Aenleiding tot de kennisse van het verhevene deel der Nederduitsche sprake. Eerste deel

[p. 63]

Proeven der Europische spraken.
Bijlage N^o: I.

Spruyten
Van den Kimbrischen tak.

Zie The Lords Prayer in Above a Hundred Languages &c: Londini Ao. 1700 ...... p.22	Runisch of Oud-Noordsch, ook Kimbrisch genaemt. Fader uor / som est i Himlum. Vader onze, die zijt in Hemelen.
in 't zelfde boek p. 55.	Deensch. Vor Fader / i Himmelen. Onze Vader, in Hemelen.
......... p. 48.	Zweedsch, Fader war / som ast i Himmelen. Vader onze, die zijt in Hemelen.
........ p. 48.	Noorweegsch, Wor Fader / som est y Himmelen. Onze Vader, die zijt in Hemelen.
.......... p. 23.	Yslandsch, Fader uor / thu sem ert a Himnum. Vader onze, gij die zijt in Hemelen.
.......... p. 65.	Orcadisch, Fabor i ir i Chimrie.

Van den Theutonischen tak

Zie Evang: Goth: Matth: VI. 9.	Moeso-Gottisch, van de IV, Eeuw. Atta unsar / thu in Huminam. Vader onze, gij in Hemelen.
ter zelver plaetse.	Anglo-Saxisch, van de VIII, en IX, Eeuw. Faeder ure / thu the eart on Heofenum. Vader onze, gij die zijt in Hemelen.
The Lords Prayer in above a Hundred Lang: &c. p. 66.	Engelsch, Our Father / which eart in Heaven. Onze Vader, welke zijt in Hemelen.

[p. *1-*2]

[p. 64]

Zie the Lords Prayer &c. .... p: 55.	Laeg- of Zuider-Schotsch,
Our Fader / vhilk ar in Hevin.
Onze Vader, welke zijt in Hemelen
........ p. 56.	Oud-Friesch of tegenwoordig Land-Friesch.
Uus Haita / du derstu bist yne Hymil.
Onze Vader, gij die gij zijt in Hemel.
Zie Kirchm. in Tacit: de Germania, p: 36.	Allemannisch, van de IX Eeuw: in rijm bij Otfrid.
Fater unser guato /
Vader onze goede,
Bist Truthin thu gimuato /
Zijt Heere gij gemoede (of liever Goedertieren),
In Hinilon io hoher.
In Hemelen ja hooger.
Zie Orat: Dom: Alam: Versio Vetust: Marq: Freheri Notis exposita.	Allemannisch van omtrent die zelfde tijd in On-rijm,
Fatter unseer / thu pist in Himile.
Vader onze, gij zijt in Hemel.
Zie the Lords Prayer &c. .... p: 47.	Zwitsersch,
Datter unser / der du bist in Himmelen.
Vader onze, die gij zijt in Hemelen.
	Hoogduitsch,
Unser Dater / in dem Himmel.
Onze Vader, in den Hemel.
Zie den Neder-Saxischen Bijbel A^o. 1494. tot Lubick gedrukt.	Neder-Saxisch van de XV: Eeuw.
Dader unse / de du bist in den Hemmelen.
Vader onze, die gij zijt in de Hemelen.
Zie Tatiani Harmonia versione Theotisca antiqu: in 4: A^o. 1706 edit: p: Palth: Cap: XXXIV. 6. p: 68.	Frank-Duitsch of Oud-Neder-Saxisch, van de VIII, en IX, Eeuw.
Father unser / thu thar bist in Himile.
Vader onze, gij die zijt in Hemel.
Staten Bybel. Matth: VI. 9.	Belgisch of Nederduitsch nu Hollandsch genaemt.
Onze Dader / die in de Hemelen [zijt.]

Van den Keltischen tak.

N. T: Graecum, Matth. VI: 9.	Grieksch, Πάτερ ἡμων, ὁ ἐν τοῖς ουρανοῖς. Pater heemoon, ho en tois ouranois. Vader onzer, die in de Hemelen.
N. T: Vulgat: Matth: VI. 9.	Latijnsch, Pater noster, qui es in Coelis. Vader onze, die zijt in Hemelen.
N. T: Ital: trad: da Giov: Diodati. Matth. VI. 9.	Italiaensch, Padre nostro, che sei ne' Cieli. Vader onze, die zijt in de Hemelen.

[p. 65]

The Lords Prayer &c. ..... pag. 36.	Spaensch, Padre nuestro, que estas en los Cielos. Vader onze, die zijt in de Hemelen.
..... pag: 38.	Portugeesch, Padre nosso, qu' estas no's Ceos. Vader onze, die zijt in de Hemelen.
..... pag: 34.	Fransch, Nostre Pere, qui es ès Cieux. Onze Vader, die zijt in de Hemelen.
...... p: 35.	Rhaetisch of Grisonsch, Pap noass, tu quelchi êsch in ls Tschels. Vader onze, gij welke zijt in de Hemelen.
...... p: 37.	Sardisch, in de Steden, Pare nostru, qui istas in sos Quelos. Vader onze, die zijt in de Hemelen.
.....: p: 37.	Sardisch, op het Land, Babbu nostru, sughale ses in sos Chelos. Vader onze, welke zijt in de Hemelen.
...... p: 38.^*	Cantabrisch of Biscaeysch, Gure Aita, Ceruetan aicena. Onze Vader, in Hemelen zijnde.
...... p: 50.	Oud-Brittanisch, Eyen Taad, rhuvn wyt yn y Neofododd. Onze Vader, welke zijt in de Hemelen.
...... p: 51.	Armorisch, Hon Tat, pehudy sou en Efaou. Onze Vader, welke zijt in Hemelen.
...... p: 50.	Niew-Brittannisch, of Cambrobrittannisch of Wallisch, Ein Tad, yr hwn wyl yn y Nefoedd. Onze Vader, gij welke zijt in de Hemelen.
..... p: 52.	Cornubisch, Ny Taz, ez yn Neau. Onze Vader, die in Hemelen.
...... p: 57.	Iersch, Ar Nathair, ata ar Neamh. Onze Vader, die in Hemelen.

* Zie ook de Beschrijving van Spanjen, in Fol: A^o. 1707. p. 41 en 42.

[p. 66]

The Lords Prayer &c. ..... p. 52.

Woud- of Berg-Schotsch, waer voor de Autheur stelt Waldensis. ^*Our Narme, ata ar Neamb. Onze Vader, die in Hemelen.

* In de Orat: Domin: edit: J: Chamberlayn A^o. 1715. p: 39. vind men ook dit zelfde op den naem van Waldense uitgegeven; dog in dat zelfde boek p: 49. vind men een ander Berg-Schotsch van de Hooglanders, als Ar Nathairne ata ar Neamh: waer uit blijkt dat dit Wald: onder 't Berg-Schotsch behoort.

