De dagboeken van Wim Kan 1968-1983. De televisietijd

[p. 118]

1974

De oudejaarsconference blijkt van historische waarde. Kan breekt alle records en haalt met zijn televisieuitzending de hoogste kijkdichtheid en waarderingscijfers (8,8) ooit gemeten. Binnen drie weken zijn 200 000 exemplaren van de grammofoonplaat verkocht. Nico Scheepmaker rekent zelfs de lachdichtheid van het programma uit. Elke 15½ seconde een lach, 271 keer! Kees van Kooten en Wim de Bie winnen de Nipkovschijf. De benzinedistributie blijkt een farce. Op de Nederlandse autowegen gaat een maximumsnelheid van 100 km gelden en het blaaspijpje wordt geïntroduceerd. Radio Veronica moet uit de lucht en De Tijd verdwijnt als dagblad. De woningbouw loopt met 18% terug. Die Gruyters doet het niet goed, zal wel gauw burgemeester worden... van Vijfhuizen. Bij de provinciale verkiezingen wordt d66 bijna weggevaagd. Het naaktsprinten, het zogenaamde ‘streaken’, wordt kortstondig populair. Door de natste herfst sinds eeuwen lukt het de Zeeuwse boeren slechts met behulp van het leger om nog een deel van de oogst binnen te halen. Nixon houdt de eer op het nippertje aan zichzelf en treedt af. plo-leider Jasser Arafat spreekt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe.

Wim Kan neemt een halfjaar vrij. De maand augustus keert hij met hetzelfde programma terug in de Koninklijke Schouwburg, maar het kabinet-Den Uyl blijft zorgen voor een constant actuele conference. Met een nummer gebaseerd op Archie Bunkers ‘All in the Family’ maakt Kan samen met zijn vrouw nu de pauzefinale. Na enige omzwervingen begint Kan in oktober aan een nieuwe zes maanden durende serie in het Nieuwe de la Mar Theater in Amsterdam. Net als in Den Haag nog slechts drie dagen per week, want Wim Kan speelt nu hoofdzakelijk voor zijn plezier.

[p. 119]

Woensdag 2 januari 5.05 uur. In de diepe fauteuil Wildwal

Diep in het bos. Absolute stilte. Ook een beetje aan het komen nu in mijn hart. Om drie uur wakker. Oudejaarsavond om kwart voor negen nog even in een rustig Rheden bij het station. Nog een paar auto's die zich televisiewaarts spoedden (zoals ik mijzelf troostte). Om vijf over negen met eeuwige lieve Tuf paraat bij het apparaat. In mijn buik gerommel. Precies 21.15 uur begon het. Geluid zacht gezet, anders lijkt het succes te groot, zo dacht ik. Vierde versie raasde over het scherm. Vond het zelf nog vaak te langzaam. Ontdekte kleine, nieuwe fouten. Had het graag ter plaatse over willen doen. Toen het uit was, lange tijd stilte. Twijfel stond rechtop in de kamer. Eindelijk telefoon. Willem Duys en Anne Marie Oster! Willem: Fenomenaal! Ongekend! Tv-persoonlijkheid. Zie je weer televisie is geen massa persoonlijkheid. Het is een instrument voor vier personen. Op dat moment begon ik er in te geloven. In een succes. Telefoon van Frans Rühl. Het is ingeslagen als een bom. Enorm. En ze vinden u zo scherp deze keer. Kreeg het gevoel: 't was goed. Om 00.20 uur telefoon van meneer Van Liempt. Geweldig. Morgen fotograaf Telegraaf. 2 januari frontpagina foto van u beiden. Dat wil de hoofdredactie en Henk van der Meyden. Het jaaroverzicht op tv begon en eindigde met mij. Tevreden om 2.15 uur naar bed. Nieuwjaarsdag om elf uur meneer Van Liempt gebeld en Telegraaf afgezegd: zoiets ontaardt in een interview. Het is nu tien over half zes. De twijfel komt opnieuw langzaam opzetten. Dokter Bon belde Ol nog op. Vond het teveel Den Uyl. Wanhopige pogingen van Ol mij te doen geloven dat ze het zo geweldig hadden gevonden. Maar ook na de voorstelling in Utrecht wist ik al dat de Medische Engelen spreekkamerfans zijn en dat is totaal iets anders dan zaalfans. En zo dan maar weer vol twijfel het nieuwe jaar in, de tweede dag tegemoet.

Dinsdag 15 januari 12.15 uur. Kamer 69 (de onze), Ringhotel, Engelberg

Per tee-trein naar Basel. Weggebracht door meneer Van Liempt en zijn kleinkinderen Patricia en Menno. Op station Den Haag tijdschriften gekocht, mocht niets betalen als ik even een krabbeltje zette op mijn grammofoonplaat die de kioskman onder de toonbank vandaan haalde alsof hij op dit moment had gewacht. In de trein

[p. 120]

meteen in de armen van vara-heer Broeksz. We hadden het slechter kunnen treffen. Met ons drieën heel gezellig geluncht. Mochten weer niets betalen. Oude traditie.

