Wij zullen elkander wederzien

Woorden des levens bij den dood onzer dierbaren

Hebben wij elkander voor het laatst gezien?

‘Hebben wij elkander voor het laatst gezien?’ Zoo vraagt het bekommerde hart in de bittere scheidensure, als onze vrome, vroegstervende vrienden ons voorgaan naar het Land, van waar niemand kondschap wederbracht. ‘Is die dierbare gestalte voor immer uit ons oog verdwenen, zoodat zij alleen in onze herinnering zal blijven bestaan, tot wij haar voor eeuwig verliezen als ook ons oog zich sluit?’

Daar andwoorden gelijkelijk de Rede en de Bijbel: ‘Neen, gij hebt elkander niet voor 't laatst gezien! Uwe oogen zullen elkander weder ontmoeten: die dierbare gestalte is niet voor immer uit uw gezicht verdwenen, want een groot, onverbrekelijk verband hecht alle onsterfelijke geesten aan elkander.’ Die samenhang is ons steeds nog verborgen, omdat de nevelen der aardsche waereld ons nog omringen en ons lichaam als een sluier voor de oogen van den geest hangt. Maar als de nevelen er zijn opgetrokken en overgedreven, dan valt de sluier weg; dan zullen wij dezen samenhang volkomen doorzien: de geheele redelijke schepping zal zich ontrollen voor ons verbaasd gezicht, en de geheimen der geestenwaereld zullen onzen geest worden geopenbaard. Gij moet hen zien, wie gij hebt welgedaan, die gij gered.

[p. 128]

ondersteund, verkwikt, getroost, op den weg van waarheid en godzaligheid ten leidsman waart, met opoffering vaak en zelfverloochening - gij moet hen zien, tot uw zalig loon! Gij moet hen zien, die u het goede bewezen, u opgebeurd, u hulp verleend, u vreugde verschaft, u onderwezen en versterkt hebben, en die gij op aarde niet naar waarde hebt kunnen danken - opdat gij voor den getrouwen vader, de vrome moeder, den edelen man en de liefderijke gade, den gemoedelijken vriend uwer jeugd, heel de volheid van uw dankbaar hart zult kunnen uitstorten!

Hieruit volgt van zelf, dat wij de onzen herkennen zullen. Zonder dit zou de vreugde des wederziens niet bestaan. Bovendien, het ‘Daarna’ des Oordeels, dat op het ‘Eenmaal’ des Stervens volgt, dat den ‘mensch gezet’ is, veronderstelt dat wij ons geheel ons eerste leven kunnen herinneren; niet alleen dat wat wij gedacht, gesproken en gedaan hebben, maar ook de omstandigheden waaronder en de betrekking waarin het geschied is; de menschen, met welke wij saam vereenigd waren, op wie wij gewerkt en van wie wij indrukken ontvangen hebben; hun voorkomen, hun karakter en denkwijze. Zonder zulk een herinnering zou er geen eigenlijk voortbestaan, geen wezendlijke onsterfelijkheid zijn: dan zouden wij-zelven het niet zijn die leefden, dan waren 't anderen die in onze plaats traden. En wanneer wij dan nu de onzen met volkomen herinnering wederzien, zouden wij hen dan niet herkennen? Niet herkennen aan hunne denkbeelden en gevoelens, aan hunne neigingen en gezindheden, die, ofschoon verhoogd en gezuiverd, echter over 't algemeen dezelfde zijn die zij op aarde waren; ook aan hun lichaam, dat in zijn verheerlijkten staat zeker nog eenige gelijkenis met zijn aardsche gedaante vertoonen zal, althands wat de hoofdvormen betreft, de eigenaardigste trekken en edelste lijnen. Herkennen wij onze vrienden niet, die, jaren

[p. 129]

lang van ons gescheiden, onverwachts voor ons staan? Tijd en kommer hebben hun uiterlijk voorkomen veranderd, hun hoofd vergrijsd, diepe voren op hun aangezicht geploegd, nochtans herkenden wij hen, al ware 't ook na eenig nadenken en vragen.