Slavoensche dialecten.

Zie the Lords Prayer &c. ... p. 24.^***	Russisch of Moscovisch,^** Otsche nasch, ige esi na Nebsech. Vader onze, die zijt in Hemelen.
...... p. 40.	Dalmatisch, Otcse Nask, oyi yessi na Nebessih. Vader onze, die zijt in Hemelen.
...... p: 40.	Croatisch, Ozhe nash, ishe esi na Nebesih. Vader onze, die zijt in Hemelen.
...... p. 41.	Servisch, Otze nash, ishe jesi v' Nebesih. Vader onze, die zijt in Hemelen.
...... p. 41.	Carnisch, Ozha nash, kir si v' Nebesih. Vader onze, die zijt in Hemelen.
..... p. 58.	Poolsch, Oicze nasz, ktorys jesi uu Niebiesiech. Vader onze, die zijt in Hemelen.
...... p. 58.	Boheemsch, Otzie nasz kteryz gsy uu Nebesych. Vader onze, die zijt in Hemelen.
...... p. 42.	Lusatisch of Lausitsch, Wosch nasch, keusch sy na Nebebu. Vader onze, die zijt in Hemelen.
N.T. in die Ober-Laufitzsche Wendische Sprache 1706. Matth. VI. 9. pag. 25.	Wendisch of Opper-Lausitsch, Nasch Wotz, kiz ssy ty we Nebessach. Onze Vader, die zijt in de Hemelen.

	The Lords Prayer &c:
1.	{ ..... p. 43.	Littouwsch; Tewe musu, kursey es i Danguy.
	{ ..... p.42.	Lyflandsch; Tabes mus, kastu es ecksckan Debbessis.
2.	{ .... p. 42.	Estonisch; Issa meddi, kesinna ollet Taiwas.
	{ .... p. 44.	Finnisch; Isa meiden, joca ollet Taiwaisa.
	{ .... p. 44.	Laplandsch; Isa meidhen, joka oledh Tajuahissa.

*** Te lezen de Cyrillische of Moscovische Letter; niet de ondergevoegde uitlegging, die bij misslag daer merklijk van verschilt.

** De Russen schrijven veel in 't Slavoensch, schoon haer tael een bijzondere Dialect is.

[p. 67]

3.	N. T: Hungar: Amstelod: 12. A^o. 1646.	Hongarisch, Mi Atyánk kì vagy á Menyekben.
4.	{ The Lords Pr: p. 18.	Turksch, Bizoum Atamuz kih Gouglerdeh sin.
	{ ..... p. 19.	Tartarsch, Yâ Atamuz ki yûksèk Ghiôghdá sen.

Eenige jaren na 't schrijven van dit bovenstaende, is 'er (A^o. 1715) alhier een nadere en vermeerderde verzameling van deze Gebeden gedrukt en uitgegeven door J: Chamberlayn; waer tegen dit ook kan vergeleken worden; alwaer 'er nog meer te vinden zijn (p. 84. 85. 86, en 87) die bij 't Littouwsch en Lyfl: behooren.

Toegift.

Zie de Beschrijving van de Heerlijkheid van Friesland p. 40. alwaer gesproken word van de X geboden, hebbende tot Titel, Dan dae tiaen Wird.	Oud-Friesch, gisse van de XIII: Eeuw.
	2. Israhel dyn God scheltu neen byld makia / fan al- Israël uwen God zult gij geenen beeld maken, van al-
	le da Creatura / deer by da Himel fliucht / iefta op der le Creatuer, dat bij den Hemel vliegt, ofte op der
	eerde swerft / ende in da Wettere suomt / want ick my- aerde zwerft, ende in de Wateren swemt, want ik mij-
	ne ontanck wreck al tida^1 fyarda^2 &c. nen ondank wreke aen 't vierde^2 Lid^1, &c.
Zie Gysb: Japix Friesche Werken II. Deel p. 85. vervattende het begin van zijne vertaling, tot Opschrift hebbende, Yen suwnerlinge forhanlinge fen Libbjen in fen Stearren; dat is, Een zonderlinge Verhandeling van Leven in van Sterven.	Hedendaegs Land-Friesch,
	't Iz ien bjuestredwaen / dear 'k my naet noag oer for- 't Is een bijster doen, daer ik mij niet genoeg over ver-
	wonderje kin / dat de bodders aef aerbeiders / by minnea- wonderen kan, dat de gravers of arbeiders, bij manie-
	re fen sprecken / de rin fenne Sinne forfirdigje / re van spreken, den (ren loop) van de Zonn' voorbijstreven,
	op datse restje mogge; &c. op dat ze rusten mogen; &c.

Aenmerkingen over deze proeven.

Dewijle Gemeenschap. van Tael eene Gemeenschap van Oorspronk aenduid, zo vind ons Verhael van 't voornaemste der Volk- en Tael-verspreiding over Europa, beneffens de Verdeeling der drie Hoofdtakken in Keltisch, Theutonisch of Duitsch en Kimbrisch of Noordsch, in dit kleine beslag, een merkwaerdige bevestiging: alleenlijk zou een Naeukeurige nog meer vol-

[p. 68]

daen zijn, indien hij oplossinge kon krijgen wegens 't vierderhande Verschil der benamingen van Vader als (1) Theuton: en Kimbr: Vader of Father / Faeder / &c. of 't Grieksche en Latijnsche en daer van afkomstige Romansche Pater, Padre, Pere, &c. (2) Moeso-Gotth: Atta / Oud-Fries Haita / Biscaeysch Aita. (3) Sardisch Babbu, Gris: Pap. (4) en 't Keltische of Britt: Taad, Tad, of Tat &c: mitsgaders de vierderhande Uitdrukking van 't woord Hemel; als (1) Theut: en Kimbr: Hemel / Himmel / of Himmin / &c:, (2) 't A-S, Heofen / Angl: Heaven / en 't Kelt: of Britt: Neofododd, Nefoedd, Efaou, Neau, of Neamb. (3) 't Grieksche Ouranos; en (4) 't Lat: Caelum, en daer van gesprotene Romansche Cielos, Cieli, Chelos, Quelos, Tschels, Ceos, & Cieux; zijnde 't grootste verschil onder dien Tak, dien wij den Keltischen genoemt hebben.