Woensdag 16 januari 10.35 uur. Kamer 69, Ringhotel, Engelberg

Af en toe poging tot zon. Fijne feestdag gehad samen, met lunch op de kamer en coca cola uit de minibar. Lange, eenzame wandeling omhoog naar Ritlis. Laatste stuk heel zwaar door halve meter sneeuw waar ik geheel onverwacht doorheen zakte tot in het stromende water. Zijknat thuis. Tweemaal telefoon van meneer Van Liempt of hij Max Koot en Toon Hermans mocht zeggen waar wij waren. Neen! Duizendmaal neen! Fijn onvindbaar gebleven.

Vrijdag 18 januari 19.10 uur

Geheel uniek na een ongekend fantastische dag. Akkoord tussen Israël en Egypte. Tweehonderdduizendste lp werd mij vanmiddag voor het nos-Journaal uitgereikt. Een platina plaat!!! Met Hans en Inge van der Werf (leuk contact weer), Nico Boer en Polydor directeur Fred Haayen. Omdat Polydor de enorme vraag niet aankon, hebben ze twintigduizend platen per dag staan persen met een pers van Phonogram(!?)

Maandag 4 februari 4.15 uur. Enzian, Langwies

Wat ik hier nooit doe, ‘even’ opgestaan en cognac-grocje genomen. En naar buiten gekeken. Een onvoorstelbare stilte, voorname stilte. Beetje lichte Neuschnee. De weg naar Arosa totaal verlaten. Verse hertesporen in de vers gevallen sneeuw. Absolute stilte. Ik wil hier nooit meer weg. Afschuwelijke zin in een echte, eenzame, sneeuwwandeling.

Vrijdag 22 februari 11.00 uur. Enzian, Langwies

Net lange telefoon van meneer Van Liempt. Wim Sonneveld heeft hartinfarct. Ligt in Amsterdam in de vu. Reed meteen naar de vu. En daar ligt hij nou...

Woensdag 6 maart 16.15 uur. Enzian, Langwies

Het sneeuwt nu nog steeds. Om half twaalf nog fijn gaan wandelen naar Sapün in dertig centimeter hoge sneeuw waarop ik de eerste

[p. 121]

wandelaar van de dag was. Volstrekte eenzaamheid en stilte. Ben nu aan het inpakken op Frans zijn kamer. Herr Bürger van de Post brengt ons vanavond naar Bahnhof Langwies.

Zaterdag 9 maart 3.00 uur. Grote kamer Kudelstaart

Wim Sonneveld is gestorven. Kort is de roem... Ol en ik er al de hele dag mee bezig. Hele dag komen bij meneer Van Liempt de telefonen binnen. Alle kranten met verzoeken om een in memoriam. Slecht ben ik daarin. Hele dag in gedachten daarmee bezig geweest. Niets. Wat meer rode wijn gedronken om even wat los te komen van mezelf. Naar mijn werkhuisje om 15.00 uur. Plaat van Wim opgezet. Hielp niet. Om kwart voor vijf telefoon van meneer Van Liempt ‘waar het bleef’. Stukje over Wim ging weer niet. Acht uur Journaal gekeken. Wim Sonneveld herdenking. Direct daarna over beide zenders Simon Carmiggelt. Uitstekend. Ik zou het niet kunnen. Ben veel te geëmotioneerd voor een bezinnend woord. Steeds telefoon. Dacht dat het meneer Van Liempt was waar het stukje bleef. Maar het was Kees van Liempt. Mijn vader is naar het ziekenhuis piet ontzettende pijn in zijn zij. Ik bel u even om de tekst van het stukje. Om 21.15 uur wij gebeld. Mevrouw Van Liempt. Mijn man is thuis. Niersteenaanval. Pak van mijn hart, hopelijk terecht. Zelf toen Henk van der Meyden, Telegraaf gebeld. Die vroeg: hoe voelt u zich nu wel, nou u op uw drieënzestigste jaar het hoogste waarderingscijfer voor de televisie hebt gehaald... Ik zal het echt niet in dezelfde krant zetten. Ik zei: ik voel niets. Ik voel alweer hoe waardeloos dat allemaal is. Toen riep Ol iets en vroeg Van der Meyden: wat zegt uw vrouw, gaf ik de hoorn over en was ook dit contrast weer voorbij. Daarna nog even Ruud Kuyper van het Algemeen Dagblad gebeld. Gewoon gezegd dat ik al een stukje over Wim Sonneveld aan de Telegraaf had gedicteerd. Kan ik hetzelfde stukje geven? Nee, dat kon niet. Toen maar even gewoon over Wim ‘gepraat’. Soort interview? Hij was de jongste van de zogenaamde grote drie. Maandag wordt hij begraven. Terwijl ik dit opschrijf, merk ik dat ik het eigenlijk nog niet volledig geloof...

