Wij zullen elkander wederzien

Woorden des levens bij den dood onzer dierbaren

Broederliefde bij de liefde tot allen, ook in den hemel.

Men heeft wel eens beweerd, dat de Bijzondere Vriendschap zich in den Hemel op zal lossen in de Algemeene liefde, en dat een hooger mate van toegenegenheid voor dezen of genen dan voor allen, een blijk van bekrompenheid zou zijn, een volmaakt-rechtvaardige onwaardig. Maar vinden wij dan bij den besten Christen op aarde iets dat naar een zoodanige schijnvolmaaktheid zweemt? Leert de ondervinding misschien, dat Gods kinderen, hoe ook zij toenemen in liefde tot alle menschen, minder vatbaar worden voor bepaalde vriendschap, minder hartelijk voor hunne bloedverwanten en betrekkingen en de meer vertrouwde medereizigers op den levensweg, die zij zich uit de broederen hebben uitgekozen? Dat zij verre! Men houdt het er, integendeel, algemeen voor, dat de beste Christenen, en zij die het meeste vervuld zijn zoowel van broederlijke liefde jegens alle huisgenooten des geloofs als van algemeene welwillendheid en dienstvaardigheid jegens al hunne medeschepselen, ook het warmste en standvastigste zijn in hunne bijzondere vriendschap. En waarom dan zou het Hiernamaals anders zijn? Waarom zou in den hemel de Bijzondere Vriendschap meer dan op aarde verloren moeten gaan in de Algemeene Men-

[p. 147]

schenliefde? Maar wij hebben een afdoend bewijs, dat het alzoo niet behoeft te wezen. Niemand zal wel veronderstellen, dat een Christen in den staat der heerlijkheid volmaakter zal zijn dan zijn groote Meester reeds hier op aarde was. Wij zullen wel immer op een onmetelijken afstand beneden Hem blijven. Welnu, hoezeer Hij alle menschen liefhad, en wel zoo als niemand voor of na Hem, daar Hij voor ons gestorven is toen wij nog vijanden waren, toch was Hij vatbaar voor het menschelijk gevoel van vriendschap. Hoe lief had Hij de Discipelen, die hem overal volgden: en toch, ook onder deze onderscheidde hij er éénen, die bij uitnemendheid Zijn vriend was. Als dan Jezus zich zijn Johannes niet schaamde, zouden wij de behoefte aan een Johannes wel waarlijk en ooit ontwassen?

Ik houd er mij, integendeel, van overtuigd, dat de uitgestrektheid en volmaaktheid der vriendschap niet weinig tot onze gelukzaligheid hiernamaals zou toebrengen. Hoevelen hebben er niet in allerlei tijden en aan allerlei plaatsen geleefd, die elkanders aangezicht nooit gezien hebben en nochtans zóózeer overeenstemden in gevoelens en beginselen, dat zij, van de eerste ontmoeting af aan, elkander gewis de warmste sympathie zouden hebben toegedragen. Hoe menig een voelt zich vaak, onder het lezen des bijbels, door deze of gene figuur boven alle andere aangetrokken, bij den stillen wensch: ‘Och, had ik hem of haar gekend!’ Waarom zou zulk een verlangen in een toekomstigen staat niet vervuld kunnen worden? De begeerte om, bij voorbeeld, een Apostel Paulus of Johannes te zien en persoonlijk te leeren kennen, is toch den edelsten en reinsten mensch niet onwaardig. Wie zal haar ongerijmd of aanmatigend noemen en ongeschikt om ooit te worden verwezendlijkt? Zeker, de grootste vreugde die den gezaligde wacht, zal wel bestaan in het van aangezicht tot aangezicht

[p. 148]

ontmoeten van den eenigen, dierbaren Meester; maar dit neemt niet weg, dat de hemelsche blijdschap toch ook voor een deel zal bestaan in de kennismaking met de grootste Zijner heiligen en vooral met de zulken onder hen, die wij voor onze geestverwanten bij uitnemendheid erkenden.

In deze waereld, verder, zijn onze vriendschapsbetrekkingen beperkt, niet alleen tot onze tijd- en landgenooten, maar tot een klein gedeelte van deze, ja zelfs tot een klein gedeelte van hen die ons niet onbekend zijn, die wij voor achtenswaardig en beminnelijk houden en die, onder andere omstandigheden, misschien tot onze beste vrienden zouden behoord hebben. De opheffing van alle beletselen, die hier vaak het verwante van het verwante gescheiden houden, acht ik een van de wenschenswaardigste en waarschijnlijkste zegeningen eener Betere Waereld.

Eindelijk, ik zie niet in, waarom zij, die onze dierbaarste vrienden op aarde geweest zijn, dat ook in den hemel niet zouden blijven, met volle kennis en herinnering hunner vroegere vriendschap.

Dr. Whately.

Aartsbisschop van Dublin.