Ter voldoeninge van deze Begeerte, die ook mij tot dit onderzoek aendreef, zal ik hier van mijn Opmerking en Bevinding wegens de mooglijke Gelijkheid van afkomst deswegen inbrengen, en dezelven daer en boven nog verrijken met mijne Bedenking over deze twee woorden in den Slavoenschen Tak, die zo groot een gedeelte van Europa ten Oosten overdekt, en aen zig zelf in alle zijne verscheidene Dialecten nog zo wel gelijkende gebleven is. Want, hoewel 't het eigentlijke onderwerp van dit mijn Werk niet is, om bij dezen de min of meer verwantschap van den Slavoenschen Tak, die eerst in de 6: Eeuw uit het Tartarsch-Asiën opquam, met de drie andere Europische Hoofdtakken aen te toonen; egter heb ik het niet onnut geagt, om de Gelijkheid, die ik, na overweging van de Dialecten en Dialect-sprongen, in deze Voorbeelden bespeurde, hier onder te laten vloeyen; alzoo mij dacht, dat deze blijken een wettig vermoeden, en rede tot een aenspoor van verder onderzoek konden geven, of niet mooglijk desgelijks de andere Asiatische Talen, zo ze na hare Dialect-veranderingen behandelt wierden, mede al goede blijken zouden geven van eenige Overeenkomst en overoude Gemeenschap van bijwooning voor de Volk-Verspreiding na de Babelsche verwerring.

Tot nader kennis van de Overeenkomst dezer Hoofd-Takken overwege men voor af, (1) Eerstelijk, dat, nae de Verspreidinge, natuerlijker wijze een Verschil van Dialect of Tongeslag ontstaen moet; waer uit met der tijd eene groote Verandering van de Gedaente der Woorden spruiten kan; gelijk de Land-Friesche Dialect, schoon een egte Tak van het Theutonisch, een klaeren blijk daer van geeft. (2) Ten andere, dat ook, nae de Verspreiding, het eene Volk van 't eene, het andere van een ander Stamwoord, zijne verdere Benamingen van nieulijks voorkomende Zaken of Beschouwingen, dikwijls kan, mag, en moet ontleent gehad hebben.

Belangende ons Vader, Kimb: Ysl: Deensch, Zw: en Noorw: Fader / en Angl: Father / Orcad: Favor / A-Sax: Faeder / Frank-Theutsch en Alam: Father / Fater / Fatter / en Vader / Zwits: Vatter / H-D, Vater / Neder Sax. Vader het Grieksche en Lat: Pater, Ital: Hisp: en Portug:

[p. 69]

Padre, Fransch of Gall: Pere, Sardin: Pare, dit vind, beneffens het M-Gottische Fadrein (Parentes, & familia) zijne Oplossing in ons verouderde † Vaden, A-S, Fadian / en Kimbr: Fada / Ordinare, dispensare, disponere, vermits een Opperste Bestierder van den huize: dus ook M-Gotth: Hunda-fads (Centurio) een Hoofdman over Honderd; en M-G, Thusunda-faths (Tribunus) Bestierder over Duizend: Desgelijks (volgens de Iris-Englisch-Diction: agter de Archaelogia Brittannica van Edw: Lhuyd) in 't Iersch Feadhmach, Lat: Potens; en Feadhmannach, Lat: Gubernator; en Ceann-Feadna, Lat: Centurio. Zie daer eene nette overeenkomst tusschen Takken, zo breed als Europa van den ander verspreid, en die, van de eerste Verwijdering af, gescheiden geweest en gebleven zijn.

Maer het M-G, Atta (Pater) en Aithei (Mater), en in 't Oud-Fries Haita (Pater) nu nog in 't Land-Fries Heite / en Teyte / in 't Cantabrisch of Biscaeisch Aita (elk wederom uit zeer verre van-een gelegenc Takken) schijnt mij een Klank-nae-bootsend woord te zijn; ontleent uit de eerste babbel-praet, met welke een zuigeling zijn Vader begroet of aenspreekt, klinkende na At / en ta ta / ook wel Pa pa / waer uit dan insgelijks het gemeene bekende Papa voor Pater, en 't Sardische Babbu, en Grisonsche Pap, beneffens het Oud-Brittannische Taad, Arm: Tat, Wall: Tad, en Corn: Taz, kan gesproten zijn: Zelf schijnt ook de Slavoensche Tak met dit At / overeen te stemmen, te weten het Russ: Otsche, Dalm: Otcse, Croat: Ozhe, Serv: Otze, Carn: Ozha, Pol: Oicze, Bohem: Otzie, en met eene Voorwerpinge van W of V, (die in ijder Hoofdstam, zo wel Theuton: als Keltisch en Slavoensch, Dialects-wijze dikwijls plaets krijgt) het Lusat: Wosch, en Wend: Wotz.

Edog, verkiest men Dialectsgewijze eene oplossing te hebben van het verschil tusschen Atta / en Pater, of Vater / Vather &c; men merke dan deze V of F, en de gelijkwaerdige B of P, (welke allen Lip-letters zijn, en alleen in Dialect verschillen) slegts aen, als Voorwerpsels, gelijk ze meermalen zijn; even als ook daerom het andere Papa, Pap, en Babbu, gewoonlijk gelijkstammig met het Hebr: Abba gerekent word; in dezer voege zouden alle deze Hoofd-Takken eeniglijk in Dialect verschillend blijven. Zulk een Voorwerping van V, F, P, of B, was ook van ouds al gemeen onder den Keltischen tak; aldus zeiden de Grieken dikwijls ἰγανον, voor πηγανον; ἄλαιος voor παλαιος; zoo word het Gr: πλατυς gelijk aen 't Lat: Latus; zoo mede 't Gr: ποτερος aen 't Lat: Uter; zoo komt voor 't Gr: αιλὸς, het AEolische φαιλος (Felis); zijnde het Latijnsche doorgaends gelijk-vormig aen de Aeolische Dialect, om dat die Grieken voornaemlijk Italiën en Siciliën met Volkplantingen overstroomt hebben; Wijders dus ook het Gr: φάω, Lat: Ajo; het Gr: Ενετοι Lat: Veneti; gelijk ook de stad Venetia wel eer AEnetia genaemt wierd; en 't Gr: Εντερος, Lat: Venter; het Gr: ἤρ of ἔαρ, Lat: Ver; het Gr: ἕσπερος, Lat: Vesper, Irland: Feaskor, Wall: Gosper, Armor: Guesper: als mede 't Graec: εσϑής,

[p. 70]

Lat: Vestis; en 't Gr: ἔτος, Lat: Vetus; het Gr: οινος, Lat: Vinum, Wall: Gvin, Irl: Fin. Bij de anderen van den Keltischen Tak heeft het zelfde plaets; als Lat: Piscis, Wall: Pysk, Angl: Fish / bij ons Visch, en Irl: Iasg; het Lat: Brachium, Wall: Braich, Irl: Raigh; en 't Irland: Fvar, Wall: Oer (Frigor) enz: zie Archaeolog: Britann: p: 9. en 11. en Vossii Etymolog:

Voorts, betreffende het woord Hemel, in 't Kimbr: Himl / Deens, Zw: en Noorw: Himmel / F-THeutsch en Alam: Himil / Zwits: en H-Duitsch Himmel / Nedersax: Hemmel / Oud-Fries Hymil / hier bij is el of il / of l geen zakelijk deel, maer slegts een Terminatie, waer voor ligtelijk eene andere inspringt; gelijk ook bij 't M-Gotth: en Ysl: en of in / als M-G, Himins / Ysl: Himenn (Caelum). De Grond-beteekenis van dit kan men t'huis wijzen aen een Verouderd † Hemen (Continere), en't Ysl: Hem (Contineo), als den gantschen Aerdkloot en 't Wereldgestel bevattende en overdekkende; gelijk mede, uit het hol en verwulftig overdekken, ons Ver-hemelte (Palatum), en, uit de schoonte en reinheid van den Starren-hemel, ons Op-hemelen (Ornare, concinnare, & mundare) overdragtelijk ontleent is.

Maer, in 't A-Sax: Heofan / Engl: Heaven / Laegschots Hevin; als mede in 't Oud-Britt: Neofododd, Armor: Efaou, Wall: Nefoedd, Corn: Neau, Irl: Neamh, met welken ook het Slavoensche, Nebsech, Nebessih, Niebesiech, Nebebu en Nebessach (in Caelis) zeer nae overeenkomt, vertoont zig ten einde van de Wortel-silb een f, v, of b, in stee van m, bij den vorigen tak, hoewel ook het Ierl: de m en h te gelijk voert. Op de Staerten of Terminatien bij dit Slavoensch en Keltisch moet men in dezen geen agt geven, vermits spruitende uit eene Verandering van Declinatie, want de Nominat: is in 't Wall: en Corn: Nêv, Armor: E, En, en † Ev, Irl: Neav, & Neamh (zie Archaeol: Britann: p: 45, 183. 202, en 278.) en in 't Russ: in Nom: Nebo, Boh: Neve; Pol: Niebo. Dus gelijken wederom aen elkander het Brittisch en Slavoensch, als kinderen van eene Moeder, hoewel ze sedert de eerste Verspreiding als Oost en West van elkander gescheiden zijn gebleven; zelfs al de Takken komen dus nader overeen; alleenlijk dat de Slavoensche, en sommige van den Keltischen Tak, de N, in stee van H bij de anderen, voorop-voeren.

Dog voor eerst, ten opzigte van de Dialect-Verandering van m, ten einde der Wortel-silbe Heem of Him / in stee van f / of v / of b, bij Heof / Heav / Hev / en Neov, Nev of Ev, en Neb, &c, zo dient, dat m, zo wel als f / v / of b gezamentlijk Lip-letters zijn, verschillende in 't Klank-vormen de B, van de M, alleenlijk daer in, dat de eerste niet, en de laetste altijd onmiddelijk van een Neusklank agtervolgt word; waer door 't geen wonder is, zoo, bij een lang verloop van tijd of verwijdering van Volk, de eene Dialect tot deze, en de andere tot die zij overgegaen. Dus word ook 't Latijnsche Globus met Glomus voor eenstammig gehouden, en Tuber met

[p. 71]

Tumeo: Zoo veranderen gewoonlijk de AEolen der anderen Grieken M, in B, als Μελλειν, Aeol: Βελλειν; het Gr: Μολγος, in 't AEol: Βολγος (Lat: Bulga); 't Gr: Μιω, AEol: Βιω (Lat: Vio seu Vieo); Graec: μιττος, AEol: βίττος (Lat: Vitta); Graec: βαμμα, AEol: βαππα (Lat: Vappa); Gr: μύρμηκα en φόρμιγτα, Lat: Formica; Graec: μετ᾿ εμου, AEol: πετεμου; Graec: ομμα, AEol: οππα, waer toe 't Lat: Offa; en Graec: μικκύλος, AEol: πικκύλος, Ital: Piccolo, &c. zie Vossit Etymologicum. En, ten opzigte van de Brittische Spruiten van den Keltischen-Tak, Cornub: Belin, Wall: Melin (Lat: Mola, bij ons Meulen); en Wall: Maink, Corn: Benk, Angl: Bench en bij ons Bank; en Armor: Pemp, Wall: Pymp & Pump, F-TH, en Al: Fimf en funf / H-D, funff / Graec: πεντε, en Kimbr: Fem / fim / Dan: en Zw: Fem / A-Sax: Fife / Angl: Five / bij ons Vyf; als mede Lat: Marmor, Gall: Marbre; en Lat: Sabbati, Gall: Samedy; en Lat: Serpyllum, Ital: Sermollino. Te minder is zulk een Letterverandering onder verschillige Dialecten verwonderlijk, dewijl die van den Brittischen stamme, als 't Wall: en Oud-Britt: &c, elk op haer eigene Woorden na de Constructie en gevallen van 't onderscheid der Eigenaers of Bezitters tot zulke Letterwisselingen overgaen; dus in 't Oud-Britt: Braud (bij ons, Broeder), i Braud (haer Broeder), i Vraud (zijn Broeder), ym Mraud (mijn Broeder); en ych Kîst (uw Kist), i Gîst (zijn Kist), i Chist (haer Kist), yn Ghîst (mijn Kist): dus mede in 't Wall: Plygy (Plicare, & Ligare), iu Blygy (Plicare vel Ligare illum vel illud), iu Flygy (Plicare seu Ligare illam), yn ym Mhlygy (Plicans aut Ligans me); daer het eerste Grondwoord Plygy, zo net gelijkstammig komt met het Latijnsche Plicare, wat vreemdeling zou'er, ten minste zo lang hij onkundig ware hoe Mh als V alhier moet uitgesproken worden, vermoeden, dat Mhlygy 't zelfde zou verbeelden, gelijk het nogtans doet, en dat volgens een geregeld beloop in die Dialect: dus verbuigt zig ook het Wall: Maur (Magnus) in Vaur, enz: zie Archaeol: Britann: p: 19, 20, 21, 22, en 23.

Ten andere betreffende het verschil der voorste Letters H en N, in de gemelde Worteldeelen Heof / en Neov, &c: hoewel ik hier toe geene Voorbeelden van Dialect-verandering bij der hand heb, egter konnen ze beiden hier Voorwerpsels zijn, H zo wel als N, gelijk ik ook zulks vermoeden zou; wordende dit bevestigt door het Armor: E, En, en † Ev, (Coelum) en in 't Verbogene geval Efaou, dat zonder de N vooraf te voorschijn komt; te meer om dat ik uit al de Diction: in de Archaeol: Britann: geene Wortel-woorden met N voorop gevonden heb, waer toe derzelver oorspronk t' huis te wijzen is.