Egocentrisch als een mens is (en ik nog met drie vermenigvuldigd), zat ik de hele avond naar mijn eigen dood te kijken. Alles wat Simon over Wim zei, zou hij zonder één enkele verandering over mij hebben kunnen zeggen. Van de tien tranen die wij plengen, zijn

[p. 122]

er negen bestemd voor ons eigen lot.

Maandag 11 maart 12.10 uur. Werkhuisje Kudelstaart

Over twintig minuten wordt Wim Sonneveld begraven. Wij gaan er niet heen. Stuurde gistermorgen een briefje aan Huub en Friso om het een beetje uit te leggen. Hopelijk vindt het begrip. Ik geloof dat Toon Hermans ook niet gaat. Herdenkingen op televisie van Simon en Willem Duys erg goed door hun eenvoud. Daardoor erg treffend. Doolaard in Het Parool deed ook een poging zijn rotrecensies over Wim wat recht te trekken. Als hij maar niets schrijft bij mijn dood, want dan geef ik vanuit de hemel(?) nog een klap die hij op aarde al tien jaar van mij tegoed heeft.

Dinsdag 12 maart 15.49 uur. Werkhuisje

Vanmorgen heel erg lang met Medische Engeltje getelefoneerd over wat ik wil doen, denk te zullen doen, als Tuf eerder zou sterven dan ik. Zij weet precies wat je moet doen en hoe je het moet doen en hoe je moet zorgen dat ze je twaalf uur lang niet ontdekken. Ze zal mij liefst binnen afzienbare tijd alles hierover vertellen. Het stelt me gerust.

Donderdag 21 maart 9.10 uur

Druk met niets. Veel plannen, veel zwakke ideetjes. Nu ik probeer alweer wat te werken, iets te bedenken, iets op te schrijven voor een programma, voel ik mij als de hoofdredacteur van een dagblad die vandaag probeert de voorpagina van zijn krant van 1 augustus alvast in elkaar te zetten.

Vrijdag 22 maart. Avond

Zagen dan eindelijk interview van Bram en Freek vanuit Bellevue van drie à vier weken terug op de videorecorder. Wat ze zeggen is wel interessant. Sympathiek is het niet en vakmanschap is nog altijd ver te zoeken. Mijn grap ‘Minister Kruisinga die er maar tot zijn kruis in gaat’, vonden ze niet zo leuk. Is ook niet zo leuk, maar enkele minuten later lanceren ze: ‘Wij vroegen hem de afwas te doen, wisten niet dat hij een vaatziekte had...’

[p. 123]

Maandag 25 maart 19.35 uur. Terug in werkhuisje

Straks gaan we na het nieuws proberen het interview van Elisabeth Andersen met Herman van Veen af te draaien. Heb het gisteravond op de video opgenomen. Op Ol en mij maakte het wel indruk, maar tegelijk was het slot ook wel erg zielig. Een diep ontroerde Herman kon zich enkele seconden (dus op televisie eindeloos lang) niet beheersen. Hij huilde en eigenlijk zijn we er nog niet achter wat er precies gebeurde. Ik telefoneerde in de uitzending met hem en toen zat hij al met gebogen hoofd te luisteren. Mijn aantekeningen niet gebruikt, maar het zomaar gedaan in de sfeer van hun gesprek. Na afloop belde mevrouw Andersen ons nog op om te bedanken. Ook met Herman nog even getelefoneerd. Het is weer de gebruikelijke gang van zaken. Als iemand mij komt vertellen: dat was het mooiste interview dat ik ooit zag, geloof ik het net zo hard als het omgekeerde. Ik weet het weer helemaal niet. Frans vond het begin erg stijf, maar het slot daarentegen fantastisch. Meneer Van Liempt vond het slecht. En ik? Ik weet het niet.

Vrijdag 29 maart 19.45 uur. Werkhuisje Kudelstaart

Gisteren dan lunch met de vara in het Wapen van Amsterdam in 's Graveland. Met Kloos, Joop Koopman, Piet te Nuyl en Jan de Troje. Uitermate gezellig en zeer leerzaam en steekhoudend vaak. Over het medium televisie. Over eind 1975 als de vara vijftig jaar bestaat. Over de Davidsring misschien 15 augustus 1976 weggeven als ‘we’ veertig jaar bestaan. Over dagboek houden en daar ooit enkele uitzendingen over maken (groot enthousiasme). André Kloos een bijzonder aardige, bescheiden man. Piet te Nuyl zag er af en toe dodelijk vermoeid uit. Joop Koopman vol humor en cabaretwijsheid trekt mij elk ogenblik meer aan.

