag verloochenen, schijn pogen van heer of dame, en waarin elementen voorkomen met rare relaties tot duur volk!

[p. 36]

Instinctmatig voelen ze de noodzaak van groepsgewijs optreden.

Ergens dienen ze straks een basis te hebben. Wie ze zoekt, moet ze kunnen vinden.

Centrum der operaties zal de ‘Staar’ wezen. Kleinere groepjes zullen avonturieren in Redoute en elders. Overmoedigen besluiten door te dringen tot de deftigste en degelijkste bals der societeiten en verenigingen.

Dat ze maar spoedig aanbreken, die wondere dagen, met hun onberekenbare mogelijkheden!