Evenwel, niet tegenstaende deze moochlijke en niet onwaerschijnlijke oplossinge en bewijzen, stae ik mede toe, dat het A-S, Heofan / Engl. Heaven ook wel uit een anderen stam dan ons Hemel, en mogt en kon ontleent geweest zijn, in welken gevalle ik geen eigener nog natuerlijker daer toe vinden kan, dan 't A-S, Hafan / Bij ons Héffen (Elevare) in Praeter:

[p. 72]

Part: A-S, Heofen / bij ons Verheven (Elevatus, altus), vermits, ten opzigte van den gantschen Aerdkloot, waer men wezen mogte, bij uitstek al de Verheventheid vervullende, tot in 't oneindige toe.

Maer, aengaende het Grieksche ουρανος (Caelum, & Aër qui supra nos, & Mundi systema, & Palatum), dit heeft eigentlijk our of ourn tot zijn zakelijk deel, zijnde de rest een Grieksche staert: hier toe zullen we geen oplossing zoeken in de Dialect-verschillen, om het met onze gemelde Heem en Heof &c. overeen te brengen, vermits we die elk van een bijzonderen stam afkomstig schatten. Dit Grieksche dat, even als ons Hemel, de beteekenis vervat van Caelum, Mundi Systema, & Aër, & Palatum; word gemeenlijk afgeleid van het Gr: οραω, Video, als doorschijnend voor 't gezigt, en waer uit of waer door we 't Licht en deszelfs aendoeningen gewaer worden; dog de zin van Palatum moet dan insgelijks, als bij ons, overdragtelijk van het rondverhevene vertoog des Hemels ontleent geweest zijn. Wijders, schoon onder alle onze bijgebragte Voorbeelden der Europische Spraken dit Grieksche zig enkel en alleen vertoont, het heeft egter nog wel makkers in het Brittisch-Keltisch, want dus ook Corn: Ebron, † Auyr & Air; en Armor: Oabren, oabr, & êar; & Wall: Uybren, en auyr, en auel; en Irland: Aear (Coelum, & Aër); zie Archaeol: Britann: p: 41. 45. en 278. Ondertusschen blijkt ook genoeg uit het ingekorte Cornische Air, en Armorische ear, en Ierlandsche Aear, dat het Latijnsche mede tot den zelfden tronk behoort.

Nu schiet 'er nog overig het Latijnsche Coelum of Caelum met alle de gemelde anderen van Romansche Dialect, als 't Ital: Cieli; Hisp: Cielos; Portug: Ceos; Fransch, Cieux (in Singul: Ciel); Grisons Tschels; Sard: Quelos & Chelos. Dit kan men tweesints aenmerken; Eerstelijk, als of het van een bijzonderen Tak quam, zoekende zijne afleiding, met Vossius, in het Grieksche κοιλον (Cavum), dat weder van 't Gr: κόος (Cavitas) ontleent is, gelijk ook van ouds, volgens de getuigenis van Festus in 't Latijn Covum en Cohum voor Coelum ging: In dezen gevalle zou de l tot een Terminatie van Afleiding, en niet tot het Worteldeel behooren, zo min als de v en h in † Covum en † Cohum; gelijk ook die l al uitgevallen is, bij het Portug: en 't Fransche in Plural: Ten anderen kan ook door Dialect-verandering dit Zakelijke Deel Cael of Cov of Coh overeengebragt worden met het voorgemelde Grieksche Zakelijke deel ουρ, of 't Corn: Auyr, Arm: Oabr, en Wall: Auyr en auel, nemende de l, v, h, en r, hier elk als deelen van uitgang, niet eigentlijk tot het Worteldeel behoorende; of, zoo ze 'er al toe behooren mogten, egter als Dialects-wijze dus of zoo daer in plaets hebbende, gelijk ook in 't Latijn zelf zo wel de v, en h, als de l, zig bevind, en in 't Wallisch insgelijks de l en r. Dus zeiden ook de Kretensers αὐκὰ voor ἀλκὴ, en αὖσος voor ἄλσος, en αὐκυὼν voor ἀλκυὼν; en zoo zeiden de Attici, κρίβανος, voor κλίβανος, en ἀργαλέος; voor ἀλγαλέος; dus ook in 't Gr: κανϑήλιος, in 't Latijn Cantherius; en in 't Oud-Latijn Praelialis voor

[p. 73]

Praeliaris. Zie Vossii Etymologicon. De L, en R, zijn ook beiden Verhemelte-Letters, die op eene zelfde plaets door de tong gevormt worden, met dit onderscheid alleenig, dat de Tongtrilling bij de R met het voorste, en bij de L met de zijden van de Tong geschied; uit deze naeverwantschap kan ligtelijk bij Dialect-verandering de eene in stêe van de andere komen; dus mede in 't Wall: Kil, Irl: Kir (Maxillum); en Wall: Mal, Irl: Mar (ita, sic); Lat: Ulmus, Fr: Orme, bij ons Olm; en Lat: Floccus Fr: Froc, bij ons Vlok; en Lat: Alchymia, Ital: Archimia; en Lat: Ululare, Ital: Urlare; en Lat: Pallidus, Hisp: Pardo; & Lat: Palpebra, Hisp: Parpado; en Lat: Angelus, Cantabr: of Biscaeisch Angerrua; en Lat: Oleum, Cantabr: Orioa: en, om niet te twijffelen of dit betreklijk zij op het woord van ons onderwerp, voor 't Latijnsche Coelum komt in 't Cantabr: of Bisc: Ceru; (Zie Archaeolog: Britann: p: 31.). Maer, belangende de voorste C of K, deze kan voor een voorwerpsel gaen, even als bij 't Lat: Cacumen & Acumen; en 't Gr: ὄςᾶ, & 't Lat: Costae (zie Vossii Etymol:); dus ook Lat: Rana, Corn: Kranag; en in 't Engl: Ruck / & Rick / Irl: Kruach, Wall: Krîg; en in 't Engl: Round / bij ons Rond, Wall: Krun; en in 't Engl: Rock / Wall: Kraig, enz: zie Archaeol: Britann: p: 11. col. 3.

Aldus konnen deze groote Verschillen, die 'er oogenschijnlijk tusschen de Kimbr: Theut: en Keltische (ja zelfs ook de Slavoensche) Takken zig vertoonen, overeen gebragt worden, of opgelost; en dat 'er op zulk eene of diergelijke wijze die groote verwijdering van Dialect tusschen 't Keltisch en 't Onze, nae een verloop van zoo vele Eeuwen, ontstaen is geweest, verdient gantsch geene verwondering.