Woensdag 3 april 13.30 uur

Vreemde, bijna lome middag. Kreeg vanmorgen met de post hét boek van Henk van der Meyden cadeau! Met inscriptie. Las er een paar hoofdstukken in. Hij kan gewoon helemaal niet schrijven, dacht ik steeds, maar het hoofdstuk over Louisette heeft me toch ontroerd. Hoe komt dat nou? 'k Wee nie. Gewoon voor je mallemoers kont schrijven komt blijkbaar je hart binnen. Net kwam Ol

[p. 124]

even storen. Gaf haar het boek mee. Ben benieuwd wat zij er van vindt. Ik zal hem in elk geval vandaag nog bedanken. (Ik hou van sprookjes.)

Vrijdag 10 mei 12.12 uur. Werkhuisje Kudelstaart

Deurtje staat open. Kacheltje snort. Vannacht ineens geniale inval gekregen voor Ols nieuwe nummer ‘Vrouwtje van Stavoren’. Gebruik de Pierre van Ostade stem uit de Berend Boudewijn Quiz. Hele opzet al klaar en daar ontbrak het nu juist bij dit nummer aan, een opzet. Aan meneer Van Liempt voorgelezen met groot succes. Daarna kwam Harry Wich. Bijzonder prettig contact ineens weer, met razendsnelle reacties van hem op drie ideetjes (grote kalende bladen die afgerukt kunnen worden en op de grond blijven liggen als symbool van de tijd die voorbij gaat).

Dinsdag 4 juni 23.00 uur. In bed Kudelstaart

Om 15.30 uur in Amersfoort bij Frans. ‘Vrouwtje van Stavoren’ voorgelezen en ‘Karel Appel’-coupletje. Groot succes. Titia wat beter leren kennen. Zeer charmant. Kleine Franco vijf minuten op mijn schoot gehad. In Frans zijn bioscoop de film ‘Themroc’ gezien. Film met alleen klanken. De opstand tegen het ingemetselde leven. Wel fascinerend maar hard. Letterlijk en figuurlijk. Moest er wel om lachen soms.

Maandag 11 juni 7.00 uur

Om drie uur wakker, om vier uur opgestaan en ‘All in the family’-liedje ‘Those were the days’ afgeschreven. Pauzefinale misschien voor Ol en mij als Archie Bunker en zijn vrouw aan het pianootje. Playbacken met Sant haar stem.

Zondag 16 juni 19.45 uur. Werkhuisje Kudelstaart

Prachtdag tot op dit moment. In alle drie mijn boten gevaren. Eerst vanmorgen om 11.30 uur met Janine in de kano. Recht in het vaarwater van het schip Privé van Henk van der Meyden terecht gekomen. Eindeloos veel foto's in de kano, tenslotte ook van Janine en onze kanoos tegen elkaar aan. Toen snel peddelend Tuf gaan halen en met speedboot weer naar hun jacht. Foto's en Henk van der Meyden en Nico Koster bij ons aan boord en naar huis.

[p. 125]

Dinsdag 18 juni 11.30 uur. Werkhuisje

Elk ogenblik kan Ru komen om te repeteren. Gisteren in jachthaven foto's bekeken van zondag met Henk van der Meyden en Nico Koster. Prima! Daarna aan boord van de Privé en een kwartiertje gevaren. Op mijn verzoek voor anker midden in de Westeinder. Koel, helder water. Zwembroek geleend van Henk van der Meyden en alle drie gezwommen Henk, Nico en ik. Tot viermaal toe van het schip in het meer gedoken, terwijl fotograaf Koster met de camera boven zijn hoofd zwom om mij te kieken. Veel complimenten over mijn conditie. Apetrots.

Vrijdag 21 juni 12.04 uur. In mijn werk ‘hut’

Zoals Henk van der Meyden vanmorgen een pagina lang in de Telegraaf schrijft. Ongeveer vier keer hetzelfde uitgemeten over acht kolommen, maar het wordt gretig gelezen gezien de reacties. Veel meer mensen groeten, wuiven en lachen dan vóór de drie Van-der-Myden-pagina's. Inleidende conference geschreven voor de ‘Nachtwacht’-scène. Zie daar wel vrij veel in, hoewel het niet uitgesloten is dat we hem of spelen of dat hij er na drie avonden weer uit is. Wankel blijft mijn moreel.