De verandering aan gene zijde des grafs moge grooter zijn, daar staat tegenover dat het oog in het Nieuwe Leven dan ook scherper en duidelijker zien zal; en - zouden ook dáár geen middelen en wegen zijn om ons aan elkander te openbaren? Hoe! hier op aarde zouden zij, met wie wij dikwijls misschien slechts een vluchtigen blik gewisseld hebben, elkander herkennen; en hiernamaals in den hemel zouden zij dit niet kunnen, die jaren lang bekenden, ja, lotgenooten waren, die lief en leed met elkander deelden, die elkaâr hunne geheimste gedachten openbaarden, die elkander overal tot raad en troost en vreugde waren, die wederkeerig elkanders beeltenis diep geprent hadden in hunne ziel? Neen, dat is onmogelijk! Ook de leerlingen en vrienden van onzen Heer herkennen den opgewekten Leeraar en Vriend. Wel is waar, zij die Hem het eerst zagen, herkenden Hem niet terstond, omdat het vermoeden der waarheid niet in hen opkwam; maar nauwelijks hebben zij eenige oogenblikken Zijne nabijheid gesmaakt, of de schellen vallen hun van de oogen, en zij weten en gevoelen wie met hen is. Maria meent eerst dat Hij de Hovenier is; maar nauwelijks heeft zij den klank Zijner stem gehoord, het: ‘Maria!’ uit Zijn mond vernomen, of met een: ‘Rabboni! mijn Meester!’ zijgt zij aan Zijn voeten neêr. De oogen Zijner Discipelen, die aan Zijn zijde naar Emmaus wandelden, die Zijn woord hoorden, waren gehouden zoodat zij hem niet kenden, maar hun hart brandde in hen op een verwonderlijke wijze, en als Hij het brood breekt, valt het hun in 't oog, gaat het hun door 't hart, dat het de Heer is. Ja, een herkenning moet er in de Eeuwigheid

[p. 130]

plaats hebben, of er zou iets aan het geluk der zaligen ontbreken.

Heil ons! wij zullen daar onze lievelingen vinden en - herkennen! Welk een zaligheid, als dan de reeds lang gemiste, in het lichtkleed der verheerlijking, ons in de oogen straalt, de armen der liefde zich weder openen, het oog, waaruit ons zoo dikwijls de hemel toelachte, met lieftallige vriendelijkheid glinstert, en de mond spreekt: ‘Nu ben ik voor eeuwig de uwe, nu kan ons niets meer scheiden!’ Verbeeld u wat het zijn zou, als er, nadat gij reeds dagen lang door de droefheid over uwen afgestorvene gefolterd waart, een licht in u opging en gij zijn dood slechts gedroomd hadt; als gij bij uw ontwaken bevondt dat hij nog leefde, of, als men u in uwe bitterste smart, plotseling de tijding bracht, dat het slechts een schijndoode was, die weder in dit leven terugkeerde - onze dood is toch niet meer dan een schijndood, de stervenden keeren weder in het leven, de levenden zijn in den dood! - Of wel, verbeeld u, dat de stem der Almacht in het graf drong en de banden des doods verbrak, zoodat de als verloren beweende lieveling levend te voorschijn kwam. Wie zou in staat zijn deze uwe verrukking te beschrijven? Wat geen oog gezien, geen oor gehoord heeft, wat in geens menschen hart opgekomen is, heeft God bereid dengenen die Hem lief hebben; en dit ééne zou Hij hun niet bereid hebben? Hoe zou Hij de getrouwheid, waarmede gij, dierbare vrienden! ons geliefd en voor ons geleefd, geleden, gestreden en u-zelven ten offer hebt gebracht, ooit beter beloonen, dan wanneer hij ons weder tot u leidde? dan door ons geluk, waarvan gij getuigen zijt, door onzen dank, door onze eeuwige liefde?

Dr. Fred. Ehrenberg.