Maer, op dat men niet vermoede of bij vele of meerder Woorden zulk eene Comparative Afleiding te kort zou schieten, schoon ze bij deze weinigen als Vader en Hemel bestaen kan, zoo laet ons, tot verder bevestiging van de oude Gemeenschap tusschen deze Verspreide Volkeren, op gelijken voet eene Verhandeling van de eerste tien Talwoorden, die mooglijk al voor de Verdeeling in 't Japhetsche Stamhuis geplant zijn geweest, hier bij voegen; als bij ons,

Een,

M-G, Ains; F-TH, Alam: en H-D, Ein; A-Sax: An / Engl: A / an / one; Kimbr: Ein; Ysl: Eynn & Ein / Deensch en Zw: En; en Land-Fries, Jen: wijders in 't Gr: ἑνος, Contr: ἑις; en Lat: Unus; Hisp: en Ital: Uno; Fr: Un; als mede in 't Wall: Yn, Ynig; Corn: Uynyn; Armor: Yunan; Irl: Aon, & Ynar: gelijk ook Russich Odin en Poolsch Ieden.

Twee.

M-Gotth: Twa; F-THeutsch Zwei; Alam: Zwo; H-Duitsch Zwei /

[p. 74]

en Zwo; A-Sax: Twa / en Twegen; Engl: Twain / two: als mede Kimbr: Tu; Ysl: Tueir; Dan: Tu / Zw: Twå / en L-Fries Tua. Voorts Graec: δύο; Lat: Duo; Ital: Due; Hisp: Duo, Fr: Deux; gelijk ook Wall: Dvy, doy, day, & dau, Corn: Deau; Armor: Dou; Irl: Do, & dis; en insgelijks Russ: Dva, Pol: Dwa.

Drie.

M-Gotth: Thrins; F-TH; en AL: Drie / Drio / dhrie; H-D, Drey; A-S, Threo / thry; Engl: Three; en L-Fries Trie: als mede Kimbr: Thry; Ysl: Thryer; Dan: Tre / en Zw: Tree. Voorts Gr: Τρεῖς; Lat: en Hisp: Tres; Ital: Tre, en Fr: Trois, gelijk ook Wall: Tri; Corn: Tre; Armor: Tri, Irl: Tri, en Teora. En insgelijks Russ: Tri, en Pol: Trzi.

Vier.

M-G, Fidwor / Fidur; F-TH, en Alam: Fier / fior / en feor; H-D, Vier; L-Fries, Fjouwer; A-S, Feower / feoder / en fyder; en Engl: Four: Als mede Kimbr: Fiuhur; Ysl: Fioorer; Dan: Fire; Zw: Fyra. Voorts Gr: Τετταρα, τεσσαρες, en AEol: Πετορα; Lat: Quatuor; Hisp: en Ital: Quatro, en Fr: Quater. Gelijk ook Wall: Pedwar, of Pedvar; Corn: Padzhar; Arm: Pevar; en Irl: Keathra, Ceithri, Keithre, & Keathair. En insgelijks Russ: Tschetuiri, en Pol: Czterzi.

Dit is de eerste van de Vier Tel-woorden, die eenige nader Uitlegging verdient van de voorste Letter, alzoo men bij den eenen vind T, bij den anderen P, en F, of hare gelijkwaerdige V, en bij anderen wederom K of QU of C, &c. Dat nu de Grieksche T, in Τετταρα en τεσσαρες, in plaetse van P in 't AEol:, slegts een Dialect-verschil is, blijkt uit het AEol: Πετορα. Dit laetste nu komt over een met het Brittisch-Keltisch; als 't Wall: Pedvar, Corn: Padzhar, en Arm: Pevar. Maer P, en F of V, zijn allen Lipletters, en van de naeste Verwantten, die, met de minste Dialect-verandering, elkanders plaets kunnen innemen; waer door dan ook dit Keltisch met den Oud-Duitschen en Kimbr: Tak overeenkomt, als 't M-G, Fidwor / Fidur; A-S, Feoder / feower; L-Fr: Fiouwer; en Kimbr: Fiuhur; waer van Contr: of bij inkortinge het F-TH, en AL: Fier / H-D, en ons Vier, Ysl: Fioorer / &c. Wijders, belangende de QU, deze is in 't Latijn zelfs gelijkwaerdig aen de C of K; want dus komt quum voor cum, &c, en in oude Lat: Inscriptien vind men Locuntur voor Loquuntur; Cinquae voor Quinque; Condam; voor Quondam (zie Archaeol: Brit: pag: 24.); en dus word het Lat: Quatuor, met het Hisp: en Ital: Quatro en Fr: Quater, gelijk aen 't Iersche Keathra & Keathair, &c. En tusschen dit en 't voorgemelde Wall: Pedvar &c., blijft 'er geen zakelijk verschil over dan de voorste P en K. Maer ook dit spruit uit een onderscheid van Dialect, die meerder onder den Keltischen Tak plaets heeft, nemende C of K, voor P, of F, of V bij anderen; als Wall: Pâsk (Pascha)

[p. 75]

Irl: Kâsg; en Wall: Plant (infantes) Irl: Kland; en Wall: Pâr (Par, bij ons een Paer) Irl: Koraid; en zoo zeer vele anderen; zie Archaeol: Britt: p. 20; zoodanig verwisselde ook de AEol: Dialect, die in Italiën en Siciliën zig uitgestrekt heeft; als Graec: ἵππος, AEol: ἵκκος, waer toe 't Lat: Equus; en Gr: ποτε, AEol: κοτε, waer toe 't Lat: Quoties. In dezer voege vertoont zig dan bij deze Voorbeelden al het Keltisch Kimbr: en Theuton: volkomen gelijkstammig.

Vyf.

M-Gotth: Fimf; F-TH, en Alam: Fimf / funf; H-D, Funff; A-S, Fife / en Engl: Five. Als mede Kimbr: Dan: en Zw: Fem; en Ysl: Fimm. Voorts Gr: πεντε, AEol: πεμπε, Lat: Quinque; Hisp: Cinco; Ital: Cinque; Fr: Cinq. Gelijk ook Wall: Pymp of Pump; Corn: en Armor: Pemp, en Irl: Kuig en Koig. En Russ: Piat, Pol: Piecz.

Het Voornaemste verschil bestaet in de Voorste F, P, en QU of K; 't welk bij Vier is opgelost; en zoo men op de Terminatie van M, in plaets van F of V, &c, ziet; zo kan 't gezegde wegens het A-S, Heofen (Coelum) zulks beantwoorden.

Zes of ses.