Zaterdag 29 juni 9.10 uur. Te bed

De vrijdag werd een heel bijzonder en apart dagje. Om twee uur stond Herman van Veen ineens in de tuin. Die komt altijd als het niet schikt! Erg aardig overigens, stil en sympathiek. ‘Meegenomen’ naar Wim Ibo en Klein-kunstacademie zodat we daar een soort panel vormden. Allemaal ‘oudere leerlingen’, meneren en mevrouwen met daar doorheen Georgette Rejewski, Martie Verdenius, Jacques Klöters (toneelmuseum) en Johan Verdoner (door Tuf consequent Verdoderer genoemd). Zeker dertig nu al min of meer bekwame leerlingen in mijn gevoel een opleiding volgend voor Zeppelin-personeel, als je begrijpt wat ik bedoel.

Woensdag 3 juli 13.05 uur. Werkhuisje

Dennendal is, met geweld, ontruimd. Een vreemd kabinet in een vreemde wereld. Moe, doodmoe en benauwd. Vannacht van half vier tot tien over zes gewerkt aan een opzet voor een slotpotpourri. Leek en lijkt me wel leuk. Zou straks naar meneer Van Liempt

[p. 126]

gaan. Blijf echter hier wegens voetballen vanmiddag West-Duitsland-Polen en vanavond Nederland-Brazilië. Blij als alles voorbij is. Ook meneer Van Liempt is nogal voetbaltelevisie-achtig. Ach vader, kijk niet meer!

Zaterdag 6 juli 7.35 uur

Zit nu even rustig, maar alweer afgrijselijk soort haastgevoel dagenlang. Steeds weer het idee, ik haal het niet. Gun mezelf geen uur rust. Moet hele conference na de pauze nog maken en een derde conference voor de pauze.

Gisteren in stortregens eindelijk met Ol naar Ank en Waldo. Om 16.30 uur met Yolanda ouderwets feestelijk naar een slecht-weer-Scheveningen. Ze zag er enorm charmant en knap uit. Toch in storm het strand op en naar paal 97. Lief herinneringssymbool dat half in het water stond. Daar ín het water staan praten net als vroeger.

Maandag 8 juli 13.30 uur

Vanmorgen eerst even op de televisie gezien hoe het Nederlands elftal op Schiphol arriveerde. Toch nog duizenden mensen op de been, maar het geheel had iets van kermis vieren in de regen. Iedereen kreeg een wel erge kale lauwerkrans omgehangen. Tweede blijft nou eenmaal tweede. Zo te zien waren de lauwerkransen verzorgd door de gebroeders Kerkhof, bedacht ik voor als wij vanavond een voorstelling hadden gehad.

Zondag 14 juli 21.30 uur. Werkhuisje

Morgen begint het leven. Eerste repetitie om 14.00 uur in de Koninklijke Schouwburg.

Woensdag 24 juli 19.30 uur

Heb steeds het onrustbarende gevoel dat het een leuk, goed, bijna nieuw programma kan worden. Enige angst is tijdnood. Moet tenslotte ondanks geweldige medewerkers te veel zelf doen. Conferences, liedjes, ideeën. Bedacht gisteren onder de repetitie om na het interview Den Uyl ook nog Luns te doen. Frans zeer enthousiast. Tuf kwam om 17.45 uur het toneel opgelopen en werkt zo lief als ze

[p. 127]

is desinspirerend en een beetje ontbindend. Begon een soort zekerheidsverhaal hoe Den Uyl op de voetbalpolonaise zijn militaire pet op moest hebben. Beetje ruzie daarover maar lief als ze is bood ze in de auto terug al weer excuses aan.

Zaterdag 3 augustus 13.45 uur. Werkhuisje

Je weet nooit hoe die vreemde samenscholing in het duister reageren zal, schreef Simon mij vlak voor de première. Maar we hebben het weer overleefd. Twee fijne voorstellingen met verwacht succes: Edith en Archie en interviews Den Uyl en Luns. Alles totaal uitverkocht. ‘Het toneel na afloop geleek een bloementuin.’ We zijn er weer, zonder kritieken in het genre van W.K. kon niet in de schaduw staan van zijn eigen oudejaarsuitzending; want zoiets zit er na zo'n succes toch altijd in! Ex-premier De Jong¹ die gisteravond in de zaal zat, wilde in de pauze even een handje geven. Geweigerd.

1 De ex-premier stuurt Wim Kan een dag later een brief met daarin het opmerkelijke fragment: ‘Destijds hebben u en ik groot verschil van opinie gehad over het officiële bezoek van Hirohito aan Nederland. Sindsdien heb ik het boek gelezen van Daniel Berganini “Japan's Imperial Conspiracy”. Na lezing van dit boek ben ik de zaken wel anders gaan zien en ben ik meer aan uw kant gekomen.’