M-G, Saihs; F-TH, en Alam: Sehs / en Ser / A-S, en Angl: Sir: en H-D, Sechs. Als mede Kimbr: Siahs; Ysl: Dan: en Zw: Ser. Voorts Graec: ἕξ (Heks); Lat: Sex; Ital: Sei, Hisp: Seys, Fr: Six. Gelijk ook Wall: Chvech, Corn: Hvih; Arm: Hvech; Irl: She, & Seishear. En insgelijks Russ: Schest, en Pol: Szescz.

Deze Verandering van de voorste S, in CH, of H, is ook gemeen tusschen 't Grieks en Latijn; als Graec: ἕνχος (Henchos) Lat: Ensis; in 't Gr: Χαιτη, Lat: Seta; en Graec: Χαλιξ, Lat: Salix; en Graec: ἅλς (hals) Lat: Sal; en Graec: άρπῶ (harpoo) Lat: Sarpo; en Graec: ἵςω (histoo) Lat: Sisto; en Graec: ἕρπω (herpoo) Lat: Serpo; &c, zie Voss: Etymol:. Daerenboven verandert de G (die aen CH, en H, gelijkaerdig komt) bij den Keltischen Tak ligtelijk in S; als Wall: Garrae, Arm: Sharre (bij ons Garréél); en Arm: Zheant, Fr: Geant, Lat: Gigas, gigantis: zie Archaeol: Brittan: p: 25; en Wall: Chverv, Irl: Searv (Lat: Acerbus); en Wall: Chuâer, Armor: Hoar, Irl: Siur (Lat: Soror, Fr: Seur); Ibid: p: 26. en Wall: Havail, Irl: Savail (Similis, aequalis; Graec: ὁμαλὸς) &c: p: 26. en Wall: Estron, Irl: Eachdrannach (Peregrinus, Extraneus, Fr: Etranger); en Wall: Hyail, Irl: Syal (Vita, bij ons Ziel, anima); en Wall: Halen, Irl: Salen (Lat: Sal, Graec: ἅλς); en Wall: Hebog, Irl: Seavak (Accipiter, Engl: Hawk en Saker / bij ons Havik); en Wall: Hen, Irl: Sean (Lat: Senex); Ibid: p: 29, en 30; en Wall: Chwys, H-D, Schweiz / bij ons Zwéét (Sudor), Ibidem p: 39.

Zeven.

M-G, Sibun; F-TH, en Al: Sibun; A-S, Seofon; Engl: Seven;

[p. 76]

H-D, Siben. Als mede Kimbr: Siau; Ysl: Siø; Dan: Siuff; Zw: Siw. Voorts Graec: ἕπτα (Hepta); Lat: Septem; Ital: Sette; Hisp: Siete; Fr: Sept. Gelijk ook Wall: Saith; Armor: en Corn: Seith; en Irl: Sheachd. En insgelijks Pol: Siedm, en Russ: Sedm.

Het Verschil der Grieksche H, in stee van S bij alle de anderen, is hier boven opgelost bij Zes; wijders in het midden van 't woord, of liever aen 't einde van 't Zakelijke Deel, voert het Grieksch de P en T te gelijk, waer van de eerste overeenkomt met de B, F, of V, bij den Duitschen en Kimbrischen Tak, en de laetste met de T, en TH, of D, bij den Brittischen en Slavoenschen.

Acht of agt.

M-G, Ahtau; F-TH, en AL: Aht; A-S, Eahta; Angl: Eight, en H-D, Acht. Als mede Kimbr: Atta; Ysl: Aatta; Dan: Att; Zw: Otta. Voorts Graec: ὀκτω; Lat: Octo; Hisp: Ocho; Ital: Otto; Fr: Huit (klinkende als of'er stond ouit of wiit). Gelijk ook Wall: Uyth; Corn: êath; Arm: Eith; en Irl: Ocht. En Pol: Osm, en Russ: Vosm.

Negen.

M-G, Niun; F-TH, en AL: Niun; A-S, Nigone; Angl: Nine; en H-D, Neun. Als mede Kimbr: Niu; Ysl: Nyu; Dan: Ni; en Zw: Nije. Voorts Gr: ἔννεα; Lat: Novem; Ital: Nove; Hisp: Nueue; Fr: Neuf. Gelijk ook Wall: Nau; Corn: Nau; Armor: Nao; en Irl: Nyi. En Pol: Dziewiec; en Russ: Deviat.

Het gene hier opmerking verdient, is de voorste D, en DZ, in de Slavoensche Dialect, tegen N / bij de anderen van 't Kimbrisch & Theutonisch, en ook bij de meesten van 't Keltisch. Zoo wisselt ook de D, en N, bij 't Ital: Pernice, en Lat: Perdix; en bij 't Gr: λακίδες, en Lat: Laciniae; en bij 't Gr: καίνω, en 't Lat: Caedo. Daerenboven hebben D, en N, ook groote gemeenschap in de geboorte, vermits beiden op eene zelfde plaets voor aen 't verhemelte gevormt wordende, en slegts daer in verschillende, dat bij de N onmiddelijk een Neusklank volgt, dog bij de D niet; zo dat 'er ligtelijk zulk een Dialect-verschil ontspruiten kan tusschen Volkeren, die zoo vele Eeuwen van elkander gescheiden zijn geweest.

Tien.

M-G, Taihun; AL: en F-TH, Zehen; A-S, Tyn; Engl: Ten; en H-D, Zehen. Als mede Kimbr: Ti; en Tiu; Ysl: Tyu; Dan: Ti; Zw: Tijo. Voorts Gr: δέκα; Lat: Decem; Ital: Dieci; Hisp: Diez; Fr: Dix. Gelijk ook Wall: en Corn: Dêg; Armor: Dêk; en Irl: Deich. En insgelijks Russ: Deciat; en Pol: Dzesciec.

Niet wezendlijks is hier in, dat veel oplossing vereischt; want, dat de AL: of F-TH, en H-D, Z (die als TS, klinkt) volgens eene streekhouden-

[p. 77]

de Dialect, onze T beantwoord, is niet onbekend. Maer, aengaende de K, C of G, ten einde van 't Zakelijke Deel, die bij dezen van den Keltischen Tak sterk afstuit, terwijl de H / in 't H-D, F-TH, en M-G, alhier voor een versmeltende Vloei-letter komt, heb ik nog tot opmerkinge in te brengen, dat ons Tig, (gelijk ook 't M-G, en A-S, Tig / 't gene agter de Tien-tallen komt, als bij ons Twintig, M-G, Twaimtig; A-S, Twentig / Viginti, dat is, Tweemael-tien) nog vollediger met die van de Keltische en Slavoensche Dialect overeenstemt; hoewel ik ook ons Tien en Tig van een zelfden Wortel afkomstig rekene. Voorts Wall: Nau dêg (Nonaginta) dat is, Negenmael-tien of Negen-tig; maer ook Wall: Dêg a pheduar ygain (Nonaginta), dat is Tien en viermael twintig; en Corn: Padzhar iganz ha dêg; dat is, Viermael twintig en tien; zoo mede Irl: Deiz agus Keithre Fichid (Nonaginta), namelijk Tien en Viermael Twintig; want het Wall: Ygain, Corn: Iganz, en Irl: Fichid, beteekent Twintig, en is gelijkaerdig aen 't Latijnsche Viginti.

Eindelijk, om verder alle overige twijffeling weg te nemen of wel de Brittisch-Keltische Tak voor een regten Taelverwant van den THeuton: of Duitschen en Kimbrischen te houden zij, om dat, ter zake van het groote Dialect-verschil, beneffens de verscheidene Letterspelling, de gedaente der Woorden in den eersten opslag zoo onkenbaer en bemaskert voorkomt, dat 'er van de Vijftig naeulijks één gelijkvormig schijnt te wezen, zo laet ons ten besluite in een klein Staeltje nog eens nader overwegen, welk een Letterwisseling en draeij van Tongeslag deze Brittische Telgen nemen bij woorden, die zij, teffens met de zaken, van anderen moeten ontleent hebben.

Als Lat: Pascha, Wall: Pâsk, Irl: Kâsg; en ons Adjectiv: Saksisch (Saxonicus), in 't Wall; Saesneg, Corn: Zouznak, en Irl: Sasgynach; zie Archaeol: Britt: p: 20, en 23. Vorders Lat: Ecclesia, Wall: Egluys, Corn: Egliz, Irl: Eaglais: in 't Lat: Baptizo, Wall: Bedydhio; en Lat: Baptisma, Wall: Bedydh, Corn: Bedzhidhian, Arm: Badidhiant, Irl: Baisteadh: Ibid: p: 32, en 44.^* Wijders Lat: Petrus, Irl: Pheadair; en Lat: Paulus, Irl: Phoil; Ibid: p: 300, (NB. Ph, alhier als F.); nog ook Lat: Episcopus, Wall: Esgob, Corn: Ispak, Armor: Eskop, Irl: Easbag, Hungar: Pispok, Hisp: Obispo, Ital: Vescovo, Fr: Evesque, bij ons Bischop; Ibid: p: 34. En, Lat: Archangelus, Wall: Archangel, Corn: Archail, Armorisch Archél, Irl: Ardaingel; Ibid: p: 43. En, Lat: Concilium, Irl: Kouthionol (dog Lat: Consilium, Wall: en Corn: Kyssyl) en Lat: Confessio, Wall: Kyffes, en Kyvadheviad, en Armor: Kofes, Ibid: p: 50. (NB, de Voor-silben Ky-, die in stee van 't Lat: Con- komen, te lezen als bij ons ku of koe). Daerenboven, Lat: Crux; Wall: Kroes, Krôg, Krochren, Kroguydh; Corn: † Krois; Armor: Kroas, Irl: Krosh, kroch (bij ons Kruis) Ibid: p: 52. En Lat: Diabolus, Wall: Diavol, Diaul; Armor: Diaoul; Corn: Dzhiaul; Irl: Diaul, en Deavan; Ibid: p: 54. en 200. En Lat: Graecus; Wall: Groegaidh; Arm: Gresian; Irl: Greagach; Ibid: p: 64. En Lat: Jesus, Wall: Jesy, Corn: Dzeziu; Arm:

* (NB. dh alhier als bij ons dzj).

[p. 78]

Shezus; Ibid: p: 67; en Lat: Martyrium; Wall: Merthyrdod; Arm: Mertheredh; Irl: Mairtirachd; gelijk ook in 't Wall: Kyssegr y Merthyron (Consecratio in Martyrium) Ibid: p: 86. Nog ook in 't Lat: Latinus; Wall: Lhadinur; Irl: Lainne, en Laindeavail; Ibid: p: 77. En Lat: Gallica Lingua, nu Fransche genaemt; Angl: the French Tongue; Corn: Vrinkak; Arm: Galek; Irl: Teanga 'Rankach, en Teanga Ghalta; ibid: p: 62. NB Bij dit Iersche 'Rankach is de natuerlijke F, of V, voorafgeworpen; en dit Armor: Galek zeid Gallisch; en 't Irl: Ghalta schijnt ook op Keltisch te passen; gelijk ook verder het Irl: Gall, een Fransman, en een Engelsman, en een Schot van 't Lage Schotland beteekent; en 't Irl: Gallta, en Fear-Galta (Vir Gallicus), zie bij de Irisch-Englisch-Diction: agter de gemelde Archaeol: Brittann:

Besluit.

Uit dit Voorverhandelde is klaerlijk te zien, dat bij die van den Keltischen Tak, en voornamelijk onder de Brittische spruiten (van welken egter het Iersch gewoonlijk naest aen de AEolisch-Grieksche en Latijnsche Dialect komt) ongelijk meerder Verdraeying en Vervormingen van Consonanten gevonden worden, dan bij de Onzen van THcutonischen en Kimbrischen Stamme, alwaer alles eeuvoudiger loopt: waerom we ook in gevolge bij onze Voorgenome Afleidinge onzer Woorden ons niet zullen behoeven te redden met zulke onverwagte Letter-wisselingen van M, voor B en P, of F en V; van L, in plaetse van V, en H, en R; van T, in P, of F en V; van C, of K, of QU, in steê van P, of F, en V; van S, in G of CH, of H; en van D, voor N. Daerenboven is deze nu gemelde behandeling van 't Etymon, schoon wij daer bij naeukeuriger dan men gewoon is, ijder Letter verantwoord hebben, nogthans slegts een Comparative Afleiding, dienende alleen tot bewijs van de Gemeenschap der Takken, waer toe wy ook dit gebruikt hebben; dog de Comparative Afleiding raekt den Grond en eersten Wortelstam der Woorden niet, waer op 't egter eigentlijk aenkomt, en waer toe zig ons Nederduitsch met behulp van de andere Duitsche en Kimbrische Taelverwanten, door Opmerking, en Naesporinge van een gantschelijk nieuwen weg, bij uitstek bequaem vertoont heeft; en waer in we, als treê voor treê, voorzigtig en net langs den draed, op eene zeer geregelde wijze onzen arbeid konnen opnemen, en, 't gene nog vrij wat hooger gaet, onze Afleiding tot aen de Eerstelingen toe vervolgen; gelijk we in onze voorgenomene Proeven van Geregelde Afleiding verhopen aen te toonen. Verder zullen we wegens deze Gemeenschap tusschen het Brittisch-Keltisch en onze andere gemelde Taelverwanten, nog een aenmerkelijk Stacltje vertoonen bij ons Worteldeel Weez, in one Eerste Proeve.