Vrijdag 16 augustus 14.20 uur

Gisteravond weer de zoveelste feestvoorstelling. Even in het begin beetje stil publiek, maar ‘allengs’ steeds woeliger. Na afloop Toon, Rietje, Gaby, Max Koot, zijn Katrien, Ted Schaap, Leo de Hartogh en zijn laatste (mooie) vrouw allemaal even achter om te complimenteren. Beetje wazig stond ik te bedanken. Heel aparte sfeer die Koninklijke Schouwburg, waar ze nu smeken om nog één avond per week erbij...om de cassières niet helemaal stapelgek te maken. Lang, lang douchen na afloop en ‘open die keel’ zingen. Volop! Stem perfect nog steeds dank zij Kees.

Zondag 18 augustus 16.20 uur. Op ligstoel

Huisje met rug naar de plas. Toon zei: ‘Alleen Ru zit niet gunstig. Ik zie alleen een stukje van zijn hoofd achter een enorme vleugel.’ Gisteravond ‘dus’ vleugelopstelling veranderd. Na afloop Guus Verstraete: ‘Afschuwelijk. Het hele mooie van de voorstelling is er af. Lelijk opdringerig.’ Paniek bij mij na afloop. Vooral ook omdat Ru zo verrukt was van de nieuwe opstelling.

Portier Koninklijke Schouwburg beweerde dat hem vierhonderd gulden was geboden voor vier goede plaatsen. Om kwart voor vijf 's morgens stond er al een mevrouw van 67 jaar in de rij voor de kassa.

[p. 128]

Donderdag 21 augustus 15.15 uur. Werkhuisje

Een uurtje in de kassa van de Koninklijke Schouwburg zitten praten. Gezellig. Joris Diels kwam plaatsen halen voor morgen met Ida Wasserman. Freule Röell, secretaresse van de Koningin, komt vanavond kijken of het geschikt is voor haar ‘mevrouw’ die 29 augustus terugkomt van vakantie.

Dinsdag 27 augustus 5.15 uur

Met een glaasje sherry in de grote keuken. Het einde van de grote successerie is alweer in zicht. Ik word er zo weemoedig van. Zaterdag voor de tweede maal grandioze technische fout. Oorzaak? (Twee dingen goed begrijpen!) Elke avond andere toneeltechnici, een veel te grote troep die daar min of meer niets staat uit te voeren. Geen interesse in de voorstelling. Ze liggen languit te lullen en trekken per avond een paar maal aan een touwtje. Guus Verstraete, ‘lieve’ directeur met wat te kleine hoedje op het iets te grote hoofd, heeft geen enkel overwicht. De echte toneelmeester met overwicht, meneer Van der Zalm, zit met welverdiende vakantie in Zwitserland. Gevolg van deze laatste voorstelling dat ik mij in de pauze driftig maakte en toch al niet tevreden met het publiek slecht speelde. Paul van Vliet in de zaal maar hij wist dat goddank niet. Beetje erg moe ineens in mineur naar huis.

Zondag 1 september 19.45 uur. Werkhuisje.

Vermoeiende voorstelling. Gevoel van halve première wegens veel grappen over minister Vredeling en zijn uitspraken in Bibeb-interview. Niet alle grappen even goed maar wel enkele midden in de roos: als die vent een zaaltje huurt, kan ik wel inpakken en in interview met Frans: die man hadden wij in München na de rust moeten hebben.

Deze laatste (!) voorstelling werd voor de pauze moeilijk door te luid lachende man en af en toe interrumperende meneer. Timing bleek onmogelijk. Vlug en zonder pauzes door de conference heen hollen. Geen vragen stellen aan de zaal. In de pauze werd ik woedend, omdat niemand meneer Van Liempt van de situatie in kennis had gesteld. In zulke gevallen is Guus Verstraete als directeur mooi waardeloos. In de pauze meneer Van Liempt erheen en de man wat gekalmeerd. Het bleek een club van een man of tien met een

[p. 129]

borreltje op Maar mooi einde toch van een onvergetelijke serie voorstellingen van in mijn gevoel beste programma dat wij ooit speelden!!! Wie heeft zo'n succes op zijn 63ste en 73ste jaar?

Dinsdag 17 september 19.10 uur. Enzian, Langwies

Zojuist op Zwitserse radio het bericht dat de drie Jappen om 21.30 uur de Franse ambassade zullen verlaten om met een Boeing 707 met een Nederlandse vrijwillige bemanning te vertrekken. De hele weg van Den Haag naar Schiphol is door militairen afgezet. Toestanden altijd weer, die vieze vuile zijkjappen. Was ik maar scherpschutter... of niet? Of niet?

Maandag 23 september 19.00 uur. Enzian, Langwies

Frans net naar Bahnhof Langwies gebracht. Trein van 18.07 naar Chur. Had ‘voorschot’ gehad voor deze reis van meneer Van Liempt, maar natuurlijk enkele reis in Holland gekocht en de rest van het geld? Weet ik veel! (Ik weet niet veel.) Dus gaf Tuf hem nu nog even 150 Zwitserse francs voor de terugreis en eten in Chur. Een horloge heeft hij niet, nooit willen hebben. Zo vervelend om steeds te weten hoe laat het is. Een uitermate vreemde, gesloten, merkwaardige, aardige figuur. En een geweldige wandelpartner. Bij het schrikdraad zou hij waarschuwen of ik nog dieper moest om er onder door te kruipen. Tot driemaal toe riep hij: ‘Nee, u bent er nog lang niet.’ Tot ik in de gele modder lag. Toen zei hij: ‘Wim Kan eindelijk op zijn knieën.’ Na dagen met hem gewandeld te hebben met een gemiddelde van vier à vijf uur moet het eerste kribbige woord nog vallen. Hecht erg aan zijn adviezen.

Zaterdag 5 oktober 14.00 uur. Kamer 107, Hotel Malle Jan

Bijna in hoerastemming. Tot half acht in Zwolle met meneer Van Liempt de borden gedaan. In een wat matte stemming om 20.00 uur aan de voorstelling begonnen, maar na een kwartiertje was het al weer raak. In de pauze geweldig en op het slot daverend.

Dinsdag 8 oktober 7.30 uur. Wildwal

Op televisie ‘Neerlands Hoop in Bange Dagen’, Bram en Freek. Dat is dan modern, nieuw (?), iets anders, maar...ik vond het helemaal niets. Zelfs het lied van ‘Het wad’, dat ik op de plaat erg

[p. 130]

leuk vind, ging totaal verloren de mist in. Freek de Jonge een vervelend jong met weinig tot geen mimiek achter twee schitterende, enorme brilleglazen verstopt. Bram, uiterlijk zeker de charmantste, speelde steeds voor Govert van Oest zo moest hij lachen om Freek. Van de parodie op een conference kwam ongeveer niets terecht, doordat het klimaat waarin je zoiets kan doen nog in geen enkel opzicht was bereikt. Een zielige vertoning en er moesten nog zeven afleveringen volgen dit seizoen. Televisie? Net de gaarkeuken in oorlogstijd: niet te vreten, maar er is niets anders.

Dinsdag 22 oktober 9.55 uur. Wildwal

Heel niet lekker en na lang aarzelen maar weer het een en ander geslikt. Voor vanavond:

Jongens met rooie streken
daar kan je niet op bouwen da's gebleken
Net als je dacht: Joop kan zijn achterban wel an
krijgt de allerroodste jongen Rotterdam!

(vanmorgen om 7 uur in bed gemaakt)

Dinsdag 5 november. Ochtend ongeveer 5.00 uur

Vreemd soort leven. Eigenlijk steeds bezig mij staande te houden. Naar bed en steeds hetzelfde: na vier uur slapen wakker. Klaarwakker! Meteen tobben. Eerst altijd over Ol die tien jaar ouder wel eens ziek zou kunnen worden en ineens dood zou kunnen gaan. Als ze geeuwt, denk ik: wat is het telefoonnummer van dokter Bon. Als ze niet beweegt: ze zal toch niet dood zijn. Als ze wel beweegt, ze is wakker, wat zou er zijn. Wat doe ik als ze ineens dood zou gaan? Hoeveel Vesparax zal ik innemen en wanneer? Hoe moet ik maken dat ze ons tweemaal vierentwintig uur niet zien liggen. Dood naast elkaar. Daarna denk ik: niet denken. Dan drink ik vlug twee grote glazen cognac, waar ik eigenlijk niet van hou en denk: er moeten morgen brieven worden geschreven, mensen moeten zonder uitstel worden gered en dingen moeten worden rechtgezet. En eigenlijk is het slot van mijn nummer na de pauze erg rommelig. Om me heen liggen kranten en lijsten met ‘Te doen’. En altijd weer de hoop dat ik nog eens alles en alles zal kunnen vangen in een liedje van vier

[p. 131]

regels. En intussen valt de wereld ongeveer ineen en leven we welgemoed naar de eindcatastrofe toe.

Zaterdag 23 november 10.55 uur. Kamer 59, Familiehotel Paterswold

Al twee avonden Hoogeveen achter de rug. Fantastisch. Niet te geloven. Enorm. Ze breken de boel af. Prachtig gemêleerd publiek. Geen abonnementen, geen plaatsbespreking per briefkaart met vragen als bent u doof, bijziend, slecht ter been, waardoor zo het ouwemannenhuis volledig op de eerste vijf rijen zit. Nee, gewoon wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Bij de psychiater is dat omgekeerd. Zalig zo'n voorstelling te mógen spelen.

Zaterdag 7 december 13.30 uur. Werkhuisje

Nieuw dagboek, nieuwe successen. Première Nieuwe De la Mar theater. Ongelooflijk, overrompelend. Bijna te veel. Elk grapje raak. Ook het kleinste. Direct al bij de ‘Nachtwacht’. Enige wat mislukte was ‘Als de metro ooit nog wordt voltooid’, ‘Klungels van Amsterdam’ (tulpen uit A'dam). Liedje stond gewoon op de verkeerde plaats. Hoort niet in een mijmerconference. Terwijl ik bezig was, twijfelde ik al of ik het zou zingen... Maar de potpourri móet beginnen met ‘Want elke man gelooft nog een beetje in Sint Nicolaas’.

Zondag 8 december 10.30 uur. Met koffie en Tuf te bed in Kudelstaart

Tweede avond in De la Mar alles totaal anders dan de eerste! Ze zaten op d'r handen en slikten hun lachen in. Totaal onbegrijpelijk. Al bij de ‘Nachtwacht’-scène was het te merken en zelfs bij mijn ijzersterke openingsconference bleef het stil. Ol werd niet ontvangen en bij de slotconference ‘Wie was Den Uyl? Deed die niet iets in de regering in de tijd van Cruijff’ bleef het applaus in hun keelgat steken. Autorijden met de handrem aan (350 man ntc?), maar Frans, Ru en Ol merkten daar niets van. Jaap van Meekren (avro ‘Televizier’) was wildenthousiast volgens meneer Van Liempt.

Maandag 23 december 14.25 uur. Werkhuisje

In paniek dokter Arend Bon (de Medische Engeltjes zitten in Cap

[p. 132]

d'Ail) gebeld wegens stemweigering. Om 18.00 uur naar hem toe. Angina en stembanden ontstoken. Geen risico om toch maar op te treden. Toen hij dat zei, dacht ik: dat is na tien minuten spelen stem kwijt en stoppen. Zag er totaal niets meer in. Vioolconcert geven met een viool waarop de a- en de e-snaar ontbreken. Met meneer Van Liempt zwijgend naar het theater. Onbegrijpelijk enthousiast publiek. Met grote microfoon gewerkt en bewust Luns en slotpotpourri weggelaten. Staande ovatie aan het slot met bravogeroep en enthousiast gefluit van 140 politiemensen in de zaal.

Donderdag 26 december. Tweede Kerstdag 18.45 uur. Kleine kamer Kudelstaart

Omdat de doktoren niets meer van zich lieten horen, zelf knoop doorgehakt en even naar Noordwijk gereden. Absolute verlatenheid. Storm gierde over boulevard. Regen over strand. Ook even door het verlaten dorp gedwaald. Grootse melancholie. Twee aardige mensen. Bent u echt Wim Kan? Ik: mm. Komt u weer op ouwejaar op tv. Ik: nee. Waarom bent u zo kortaf? Mag niet praten, stem! Als ik wel zou praten, kom ik misschien nooit meer op de televisie.

Zaterdag 28 december 13.55 uur. Werkhuisje

Deur wijd open. Kacheltje aan. Heel zacht weer, 14 graden. Daverende voorstelling gespeeld in De la Mar. Was van het eerste tot laatste woord raak. ‘Nachtwacht’-scène nog nooit zo'n succes! Luns eruit wegens uit de actualiteit. Den-Uyl-interview ongekend hoogtepunt. Simon met Tini en Simon jr. in de zaal en na afloop tien minuten achter. Dat was fout. Kreeg sterk de indruk dat ze er niet veel aan hadden gevonden. Niet eenmaal woorden als geweldig, enorm of grandioos, terwijl de zaal wel in die termen reageerde. Moest steeds vragen: hoe vonden jullie Den Uyl, en dan werd er gezegd: ook heel goed. Ik was er meteen helemaal van in de put. Zwaar de pest in. Maar liet Ol niets merken die zo lief blij was met haar geslaagde kerstfeest in de kleedkamer en de heel bijzondere cadeaus die ze voor iedereen had bedacht. Ik zat in de keuken na met haar en berichtte haar mijn down-stemming niet. Dronk te snel te veel champagne.

[p. 133]

Woensdag 31 december. Wildwal

Wat me soms zo grenzeloos ergert, rustig Tammo, dat zijn de mensen die de voorstelling hebben gezien en dan zeggen: welbedankt voor de gezellige avond. Geen krant besteedde tot nu toe aan het glansrijke televisieoptreden van Robert Long één woord. Zo zullen er ook wel geen kranten zijn die protesteren tegen Van Oekel op oudejaarsavond. Kranten? Laat me niet lachen. De grote kranten in Amsterdam zijn er de hele decembermaand niet achtergekomen dat wij een nieuw programma speelden!